Podział

-Ssaki(Mammalia)

-Ptaki (Aves)

-Gady(Reptilia)

-Płazy(Amphibia)

-Ryby(Ichthyes)

-Bezkręgowce(Invertebrata) 

Taraxacum desertorum - mniszek pustynny

• Królestwo: Rośliny 
• Podkrólestwo: Rośliny naczyniowe 
• Klasa: Okrytonasienne
• Rząd: Astrowce
• Rodzina: Astrowate
• Gatunek: Taraxacum desertorum

Ogólny opis

Gatunek słabo poznany. Nie znaleziono wiarygodnego opisu rośliny. Informacje zostaną uzupełnione jeśli zostanie znalezione wiarygodne źródło.

Znane informację:

• Stwierdzony na terenie Kaukazu min. w środkowej i południowej Gruzji, Azerbejdżanie(Nizina Kurańska, Nachiczewańska Republika Autonomiczna, region Talysh) i wschodniej Armenii.
• Preferowane środowisko to obszary skaliste(klify śródlądowe, szczyty górskie) i użytki zielone.
• Gatunek wymieniany przez IUCN jako najmniejszej troski. Występuje na dość sporym obszarze, jednak nadmierny wypas zwierząt hodowlanych w niektórych rejonach może wpływać na liczebność gatunku.
• Gatunek opisany w 1934 roku przez rosyjskiego botanika Boris'a Schischkin.
• Gatunek blisko spokrewniony z popularnym mniszkiem pospolitym(Taraxacum officinale). 

Bibliografia:

- https://www.iucnredlist.org/species/200556/2668805    

Edwardsia ivelli - ukwiał Ivell'a. Wymarły czy zapomniany?

• Królestwo: Zwierzęta
• Typ: Parzydełkowce
• Gromada: Koralowce
• Podgromada: Koralowce sześciopromienne
• Rodzina: Edwardsiidae
• Gatunek: Edwardsia ivelli 

Widewater Lagoon rejon występowania Edwardsia ivelli 

Występowanie

Ukwiał występował endemicznie na terenie Widewater Lagoon w hrabstwie West Sussex(Anglia).

Siedlisko 

Błotniste zagłębienia w słonych lagunach i osłoniętych zatoczkach.

Ogólny opis

Ukwiały, do których należy Edwardsia ivelli, to niewielkie organizmy zwierzęce o osiadłym trybie  życia, przytwierdzone do podłoża przy pomocy tarczy czepnej o niedużej możliwości ruchowej. Ciało cylindryczne w postaci kolumny zakończonej czułkami, które zakończone są parzydełkami.

Edwardsia ivelli osiąga do 2 cm długości i 1,5 cm szerokości. Kolumna(periderm) smukła i przezroczysta. Gatunek posiada 12 czułek. 9 ułożonych zewnętrznie równolegle do podłoża, 3 wewnętrznie skierowane pionowo, często zawinięte nad otworem gębowym. Na przeźroczystych czułkach widać białe lub brązowe punkty, często tworzące pełne pierścienie. Tracza czepna pomarańczowa.

Dymorfizm płciowy

Przypuszczalnie gatunek rozdzielnopłciowy. Brak danych o różnicach między męskim, a żeńskim osobnikiem. 

Pożywienie

Drapieżnik. Żywi się prawdopodobnie mniejszymi organizmami morskimi.

Zachowanie

Gatunek należy do tzw. infauny, czyli gatunku przydennego, budującego nory. Jak inne ukwiały jest organizmem prowadzącym osiadły tryb życia, przytwierdzony do podłoża i posiada niewielkie możliwości ruchowe. Brak danych o ekologi tego gatunku.

Rozmnażanie

Brak danych. Przypuszczalnie podobnie jak spokrewnione ukwiały jest gatunkiem rozdzielnopłciowym. Zapłodnienie zewnętrzne w toni wodnej poprzez uwolnienie jajeczek i plemników. W wyniku zapłodnienia powstaje wolno pływająca planula, która wchodzi w skład planktonu. Następnie opada na dno tworząc osiadły polip.

Naturalni wrogowie

Brak danych.

Przyczyny wymarcia

Gatunek nie został zarejestrowany od 1983 roku. Podczas trzech badań skierowanych na potwierdzenie występowania tego gatunku, nie natknięto się na ani jednego osobnika. Gatunek jest jednak niewielkich rozmiarów oraz prowadzi skryty tryb życia, także możliwe że został niezauważony przez grupy badaczy.

W ciągu ostatnich kilkudziesięciu lat poziom wody w lagunie Widewater Lagoon ulegał drastycznym zmianą. Spadek poziomu wody spowodował wzrost jej zasolenia oraz odsłonięcie dużych terenów tego miejsca. Wskazując na ów zmiany środowiskowe, niektórzy ekolodzy sądzą iż gatunek mógł wymrzeć.

Przez IUCN Red List of Threatened Species klasyfikowany jako gatunek DD(brak danych).             

           

Systematyka, ewolucja i pokrewieństwo

Rodzaj Edwardsia liczy obecnie 141 gatunków występujących głównie na terenach przybrzeżnych morzach na całym świecie oraz budują małe norki gdzie przebywają. Wszyscy przedstawiciele mają 8 krezek(narząd utrzymujący narządy wewnętrzne).

Zachowane odbicie Mackenzia costalis. 

Ukwiały(Actiniaria) należą do rzędu organizmów które był już obecne w kambrze. Niestety ukwiały nie tworzą twardych struktur które mogłyby przetrwać w postaci skamieniałości, dlatego pozostałości ich występowania są odnajdywane bardzo rzadko. Do najstarszych znanych ukwiałów należy  Mackenzia costalis zachowany w postaci odbicia na łupkach z Burgess. Istniał w kambrze ok. 513-505 mln lat temu, osiadał na twardych powierzchniach, przypuszcza się że głównie były to pancerze ramienionogów.  

Bibliografia:
-http://www.habitas.org.uk/marinelife/species.asp?item=D13420
-https://www.marlin.ac.uk/species/detail/1140
-http://fossilworks.org/bridge.pl?a=taxonInfo&taxon_no=4788
-https://en.wikipedia.org/wiki/Mackenzia

Rusingaceros leakeyi - afrykański leśny nosorożec

• Królestwo: Zwierzęta
• Podtyp: Kręgowce
• Gromada: Ssaki
• Rząd: Nieparzystokopytne
• Rodzina: Nosorożcowate
• Gatunek: Rusingaceros leakeyi

Występowanie

Rejony Kenii w pobliżu dzisiejszego jeziora Wikorii.

Okres występowania

Wczesny miocen ok. 17,5 mln la temu.

Siedlisko 

W miocenie tereny Kenii były porośnięte lasem deszczowym, także to przypuszczalne siedlisko tego gatunku.

Ogólny opis

Nosorożec indyjski. Bliski krewniak Rusingaceros leakeyi

Nosorożce posiadają masywne i wydłużone ciało, które było pokryte jest grubą skórą przypominającą pancerz(podzielona na płyty). Owłosienia jest zwykle skromne. Kończyny grube i masywne, trójpalczaste zakończone kopytem. Ogon obecny, smukły. Głowa wydłużona z niedużymi oczami i uszami i dość obszernymi nozdrzami. Charakterystyczne dla nosorożców jest występowanie wyrostka rogowego zbudowane z kreatyny na kości nosowej, czasem także dodatkowo na kości czołowej(bardzo rzadko wyrasta trzeci róg).

Istnieje bardzo mało źródeł opisujących gatunek. Rusingaceros leakeyi był nosorożcem dwurożnym. Wielkością przypominał dzisiejsze nosorożce.

Dymorfizm płciowy  

Brak danych. Obecnie obie płcie nosorożców są bardzo podobne. Samce osiągają przeważnie nieco większe rozmiary. U samic róg jest zwykle dłuższy i smuklejszy.

Pożywnie 

Roślinożerca. Dzisiejsze gatunki żywią się głównie trawami, gałęziami i korą, urozmaicając dietę w orzechy i owoce.

Zachowanie, rozród, długość życia 

Brak danych.

Naturalni wrogowie

Hienodont

Dorosłe osobniki przypuszczalnie rzadko padały ofiarą drapieżników. Młode mogły padać ofiarą kotowatych czy hienodontów.

Przyczyny wymarcia

Brak danych. Mógł wymrzeć w którymś z pomniejszych masowych wymierań w neogenie.

Znaleziska 

Szczątki rusingacerosa zostały odnalezione na terenie Kenii(czaszka, szczęka i dwie żuchwy z 2 znalezisk). Dokładniej na wyspie Rusinga leżącej na jeziorze Wikorii.

Systematyka, ewolucja i pokrewieństwo

Hyrachyus

Rusingaceros leakeyi pierwotnie opisany pod nazwą Dicerorhinus leakeyi określając jego bliskie pokrewieństwo z nosorożcem sumatrzańskim. W 2010 roku został przyporządkowany do monotypowego rodzaju Rusingaceros i plemienia Rhinocerotini wraz z Gaindatherium, nosorożcem indyjskim i nosorożcem jawajskim(i wymarłymi przedstawicielami rodzaju Rhinoceros).

Elasmoterium

Pierwsze nosorożce pojawiły się przypuszczalnie na terenie Chin ok. 55-48 mln(eocen) lat temu(Hyrachyus crista i Hyrachyus neimongoliensis). Hyrachyus był anatomicznie zbliżony do tapirów, lecz jego uzębienie przypominało te występujące u nosorożcowatych, dlatego przypuszcza się że obie rodziny są dość blisko spokrewnione(posiadały wspólnego przodka). Nie posiadały rogów ani trąby i bardziej przypominały przedstawiciele koniowatych. Kolejne gatunki rozprzestrzeniły się na terenie Azji, Europy oraz Ameryki Północnej. Kolejnymi gałęziami ewolucyjnymi nosorożcowatych były bezrogie Hyracodontidae żyjące 48 do 26 mln lat temu. Niektóre gatunki posiadały przystosowania do szybkie biegu, upodabniając się do koniowatych(Hyracodon), inne zaś osiągały bardzo duże rozmiary, żerując wśród koron drzew(Paraceratherium). Inną rodziną były Amynodontidae bytujące od 48 do 0,7 mln lat temu. Przypominały hipopotamy z racji ziemnowodnego trybu życia. Ostatnią grupą są Rhinocerotidae(nosorożcowate), które osiągnęły największy rozkwit ewolucyjny i przetrwały do czasów współczesnych. Prehistoryczni przedstawiciele zwykle posiadali mniej lub bardziej rozwinięte wyrostki rogowe. W okresie oligoceńskich wymierań wymarło najwięcej przedstawicieli nosorożcowatych, a rodzina stopniowo w kolejnych okresach zmniejszała się. Do czasów holoceńskich przetrwały przedstawiciele Elasmotherium, nosorożec włochaty(Coelodonta antiquitatis), Stephanorhinus i współcześnie żyjące nosorożce.  


Bibliografia:

-https://books.google.pl/books?id=6c8lDQAAQBAJ&pg=PA681&lpg=PA681&dq=Rusingaceros+description&source=bl&ots=Lnvge7yiMM&sig=ACfU3U1_Uh3I4bxO85jvSC8c5j1xCKpi5g&hl=pl&sa=X&ved=2ahUKEwi5ybCsoN3iAhWymIsKHfddADQQ6AEwCHoECAkQAQ#v=onepage&q=Rusingaceros%20description&f=false
-http://fossilworks.org/bridge.pl?a=taxonInfo&taxon_no=43141
-https://en.wikipedia.org/wiki/Rhinoceros
-

Wąsoraczki - na ziarenku piasku

• Królestwo: Zwierzęta
• Typ: Stawonogi
• Gromada: Wąsoraczki
• Rząd: Mystacocaridida
• Rodzina: Derocheilocarididae
• Gatunek: Derocheilocaris angolensis, Derocheilocaris delamarei, Derocheilocaris hessleri, Derocheilocaris ingens, Derocheilocaris katesae, Derocheilocaris remanei, Derocheilocaris tehiyae, Derocheilocaris typica, Ctenocheilocaris armata, Ctenocheilocaris claudiae, Ctenocheilocaris enochra, Ctenocheilocaris galvarini, Ctenocheilocaris minor

Występowanie

Wąsoraczki są odnajdywane u wybrzeża obu Ameryk w tym w Zatoce Meksykańskiej, Afryki Południowej, Europie Południowej również w Morzu Śródziemnym i u wybrzeży Australii Zachodniej. Ich rozmieszczenie jest zapewne szersze, lecz brak szczegółowych badań i informacji o przedstawicielach tej gromady zwierząt.

Playa Ritoque, Chile(tu występują wąsoraczki)

Siedlisko 

Wąsoraczki zamieszkują strefę pływów u wybrzeży mórz i oceanów żyjąc w przestrzeni interstycjalnej piasku(przestrzeń między ziarnami piasku wypełniona wodą) na głębokości 20-30 cm. Ich występowanie na danym obszarze przypuszczalnie nie jest jednolite.

Ogólny opis

Wąsoraczki to małe skorupiaki pozbawiona karapaksu o długości zwykle nie przekraczającej 0,5 mm(największe osobniki nie przekraczały 1 mm). Ciało robaczkowate, wyraźnie segmentowane. Głowa pięciosegmentowa wyposażona w dwie pary czułek, której pierwsza jednogałęzista para(stanowiąca połowę długości ciała) jest skierowana do przodu, natomiast druga dwugałęzista skierowana jest zwykle do tyłu. Skorupiaki posiadają dwie pary szczęk i parę dwugałęzistych kończyno-podobnych żuwaczek. Tułów zwykle pięciosegmentowy, z jedną parą szczękonóży i czterema parami krótkich pereiopodiów. Beznogi sześciosegmentowy odwłok zakończony jest furką. Na ciele występuje włosowa struktura(szczecinka).

Dymorfizm płciowy 

Brak danych. Przypuszczalnie nie występuje.

Populacja i zagrożenia

Brak danych. Nie są klasyfikowane przez IUCN.

Pożywienie

Mikroalgi i bakterie żyjące na powierzchni ziaren piasku.

Zachowanie

Wąsoraczki bytują na powierzchni ziaren piasku. Do przemieszczania się używają drugiej pary czułków i żuwaczek oraz całego tułowia. Sprawnie poruszają się kiedy ziarna pisaku obecne są nad, jak i pod ciałem.

Rozród

Słabo poznany. Jest gatunkiem rozdzielnopłciowy. Jaja są uwalniane do wody, gdzie wyklute larwy stanowią faunę bentosu. Nie posiadają formy pływika(nauplius). Przechodzi przypuszczalnie rozwój prosty.

Długość życia

Brak danych.

Naturalni wrogowie

Brak danych. Z uwagi na środowisko życia osobniki dorosłe przypuszczalnie rzadko bywają ofiarami. Bentosowe larwy mogą stawać się pokarmem dla organizmów planktonożernych.

Znaczenie dla człowieka

Pasożytnicza wrzęcha Armillifer armillatus. 

Nie posiada większego znaczenia dla człowieka.

Systematyka, ewolucja i pokrewieństwo

Wąsoraczki należą do gromady skorupiaków do których zalicza się 2 rodziny(Ctenocheilocaris i Derocheilocaris) i 13 obecnie poznanych gatunków. 

Kolonia pąkli Chthamalus stellatus z
gromady wąsonogów 

Wąsoraczki przez niektórych autorów klasyfikowane są jako podgromada Maxillopoda wraz widłonogami, workowcami, wąsonogami, tarczenicami, małżoraczkami, wrzęchami, Thecostraca i Tantulocarida. Wśród tych podgromad można także szukać najbliższych krewnych wąsoraczków.

Bibliografia:

http://what-when-how.com/animal-life/subclass-mystacocarida/
https://pl.wikipedia.org/wiki/Maxillopoda
https://en.wikipedia.org/wiki/Mystacocarida

   

Epicrionops lativittatus - mało poznana rodzina

• Królestwo: Zwierzęta
• Podtyp: Kręgowce
• Gromada: Płazy
• Rząd: Płazy beznogie
• Rodzina: Rhinatrematidae
• Gatunek: Epicrionops lativittatus

Występowanie

Epicrionops lativittatus znany głównie z okazów kolekcjonerskich odnajdywanych na terenie północnej Prowincji Cotopaxi i wschodniej Prowincji Cañar(Ekwador). Lokalizacja jednego okazu została podana jako "Wschodnie Peru", lecz bez dokładnego miejsca odnalezienia gatunku(możliwość błędnego tłumaczenia nazwy Ekwador przez badaczy).

Siedlisko

Przypuszczalnie jak inni przedstawiciele rodzaju Epicrionops żyje w wilgotnym runie tropikalnych lasów w pobliżu strumieni. Larwy dorastają w strumieniach.

Ogólny opis

Przedstawiciele rodzaju Epicrionops to nieduże, beznogie płazy o robakowatym kształcie ciała. Osiągają 1,6-3,2 cm długości ciała, które jest pokryte pierścieniami, tworząc segmenty. Głowa nieduża, spłaszczona i trójkątna. Oczy nieduże, natomiast pysk szeroki. U Epicrionops występuje nieduży ogon, który skierowany jest zwykle do podłoża. Ubarwienie zwykle kamuflujące(brunatne), u niektórych gatunków żółte.

Epicrionops lativittatus mierzy 2,1 cm długości. Brak informacji dotyczących owego gatunku.         

Dymorfizm płciowy 

Brak danych.

Podgatunki

Brak.

Populacja i zagrożenia

Klasyfikowany przez IUCN jako DD(niewystarczające dane aby przypisać do konkretnego stopnia zagrożenia). Epicrionops lativittatus jest znany jedynie z kilku okazów kolekcjonerskich, a badania na jego temat nie są obecnie prowadzone, także nie są znane zagrożenia ani stan populacji gatunku. Uznawany za rzadki.

Pożywienie

Przypuszczalnie bezkręgowce np. dżdżownice.

Zachowanie

Brak danych. Ekologia gatunku, jak i innych przedstawicieli rodziny Rhinatrematidae jest w większości nie poznana. Płazy żyją w wilgotnej ściółce, zwykle pod większymi kamieniami i kłodami. Prowadzą skryty tryb życia.

Rozród

Brak danych. Płazy są jajorodne. Przypuszczalnie samica w sąsiedztwie brzegu strumienia składa jaja, którymi się opiekuję(oplata się wokół nich). Po wylęgu larwy przenoszą się do strumienia, gdzie żyją już samodzielnie. Wiadomo że larwy mają skrzela zewnętrzne i żyją w strumieniach, aż do pełnej metamorfozy.

Długość życia 

Brak danych.

Naturalni wrogowie

Zapewne pada ofiarą węży, czy drapieżnych ssaków. Z uwagi na skryty tryb życia zwykle nie występuje w menu drapieżników.

Znaczenie dla człowieka

Nie posiada większego znaczenia dla człowieka.

Systematyka, ewolucja i pokrewieństwo

Epicrionops lativittatus jest płazem przynależnym do rodziny Rhinatrematidae, która liczy obecnie 11 gatunków(w 2 rodzajach Epicrionops i Rhinatrema). Wszyscy przedstawiciele są bardzo słabo poznani.

Rhinatrematidae zdają się jedną z najprymitywniejszych rodzin z rzędu Caecilian z uwagi na cechy anatomiczne. Za najbliższych krewnych uznaje się przedstawicieli rodziny łusecznikowate(Ichthyophiidae) i kopalny rodzaj Rubricacaecilia. 

Bibliografia:
-https://www.gbif.org/occurrence/search?offset=0&taxon_key=2430885
-https://amphibiaweb.org/lists/Rhinatrematidae.shtml
-https://en.wikipedia.org/wiki/Caecilian

Jaszczurka krokodylowata - pół jaszczurka, pół krokodyl

inne nazwy: guzowiec krokodylowy, guzowiec chiński

• Królestwo: Zwierzęta
• Podtyp: Kręgowce
• Gromada: Gady
• Rząd: Łuskoskóre
• Rodzina: Shinisauridae
• Gatunek: Jaszczurka krokodylowata(Shinisaurus crocodilurus)

Występowanie

Gatunek występuje na terenie Chin i Wietnamu. Populacja jest fragmentaryczna, dzieląc się na 11 subpopulacji na terenie Chin(8 we wschodniej prowincji Kuangsi i 3 na terenie prowincji Guangdong-jedna w północnej części, dwie w południowo-zachodniej) i 3 na terenie północno-wschodniego Wietnamu(prowincja Quang Ninh, dwie na granicy z prowincją Bắc Giang). Jaszczurka występowała także na terenie prowincji Hunan, gdzie obecnie jest uważana za wymarłą.

Siedlisko

Zamieszkuje subtropikalne, wieczniezielone lasy liściaste. Jest gatunkiem półwodnym, dlatego jego występowanie jest zależne od obecności wód. Zasiedla czyste, wolno płynące strumienie, potoki i niewielkie stawy, gdzie lasy styka się z powierzchnią wody(gałęzie drzew dotykają powierzchni wody). Występuje na wysokościach od 200 do 1500 m n.p.m.

Ogólny opis

Jaszczurka krokodylowata jak inne łuskoskóre posiada wydłużone ciało o masywnym i bocznie spłaszczonym ogonie. Osiąga ok. 40 cm długości ciała, przy czym połowę długości stanowi ogon. Głowa jest dość duża z krótkim i zaokrąglonym pyskiem. Oczy dość duże o silnie zaznaczonym łuku brwiowym. Kończyny krótkie, lecz masywne o długich palcach i niedużych, ostrych pazurach.

Najbardziej charakterystyczna jest pokrywa łuskowa jaszczurki. Poza standardową dla łuskonośnych pokrywą łuskową na ciele jaszczurki krokodylowej występują osteodermy, czyli wystające twory na skórze, podobne do tych występujących u krokodyli(stąd nazwa). Wzdłuż ogona w górnej jego części biegną dwa rzędy, dobrze zaznaczonych, guzikowatych osteodermów. Po bokach ciała i wzdłuż kręgosłupa biegną kolejne rzędy osteodermów, lecz są mniej zaznaczone, bardziej rozsiane i nieregularne. Poza tym twory występują także licznie na karku, szyi i bocznych częściach brzucha.

Ubarwienie jaszczurki zmienne i niejednolite. Większość ciała zwykle szara i/lub brązowa, boki czerwone, czasami z niektórymi żółtawymi częściami. Po bokach często występują także czarne, duże plamy. Na ogonie często można zauważyć naprzemienne występowanie kolorów czerwonego, czarnego i żółtego, kończyny zwykle jednolitej barwy, ciemniejsze. Pysk i podgardle jaśniejsze, często występują na nich ciemne pręgi. Część brzuszna koloru żółtego, kremowego, czerwonego bądź fuzja tych kolorów.

Dymorfizm płciowy

Widoczny. Samiec jaskrawiej ubarwiony oraz lepiej widoczne plamy na ciele, zwłaszcza podgardle które jest jaskrawię pomarańczowe(u dojrzałych samców). Podgardle samicy zwykle żółte lub kremowe.

Podgatunki

Wyróżnia się 2 podgatunki Shinisaurus crocodilurus:

• Shinisaurus crocodilurus crocodilurus - z terenów Chin.
• Shinisaurus crocodilurus vietnamensis - z terenów Wietnamu. 

Populacja i zagrożenia 

Pierwsze badania ilościowe w 1978 roku oszacowały populację gatunku na ok. 6 tysięcy osobników, inne źródła podają iż w 1999 roku jej chińska populacja liczyła już 3 tysiące osobników z tendencją spadkową,  choć badacze często zarzucają iż ów wyniki są zawyżone, a chińska populacja nie przekraczała 1000 osobników(nie dotyczy zwierząt w dwóch populacjach nieznanych w tym okresie). Obecnie szacuje się że największa znana populacja nie przekracza 350 zwierząt tam żyjących(ok. 36% całkowitej populacji na terenach Chin), zaś najmniejsza 10(wietnamska populacja liczy ok. 150 osobników).     

  

Gatunek przez IUCN notowany jako poważnie zagrożony wyginięciem. Gatunek posiada bardzo ograniczony zakres występowania, a dodatkowo zagraża mu utrata siedliska i kłusownictwo. Tylko 50% terenów na których stwierdzono jaszczurkę krokodylowatą podlega ochronie. Na terenach Chin pozyskiwanie drewna z okolic strumieni powoduje wysychanie tych terenów, a także połowy przy użyciu prądu(tzw.  electrofishing) i zanieczyszczenia wód powoduje duże straty wśród młodych jaszczurek, które głównie przebywają w wodzie. Dodatkową presję stwarzają budowy zapór agroleśnictwo i działalność górnicza. Poważnym zagrożeniem jest jednak kłusownictwo na tych terenach, gdzie nielegalny handel zwierzętami jest dość powszechny w miastach blisko miejsc występowania jaszczurki(sprzedawana jako domowy pupil). W latach 1990-2012 około 640 jaszczurek krokodylowych zostało odnotowanych w eksporcie, choć w większych ilościach jest ona sprzedawana na rynku lokalnym. W ankiecie przeprowadzonej na lokalnej chińskiej ludności mieszkającej blisko siedlisk gatunku wynika że ponad 70% mężczyzn chociaż raz polowało na guzowca, a ok. 30% robi to dość często. Głównie wynika to z wysokich cen jakie ludzie płacą za ów gatunek(zwykle to dwie wypłaty miesięczne przeciętnego człowieka zamieszkującego te tereny). Mimo to w hodowlach na terenie Europy, czy Ameryki jest rzadkością.

Części ciała jaszczurki krokodylowatej są także używane w medycynie tradycyjnej min. jako lek na bezsenność. Odnotowano także przypadki spożywania mięsa jaszczurki(nie bacząc na właściwości lecznicze).

Na terenie Wietnamu gad występuje na obszarze chronionym, mimo to zagraża jej rolnictwo(zwłaszcza pożary, które z tego wynikają), nielegalna wycinka drzew i zanieczyszczenie wód. W pobliżu dwóch strumieni, gdzie odnaleziono gatunek przeprowadzane jest wydobycie węgla, które degraduje pobliskie tereny.

Jaszczurka krokodylowata jest objęta ochroną gatunkową na rodzimych terenach. Pracownicy na terenach rezerwatów są specjalnie szkoleni w zakresie ochrony ów gatunku. Gatunek dodatkowo wymieniany jest w załączniku II konwencji CITES, choć nielegalny handel międzynarodowy nie jest aż tak powszechny w jego przypadku. Na terenie ogrodów zoologicznych w USA i Europie wprowadzona jest hodowla jaszczurek krokodylowych w ramach ochrony ex situ.

Pożywienie 

Duże bezkręgowce i drobne kręgowce. Poluje głównie w wodzie, zjadając kijanki, żaby i bezkręgowce wodne(typu larwy ważki, chrząszcze, jętki), ale także sprawnie porusza się na lądzie łapiąc gąsienice, szarańczaki, a także sporadycznie odwiedzając gniazda ptaków i zjadając ich jaja lub pisklęta.

Zachowanie

Dość słabo poznane, większość danych o zachowaniu jaszczurki pochodzi z obserwacji w niewoli.
Jest gadem aktywnym za dnia, głównie rano i po południu. Większość czasu spędza w wodzie, zwłaszcza młode osobniki, gdzie szuka schronienia i pożywienia. Bardzo dobrze pływa i nurkuje, potrafiąc wstrzymać oddech nawet do kilku godzin(przeciętnie jednak 20 minut). Na swoje ofiary poluje z zaskoczenia, rzadko aktywnie, łapiąc je silnymi szczękami kiedy zbliżą się dostatecznie.

Dorosłe osobniki często wspinają się po drzewach, szukając tam pokarmu, miejsca do odpoczynku i wygrzania się. Jednak ogólnie rzecz biorąc jest jaszczurką skrytą i płochliwą.

Często przez wiele godzin pozostają w bezruchu, ograniczając swoją reakcję na bodźce zewnętrzne(tzw. pauza metaboliczna), stąd też wzięło się przekonanie iż jaszczurka śpi(przez wiele godzin lub dni) i może leczyć bezsenność.

Przechodzi w stan hibernacji kiedy temperatura wody spada poniżej 15° C, zwykle od listopada do marca. Na kryjówkę zimową wybiera wydrążone, spróchniałe pnie drzew lub szczeliny skalne, gdzie często zbiera się kilkanaście osobników.

Rozród

Jaszczurka krokodylowata prowadzi samotny tryb życia, lecz w okresie godowym można spotkać je po kilka osobników razem. Okres godowy trwa od czerwca do września. Gody polegają na zbliżaniu się samca z podrygującą głową do samicy oraz ganianiu za nią(jaskrawe barwy ciała samca skłaniają partnerkę do kopulacji). Kopulacja trwa około 20 minut, choć może się przedłużać nawet do 1,5 h. Samica która nie jest gotowa do godów, zwykle odpędza samca.

Jaszczurka jest jajożyworodna. Ciąża trwa od 8 do 12 miesięcy(jeden przypadek czternastomiesięcznej ciąży). Samica rodzi  w wodzie od 2 do 12 młodych, przeciętnie o wymiarach 9-14 cm całkowitej długości ciała. Rodzą się dobrze rozwinięte i ruchliwe, zwykle po kilku godzinach już zaczynają polować. Rosną dość szybko. Zwykle przez kilka tygodni zostają w zbiorniku wodnych gdzie przyszyły na świat, później szukają swoich własnych terenów. Dojrzałość płciową zwykle uzyskują w przeciągu 2-3 lat.

Długość życia

ok. 10 lat.

Naturalni wrogowie

Pada ofiarą drapieżnych ptaków, ssaków i węży.

Znaczenie dla człowieka

Jaszczurka krokodylowata jest spotykana na rynku terrarystycznym, lecz na terenie Europy i Ameryki spotykana dość rzadko. Duży popyt posiada na swoich rodzimych terenach(gdzie jest wyłapywana z natury), także często eksportowana(nielegalnie) do sąsiednich krajów. Hodowana w niektórych ogrodach zoologicznych, także w Polsce(min. w Ogrodzie Zoologiczny w Poznaniu-Stare Zoo).

Na terenie Chin jej części ciała często wykorzystywane są w tradycyjnej medycynie ludowej, głównie jako środek leczący bezsenność. Czasami mięso jaszczurek krokodylowatych jedzone jest jako przysmak.

Systematyka, ewolucja i pokrewieństwo

Jaszczurka krokodylowata jest jedynym znany przedstawicielem rodzaju Shinisaurus. Gad został odkryty i opisany dość niedawno(w 1930 roku). Przez wielu autorów pierwotnie zaliczana do guzowcowatych(Xenosauridae) z uwagi na rzekome podobieństwo morfologiczne. Dopiero Jack L. Conrad po dokładnym zbadaniu szkieletu jaszczurki krokodylowatej doszedł do wniosku iż jaszczurka znaczenie rożni się od przedstawicieli Xenosauridae. Obecnie jest klasyfikowana do nowo utworzonego kladu Shinisauria wraz z wymarłymi rodzinami Merkurosaurus i Dalinghosaurus. Badania filogenetyczne pokazały także bliskie pokrewieństwo Shinisauria z waranowatymi(Varanidae) i helodermami(Heloderma).

Najstarszym przedstawicielem kladu Shinisauria jest Dalinghosaurus longidigitus który liczy sobie ok. 125 mln lat(wczesna kreda). Gad po raz pierwszy opisany w 1998 roku. Odznaczał się dość długimi kończynami tylnymi, które umożliwiały jaszczurce dwunożne bieganie. Był przypuszczalnie także dobrym wspinaczem(żył wśród drzew).

Do samej rodziny Shinisauridae jest klasyfikowany wymarły rodzaj Bahndwivici, liczący ok. 50 mln lat(wczesny eocen). Przypuszczalnie podobnie jak jaszczurka krokodylowata Bahndwivici ammoskius prowadził pół-wodny tryb życia. Poza tym osteologicznie bardzo podobny do Shinisaurus crocodilurus.

Bibliografia:
-http://www.reptilesmagazine.com/Lizard-Species/Complete-Chinese-Crocodile-Lizard/
-http://www.hoglezoo.org/meet_our_animals/animal_finder/chinese_crocodile_lizard/
-http://fossilworks.org/?a=taxonInfo&taxon_no=197002
-http://fossilworks.org/bridge.pl?a=taxonInfo&taxon_no=95475
-https://en.wikipedia.org/wiki/Bahndwivici
-https://en.wikipedia.org/wiki/Dalinghosaurus
-https://pl.wikipedia.org/wiki/Jaszczurka_krokodylowata