Białoczółka szarogłowa - ptak z buszu

• Królestwo: Zwierzęta
• Podtyp: Kręgowce
• Gromada: Ptaki
• Rząd: Wróblowe
• Rodzina: Buszówkowate
• Gatunek: Białoczółka szarogłowa(Aphelocephala pectoralis)

Występowanie

Występuje w północnej i środkowej części Australii Południowej, min. w okolicy miast Oodnadatta, Coober Pedy, Mt Lyndhurst i Port Augusta. Preferuje górzyste tereny otwarte, porośnięte roślinnością typu scrub(min. Chenopodium i Maireana) o kamienisty krajobrazie.

Ogólny opis

Niewielki ptak mierzący przeciętnie 9-10 cm długości ciała, przy ok. 9 gramach wagi. Przednia cześć głowy i gardło białe, natomiast czubek i boki szarobrązowe, z wyraźnym, czarnym paskiem ciągnącym się przez czoło ptaka. Pierś, grzbiet i boki ptaka koloru kasztanowego, natomiast brzuch i kuper białe. Skrzydła i ogon koloru szarobrązowego. Nogi i dziób ciemnobrązowe, czarniawe. Oczy jasnoszare.

Dymorfizm płciowy

Brak danych.

Populacja i zagrożenia

Gatunek klasyfikowany jako bliski zagrożenia, głównie ze względu na niewielki obszar występowania, oraz niszczenie naturalnego siedliska, poprzez nadmierny wypas bydła i wprowadzonych królików, które niszczą wieloletnie krzewy np. bardzo wrażliwy gatunek Maireana astrotricha. Jednak ostatni spadek populacji królików, doprowadził do zwiększenia się ilości suchej roślinności i zwiększenia zagrożenia pożarami, które niszczą znaczny obszar występowania ptaka. Obecnie ptak jest uznawany za wymarły na kilku obszarach. Dodatkowym zagrożeniem jest wzrost działalności górniczej w Australii Południowej w ostatnich latach, co w przyszłości może zniszczyć znaczny obszar na którym występuje białoczółka szarogłowa. Populacja ptaka obecnie utrzymuje się na stabilnym poziomie i szacowana jest na ok. 9 tysięcy dorosłych osobników. Teren występowania tego gatunku w Bulgunnia Station jest zaliczany do Ostoi ptaków IBA, a w przyszłości planuje się monitorować siedlisko życia białoczółki i kontrolować pożary. Gatunek lokalnie uznawany za rzadki. Nie ma potwierdzonych danych na temat przetrzymywania tego ptaka w niewoli.

Pożywienie

Głównie nasiona traw i krzewów znajdowanych na ziemi, a także drobne stawonogi.

Zachowanie

Słabo poznane. Gatunek spotykany raczej samotnie, lub w parach(rzadziej w grupach). Aktywny podczas dnia. Żeruje na ziemi, wyszukując pożywienia. Nie migruje, choć może lokalnie wędrować w okresie nasilonej suszy, przy niewystarczających zasobach żywności. Wydaje z siebie ćwierk, przypominający "słiiii".

Rozród

Słabo poznany. W okresie godowym, który przypuszczalnie przypada od sierpnia do września, ptaki wykonują pokazowe loty i śpiewają, przyciągając partnera. Gniazdo typu kulistego, z wejściem przypominającym rurę. Samica składa ok. 3-4 brązowo nakrapiane jajka. Pisklętami opiekują się oboje rodzice.

Naturalni wrogowie

Przypuszczalnie węże i warany. Obecnie mogą być także narażone na ataki ze strony kotów.

Długość życia

brak danych.

Znaczenie dla człowieka

Gatunek nie ma szczególnego znaczenia dla człowieka.

Ciekawostki

• Jest dosyć słabo poznanym gatunkiem.
• Został opisany w 1871 roku przez angielskiego ornitologa John'a Gould'a.
• Bulgunnia Station(obszar na południowy-zachód od Coober Pedy) jest ważnym obszarem na którym występuje duża populacja białoczółki szarogłowej. Został on zakwalifikowany do Ostoi ptaków IBA.
• W przeciwieństwie do innych przedstawicieli rodziny buszówkowatych, białoczółki są w dużej mierze roślinożerne(zjadają głównie nasiona).
• Do rodzaju Aphelocephala poza białoczółką szarogłową, zalicza się jeszcze 2 gatunki ptaków min. białoczółkę brązową(Aphelocephala leucopsis) i białoczółkę obrożną(Aphelocephala nigricincta).

Bibliografia:

-http://www.hbw.com/species/chestnut-breasted-whiteface-aphelocephala-pectoralis

-https://en.wikipedia.org/wiki/Chestnut-breasted_whiteface

Nocek Brandta - długowieczny nietoperz

• Królestwo: Zwierzęta
• Podtyp: Kręgowce
• Gromada: Ssaki
• Rząd: Nietoperze
• Rodzina: Mroczkowate
• Gatunek: Nocek Brandta(Myotis brandtii)

Występowanie

Jest gatunkiem borealnym, zasiedlającym Europe Zachodnią i Środkową od Wysp Brytyjskich i wschodniej Francji, południową część Półwyspu Fennoskandzkiego, po Rumunię, Węgry, Austrię i zachodnią Rosję na wschodzie i po północną Grecję, Bułgarię, Serbie, wschodnią Czarnogórę oraz północne i środkowe Włochy na południowym zakresie. Odnotowany także w Turcji, na terenie Kaukazu. Nie potwierdzono wystąpienia w Bośni i Hercegowinie, oraz w Macedonii. W Azji spotykany w środkowej i południowej Rosji, w kilku obszarach północno-zachodniej Mongolii, w Chinach północno-wschodnich, na terenie północno-zachodniej prowincji Xinjiang, oraz południowo-zachodniej prowincji Xizang, a także w północnej Japonii. Zamieszkuje zwykle lasy liściaste, mieszane, a sporadycznie iglaste, zwykle w pobliżu zbiorników wodnych. Często także spotykany w pobliżu ludzkich siedzib. Spotykany zwykle na terenach nizinnych do 1800 m n.p.m.

Ogólny opis

Niewielki gatunek nietoperza osiągający 4-5 cm długości ciała i 3-4 cm długości ogona. Warzy przeciętnie 4-10 gramów. Rozpiętość skrzydeł wynosi  19-24 cm. Futro grube, koloru brunatnego z złocistym połyskiem. Sierść na brzuchu jaśniejsza. Pyszczek, błona uszna, oraz błony lotne ciemnobrązowe, lub czerniawe. Uszy długości 13-15 mm, czasami z niewielkim wcięciem na brzegu błony. Oczy niewielkie. Ostrogi sięgające do połowy długości między piętą, a ogonem. Bardzo podobny do niemal morfologicznie nieodróżnialnego nocka wąsatka. Zwykle błony lotne, pyszczek i błony uszne nieco jaśniejsze niż u wąsatka, który także wydaje się osiągać mniejsze rozmiary. Eksperci odróżniają te gatunki głównie po budowie zębów i penisa, która jest nieco inna u obu nietoperzy.

Dymorfizm płciowy

Brak wyraźnego.

Populacja i zagrożenia

Jest gatunkiem notowanym przez IUCN jako niższego ryzyka na wyginięcie. Na terenie Niemiec i Austrii nietoperz uważany za zagrożonego, natomiast w północno-wschodniej Turcji odnotowano spadek jego populacji, jednak mimo to nocek na wielu obszarach jest gatunkiem pospolitym. Głównym zagrożeniem dla tego gatunku jest utrata siedliska(wycinka lasów, rozwój infrastruktury), stosowanie pestycydów, oraz niepokojenie nietoperzy w opuszczonych budynkach, piwnicach, które używają jako kryjówki. Na obszarze Morza Czarnego często gniazdują za okiennicami starszych budynków, lecz nowo wybudowane budynki często nie sprawdzają się w tym. Na terenie wielu krajów jest gatunkiem chronionym(także w Polsce). Liczebność utrzymuje się na stabilnym poziomie.

Pożywienie 

Zwykle niewielkie owady, chwytane w locie, choć potrafią zebrać owada z budynku, lub pnia drzewa. Największy udział w diecie nocka Brandta maja muchówki.

Zachowanie

Gatunek uaktywnia się po zachodzie słońca, wtedy też opuszcza swoją kryjówkę, aby udać się na polowanie. Polują zwykle na owady łapane nad wodą, lub w niższych partiach lasu. Do wykrywania ofiar używają echolokacji, emitując dźwięk o częstotliwości 35, a 80 kHz. Lata zwinnie i szybko z prędkością ok. 12-13 km/h. Dzień spędzają w kryjówkach, którymi są głównie opuszczone budynki, skrzynki dla nietoperzy i dziuple drzew. Często gnieżdżą się w szczelinach ścian i dachów budynków, a także za okiennicami, nieraz tworząc kolonie 20-60 osobników. Zimę spędzają w podziemnych kryjówkach, między innymi w jaskiniach, tunelach, piwnicach i kopalniach. Sporadycznie migrują nawet na odległość do 600 km.

Rozród

Kojarzą się przypuszczalnie w okresie jesiennym, natomiast młode rodzą się w czerwcu i lipcu. Samice zwykle łączą się w niewielkie kolonie(20-60 osobników) i rodzą jedno młode. Samce nie uczestniczą w opiece nad młodymi(przypuszczalni). Po ok. 3 tygodniach młody nietoperz potrafi latać i polować, a po 6 tygodniach całkowicie usamodzielnia się. Okres dojrzałości płciowej jest nieznany(przypuszczalnie ok 1 rok). Samice rodzą jedno młode zwykle raz do roku.

Naturalni wrogowie

Głównie ptaki drapieżne i niektóre węże.

Długość życia

Niektóre źródła podają iż maksymalnie może dożyć 38 lat, czyli jest jednym z najdłużej żyjących nietoperzy.

Znaczenie dla człowieka

Często żyją w pobliżu ludzkich osiedli i często uważane są za zwierzęta pożyteczne, redukujące ilość owadów. W Polsce nietoperze te mogą być rezerwuarem wścieklizny, choroby bardzo groźnej dla zwierząt i ludzi.

Ciekawostki

• Został opisany w 1845 roku przez niemieckiego zoologa Eduard'a Friedrich'a Eversmann'a i nazwany na cześć Johann'a Friedrich'a von Brandt'a niemieckiego zoologa.
• Nocki(Myotis) są najdłużej żyjącymi nietoperzami, a nocek Brandta góruje nad nimi osiągając wiek 38 lat. Porównywalnie nocek rudy żyje do 28 lat, a nocek Natterera 23 lata.
• Na terenie Polski stwierdzono 10 nocków z rodzaju Myotis, min. nocka Brandta, rudego, dużego, Natterera, Bechsteina, Alkatoe, ostrousznego, łydkowłosego, orzęsionego i wąsatka. Wszystkie są objęte ochroną ścisłą.
• Nocek Brandta występuje na terenie całego kraju, lecz jego rozmieszczenie jest nierównomierne. Na Pomorzu występuje dosyć rzadko, podobnie jak w górach np. na terenie Tatr, gdzie liczniej występuje podobny nocek wąsatek. Nocek Brandta najczęściej można spotkać na południu kraju, poza terenami górzystymi.     
• Obecnie do rodzaju Myotis zalicza się 106-109 gatunków nocków min. nocka Natterera(Myotis nattereri), nocka rybaczka(Myotis vivesi) i nocka myszouchego(Myotis lucifugus).

Bibliografia:

-http://www.iucnredlist.org/details/14125/0

-https://en.wikipedia.org/wiki/Brandt%27s_bat

-https://pl.wikipedia.org/wiki/Nocek_Brandta

-http://www.arkive.org/brandts-bat/myotis-brandtii/

Puca - koniowate fatum

Pierwsze podania

Postać puca pochodzi z irlandzkiej mitologi, w zależności od autora podań, przedstawiana jako dobry, lub zły zmiennokształtny duch. Według irlandzkiego pisarza Thomas'a Keightley'a, puca była złym omenem, pojawiająca się pod postacią czarnych ogierów, oplątanych w łańcuchy, wzbudzając strach w przejezdnych. Często także sadzono iż przejrzałe jagody, są oznaką iż splugawił je puca. Poetka Lady Wilde przedstawia natomiast puce jako przyjazną ludziom istotę, pomagającą rolnikom i przynoszącą szczęście. Często spotykana pod nazwami pooka, phouka, puka, czy phooca, także w celtyckich wierzeniach. Czasami utożsamiana z wampirem, jako krwiożercza istota.

Wygląd

Puca przedstawiana jest jako zmiennokształtna istota, najczęściej przybierająca postać zwierząt, lecz jedynie o czarnym umaszczeniu. Zdecydowanie najczęstszą formą jest czarny ogier o długiej grzywie i złotych oczach. W wielu podaniach puca pozwalała się dosiadać. Najczęściej wzbudza przerażanie swoim wyglądem, mimo iż niekiedy jej intencję są dobre.

• Kelpie- w celtyckich podaniach, koń żyjący w wodzie(najczęściej jeziorach). Pozwalał się dosiąść, zabierając jeźdźca w głębiny wodne, lecz najczęściej nieszczęśnik przypłacał to życiem, przez utopienie.
• Zmora - duch, najczęściej demoniczny, wzbudzający strach wśród ludzi. Czasami przedstawiany pod postacią ogiera z ognistą grzywą, budząc przerażenie swoją szarżą.

W środkach masowego przekazu

Czasami w niektórych filmach, książkach, czy grach można spotkać postać puca, choć zwykle nie należy do popularnie przedstawianych istot. W świecie gry Magic The Gathering występuje Puca, należąca do klasy stworzeń zmiennokształtnych, przypominających konie w neutralnej formie.  

Bibliografia:
- https://en.wikipedia.org/wiki/P%C3%BAca
-   https://en.wikipedia.org/wiki/Puck_(mythology)

Świergotka rajska - wymarła papuga z raju

• Królestwo: Zwierzęta
• Podtyp: Kręgowce
• Gromada: Ptaki
• Rząd: Papugowe
• Rodzina: Papugi wschodnie
• Gatunek: Świergotka rajska(Psephotellus pulcherrimus)

Występowanie

Występowała w Australii na terenie środkowego i południowego Queensland, od miasta Brisbane przez miasto Duaringa, Comet i rzeke Nogoa po miasto St George. Niepotwierdzone obserwację odnotowano w północno-wschodniej Nowej Południowej Wali i północnym Queensland. Ich siedliskiem były doliny rzeczne, trawiaste otwarte lasy eukaliptusowe, często w pobliżu termitier.

Ogólny opis

Świergotka rajska była dosyć mała papugą, dorastającą do 27-30 cm długości ciała. U samca głowa turkusowa, z czerwonym czołem i czarnym czubkiem. Okolica oka często żółta, natomiast pokrywy uszne i gardło koloru szmaragdowozielonego. Kark koloru czarnego, sięgającego po ciemnobrązowe skrzydła. Grzbiet nieco jaśniejszy od skrzydeł. Górne pokrywy skrzydłowe koloru czerwonego. Boki turkusowe, podobnie jak kuper. Brzuch szmaragdowozielony w górnej części, turkusowy w środowej i czerwony w dolnej. Podbrzusze i nogawice czerwone. Samica była mniej barwna, głowa koloru ciemnożółtego z czarnym czubkiem. Gardło i pierś koloru pomarańczowobrązowego. Brzuch, kuper i podbrzusze jasnoniebieskie, z nielicznymi czerwonymi piórami. Skrzydła nie różniły się kolorystycznie do samców .Ogon ciemnobrązowy u samic i samców z kilkoma jasnoniebieskimi piórami od spodu. Dziób u obu płci szary, oczy brązowe, a nogi szarobrązowe. Osobniki nieletnie podobne do samic.

Dymorfizm płciowy

Wyraźny. Samica skromniej ubarwiona od samca. Czytaj ogólny opis.

Pożywienie  

Dieta tej papugi słabo poznana. Wiadomo iż żywiła się głównie nasionami rodzimych traw. Niektórzy sugerują iż zjadała miód, pyłek kwiatowy, małe owady i orzechy, lecz dane te są niepotwierdzone i wątpliwe.

Zachowanie

Świergotka rajska była gatunkiem stadny, żyjącym w grupach rodzinnych po 7-8 osobników, o dziennym trybie życia. Papuga żerowała na ziemi, odginając źdźbła trawy do ziemi, chcąc dostać się do nasion. Rzadko(jak na papugę) wydobywała z siebie jakikolwiek dźwięk. Jej głos przypominał nieco płaczliwy świergot. Nie odnotowano wędrówek tych ptaków i nawet w okresie suszy były spotykane na tych samych terenach(lokalne zniknięcia papug z danego terenu, były spowodowane raczej ich wymarciem, niż migracją).

Rozród

Słabo poznany. Tworzyły pary monogamiczne, przypuszczalnie na całe życie. Pora godowa przypadała od września do marca. Papugi za gniazdo używały opuszczonych termitier, gdzie samica w jednym z głębszych tuneli, składała od 3 do 5 jaj. Obserwacja gniazdowania przy brzegach rzek i potoków, oraz w dziuplach drzew nie zostały potwierdzone. Inkubacja trwała ok. 20 dni. Rozmnażała się przypuszczalnie co 2 lata, a dojrzałość osiągała po ok. 1 roku.

Naturalni wrogowie

Przed przybyciem człowieka, głównie ptaki drapieżne, warany i węże, zagrażające im głównie w okresie lęgowym. Po przybyciu człowieka głównymi wrogami stały się koty i psy.

Długość życia

Brak danych.

Przyczyny wymarcia

Dawniej gatunek w miarę liczny, choć nieco rzadziej spotykany od innych spokrewnionych świergotek. W latach 1890-1900 populacja papugi drastycznie spadła, aż do 1915 roku kiedy została uznana za gatunek wymarły, mimo iż była kilka razy obserwowana aż do 14 września 1927 roku kiedy odnotowano ostatnią potwierdzoną obserwację świergotki rajskiej. Obecnie przyczyny wymarcia opierają się na spekulacjach, choć wielce prawdopodobne iż wypalanie traw w porze suchej, oraz nadmierny wypas bydła, przyczyniło się do spadku źródła pożywienia dla ptaka, a tym samym masowych wymierań z głodu w okresie suszy. Polowania przez myśliwych, w celu zdobycia żywych okazów w celach hobbystycznych, oraz gatunki wprowadzone min. dzikie psy i koty, mogły także być poważnym zagrożeniem(zwłaszcza iż żerująca na ziemi i gniazdująca w kopcach termitów papuga, była łatwym celem). W XIX wieku wiele papug trafiło do niewoli, jednak nie odnotowano udanego rozmnożenia. W 1920 roku chcąc ratować gatunek przed wymarciem, rozpoczęto próbę hodowli świergotki rajskiej w niewoli, jednak ze względu na mizerne wysiłki program został uznany za niepowodzenie.

Ciekawostki

• Hybryda świergotki wielobarwnej i złotoskrzydłej występująca w niewoli, bardzo przypomina świergotkę rajską.
• Niektórzy twierdzą iż skrzyżowali świergotkę rajską, z świergotką seledynową i wielobarwną, lecz obecnie pierwotny gen papug wygasł w niewoli.
• Innymi wymarłymi ptakami Australii są min. skworczyk ogorzały(Aplonis fusca), modrolotka Cyanoramphus erythrotis, emu czarne(Dromaius minor), emu małe(Dromaius baudinianus), emu Dromaius ocypus, krzakówka wyspowa(Gerygone insularis), nestor skalny(Nestor productus), modrzyk mały(Porphyrio albus), wachlarzówka płowobrewa(Rhipidura cervina, lub Rhipidura fuliginosa cervina), szlarnik białopierśny(Zosterops albogularis) i szlarnik wyspowy(Zosterops strenuus).
• Do rodzaju Psephotus zaliczanych jest 5 świergotek, z jednym wymarłym wyżej opisywanym gatunkiem, oraz świergotką seledynową(Psephotus haematonotus), świergotką wielobarwną(Psephotellus varius), świergotką złotoskrzydłą(Psephotellus chrysoptergius) i świergotką czarnogłową(Psephotellus dissimilis).

Bibliografia:

-https://pl.wikipedia.org/wiki/%C5%9Awiergotka_rajska

-https://en.wikipedia.org/wiki/Paradise_parrot

-https://es.wikipedia.org/wiki/Psephotus_pulcherrimus

-http://www.hbw.com/species/paradise-parrot-psephotus-pulcherrimus

-http://www.iucnredlist.org/details/22685156/0

Prestozauch - krokodyli biegacz

• Królestwo: Zwierzęta
• Podtyp: Kręgowce
• Gromada: Zauropsydy
• Rząd: Rauizuchy
• Rodzina: Prestosuchidae
• Gatunek: Prestozauch(Prestosuchus chiniquensis)

Występowanie

Szczątki prestozaucha odnaleziono na terenie Brazylii, dlatego przypuszcza się iż zamieszkiwał tereny dzisiejszej Ameryki Południowej w ladynie(piętro triasu) ok. 234-228 milionów lat temu.  Prawdopodobnie zasiedlał tereny zakrzewione, lub zalesione, gdzie łatwo mógł zasadzać się na ofiarę.

Ogólny opis

Prestozauch był bardzo bliskim krewnym krokodyli, lecz swoją budową ciała znaczeni różnił się od współczesnych przedstawicieli krokodyli. Dorastał do ok. 5-6 metrów długości ciała i 160 cm wysokości. Posiadał grubą, wydłużoną czaszkę(ok. 1 metr długości), z licznymi, ząbkowanymi zębami. Kończyny były wyprostowane i umiejscowione pod tułowiem. Badania nad szkieletem sugerują iż był czteronożny, choć przedstawiciele blisko spokrewnionego rodzaju Poposaurus byli dwunożni. Kończyny były dobrze rozwinięte, dzięki czemu mógł rozwijać dużą prędkość podczas biegu. Ogon był długi i masywny, stanowiący ok. połowę długości ciała. Na odcinku kręgosłupa znajdowały się 2-3 kostne płytki, pełniące zapewne funkcję obronną.

Dymorfizm płciowy

brak danych.

Pożywienie

Mięsożerny. Przypuszczalnie polował na małe dinozaury i aetozaury.

Zachowanie

Budowa kończyn świadczy o tym iż był sprawnym drapieżcą, mogącym poruszać się ze znaczną prędkością i zwinnością. Do zabijania swoich ofiar używał zapewne mocnych szczęk.

Rozród

brak danych.

Naturalni wrogowie

Inne większe mięsożerne aetozaury i krokodyle.

Długość życia

brak danych.

Przyczyny wymarcia

Mógł wymrzeć podczas tzw. wymierania triasowego ok. 201 milionów lat temu. Wymiernie było spowodowane załamaniem klimatycznym, spowodowanym przypuszczalnie wzmożonym wulkanizmem, lub uderzeniem asteroidy(nie odnaleziono krateru). W tym okresie wymarło większość organizmów wodnych(ok. 80%), poza ichtiozaurami i plezjozaurami, oraz większość aetozaurów, fitozaurów i rauizuchów.

Ciekawostki

• Obecnie jest jedynym przedstawicielem prestozauchów.
• Pierwsze skamieniałości tego gada odkryto w 1938 roku przez niemieckiego paleontologa Friedrich'a von Huene w okolicy miasta Sao Pedro do Sul w Brazylii. Został on opisany przez von Huene w 1942 roku i nazwany na część brazylijskiego paleontologa Vicentino Prestes de Almeida.
• Obecnie najbliższymi żyjącymi krewniakami pretozaucha są krokodyle, aligatory i gawial.
• Niektórzy badacze sugerują iż są bliżej spokrewnione z grupą Crurotarsi, niż z rauizuchami.
• Najbliższymi krewnymi prestozaucha są zaurozuchy i  postozuchy.

Bibliografia:

-https://pl.wikipedia.org/wiki/Prestozuch

-https://pt.wikipedia.org/wiki/Prestosuchus_chiniquensis

-https://en.wikipedia.org/wiki/Prestosuchus

-http://www.prehistoric-wildlife.com/species/p/prestosuchus.html

-http://www.dailymail.co.uk/sciencetech/article-1278021/Prestosuchus-chiniquensis-Fearsome-predator-roamed-Earth-dinosaurs-discovered.html

Wierzba śląska - drzewo prosto ze Śląska

• Królestwo: Rośliny 
• Podkrólestwo: Rośliny naczyniowe 
• Klasa: Okrytonasienne
• Rząd: Malpigiowate
• Rodzina: Wierzbowate
• Gatunek: Wierzba śląska(Salix silesiaca)

Występowanie

Gatunek spotykany w całych Karpatach, Sudetach i Półwyspie Bałkańskim, głównie na terenach górzystych, zwykle na piętrze kosówki nad potokami i terenach zakrzewionych.

Ogólny opis

Jest krzewem rozłożystym, z wyraźnie odstającymi gałęziami, osiągając zwykle 3 metry wysokości. Młode pędy owłosione, starsze nagie, koloru brunatnego. Liście jajowate, zaostrzone na czubku i piłkowano-karbowane na brzegach. Liście owłosione jedynie na nerwach od spodniej strony. Młode liście czerwone, zielenieją wraz z wiekiem. Ogonek liściowy krótki, przylistki dosyć duże.

Rozmnażanie

Kwitnie od kwietnia do lipca. Roślina dwupienna. Kwiaty zebrane w tzw. kotkę(zwane baziami, kwiatostan zebrany w grono, lub kłos na osi pędu), o dosyć wydłużonym kształcie, wraz z małą szypułką. Przysadka kwiatostanu żeńskiego dwukolorowa, czerwona na dole, i brunatna na górze. Przysadka kotków męskich także dwukolorowe, zwykle mało owłosione na dolnej części. Pylnik żółty przy nitce pręcika czerwonawego. Kwiaty owadopylne. Niełupka z puchem kielichowym. Nasiona wiatropylne, w formie torebki, otwieranej przy pomocy dwóch klap, bardzo małe ok. 0,1 mm.

Zagrożenia

Gatunek nie zagrożony, nie podlega klasyfikacji przez IUCN. Drzewo uważane za w miarę liczne.

Długość życia

ok. 50-100 lat.

Znaczenie dla człowieka

Czasami uprawiana. Ceniona roślina miododajna.

Warunki uprawy

Wymagają słonecznego stanowiska i stale wilgotnej gleby. Gleba najlepiej przepuszczalna, piaskowo-gliniasta, lub piaskowa. Mrozoodporna, wytrzymuje temperaturę do -23° C.

Ciekawostki

• Tworzy mieszańce z innymi przedstawicielami rodzaju Salix, min. z wierzbą alpejską, iwą, siwą i z wieloma innymi.
• Spotykana na piętrze kosmówki, zwykle licznie wraz z porzeczką skalną, jarzębiną i kosodrzewiną.
• Opisana przez Carl'a Ludwig'a von Willdenow.
• W Polsce dosyć liczna, zwłaszcza na południu kraju. 
• Do rodzaju Salix zalicza się od 456 do 795 gatunków(w zależności od ujęcia taksonomicznego). W Polsce występuje ok. 30 gatunków min. wierzba biała(Salix alba), wiklina(Salix purpurea) i wierzba uszata(Salix aurita).

Bibliografia:

-https://pl.wikipedia.org/wiki/Wierzba_%C5%9Bl%C4%85ska

-http://www.atlas-roslin.pl/gatunki/Salix_silesiaca.htm

Simosyrphus grandicornis - mały, australijski migrant. Czyżby osa?

• Królestwo: Zwierzęta
• Typ: Stawonogi
• Gromada: Owady
• Rząd: Muchówki
• Rodzina: Bzygowate
• Gatunek: Simosyrphus grandicornis

Występowanie

Zamieszkuje zwykle użytki zielne, lasy, łąki, ogrody, tereny zurbanizowane i wiele innych ekosystemów w całej Australii i Nowej Zelandii. Został wprowadzony na wiele wysp polinezyjskich i na Hawaje.

Ogólny opis

Gatunek mierzy przeciętnie 8-10 mm długości ciała. Gatunek znany ze zjawiska mimikry, upodabniając swoje ciało do przedstawicieli rzędu błonkoskrzydłych(osy, pszczoły). Odwłok duży(stanowiący ok. połowę ciała owada), żółty w poziome, czarne pasy, podobnie jak u os. Tułów czarny, z żółtym zabarwieniem w okolicy styku skrzydeł. Głowa typowa dla muchówek, z dużą powierzchnią oczną, niewielkimi czułkami i liżąco-ssącym aparatem gębowym. U tego owada występuje para przeźroczystych, szybko poruszających się skrzydeł i 3 pary chwytnych odnóż. Ciało larwy wydłużone, koloru jasnożółtawego.

Dymorfizm płciowy

Trudny do zaobserwowania.

Populacja i zagrożenia

Jest jednym z najpospolitszych owadów i najpospolitszym bzygiem, wraz z Melangyna viridiceps, na kontynencie australijskim. Wskazuje także duże zdolności ekspansywne, gdyż przywieziony na Polinezję i Hawaje, szybko poszerzył swój teren występowania. Nie podlega klasyfikacji w stopniach zagrożenia. Nie jest gatunkiem zagrożonym.

Pożywienie

Głównie nektar kwiatowy, sok drzew i sok z fermentujących owoców. Larwa żywi się mszycami.

Zachowanie

Jest gatunkiem aktywnie poszukującym pożywienia. Często lata nad ziemią(2-4 metry), wyszukując odpowiednich żerowisk. Lata z prędkością ok. 3 m/s. Potrafi zawisnąć w powietrzu. Ruchy ich skrzydeł są niemal tak szybkie, iż przez ludzkie oko nie są zauważalne. W obroni przez drapieżcami służy im zjawisko mimikry, czyli upodabniania się do danego gatunku, w tym przypadku osy, lub pszczoły.

Rozród

Zapłodnienie wewnętrzne, zwykle podczas lotu(tzw. lot godowy). Samica składa zwykle kilka jaj na roślinie, często opanowanej przez mszyce. Po wykluciu larwa przystępuje do konsumpcji, potrafiąc dziennie zjeść ok. 50 mszyc. Następnie dochodzi do przeobrażenia w dorosłego osobnika. Bliższe dane nie są znane.

Naturalni wrogowie

Mimo swojej obrony mimikrą, owad często staje się ofiarą ptaków, owadożernych ssaków, pająków itp.

Długość życia

ok. 1 rok.

Znaczenie dla człowieka

Jest jednym z naturalnych środków ochrony roślin przed mszycami, dlatego przez rolników i ogrodników, uważany za zwierzę pożyteczne.

Ciekawostki

• Innymi owadami podobnie używającymi mimikry są motyle z rodziny przeziernikowatych, które bardzo dobrze upodobniają się do osy.
• Został opisany w 1842 roku przez francuskiego entomologa Justin'a Pierre'a Marie Macquart'a.
• Do rodzaju Simosyrphus zaliczanych jest jeszcze dwa gatunki, min. Simosyrphus aegyptius i Simosyrphus scutellaris.

Bibliografia:

-https://en.wikipedia.org/wiki/Simosyrphus_grandicornis

-https://en.wikipedia.org/wiki/Simosyrphus

-http://eol.org/pages/750043/overview

Tarpon atlantycki - srebrny król morza

inne nazwy: tarpon, srebrny król 

• Królestwo: Zwierzęta
• Podtyp: Kręgowce
• Gromada: Promieniopłetwe
• Rząd: Elopsokształtne
• Rodzina: Tarponowate
• Gatunek: Tarpon atlantycki(Megalops atlanticus)

Występowanie

Zamieszkuje przybrzeżne rejony wschodniego i zachodniego Oceanu Atlantyckiego. U amerykańskiego wybrzeża spotykany od wybrzeży Wirginii(Stany Zjednoczone), choć niektóre rekordy mówią o Nowej Szwajcarii(Kanada), po wybrzeże Bahii(Brazylia), a czasami spotykany nawet w Rio de Janeiro. Na wschodzie spotykany od Mauretanii po wybrzeże Namibii. Osobniki dorosłe obserwowano także u wybrzeży Portugalii, południowej Francji i zachodniej Irlandii. Obecnie występuje także w Ocenie Spokojnym u wybrzeży Kostaryki i Panamy, gdzie dostał się przez Kanał Panamski. Dystrybucja tego gatunku jest słabo poznana. zasiedlają zwykle strefę przybrzeżną min. rafy, laguny, ujścia rzek, zatoki, a czasem podróżują w górę rzek. Jest gatunkiem euryhalicznym(tolerującym różne zasolenie środowiska), oraz toleruje niski poziom tlenu w wodzie, lecz jest wrażliwy na nagłe spadki temperatur.

Ogólny opis

Tarpon jest dosyć duża rybą ,osiągającą średnio 130 cm długości ciała, choć maksymalnie może dorosnąć do 250 cm długości. Może ważyć do 160 kg. Łuski ryby dosyć duże, osiągające ok. 10 cm średnicy. Ciało ryby zwykle ciemnoniebieskie do wręcz czarnej barwy z ciemniejszym, srebrzystym grzbietem i jaśniejszymi bokami i brzuchem. Płetwa grzbietowa z głębokim wcięciem, silnie rozwidlona, natomiast płetwa grzbietowa krótka, składająca się z 13-15 miękkich promieni, z ostatnim, wydłużonym osadzonym wzdłuż ciała, lecz nie osiągający rozmiarów samej płetwy grzbietowej. Płetwa odbytowa trójkątna, składająca się z 22-25 miękkich promienia, także z ostatnim wydłużonym, osadzonym blisko ciała. Płetwa brzuszna prostokątna. Natomiast płetwy piersiowe umieszczone dosyć nisko, posiadają 13-15 miękkich promieni. Wzdłuż linii bocznej umiejscowionych jest 37-42 łuski. Głowa ryby trójkątna, dolna szczęka duża i wystająca. Drobne i gęsto rozmieszczone zęby obecne są w niemal całym otworze gębowym, dodatkowo posiadają kostną płytkę w dolnej szczęce, ułatwiającą w rozdrabnianiu pokarmu. Zmodyfikowany pęcherz pławny ryby, przypomina prymitywne płuca, dzięki czemu tarpon może oddychać powietrzem atmosferycznym.

Dymorfizm płciowy

Samica są zwykle większe. Dodatkowo rozwidlenie na płetwie ogonowej osiąga zwykle 16 cm u samic i 14 cm u samców.

Populacja i zagrożenia

Gatunek został zakwalifikowany do kategorii narażony na wyginięcie. Jego populacja maleje. Badacze sugerują iż obecna liczebność ryby, jest o wiele mniejsza niż w czasach historycznych. Głównym powodem zmniejszenia się populacji są przełowienia. Rzadko poławiane w celach konsumpcyjnych(duża kościstość mięsa), lecz głównie dla sportu, gdyż jest bardzo waleczną rybą. Mimo iż większość ryb i tak była wypuszczanych, to w wyniku osłabienia, łatwo stawały się łupem drapieżników, lub ginęły z wycieńczenia. Obecnie prawo wielu stanów pozwala na złowienie i zabicie 1-2 tarponów dziennie, przy posiadaniu odpowiednich zezwoleń. W 1989 roku(przed uchwaleniem ustawy o łowieniu tarponów) zabito ok. 342 tarpony, lecz w 1998, liczba spadła do 70.

Pożywienie 

Dorosłe osobniki głównie ryby(np. belony) i skorupiaki. Młode ryby głównie małe rybki, zooplankton i owady wodne.

Zachowanie

Tarpon jest gatunkiem pelagicznym i żyjącym stadnie. Toleruje różne zasolenie środowiska dlatego spotykane w rzekach, dlatego od ujścia. Potrafi oddychać powietrzem atmosferycznym dzięki modyfikowanego pęcherzowi pławnemu, dlatego potrafi zamieszkiwać treny niegościnne dla innych ryb. Jedynym ich ograniczeniem co do środowiska jest temperatura. Żyją zwykle w wodzie o temperaturze 20-25°C, a giną w wodzie poniżej 5°C. Migruje zwykle w okresie letnim, choć odnotowano wędrówki niektórych populacji przez cały rok. Tarpony oznakowane w Florydzie, odnaleziono w Luizjanie, lub Karolinie Południowej. Jak na razie, schemat migracji tarponów jest nieznany. Poluje za dnia i w nocy. Zwykle pływa na głębokości 15-30 metrów. W razie zagrożenia wydaje dzięki pęcherzowi pławnemu tupiące dźwięki, które przypuszczalnie służą do komunikacji między poszczególnymi osobnikami w stadzie, lub w celu odstraszenia drapieżnika.

Rozród

Okres tarła przypada w zależności od lokalizacji, na Florydzie od sierpnia do kwietnia, w Puerto Rico od marca do maja i od lipca do września, w Brazylii od października do stycznia, natomiast w Kostaryce trze się przez cały rok. Tarlaki(oraz często wyklute larwy) migrują sezonowo na południe, lecz schemat migracji jest niezbadany. Ryby trą się zwykle blisko brzegu ok. 2-25 km od plaży. Samica uwalnia ikrę, która jest zapładniana przez samca, lecz cykl ten został słabo opisany. Możliwe iż jest wymuszany przez fazy Księżyca. Z unoszących się jaj w toni wodnej, po 2-3 dniach wykluwają się pelagiczne larwy leptocefal, które zwykle przenoszą się do wód słodkich i słonawych, gdzie dorastają do ok. 25 mm w ciągu kilku miesięcy. Następnie w fazie II trwającej 20-25 dni, larwa zmniejsza swoje rozmiary do ok. 14 mm. W fazie III larwa w przeciągu 8 tygodni dorasta do 40 mm długości i przekształca się w młodego tarpona. W II i III fazie larwy często wędrują do wód słonych(lagun, słonych bagien, płytkich zatok), zwykle ubogich w tlen. Dojrzałość płciową ryba uzyskuje po osiągnięciu 90-115 cm przez samca i 130 cm przez samice, czyli zwykle po upływie 6-13 lat.

Naturalni wrogowie

Dla dorosłego osobnika głównym wrogiem jest żarłacz tępogłowy, młot Sphyrna mokarran, aligator amerykański i morświnowate. Dla larw i małych ryb, zagrożeniami są inne ryby, ptaki morskie i wodne bezkręgowce drapieżne.

Długość życia

Na wolności szacowana na ok. 55 lat. W niewoli najstarszy tarpon dożył 63 lat.

Znaczenie dla człowieka

Ryba głównie poławiana dla sportu, gdyż uważana za rybę silną i waleczną. Na Florydzie wysłanie rejsów połowowych zwykle wiąże się z milionowym dochodem rocznie. W Ameryce Południowej jego mięso uważane za delikatne i chętnie zjadane, mimo dużej kościstości. Z jego łusek często tworzy się biżuterie, ozdoby i perły. Często zgłaszane są zatrucia ciguaterą(toksyna morska) zawartą w mięsie tarpona, znacznie częściej niż w przypadku innych ryb, a ponadto często dla niedoświadczonych wędkarzy walka z tawroszem kończy się urazami , a w kilku przypadkach nawet śmiercią. Często trzymane w akwariach publicznych.

Ciekawostki

• Mimo iż ryba budzi zainteresowanie, głównie wędkarzy, to jest ona dosyć słabo poznanym gatunkiem.
• Tawrosz został uznany za oficjalną rybę stanu Alabama.
• Ze względu na swoją wielkość, waleczność i srebrnawy kolor ciała, często nazywany srebrnym królem.
• Został opisany w 1847 roku przez francuskiego zoologa Achille'a Valenciennes'a
• Jest spokrewniony z tarponem indyjskim(Megalops cyprinoides) z którym sa jedynymi reprezentantami rodzaju Megalops.

Bibliografia:

-https://pl.wikipedia.org/wiki/Tarpon_atlantycki

-https://en.wikipedia.org/wiki/Atlantic_tarpon

-http://www.iucnredlist.org/details/191823/0

-http://animaldiversity.org/accounts/Megalops_atlanticus/

-http://www.fishbase.org/summary/megalops-atlanticus.html

Ommatotriton ophryticus - północna traszka wstęgowa. Inny wygląd w wodzie, inny na lądzie.

inne nazwy: północna traszka wstęgowa*

• Królestwo: Zwierzęta
• Podtyp: Kręgowce
• Gromada: Płazy
• Rząd: Płazy ogoniaste
• Rodzina: Salamandrowate
• Gatunek: Ommatotriton ophryticus

Występowanie

Gatunek rozpowszechniony w basenie Morza Czarnego od zachodniego Kaukazu w południowej Rosji i Gruzji, przez północno-zachodnią Armenię, północną Turcję, aż po Cieśninę Bosfor. Występuje głównie w lasach liściastych, iglastych, mieszanych, a także na łąkach subalpejskich(na piętrze kosodrzewiny), zwykle od 1200 do 2700 m n.p.m. Larwy spotykane w stawach, jeziorach, dużych kałużach, rowach, kanałach melioracyjnych, oraz wolno płynących potokach i strumieniach.

Ogólny opis

Jest dosyć dużym gatunkiem salamandry, osiągającej ok. 18 cm długości ciała. Skóra gładka, lub lekko ziarnista. Głowa przypomina kształtem trójkąt. U formy lądowej grzbiet jest zwykle kolory brunatnoczerwonego, natomiast spodnia część ciała koloru czerwonawego. Forma larwalna i wodna w okresie godowym, posiada oliwkowe, lub brązowooliwkowe ubarwienie z ciemnymi, drobnymi plamami, formującymi mozaikowy wzorzec. Na boku traszki występuje pas, czarny na krańcach i biały po środku, ciągnący się od przedniej łapy po kraniec ogona. Brzuch żółtopomarańczowy, bez wzorów. U samców w okresie godowym występuje wysoki i karbowany grzebień na grzbiecie i ogonie, osiągający ok. 3 cm długości. Zwykle jest koloru brązowego, lub żółtawego z ciemnymi, pionowymi pasami. Ogon samca często zyskuje w tym okresie niebieskawy, lub zielonkawy kolor z ciemnymi, wyraźnymi plamami. U samic grzebień nie występuje, lub jest bardzo niski.

Dymorfizm płciowy

Wyraźny w okresie godowym. Samce posiadają ok. 3 cm grzebień na grzbiecie i ogonie, a dodatkowo ich ogon często przyjmuje barwę niebieską, lub zielonkawą z ciemnymi plamami. U samic grzebień przyjmuje bardzo niską wysokość, lub brak go całkowicie. Poza cechami w okresie godowym, samce są zwykle większe od samic.

Populacja i zagrożenia

Jest gatunkiem klasyfikowanym jako bliski zagrożeniu. Jego populacja drastycznie zmniejsza się, z powodu wielu potencjalnych zagrożeń. W Kaukazie zachodnim populację tej traszki dziesiątkuje wprowadzony szop pracz. W północno-wschodniej Turcji planowana jest budowa ponad stu tam, które negatywnie wpłyną na rodzimą faunę i florę. Ponadto na terenie Kaukazu dochodzi do silnej fragmentacji i niszczenia siedliska życia tej traszki, przez karczowanie lasów, zanieczyszczenie wód i gleby(zanieczyszczenia przemysłowe i agrochemiczne), wysuszanie bagien i nadmierny wypas bydła. Negatywny wpływ ma także popyt tego płaza do hodowli domowych. Jednak nadal w niektórych rejonach jest uważany za zwierzę pospolite. Rozmnaża się w niewoli.

Pożywienie

W wodzie małe skorupiaki i owady wodne, a także inne zwierzęta mogące zmieścić się do ich paszczy. Znane ze zjadania jaj płazów(także własnego gatunku). Na lądzie żywią się głównie bezkręgowcami, odpowiedniej wielkości do ich pyska.

Zachowanie

Dorosłe osobniki zwykle opuszczają środowisko wodne w maju-lipcu(po 3-5 miesiącach metamorfozy). Poza okresem godowym zwykle żyją na lądzie, gdzie prowadzą skryty tryb życia, będąc zagrzebanym w runie leśnym, bądź wilgotnej glebie. Mogą masowo wychodzić jedynie podczas intensywnego deszczu. Samce tego gatunku są terytorialne, zwłaszcza w okresie godowym. Hibernacja występuje zwykle na lądzie od września-października po luty-marzec(na wyższych wysokościach po kwiecień-maj). W cieplejszym rejonach północna traszka wstęgowa może być aktywna przez cały rok. W niektórych rejonach hibernują larwy, a osobniki dorosłe pojawiają się następnego roku

Rozród

Okres godowy przypada od lutego do czerwca, zwykle po 4 tygodniach od przebudzenia się z hibernacji. W tym okresie samcom wyrasta ich charakterystyczny grzebień, a następnie wchodzą do wody, która musi wynosić od 7 do 9° C. W wodzie traszki poszukują partnera, a samce stają się bardzo agresywne. Ich walki czasami kończą się śmiercią słabszego rywala. Zaakceptowany samiec składa spermatofor, który zbierany jest przez samice do jej kloaki(zapłonienie wewnętrzne). Samica składa następnie od 50-250 jaj, składanych pojedynczo, lub w postaci sznurów. W jednej porcji może znajdować się od 1 do 50 jaj, a następna składana jest w odstępie 2-11 dniowym. Po zakończonych godach samiec i samica wracają na ląd. Inkubacja jaj trwa 12-30 dni, po czym wykluwają się 7-10 mm larwy, zaczynające samodzielnie jeść po 4-5 dniach. Po 70-150 dniach zwykle przekształcają się w osobnika dorosłego. Niektóre larwy, które wykluły się w ostatniej fazie godowej, potrafią hibernować i przemienić się w osobnika dorosłego następnego roku. Dojrzałość płciową osiągają po upływie 3-5 lat.

Naturalni wrogowie

Ptaki, większe ryby, łasicowate, mięsożerne ssaki, mrówki, a obecnie także introdukowany szop pracz. Czasami zniesione jaja mogą być zjedzone przez własną matkę.

Długość życia

Maksymalną żywotność oszacowano na 21 lat.

Znaczenie dla człowieka

Od 1990 roku gatunek jest obiektem handlu, często nielegalnego. Czasami spotykany w niewoli.

Ciekawostki

• Mimo iż czasami spotykany w hodowlach, to jego krewniak południowa traszka wstęgowa(Ommatotriton vittatus) cieszy się nieco większą popularnością, choć i tak spotykane są dosyć rzadko. 
• Została opisana w 1846 roku przez niemieckiego zoologa Arnold'a Adolph'a Berthold'a, jako podgatunek traszki wstęgowej(Ommatotriton vittatus), a wyodrębniona została w 2005 roku.
• Przez niektórych badaczy traktowana jako podgatunek południowej traszki wstęgowej, do której jest bardzo podobna.
• Niegdyś klasyfikowano ją do rodzaju Triturus.
• Obecnie wyróżnia się dwa podgatunki Ommatotriton ophryticus, min. wschodni Ommatotriton ophryticus ophryticus i zachodni Ommatotriton ophryticus nesterovi.
• Do rodzaju Ommatotriton klasyfikowane są 2 gatunki traszek, północna traszka wstęgowa(Ommatotriton ophryticus) i południowa traszka wstęgowa(Ommatotriton vittatus).

Film przedstawiający gatunek: https://www.youtube.com/watch?v=HMR2JxsnSnY
Bibliografia:
-http://www.iucnredlist.org/details/136019/0
-http://amphibiaweb.org/cgi/amphib_query?where-genus=Ommatotriton&where-species=ophryticus
-https://en.wikipedia.org/wiki/Northern_banded_newt

Waran karłowaty - karłowata wersja olbrzymów

inne nazwy: waran karzełkowaty, waran krótkoogonowy

• Królestwo: Zwierzęta
• Podtyp: Kręgowce
• Gromada: Gady
• Rząd: Łuskonośne
• Rodzina: Waranowate
• Gatunek: Waran karłowaty(Varanus brevicauda)

Występowanie

Występuje w Australii od wybrzeża Australii Zachodniej, przez środkowe Terytorium Północne i północo-zachodnią Australię Południową po zachodni Queensland. Zamieszkuje głównie suche tereny porośnięte kępami trawy z rodzaju Spinifex, zwykle na terenach piaszczystych, żwirowych, lub wydmowych.

Ogólny opis

Jest najmniejszym przedstawicielem rodzaju Varanus mierzącym maksymalnie 8 cm długości ciała(przeciętnie 5 cm długości ciała), wraz z ogonem mierząc ok. 20-25 cm długości ciała całkowitej. Szyja, jak u większości waranów, jest dosyć długa, a pięciopalczaste kończyny dobrze rozwinięte, wyposażone w ostre pazury. Ogon długi i masywny, choć proporcjonalnie do ciała, krótszy od innych przedstawicieli rodzaju Varanus. Skóra szorstka w dotyku, koloru czerwonobrunatnego do żółtawego z ciemnym nakrapianiem obejmującym całe ciało. Strona brzuszna zwykle jaśniejsza. Warzy przeciętnie 8-10 gramów.

Dymorfizm płciowy

Samce nieco większe od samic.

Populacja i zagrożenia

Nie podlega klasyfikacji w stopniach zagrożenia IUCN. Nie podlega on także żadnej ochronie gatunkowej, poza konwencją CITES obejmującą cała endemiczną faunę i florę Australii. Ze względu na brak badań terenowych, nie wiadomo nic na temat stanu populacji tego gatunku, choć wydaje się ona niezagrożona. Lokalnie uważany za częstego.

Pożywienie 

Głównie stawonogi, mniejsze jaszczurki(zwłaszcza scynki z rodzaju Ctenotus), oraz czasami padlina. Występuje u nich kanibalizm.

Zachowanie

Jak większość waranów prowadzi samotniczy tryb życia, unikając kontaktu z innymi przedstawicielami swojego gatunku, a zwłaszcza tymi większymi, dla których mogłyby stać się pokarmem. Aktywne w ciągu dnia. W poszukiwaniu pożywienia służy mu dobry węch i wzrok, a także narząd Jacobsona, wykrywający chemiczne bodźce, dostarczane przez język ustawicznie dotykając podłoża. W przeciwieństwie do większości jaszczurek, posiadają dosyć przyśpieszony metabolizm, dlatego częściej muszą polować. Badania nad waranem wykazały iż często jego napełniony pokarmem żołądek, stanowi aż 15% całkowitej masy jaszczurki, a sam waran potrafi połknąć ofiarę większą od jego głowy, dzięki mezokinetycznej czaszce(szczęka może ulec zwichnięciu połykając większą zdobycz). Odpoczywają w norach, samodzielnie wykopanych, lub zagarniętych od innych zwierząt. W razie zagrożenia ucieka, choć kiedy ucieczka nie jest możliwa, głośno syczy i próbuje ugryźć napastnika. Ze względu na dosyć skromne badania nad tym gatunkiem, ekologia warana karłowatego jest słabo poznana.

Rozród

Okres godowy przypada od lipca do listopada. Samice w tym okresie produkują jaja, a samcom nabrzmiewają narządy płciowe. Często samce prowadzą niegroźne walki o prawo do samicy, stojąc na tylnych łapach i próbują zepchnąć napastnika. Narząd kopulacyjny samca w formie półprącia. Po udanej kopulacji, samica w krótkim odstępie czasu wykopuje jamę w której składa zwykle 2-3 jaja(najwięcej 5 jaj). Po ok. 70-100 dniach wylęgają się małe jaszczurki, mierzące ok. 4 cm i warzące 1-2 gramy. Zwykle po ok. 22 miesiącach uzyskują dojrzałość płciową. 

Naturalni wrogowie

Większe jaszczurki(także swojego gatunku), węże, ptaki i ssaki drapieżne itp.

Długość życia

brak danych.

Znaczenie dla człowieka

Czasami spotykany w niewoli, choć cechuje się małym zainteresowaniem ze strony hodowców, choć dobrze sobie radzi w warunkach hodowlanych i z powodzeniem się rozmnaża.

Ciekawostki 

• Jest najmniejszym przedstawicielem rodzaju Varanus, gdzie większość waranów osiąga ponad 1-2 metry długości ciała.
• Wyróżnia się kilka okolicznych form tej jaszczurki, które w przyszłości mogą stać się poszczególnymi podgatunkami.
• Bardzo rzadko spotykany w niewoli, choć łatwo się oswaja i nie stanowi większego kłopotu w utrzymaniu.
• Opisany w 1898 roku przez brytyjskiego zoologa George Albert'a Boulenger'a.
• Rodzaj Varanus liczy obecnie 73 gatunki waranów. Waran karłowaty klasyfikowany jest do rodziny Odatria wraz z waranem kolczastoogonowym(Varanus acanthurus), Varanus primordius i Varanus pilbarensis.

Film przedstawiający warana karłowatego: https://www.youtube.com/watch?v=0Z-QIvc_6Cs
Bibliografia:
-http://www.terrarium.com.pl/2762-varanus-brevicauda-waran-karlowaty/
-https://pl.wikipedia.org/wiki/Waran_kar%C5%82owaty
-https://en.wikipedia.org/wiki/Short-tailed_monitor
-http://animaldiversity.org/accounts/Varanus_brevicauda/
-http://www.arkive.org/short-tailed-pygmy-monitor/varanus-brevicauda/

Tukan zielonodzioby - tukan o czerwonym brzuchu i zielonym dziobie.

• Królestwo: Zwierzęta
• Podtyp: Kręgowce
• Gromada: Ptaki
• Rząd: Dzięciołowe
• Rodzina: Tukanowate
• Gatunek: Tukan zielonodzioby(Ramphastos dicolorus)

Występowanie

Zamieszkuje głównie tropikalne i subtropikalne lasy górskie(rzadziej skraje lasów i tropikalne tereny zakrzewione) południowej Brazylii(gównie Wyżyny Brazylijskiej), południowego i wschodniego Paragwaju, oraz północnych granic Argentyny.

Ogólny opis

Jest dosyć małym tukanem, osiągającym 42-48 cm długości ciała, ważąc 250-400 gramów. Upierzenie kolorystyczne. Pierś koloru żółtego, zwykle z pomarańczową częścią środkową, natomiast brzuch jaskrawo czerwony, podobnie jak kuper. Zielone oko otoczone wpierw niebieską, a później czerwoną skórą. Reszta ciała(poza dziobem i nogami) czarna. Dziób oliwkowy, jedynie czarny u podstawy i lekko czerwonawy na krawędziach, osiągający 10 cm(krótki w porównaniu do innych tukanów). Czarny ogon dosyć długi. Nogi niebieskoszare.

Dymorfizm płciowy

Brak wyraźnego.

Populacja i zagrożenia

Jest klasyfikowany jako gatunek najmniejszej troski. Spotykany dosyć często, choć odnotowano spadek jego populacji, głównie ze względu na niszczenie naturalnego środowiska, oraz wyłapywanie żywych ptaków i ich sprzedaż na czarnym rynku. Hodowany i rozmnażany w niewoli.

Pożywienie

Zwykle owoce, głównie euterpy jadalnej, cecrobi(Cecropia) i goździkowca jasnokwiatowego, a także stawonogi, drobne kręgowce, oraz pisklęta i jaja innych ptaków.

Zachowanie

Jest gatunkiem stadnym, żyją w grupach składających się zwykle z 8 ptaków, choć spotykano stada liczące 20 ptaków. Aktywny za dnia. Najczęściej żyje w górnych partiach lasu, żerując na owocujących drzewach, choć nierzadko schodzi na ziemie, aby wyzbierać upadłe owoce. Często spotykany wraz z tukanem żółtogardłym. Zwykle wydaje z siebie charakterystyczny głos, przypominający "ak", lub "rait", "rat". Zwykle na przełomie czerwca i lipca migrują w poszukiwaniu owocujących drzew.

Rozród

Sezon godowy przypada od października do lutego na południowym zasięgu i od stycznia do czerwca na północnym zasięgu, w niewoli zaś może wydać 5 miotów rocznie co 5 miesięcy. Tworzą pary monogamiczne. Para zwykle wyszukuje odpowiedniego gniazda, dziupli w drzewie(zwykle na wysokości 6-8 metrów nad ziemią), którą ewentualnie mogą powiększyć w razie potrzeby. Czasami kilka par może gniazdować razem, jeżeli dziupla jest odpowiednio duża. Samica składa 2 do 4 białych jaj, które są inkubowane przez oboje rodziców przez okres 16-18 dni. Pisklęta są troskliwie karmione na zmianę, przez samca i samice, aż do 42 dnia, kiedy zwykle uczą się latać i uzyskują samodzielność. Okres dojrzałości płciowej, brak danych.

Naturalni wrogowie

Głównie duże ptaki drapieżne np. harpie.

Długość życia

ok. 20 lat.

Znaczenie dla człowieka

Ptak czasami hodowany w niewoli, lecz polecany dla doświadczonych hodowców ptaków egzotycznych. Na wolności czasami uważany za szkodnika, zwłaszcza na plantacjach drzew owocowych np. kawy, choć uczestniczy on także w rozpowszechnianiu nasion drzew.

Ciekawostki  

• W niewoli często zapadają na hemochromatozę, czyli nadmiernego przyswajania żelaza z pożywienia, dlatego tukan ten potrzebuje specjalnej, owocowej diety, a ponadto wysokiej i przestronnej woliery. Zaleca się hodowle w parach, lub małych grupkach. Ptak lubiany ze względu na swoje kolorowe upierzenie i inteligencję.
• Został opisany przez Karola Linneusza w 1766 roku.
• Do rodzaju Ramphastos zaliczanych jest 7 gatunków tukanów min. tukan zielonodzioby, tukan górski(Ramphastos brevis), tukan żółtogardły(Ramphastos vitellinus), tukan tęczodzioby(Ramphastos sulfuratus), tukan czerwonodzioby(Ramphastos tucanus), tukan czarnodzioby(Ramphastos ambiguus) i tukan wielki(Ramphastos toco).

Bibliografia:

-https://en.wikipedia.org/wiki/Green-billed_toucan

-https://pl.wikipedia.org/wiki/Ramphastos

-http://neotropical.birds.cornell.edu/portal/species/overview?p_p_spp=303896

-http://www.hbw.com/species/red-breasted-toucan-ramphastos-dicolorus

-http://www.iucnredlist.org/details/22682129/0

Pasecznik palmowy - indyjska wiewiórka

inne nazwy: indyjska wiewiórka palmowa*, wiewiórka palmowa

• Królestwo: Zwierzęta
• Podtyp: Kręgowce
• Gromada: Ssaki
• Rząd: Gryzonie
• Rodzina: Wiewiórkowate
• Gatunek: Pasecznik palmowy(Funambulus palmarum)

Występowanie

Zamieszkuje endemicznie południowe Indie na południe od gór Windhja i Sri Lankę. Wprowadzona w XIX wieku do Australii Zachodniej. Zamieszkuje różnorodne środowiska, od tropikalnych i subtropikalnych lasów deszczowych, przez suche lasy liściaste, namorzynowe, zarośla, użytki zielne, tereny uprawne, po wiejskie i miejskie ogrody i parki.

Ogólny opis

Wiewiórka palmowa jest niewielkim gryzoniem osiągającym 15-20 cm długości ciała, przy wadze 100-120 gramów. Ogon wiewiórki puszysty i długi, nieco krótszy od reszty ciała. Umaszczenie szaro-brązowe, szpakowate. Na grzbiecie i bokach ciała wiewiórki widać charakterystyczne 3 jasne(kremowe)paski, ciągnące się od karku po podstawę ogona, naprzemiennie z czterema ciemno brązowymi, nieco szerszymi pasami. Brzuch kremowobiały. Ogon z rozsianymi białymi i czarnymi włosami. Uszy małe i trójkątne. Osobniki młodsze nieco jaśniejsze. Podobna do spokrewnionego gatunku Funambulus pennantii, z którym pokrywa swój zasięg. Zazwyczaj te dwa gatunki rozróżnia się po ilości jasnych pasków, których Funambulus pennantii zwykle ma 5.

Dymorfizm płciowy

Brak wyraźnego.

Populacja i zagrożenia

Gatunek nie jest zagrożony i notowany jako najmniejszej troski. Występuje pospolicie na terenie naturalnego zasięgu, natomiast w Australii jest gatunkiem inwazyjnym. Nie zaobserwowano większych zagrożeń dla populacji tego gatunku. Obecnie liczebność wiewiórek palmowych wzrasta.

Pożywienie

Głównie orzechy i nasiona, lecz także liście, pąki, kwiaty, owady i ich larwy, oraz sporadycznie pisklęta ptaków.

Zachowanie

Wiewiórka palmowa jest gryzoniem aktywnym za dnia, głównie o nadrzewnym trybie życia. Spotykane zwykle w grupach do 10 osobników na jednym drzewie. Jest gatunkiem aktywnym, często poszukującym pożywienia na ziemi. Gniazdo budowane jest z trawy i gałęzi, wysoko na drzewie, typu kulistego zamkniętego. Wiewiórki spędzają w nim najgorętsze dni, odpoczywają, oraz magazynują zebrany pokarm. W razie niebezpieczeństwa wydaja z siebie głośne piski, brzmiące jak "czip czipim czip", ostrzegając pozostałych członków stada. W swojej obecności nie tolerują innych gatunków wiewiórek i ptaków, które traktują jako konkurencja o pokarm. Na terenach miejskich często korzystają z odpadków. Gatunek ze względu na klimat, nie zimuje.

Rozród 

Wiewiórki palowe mogą rozmnażać się przez cały rok, choć najwięcej miotów samice rodzą między marcem, a kwietniem i lipcem, a wrześniem. Mogą wydać na świat 1 do 5 miotów rocznie, choć zwykle zdarzają się 3. Samce zwykle prowadzą niegroźne starcia o dominację i prawo do danej samicy. Są zwierzętami poligamicznymi, nie tworząc stałych par. Samica po 35 dniach ciąży rodzi 2-3 młode w gnieździe. Noworodki ważą wtedy zwykle 7 gramów. Samiec nie ingeruje w odchów młodych. Po ok. 10 tygodniach są odsadzane od mleka i w niedługim czasie uzyskują samodzielność. Dojrzałość płciową samiec uzyskuje w wieku 10 miesięcy, natomiast samica zwykle po 8 miesiącach. Okres między kolejnymi miotami wynosi ok. 5 miesięcy.

Naturalni wrogowie

Głównie sokołowe, jastrzębiowate(np. orzeł przedni), a także węże i lądowe drapieżniki(np. koty, łasicowate).

Długość życia

Słabo poznana. W niewoli jeden z okazów żył ponad 5 lat, przypuszczalnie na wolności ich długość życia jest podobna.

Znaczenie dla człowieka

Gatunek często korzysta z obecności człowieka. Powszechnie na terenach uprawnych uważany za szkodnika, w szczególności jeśli chodzi o pąki i nasiona drzew uprawnych np. kakaowca. Niektórzy ludzie polują na tego gryzonia w celach konsumpcyjnych. Odgrywa ważną role w ekosystemie, rozsiewając na nasiona niektórych roślin, oraz uczestnicząc w zapylaniu niektórych drzew(czasami nawet tych uprawnych). W hinduizmie jest zwierzęciem świętym.

Ciekawostki

• W wierzeniach hinduskich wiewiórka palowa przyczyniła się do budowy Mostu Adama przez boga Rama, przynosząc potrzebny piasek. Rama zadowolony z poświęcenia gryzonia, pogłaskał go po grzbiecie, pozostawiając białe paski na jego plecach. Odtąd wierzy się iż paski na grzbiecie tej wiewiórki są odciskami palców boga Rama.
• W Australii Zachodniej wiewiórka palmowa posiada dosyć dużą populację, ze względu na brak drapieżników i konkurencji dla tego gryzonia, choć badacze uważają iż jego negatywne oddziaływanie na australijskie środowisko jest dosyć małe.
• Została opisana przez Karola Linneusza w 1766 roku.  
• Do rodzaju Funambulus, zwanych indyjskimi wiewiórkami, zaliczanych jest 6 gatunków, min. wiewiórka palmowa, Funambulus layardi, Funambulus obscurus, Funambulus tristriatus, Funambulus pennantii i Funambulus sublineatus.

Bibliografia:

-https://pl.wikipedia.org/wiki/Pasecznik_palmowy

-https://en.wikipedia.org/wiki/Indian_palm_squirrel

-http://a-z-animals.com/animals/indian-palm-squirrel/

-http://www.iucnredlist.org/details/8701/0

-http://eol.org/pages/1040600/details

Abeil - humanoidalne pszczoły

Pierwsze podania

Abeil to rasa stworzeń stworzonych przez grę RPG Dungeons & Dragons. Zostały opisane w II Księdze Potworów i zakwalifikowani do humanoidalnych potworów. Charakteryzują się połączonymi cechami pszczół i elfów. Opisywane jako nacja pracowita, o złożonej strukturze społecznej. W społeczeństwie abeil istnieją trzy kasty: robotnicy, odpowiedzialni za zdobywanie pokarmu, prace budowlane itp., żołnierze, służący jako wojownicy, stanowiący 1/3 społeczeństwa, oraz królowa, dzierżąca władze absolutną. Domostwa abeil zwane są ulami, a każdy z jej mieszkańców, gotów jej oddać życie za swój dom i królową. Występują na terenach pustynnych, równinach i górach.

Wygląd

Z wyglądu przypomina bardzo dużą pszczołę o nieco wydłużonym ciele, jednak można się w nich doszukać kilku cech humanoidalnych. Ich twarz, uszy, oraz budowa torsu i ramion, przypomina nieco elfy, od których przypuszczalnie pochodzą. Posiadają dwie pary owadzich nóg, a z czoła wystaje para czułek. Ciało jest żółte w czarne, poziome pasy. Z pleców wystają dwie pary, dużych skrzydeł, umożliwiających lot.

W środkach masowego przekazu

Poza grą Dungeons & Dragons nie odnotowano ich wystąpienia w innych środkach masowego przekazu.

 Bibliografia:
-https://en.wikipedia.org/wiki/Abeil
-http://sfery.wikia.com/wiki/Abeil

Antylopowiec modry - niebieska antylopa z RPA

inne nazwy: antylopa niebieska, antylopa modra

• Królestwo: Zwierzęta
• Podtyp: Kręgowce
• Gromada: Ssaki
• Rząd: Parzystokopytne
• Rodzina: Krętorogie
• Gatunek: Antylopowiec modry(Hippotragus leucophaeus)

Występowanie

Antylopa modra była gatunkiem endemicznym dla Republiki Południowej Afryki, gdzie zamieszkiwała przybrzeżne równiny południowo-zachodniej Prowincji Przylądkowo Zachodniej na wschód od gór Hottentots Holland, w pobliżu miast Caledon , Swellendam i Bredasdorp, gdzie jej obszar występowania wynosił mniej niż 4 000 km*2. Reliktowa populacja występowała także w Wolnym Państwie w pobliżu miasta Bethlehem. Jednak paleontolodzy i archeolodzy, uważają iż na początku epoki holoceńskiej(ok. 10 tysięcy lat temu), antylopa niebieska zamieszkiwała obszar od Elands Bay(północna Prowincja Przylądkowa Zachodnia) po Uniondale(wschodnia Prowincja Przylądkowa Zachodnia), choć naskalne malowidła przedstawiające tą antylopę znaleziono w Ficksburgu i Parku Narodowym Golden Gate Highlands. Antylopa zasiedlała rozległe użytki zielne, blisko źródeł wody. Unikała terenów zalesionych.

Ogólny opis 

 Antylopa modra była dużym gatunkiem ssaka kopytnego, osiągając 250-300 cm długości ciała, oraz 100-120 cm wysokości w kłębie. Warzyła ok. 160 kg. Antylopa miał stosunkowo długi i mocno zbudowany kark, oraz krótką grzywę. Nogi długie, białe z pionowymi, ciemnymi pasami. Ogon zakończony kępką sierści. Pysk długi, mierzący ok. 40 cm długości, uszy długie, podobne do oślich. Rogi długie, posiadające 20-35 pierścieni, osiągające 50-60 cm długości. Rogi były umiejscowione nad oczami i łagodnie zakrzywione na końcach do tyłu w kierunku ramion. Sierść antylopy była krótka o delikatnym jasnoniebieskim połysku, zanikającym po śmierci zwierzęcia. Okolice brzucha były białe, a górna część pyska brązowa. Przed oczami widniała biała, dobrze widoczna plama.

Dymorfizm płciowy

Nieco wyraźny po osiągnięciu przez samca 3 roku życia. Futro samca stawało się wtedy jaśniejsze(prawie białe). Także rogi były zwykle większe i lepiej rozwinięte u samców.

Pożywienie

Roślinożerca. Antylopa żywiła się różnymi gatunkami traw. W przeciwieństwie do większości antylop nie przepadała za świeżą trawą, z wyjątkiem pory suchej, kiedy w wyniku braku alternatyw, zjadała trawę rosnącą blisko brzegu. Zapewne musiała codziennie korzystać ze źródła wody, jak robią to spokrewnione antylopy z rodzaju Hippotragus.

Zachowanie

Antylopa modra była ssakiem aktywnym podczas dnia, zwłaszcza wczesnym rankiem i późnym popołudniem. Najgorętszy porę dnia spędzała odpoczywając w cieniu drzew. Antylopa była spotykana w stadach haremowych, składających się z samic, cieląt i dominującego samca, licząc ok. 20 osobników, choć stada składające się z ponad 80 antylop także nie były rzadkością. Samce często prowadziły walki o dominację, ścierając się swoimi rogami, oraz trącając głową. Samce które nie zdobyły swojego haremu, często tworzyły grupy kawalerów(stada złożone z samych samców). Podczas pory deszczowej, stada zwykle dzieliły się na mniejsze grupy, łącząc się zwykle jedynie przy wodopoju. W porze suchej grupy zwykle gromadziły się na najlepszych pastwiskach, a w okresie odchowu młodych w celach bezpieczeństwa cieląt. Dominujący samiec zwykle eksponował swój wysoki status, leżąc, lub stojąc nieco dalej od swego stada, w widocznym miejscu. Samiec chcąc przejąć dane stado, zwykle zbliżał się do niego z wysoko postawioną głową. Głowa trzymana nisko była zwykle oznaką uległości. Opisywana jako antylopa o dosyć agresywnym usposobieniu. Przed drapieżcami chroniły się ucieczką, lecz w razie konieczności nie wahały używać w obronie swoich rogów.

Rozród

Okres godowy u tej antylopy przypadał przez cały rok, choć jego nasilenie obserwowano w szczycie letnim. Po 270-280 dniach, samica rodziła jedno, ok. 12 kg cielę. Po osiągnięciu dojrzałości samce były odganiane ze swojego rodzimego stada przez dominującego samca, samice zwykle pozostawały w haremie.

Naturalni wrogowie

Hieny cętkowane, likaony, lwy, lamparty, a dla młodych dodatkowo hiena brunatna.

Długość życia 

ok. 18 lat.

Przyczyny wymarcia

Badacze na podstawie kopalnych dowodów, sugerują iż ok.10 tysięcy lat temu antylopa modra występowała powszechnie na równinach Afryki Południowej, a jej zasięg mógł sięgać aż po Ficksburg i Park Narodowy Golden Gate Highlands. Jednak 3 200-2000 lat temu populacja antylopy niebieskiej drastycznie zmalała, co zbiegło się w czasie z nagłym ociepleniem klimatu. Około 400 roku n.e. człowiek wprowadził owce na tereny zamieszkałe przez te antylopy i wskutek nadmiernego wypasu, prowadził do degradacji siedliska tego gatunku. Antylopa wskutek konkurencji z wprowadzonymi zwierzętami hodowlanymi, oraz chorób wraz z nimi przywleczonymi, stawała się coraz rzadsza. Palowania przez rdzennych mieszkańców Afryki były prowadzone na małą skalne, jednak ze względu na małą populacje, mogły odegrać ważną rolę w zagładzie tego gatunku. Naskalne malowidła świadczą o tym iż dla Buszmenów z ludu San były to zwierzęta czczone, obdarzone nadprzyrodzoną mocą. Kiedy Europejczycy przybyli w XVII i XVIII wieku do Koloni Przylądkowej, populacja antylopy była już mała. W 1774 roku szwedzki przyrodnik Carl Peter Thunberg opisała antylopę modrą jako gatunek rzadki, jednak to nie przeszkodziło europejskim rolnikom i myśliwym polować na te zwierzę, a broń palna szybko przetrzebiła pozostałe stada tej antylopy. Myśliwy polowali głównie dla skóry tego zwierzęcia, która była wykorzystywana min. przy produkcji worków na zboże, mięso opisywane jako tłuste, wykorzystywane jako karma dla psów. Według niemieckiego zoologa Martin'a Lichtenstein'a ostatnia antylopa w Prowincji Przylądkowo Zachodniej padła około roku 1800 w Swellendam, natomiast w Wolnym Państwie ostatnia antylopa niebieska zginęła ok. roku 1850.

Ciekawostki

• Jest pierwszym dużym ssakiem Afryki wymarłym w czasach historycznych.
• Zachowano kilka skór tego zwierzęcia, lecz nie oddają one charakterystycznego niebieskiego połysku, gdyż znikał on wraz ze śmiercią zwierzęcia. 
• Poza antylopą modrą z terenów RPA wymarł także podgatunek lwa(Panthera leo melanochaitus), serwala(Leptailurus serval serval), fakoszera(Phacochoerus aethiopicus aethiopicus) i zebry stepowej(Equus quagga quagga, zwany kwagą właściwą). Za przypuszczalnie wymarłego uważa się złotokreta Cryptochloris wintoni, oraz rózgowca Tetradactylus eastwoodae. 
• Antylopę modrą klasyfikuje się do rodzaju Hippotragus, wraz z 2 innymi przedstawicielami, antylopą końską(Hippotragus equinus) i antylopą szablorogą(Hippotragus niger).

Bibliografia:

-https://en.wikipedia.org/wiki/Bluebuck

-http://www.arkive.org/bluebuck/hippotragus-leucophaeus/

-http://www.iucnredlist.org/details/10168/0

-http://www.petermaas.nl/extinct/speciesinfo/bluebuck.htm

-http://animaldiversity.org/accounts/Hippotragus_leucophaeus/

Arthrolycosa - podobny do tarantuli

• Królestwo: Zwierzęta
• Typ: Stawonogi
• Gromada: Pajęczaki
• Rząd: Pająki
• Rodzina: Arthrolycosidae
• Gatunek: Arthrolycosa antiqua, Arthrolycosa danielsi i Arthrolycosa carcinoides

Występowanie

Skamieniałości tego pająka odnaleziono w Mazon Creek, stanowisku paleontologicznym na terenie USA w stanie Illinois , oraz na terenie Obwodu kirowskigo w Rosji. Przypuszczalnie zamieszkiwał zalesione tereny bagienne pokrywające niemal całą Laurazję, 320-290 mln lat temu w karbonie i późnym permie.

Ogólny opis

Nazwa Arthrolycosa w dosłownym tłumaczeniu oznacza "nogę tarantuli", ze względu na podobieństwo w budowie ciała, przypominające pająki z rodzaju Lycosa(tarantule). Korpus pająka był duży, osiągający 7 cm długości z porównywalną szerokość. Nogi były długie, a guzki oczne posiadały cztery pary oczu. Posiadał dobrze rozwinięte kły jadowe.

Dymorfizm płciowy

Zapewne jak u większości pajęczaków, samica osiągała większe rozmiary.

Pożywienie

Zapewne mniejsze stawonogi.

Zachowanie

Arthrolycosa był pająkiem bezsieciowym, nie budującym sieci łownych, gdyż umiejętność przędzenia u pajęczaków rozwinęła się znacznie później. Zatem przypuszczalnie polował z ziemi, czekając na przechodzącą ofiarę w jego pobliżu, po czym unieruchamiał ją za pomocą toksyny z zębów jadowych, podobnie jak robią to współczesne bezsieciowe pogońcowate(Lycosidae).

Rozród

brak danych. Przypuszczalnie samica opiekowała się jajami i młodymi pająkami.

Naturalni wrogowie

Przypuszczalnie inne drapieżne stawonogi, jak pulmonoscorpius. Możliwe także iż zagrożeniem były także większe i silniejsze osobniki, własnego gatunku.

Długość życia

brak danych.

Przyczyny wymarcia

Gatunek wymarł przypuszczalnie podczas tzw. wymierania permskiego, datowanego na ok. 250 mln lat temu, prawdopodobnie spowodowanego kolizją dwóch planetoid, co wyzwoliło wzmożony wulkanizm. W tym okresie z powierzchni Ziemi wymarło ponad 30% rzędów owadów, 60% rodzin gadów i płazów, oraz 90% gatunków organizmów wodnych.

Ciekawostki

• Do rodzaju Arthrolycosa zaliczanych jest obecnie 3 gatunki pająków Arthrolycosa antiqua, Arthrolycosa danielsi i Arthrolycosa carcinoides, choć niektórzy paleontolodzy wyróżniają jeszcze kilka innych, np. Arthrolycosa beecheri.
• Nazwa Arthrolycosa w dosłownym tłumaczeniu oznacza "nogę tarantuli".
• Gatunkiem typowym rodzaju jest Arthrolycosa antiqua opisany w 1874 roku.
• Rodzina Arthrolycosidae jest monotypowa, z jednym rodzajem Arthrolycosa.  

Bibliografia:

-https://en.wikipedia.org/wiki/Arthrolycosa

-http://www.prehistoric-wildlife.com/species/a/arthrolycosa.html

Phalaenopsis gigantea - największy falenopsis

inne nazwy: uszy słonia*

• Królestwo: Rośliny 
• Podkrólestwo: Rośliny naczyniowe 
• Klasa: Okrytonasienne
• Rząd: Szparagowce
• Rodzina: Storczykowate
• Gatunek: Phalaenopsis gigantea

Występowanie

Występuje naturalnie na wyspie Borneo w Sabah w rejonach Tiger Mountain i Merutai, oraz w West Kalimantan i Crocker Mountain w Sarawaku. Gatunek odnaleziono także na wyspie Jawa. Występuje w pierwotnych lasach deszczowych na wysokości do 400 m n.p.m.

Ogólny opis

Storczyk Phalaenopsis gigantea epifitem, wyrastającym i korzystającym z drzew, jako podbory. Liście są duże(największe ze storczyków z rodzaju Phalaenopsis) o długości ok. 70 cm i szerokości ok. 25 cm. Ze względu na swoją wielkość nazywane "uszami słonia". Same liście posiadają oliwkowo-zielony kolor, są skórzaste, twarde, błyszczące o kształcie eliptycznym, lub podłużnie jajowatym. Jeden osobnik wytwarza zwykle 5-6 dużych liści, najczęściej wiszących.

Rozmnażanie

Gatunek późno zakwitający, zwykle w wieku 8-12 lat, choć w niektórych uprawach kwitnie już po 4 latach. Kwiaty wytwarzane są na długim, zwykle pojedynczym, zwieszającym się kwiatostanie o długości do 40 cm, rzadko rozgałęziającym się. Pojedynczy kwiatostan może wytworzyć do 100 kwiatów. Kwiaty są gwieździste, mięsiste o średnicy ok. 5 cm. Kolor kwiatu zwykle zielonkawobiały, lub żółtawy z licznymi i blisko usadowionymi plamami w kolorze kasztanowym. Warżka koloru białego z czerwono-purpurowymi plamkami. Kwiaty delikatnie pachną(podobnie do cytrusów), są obupłciowe.

Zagrożenia

Roślina notowana w II Załączniku CITES. Objęta ochroną w naturalnym środowisku, ze względu na jej duży popyt w branży ogrodniczej, a w raz z jej późnym okresem dojrzałości, przyczyniło się do jej zniknięcia z wielu rejonów pierwotnego zasięgu. Obecnie uważana za roślinę rzadką w stanie dzikim. Nie podlega klasyfikacji w IUCN.

Długość życia

ok. 40 lat.

Znaczenie dla człowieka

Gatunek uprawiany, lecz ze względu na swoją wielkość, wymagania, oraz późny okres dojrzewania, polecany dla doświadczonych hodowców falenopsisów. Obecnie handel tą rośliną został ograniczony, a do jej uprawy potrzebne są odpowiednie zezwolenia.

Warunki uprawy

Lubi stanowisko cieniste, lecz nieco bardziej naświetlone, niż stanowiska dla większości storczyków. Ze względu na wielkość liści, jego system korzeniowy jest znacznie rozwinięty, dlatego jest dosyć wrażliwy na zakłócenia(np. wilgotności) w podłożu. Wilgotność powietrza powinna być utrzymywana na poziomie 70-75%, a podłoże stale wilgotne(lecz nie zalane). Bardzo podatny na gnicie korzeni. Nawożenie dolistne, zalecanym nisko stężonym nawozem rybnym. Zimowanie niezalecane, gdyż źle znosi wahania temperaturowe. Temperatura powietrza ok. 30-31*C, w nocy ok. 25*C.

Ciekawostki

• Osiąga największe rozmiary ze wszystkich falenopsisów jego rodzaju.
• Po raz pierwszy został pozyskany do hodowli w 1897 roku przez botanika Niewenhuis'a, który pozyskał roślinę na Borneo, myśląc iż jest storczykiem z gatunku Phalaenopsisem amabilis. Jednak szybko okazało się iż ze względu na bardzo powolny wzrost, roślina nie należy do owego, ani do żadnego wtedy znanego gatunku. W 1909 roku, kiedy zakwitła po raz pierwszy została opisana, przez dyrektora ówczesnej placówki botanicznej Johannes'a Jacobus'a Smith, jednak wkrótce roślina obumarła, i aż do 1937 roku nie było potwierdzonych wzmianek na temat tej rośliny. Została jednak ponownie odkryta podczas budowy drogi przez las tropikalny, choć obecnie nie występuje już na tym stanowisku.
• Obecnie wyróżnia się trzy odmiany tego gatunku, rozróżnianych przez kolor kwiatów. Jedna z czerwonymi plamami na białym tle, druga z kasztanowymi na żółtym i trzecia z jasnobrązowymi na żółtym tle.  
• Do rodzaju Phalaenopsis zalicza się obecnie 62 gatunki storczyków, min. Phalaenopsis philippinensis, Phalaenopsis mirabilis i Phalaenopsis lobbii.

Bibliografia:
-http://www.orchidarium.pl/AdoZ/adoz.php?id=Phalaenopsis%20gigantea
-http://storczyki.wikia.com/wiki/Phalaenopsis_gigantea
-https://en.wikipedia.org/wiki/Phalaenopsis_gigantea
-http://www.orchidspecies.com/phalaegigantea.htm
-https://www.bigleaforchids.com/Info/gigantea.php
-http://www.arkive.org/orchid/phalaenopsis-gigantea/image-G2293.html

Palolo - morska pierścienica. Rojenie przy blasku Księżyca.

inne nazwy: robak palolo, palolo samoanski* 

• Królestwo: Zwierzęta
• Typ: Pierścienice
• Gromada: Wieloszczety
• Rząd: Eunicida
• Rodzina: Eunicidae
• Gatunek: Palolo(Palola viridis)

Występowanie

Zamieszkuje ciepłe wody południowego Pacyfiku, zwłaszcza w pobliżu raf koralowych. Choć jednoznacznie nie zbadano dokładnego zasięgu tego gatunku, palolo spotyka się u wybrzeży wysp Samoa Amerykańskiego, Fidżi i Tonga, lecz jego zasięg może przypuszczalnie sięgać aż po Małe Wyspy Sundajskie.

Ogólny opis

Ciało palolo jest silnie wydłużone, o wyraźnej segmentacji, dorastające do 30-40 cm długości i grubości 1-2 cm. Odcinek głowowy jest słabo zaznaczony, z wyraźnym płatem głowowym(prostomium), na którym znajduje się para krótkich czułków. Otwór gębowy znajduje się na spodniej stronie ciała, poniżej głowy. Para głaszczek występuje przed otworem gębowym. Dwie pary oczów znajdują się na pierwszym segmencie ciała. Poza czułkami, występują także wąsy, zwane cirrusami(oba narządy są odpowiedzialne za bodźce dotykowe). Przednie segmenty ciała(część atokiczna) wyposażone są w parapodia, czyli narządy ruchu, umieszczone po bokach każdego z pierścieni i osłonięte szczecinkami. Mierzy ok. 30 cm długości. Tylne segmenty ciała, to epitokia(część epitokiczna), zawierająca komórki rozrodcze, odczepiane w okresie godowym. Ciało samicy jest niebieskawe, lub ciemnozielone, natomiast samca żółtawe.

Dymorfizm płciowy

Wyraźny. Ciało samicy jest niebieskawe, lub ciemnozielone, natomiast samca żółtawe.

Populacja i zagrożenia

Przez IUCN klasyfikowany jako gatunek o niewystarczających danych, aby zakwalifikować go do konkretnej kategorii zagrożenia. Gatunek jest słabo poznany i poza okresem rozrodczym, dosyć rzadko spotykanym. Odnotowano spadek populacji palolo w północno-zachodnim Upolu(Samoa) z powodu nadmiernych zbiorów oderwanych segmentów ciała, służących do rozmnażania, unoszących się na powierzchni wody, które uważane są przez miejscową ludność za przysmak. Palolo jest także bardzo wrażliwy na zanieczyszczenie wody.

Pożywienie

Drobne organizmy morskie.

Zachowanie

Tryb życia palolo jest dosyć słabo poznany. Zwykle prowadzi skryty tryb życia, ukryty wśród raf koralowych. Unika światła słonecznego, dlatego w pogodne dni nie opuszcza schronienia. Żeruje nocą i w pochmurny dzień. Zwykle aktywnie poszukuje pożywienia, pełzając po dnie, lub płynąc od czasu do czasu.

Rozród

Jest wieloszczetem rozdzielnopłciowym. Rozmnaża się dwa razy do roku w październiku i listopadzie, w nocy, która przypada na drugi i trzeci dzień ostatniej kwadry Księżyca. W tym czasie epitokia palolo ulegają odczepieniu od reszty ciała i unoszą się na powierzchni wody, czasami tworząc zbitą masę o grubości ok. 2 metrów. Epitokia w końcu dzielą się na mniejsze segmenty i pękają, uwalniając komórki jajowe i plemniki. Okres pojawienia się ich jest  krótki, a o świecie zwykle nie ma po nich śladu. Kiedy komórka jajowa, napotka plemnika dochodzi do zapłodnienia. Z powstałego jajeczka wykluwa się larwa, zwana trochoforą . Unosi się ona w toni wodnej, lecz po pewnym czasie opada na dno i przekształca się w osobnika dorosłego. Za każdym razem, kiedy wieloszczet utraci epitokie, w krótkim czasie regeneruje ją. Dokładny okres rozwoju jajeczek i larwy jest nieznany.

Naturalni wrogowie

Ryby, niektóre ślimaki itp.

Długość życia

Brak danych, lecz wiadomo iż jest gatunkiem długowieczny.

Znaczenie dla człowieka

Epitokia podczas cyklu rozpłodowego, często stają się łupem ludzi, zanim uwolnią gamety. I mimo krótkiego czasu w którym tylne segmenty unoszą się na powierzchni, to ze względu na łatwość przewidzenia ich pojawienia się, mogą zostać wyłapane w dużych ilościach, przy pomocy sieci. Stanowią one przysmak ludności na południu Pacyfiku i zjadane są na surowo, lub po uprzednim ugotowaniu, czy podsmażeniu.

Ciekawostki

• Tylne segmenty ciała palolo często są podawane jako danie, wraz z mlekiem kokosowym, cebulą, czy kawiorem.
• Ich okres rozrodczy nazywany jest "rojeniem się robaków".
• Czasami można spotkać się z nazwą Eunice viridis, lub Palola siciliensis.
• Bliskim krewnym palolo jest palolo Eunice fucata występujący u wybrzeży Karaibów i Bermudów. Osiąga do 70 cm długości ciała. Rozmnaża się 29 czerwca i 28 lipca, przed nastaniem trzeciej kwadry Księżyca.
• Został opisany w 1847 roku przez brytyjskiego zoologa John'a Edward'a Gray
• Do rodzaju Palola klasyfikowanych jest obecnie 12 gatunków min. Palola brasiliensis i Palola paloloides.

Bibliografia:

-https://pl.wikipedia.org/wiki/Robaki_palolo

-https://nl.wikipedia.org/wiki/Palola_viridis

-https://en.wikipedia.org/wiki/Palolo_worm

-http://www.iucnredlist.org/details/8261/0

-http://seapics.com/feature-subject/marine-invertebrates/palolo-worm-pictures.html

Sieja pospolita - przykład gatunku zbiorowego

inne nazwy: sieja, sieja europejka, głąbiel, brzona, sułwica

• Królestwo: Zwierzęta
• Podtyp: Kręgowce
• Gromada: Promieniopłetwe
• Rząd: Łososiokształtne
• Rodzina: Łososiowate
• Gatunek: Sieja pospolita(Coregonus lavaretus)

Występowanie

Obecnie sądzi się iż sieja pospolita(Coregonus lavaretus) naturalnie występuje jedynie w Jeziorze Bourget(Francja) i Jeziorze Genewskim(Francja i Szwajcaria, przypuszczalnie wymarła), natomiast do Jeziora d'Aiguebelette(Francja) została wprowadzona w XVII wieku. Niegdyś uważano iż zamieszkuje o wiele większy obszar, obejmujący niemal całą Europę Północną i Środkową, a także Amerykę Północną i Azję, lecz badacze sugerują iż wiele populacji siei to tak naprawdę osobne gatunki i nie należy ich traktować jako sieje pospolitą Coregonus lavaretus, a jako gatunek zbiorowy Coregonus lavaretus complex. Obecnie wymarła w Jeziorze Genewskim, a także wprowadzona do wielu jezior w Alpach, Europie Wschodniej i Rosji.  Żyją głównie w głębszych partiach jeziora.

Ogólny opis

Sieja odznacza się śledziowatym ciałem, o wysmukłej budowie. Mierzy 50-70 cm długości ciała, przy wadze od 2 do 10 kg. Głowa stosunkowo niewielka, stożkowata. Oczy duże. Obie szczęki pozbawione zębów, górna większa od dolnej, przykrywająca żuchwę. Ciało jest wydłużone, bocznie spłaszczone z lekkim wygrzbieceniem. Linia boczna dobrze widoczna, biegnąca przez całe ciało ryby. Płetwa grzbietowa wysoka i mięsista o 19 promieniach, natomiast ogonowa z głębokim wcięciem. Grzbiet i wierzchnia część głowy zwykle zielonobrunatna lub szaroniebieska. Boki i brzuch srebrzyste.

Dymorfizm płciowy

Niewyraźny. W okresie tarła u obu płci pojawia się perłowa wysypka na ciele, wyraźniejsza u samca.

Populacja i zagrożenia

Sieja pospolita jest klasyfikowana jako narażona na wyginięcie. Choć występuje licznie w jeziorze Bourget i Aiguebelette, to ryba z niewiadomych przyczyn wymarła w Jeziorze Genewskim około roku 1900. Obecnie jednak wprowadza się młode ryby uzyskane za sprawą sztucznego wylęgu, do jeziora w którym wymarła. Sieja jest bardzo wrażliwa na zanieczyszczenie wód(zwłaszcza pestycydami, które powodują zarastanie jezior), a ich ikra na ataki grzybami. Ekspansja gatunków obcych oraz przełowienia są także poważnym zagrożeniem. Ryba wprowadzona do Jeziora d'Aiguebelette, niektórych jezior alpejskich, Europie Wschodniej i Rosji. Populacji ryby w Jeziorze Bourget przypuszczalnie nic nie zagraża.

Pożywienie

Głównie przydenna bezkręgowce(dafnia, cyklop, ośliczka i larwy ochotki) i zooplankton, lecz czasami owady zbierane z powierzchni wody, niewielkie ryby i narybek, zwłaszcza w okresie zimowym.

Zachowanie

Sieja jest rybą aktywną przez cały rok. Żyje samotnie, a jedynie narybek może skupiać się w stada. Często żyje blisko dna, przeszukując go w poszukiwaniu pokarmu. W okresie letnim żywi się zooplanktonem i drobnymi bezkręgowcami, natomiast w okresie zimowym, kiedy brakuje podstawowego pokarmu, często poluje na narybek i niewielkie ryby. Dorosłe osobniki mogą upolować rybę wielkości stynki, a nawet niewielkiego okonia.

Rozród

W naturalnym środowisku okres godowy przypada na przełomie listopada i grudnia. Jako jedna z niewielu jeziorowych ryb, rozmnaża się w okresie zimowym. W okresie godowym na ciele ryby pojawia się perłowa wysypka, w postaci rogowych brodawek, głównie na głowie i tułowiu. Do tarła przystępują osobniki w wieku od 3 do 9 lat. Ryby w tym okresie wędrują do płytszej części jeziora(2-10 m), blisko brzegu o żwirowym lub kamienistym podłożu(rzadziej na piaszczystym). Samica składa ikrę w kilku etapach, a samiec natychmiastowo polewa ją nasieniem. Żółte lub pomarańczowe jaj o średnicy 2-3 mm, opadają swobodnie na dno. Ilość składanej ikry uzależniona jest od wielkości samicy i zwykle waha się w granicach 80-83 tysięcy ziarenek . Po upływie 3-5 miesięcy(w marcu-kwietniu), wylęgają się larwy o długości ciała 10-13 mm i wadze 7-10 mg. Przez pierwsze 11 dni odżywiają się zawartością woreczka żółtkowego, później przechodzą na pokarm stały(zooplankton i drobne bezkręgowce, zwłaszcza małe skorupiaki). Do 2 roku życia ryby żyją w ławicach, po czym przechodzą na samotniczy tryb życia. Zwykle w 3 roku życia mierzą już ok. 30 cm długości ciała oraz zyskują dojrzałość płciową.

Naturalni wrogowie

Głównie większe ryby(jak szczupak, okoń, sum), ptaki wodne, wydry, norki itp.

Długość życia

do 10 lat.

Znaczenie dla człowieka

Gatunek poławiany dla smacznego mięsa oraz hodowany w akwakulturach. U tego gatunku stosuje się metodę sztucznego wylęgu i odchowu narybku w warunkach sztucznych. Poławiany jedynie w okresie zimowym, gdyż w okresie letnim jest głównie planktonożerny i nie interesuje się przynętami. Mięso siei jest delikatne, bezościste i spożywane najchętniej na surowo lub po uwędzeniu.

Ciekawostki

• Do 2008 roku sieja pospolita była uznawana za gatunek występujący powszechnie od Europy Środkowej po północno-zachodnią Syberię oraz Amerykę Północną. Uznawano ponad 300 lokalnych form(w tym 4 w Polsce szlachetną, wędrowną, miedwiańską i holsztyńską), obecnie większość z nich są uznawane za osobne gatunki, a sama sieja pospolita z gatunku Coregonus lavaretus występuje naturalnie jedynie w Jeziorze Bourget oraz niegdyś w Jeziorze Genewskim.
• Obecnie gatunkami siei wyodrębnionymi i naturalnie występującymi w Polsce są sieja miedwiańska(Coregonus maraena), sieja szlachetna(Coregonus nilssoni) i sieja wolasta(Coregonus widegreni), a nad kolejnymi są prowadzone badania. Oczywiście poza siejami w Polsce występuje także sielawa(Coregonus albula) i prowadzona peluga(Coregonus peled). Sieja Coregonus lavaretus może występować w niektórych Polskich jeziorach jako gatunek zadomowiony.
• Sieja pospolita może być traktowana jako gatunek zbiorowy,(czyli grupie gatunków blisko spokrewnionych o podobnych cechach morfologicznych, często problematycznych w odróżnieniu) znany pod nazwą Coregonus lavaretus complex.
• Niektórzy badacze traktują wymarłą sieje z Jeziora Genewskiego jako osobny gatunek Coregonus hiemalis.
• Rodzaj Coregonus liczy ok. 80 gatunków ryb, lecz ta liczba jest zmienna wraz z wyodrębnianiem kolejnych gatunków, niegdyś uważanych za sieje pospolitą. Do tego rodzaju zalicza się chadara(Coregonus chadary), sieje kanadyjską(Coregonus clupeaformis) i sieje piżjan(Coregonus pidschian).

Przy pracy nad artykułem dziękuje Cyprianowi Tilschner, który podzielił się istotnymi informacjami na temat gatunku.

Bibliografia:
-https://pl.wikipedia.org/wiki/Sieja_pospolita
-https://en.wikipedia.org/wiki/Coregonus_lavaretus
-http://www.fishbase.org/summary/232
-http://www.arkive.org/lavaret/coregonus-lavaretus/
-http://www.luontoportti.com/suomi/en/kalat/whitefish