Postrzałka kafryjska - afrykański kangur

inne nazwy: długonóg, postrzałka 

• Królestwo: Zwierzęta
• Podtyp: Kręgowce
• Gromada: Ssaki
• Rząd: Gryzonie
• Rodzina: Postrzałkowate
• Gatunek: Postrzałka kafryjska(Pedetes capensis)

Występowanie

Postrzałka zamieszkuję wschodnią i południową Afrykę od południowej części Demokratycznej Republiki Konga przez Angolę(poza północnymi rejonami), Zambię(poza wschodnią), Zimbabwe(poza niektórymi północnymi i zachodnimi rejonami), Botswanę, Namibii(poza zachodnimi rejonami przybrzeżnymi), południowy Mozambik(poza skrajnie południowymi terytoriami), aż po Republikę Południowej Afryki(prowincja Limpopo, Prowincja Północno-Zachodnia, prowincja Gauteng, prowincja Mpumalanga, Prowincja Przylądkowa Wschodnia, Wolne Państwo, KwaZulu-Natal, północna i wschodnia Prowincja Przylądkowa Północna). Jej wystąpienie nie zostało potwierdzone na terenie Lesotho. Postrzałka preferuje tereny o piaszczystej glebie min. półpustynie, łąki, suche tereny trawiaste, tereny zalewowe i uprawne.

Ogólny opis

Postrzałka jest średniej wielkości gryzoniem dorastającym do 35-43 cm długości i ważącym 3-4 kg. Ze względu na krótkie kończyny przednie i wydłużone kończyny tylne, często kojarzony z kangurem(mimo iż nie jest z nim spokrewniony). Głowa długonoga jest krótka i okrągła, podobna do króliczej, z dużymi oczami i wystającym, zaokrąglonym nosem. Uczy dosyć duże, proste i szpiczasto zakończone, wyposażone w koziołek(który uniemożliwia przedostawanie się piasku do uszów podczas kopania). Kończyny przednie krótkie, wyposażone w 5 długich pazurów, natomiast kończyny tylne dobrze rozwinięte z wydłużonymi czterema palcami, wyposażonymi w pazury, przypominające małe kopyta. Ogon długi, osiągający 37-47 cm długości, puszysty z charakterystyczną czarną, lub ciemnobrązową końcówką. Sierść długa, zwłaszcza w górnych częściach ciała, koloru od żółtawego przez cynamonowy, czerwonobrązowy po płowy. Część brzuszna biała, lub kremowa.

Dymorfizm płciowy

Brak.

Populacja i zagrożenia

Jest klasyfikowany jako gatunek najmniejszej troski na wyginięcie i uważany za dosyć pospolity. Mimo to w ciągu ostatnich 30 lat populacja postrzałki zmniejszyła się o ok. 20%. Postrzałka jest jednym z głównych obiektów polowań rdzennych mieszkańców Botswany(Buszmenów), głównie dla mięsa i skóry. Gryzoń jest także tępiony przez rolników ze względu na szkody wyrządzane na polach kukurydzy, sorgo, pszenicy, owsu, orzechów arachidowych i fasoli(w niektórych latach niszczyły nawet 10-15% plonów). Badacze sądzą jednak iż największym zagrożeniem dla postrzałki jest degradacja środowiska naturalnego w wyniku zmian klimatycznych(pustynnienie obszarów, długotrwałe susze, powodzie i pożary), szybkiego tempa urbanizacji, nieumiejętnego gospodarowania gruntów rolnych, oraz zanieczyszczeń. W południowej Afryce populacja gatunku wydaje się utrzymywać na stabilnym poziomie, lecz niewiele wiadomo na temat populacji z wschodniej Afryki. Niemniej jednak uważa się iż gatunek nie jest poważnie zagrożony, lecz konieczne są dalsze badania w celu oszacowania populacji gatunku i jego trendu.

Pożywienie

Postrzałka jest gatunkiem głównie roślinożernym, żywiącym się trawami, nasionami traw i korzonkami. Dietę czasami urozmaica w niewielkie bezkręgowce. Na wolności nie piję wody, gdyż dostateczną jej ilość pobiera z pokarmu.

Zachowanie

Postrzałka jest typowym zwierzęciem o samotniczym i nocnym trybie życia. Dzień spędza w wykopanych przez siebie piaszczystych tunelach, gdzie chroni się przed ciepłem i potencjalnymi drapieżnikami. System tuneli postrzałki ma zwykle kilka wyjść(które przydają się w czasie ucieczki), zablokowanych luźną ziemią, aby uniemożliwić wejście drapieżników do tuneli. Wejście do tunelu znajduje się zwykle blisko dużego drzewa, lub krzewu. Jeden system tuneli zamieszkuje tylko jeden osobnik(ewentualnie matka i młode). Za dnia postrzałka odpoczywa, lub powiększa swoje schronienie(najchętniej kopie w porze deszczowej kiedy gleba jest mokra i mniej luźna). W nocy postrzałka wychodzi na żer. Często wychodzi z nory za pomocą skoku, aby uniknąć potencjalnego drapieżnika, który przyczaił się przy wejściu. Podczas żerowania i standardowego chodzenia używa wszystkich czterech kończyn, lecz podczas ucieczki skacze, używając tylnych kończyn i próbuje umknąć do nory. Postrzałka może wyskoczyć nawet na wysokość 3-4 metrów. Na swoje żerowiska wybiera tereny w odległości 25-250 metrów od wejścia do nory(lecz podczas suszy postrzałki wędrują nieco dalej). Zwykle żeruje w grupach, aby ewentualnie wzajemnie ostrzegać się przed niebezpieczeństwem. Nie jest zwierzęciem terytorialnym i akceptuje inne osobniki na swoim terenie na powierzchni, lecz nie toleruje innych długonogów w swoim tunelu. Złapana postrzałka nie zawaha się dotkliwie ugryźć i zadrapać.

Rozród

Postrzałki nie posiadają okresu rozrodczego, rozmnażając się przez cały rok. Ciąża trwa 72-82 dni, po czym samica rodzi tylko jedno młode. Mały długonóg rodzi się już pokryty futrem, waży zwykle 270-300 gram, a oczy otwiera już po 2-3 dniach od narodzin. W wieku 6-7 tygodni zwykle pierwszy raz wychodzi na powierzchnie. W tym okresie młode zwykle waży już ok. 1,5 kg, przechodzi na pokarm stały i jest odstawiany od piersi. Zazwyczaj wtedy staje się także w pełni samodzielny. Dojrzałość płciową postrzałka uzyskuje w wieku 2-3 lat. Samica w ciągu roku rodzi zwykle 3 razy.

Naturalni wrogowie

Głównie węże, sowy, mangusty, lwy, lamparty, likaony, żenety, serwale, karakale, szakale itp.

Długość życia

W niewoli 12-19 lat. Długość życia na wolności nie jest dokładnie oszacowana.

Znaczenie dla człowieka

Obiekt polowań dla mięsa i skór przez rdzennych mieszkańców Botswany, a także szkodnik upraw, przynoszący bardzo duże straty, zwłaszcza przy uprawie kukurydzy, sorgo, pszenicy, owsu, orzechów arachidowych i fasoli. Często także trzymany w niewoli, głównie w ogrodach zoologicznych.   

Ciekawostki

• W 1975 roku oszacowano iż na terenie Botswany rocznie zabija się 2,5 mln postrzałek dla mięsa i skór.
• Mimo iż postrzałka w stanie dzikim prowadzi samotniczy tryb życia, w niewoli nie sprawia trudności w utrzymaniu grupowym. 
• Opuszczone nory długonoga są często powtórnie zamieszkiwane przez kota czarnołapego(Felis nigripes), najmniejszego przedstawiciela kotowatych.
• Postrzałka źle znosi wysokie temperatury. Przy dłuższym oddziaływaniu temperatury powyżej 30°C na ciało gryzonia, może on wpaść w hipertermie. Dlatego za dnia postrzałka kryje się w swoich norach.
• Niektóre zasady taksonomiczne uznają postrzałkę(Pedetes capensis) za podgatunek Pedetes surdaster.
• Gatunek został opisany w 1778 roku przez niemieckiego przyrodnika Johann'a Reinhold'a Forster'a.
• Monotypowa rodzina postrzałek(Pedetidae) z jednym rodzajem Pedetes obejmuje 2 gatunki obecnie żyjące(postrzałka i Pedetes surdaster) i 1 wymarły(Pedetes laetoliensis-gatunek kopalny). Przez długi okres czasu uważano postrzałkę(Pedetes capensis) za przedstawiciela monotypowego rodzaju Pedetes.  

Bibliografia:

-https://en.wikipedia.org/wiki/South_African_springhare

-https://en.wikipedia.org/wiki/Pedetes

-http://animaldiversity.org/accounts/Pedetes_capensis/

-http://www.biodiversityexplorer.org/mammals/rodentia/pedetes_capensis.htm

-http://www.iucnredlist.org/details/16467/0

-http://www.britannica.com/animal/spring-hare

-https://pl.wikipedia.org/wiki/Postrza%C5%82ka_kafryjska