Rozkolec purpurodajny - królewski mięczak

• Królestwo: Zwierzęta
• Typ: Mięczaki
• Gromada: Ślimaki
• Rząd: Neogastropoda
• Rodzina: Rozkolcowate
• Gatunek: Rozkolec purpurodajny*(Bolinus brandaris)

Występowanie

Występuje w zachodniej i środkowej części Morza Śródziemnego. Kilka odizolowanych populacji stwierdzono także na atolach nieleżących do Oceanu Indyjskiego i Morza Południowochińskiego. Rozkolca purpurodajnego można spotkać na terenie przybrzeżnych raf koralowych.

Ogólny opis

Rozkolec purpurodajny jest ślimakiem morskim, którego muszla osiąga 6-9 cm długości. Muszla grubościenna z wydłużoną i spiczastą skrętką. Muszla posiada także rząd dosyć długich kolców, które rozmieszczone są w linii wzrostu muszli. Rozkolce charakteryzują się występowaniem co najmniej 3 zgrubień kolabralnych na skręcie. Pierwszy zwój muszli rozkolca zaokrąglony, natomiast następne układają się na kształt wąskiej wieżyczki. Powłoka muszki zwykle koloru żółtego. Ujście zwykle w kształcie kropli, wrzeciono gładkie, natomiast kanał syfonalny szeroki i prawie zamknięty. Wieczko żółtawe w kształcie kropli. Noga ślimaka koloru jasnobrązowego w czarne łaty. Na głowie znajduje się para długich czułków z oczami i rozciągliwy ryjek.

Dymorfizm płciowy

Gatunek rozdzielnopłciowy. Brak zewnętrznych różnic między samicą, a samcem.

Populacja i zagrożenia

Nie podlega klasyfikacji w stopniach zagrożenia. Nie podjęto badań mających na celu ocenienie stanu populacji tego gatunku, choć wydaje się ona dosyć duża. Nie są znane poważne zagrożenia dla tego gatunku.

Pożywienie

Gatunek mięsożerny. Poluje na skorupiaki(np. krewetki), gąbki i małże. Żywi się także padliną. Przejawia tendencję kanibalistyczne.

Zachowanie

Rozkolec purpurodajny jest gatunkiem przydennym, przeszukującym dno w poszukiwaniu ofiar. Przy pomocy wydzielanych substancji zmiękczających i działaniu raduli(tarki) potrafi wywiercić się przez twardą osłonkę organizmów(np. małż). Dodatkowo wydziela specyficzną ciecz która znieczula i otumania ofiarę. Kolczaste wyrostki na skorupie ślimaka chronią go przed ewentualnymi drapieżnikami.

Rozród

Nieopisane. Jaja składane są w kokonach jajowych. Przypuszczalnie jak u większości spokrewnionych rozkolców z jaj wykluwają się w pełni ukształtowane ślimaki.

Naturalni wrogowie

Głównie rozgwiazdy, inne drapieżne ślimaki i duże ryby polująca na ślimaki.

Długość życia

brak danych.

Znaczenie dla człowieka

Niegdyś gatunek hodowany i wykorzystywany do produkcji tzw. purpury tyryjskiej(dibromoindygo). Barwnik wydzielany przez ślimaka służący przypuszczalnie do znieczulania swoich ofiar, początkowo żółty później przebarwiał się na kolor fioletowy. Ze względu na niewielką ilość produkowanej substancji, barwnika używano jedynie do zabarwiania szat królewskich. Jest gatunkiem jadalnym, lecz obecnie nie posiada żadnego znaczenia gospodarczego. Ozdobne muszlę często sprzedawane jako upominki. Może powodować straty przy hodowlach małż.

Ciekawostki

• Starożytni Minojczycy zaobserwowali iż hodując rozkolca purpurodajnego przy nadmiernym zagęszczeniu dochodzi do zachowań kanibalistycznych.
• Spokrewnione gatunki ślimaków Bolinus jelit i Hexaplex trunculus były także wykorzystywane do produkcji niebieskiego barwnika, lecz na mniejszą skalę niż Bolinus brandaris.
• Został opisany przez Karola Linneusza w 1758 roku pod nazwą Murex brandaris.
• Rozkolcowate charakteryzują się dosyć duża ekspansywnością, zwłaszcza rodzaj Rapana. Rapana Thomasa(Rapana venosa) znajduje się w spisie najgroźniejszych gatunków inwazyjnych Europy. Rapana przyczyniła się do wymarcia wielu gatunków małż
• Rodzaj Bolinus liczy 2 gatunki rozkolców min. rozkolca purpurodajnego*(Bolinus brandaris) i Bolinus cornutus.

Bibliografia:

-https://en.wikipedia.org/wiki/Bolinus_brandaris

-https://en.wikipedia.org/wiki/Bolinus

-http://www.gastropods.com/3/Shell_13.shtml

-http://www.sealifebase.org/summary/Bolinus-brandaris.html