Wielopłetwiec senegalski - skamielina w akwarium

• Królestwo: Zwierzęta
• Podtyp: Kręgowce
• Gromada: Promieniopłetwe
• Rząd: Wielopłetwcokształtne
• Rodzina: Wielopłetwcowate
• Gatunek: Wielopłetwiec senegalski(Polypterus senegalus)

Występowanie

Wielopłetwiec senegalski zamieszkuje Afrykę Zachodnią i basen rzeki Nil, występując min. na terenie Senegalu, Gambii, Nigru, Burkina Faso, a także zamieszkując basen jeziora Czad i dorzecze rzeki Kongo. Wielopłetwiec senegalski preferuje przybrzeżne słodkowodne wody bagienne, laguny i wolno płynące, lub stojące wody, także te okresowo wysychające.

Ogólny opis

Wielopłetwiec senegalski jest rybą o cylindrycznym i wężowatym ciele, osiągającym od 30 do 110 cm długości ciała w zależności od podgatunku i miejsca występowania. Głowa duża, jaszczuropodobna, natomiast otwór gębowy szeroki. Oczy dosyć duże, umieszczone po bokach głowy(mimo iż wzrok wielopłetwca jest dosyć słaby). Nozdrza zewnętrzne rurkowate, wyraźnie widoczne. Szczęka górna często lekko wysunięta. Płetwa grzbietowa długa, sięgająca płetwy ogonowej i podzielona na 8-11 części z czego każda część posiada jeden kolczysty promień. Płetwa ogonowa dosyć szeroka, ostro zakończona posiadająca 15-19 promieni. Płetwa piersiowa zaokrąglona i dosyć szeroka. Płetwa odbytowa dosyć mała, posiadająca 11-17 promieni. Ciało wielopłetwca pokryte jest oliwkowymi, lub oliwkowoszarymi łuskami ganoidalnymi(53-59 w linii bocznej), o twardej strukturze. Spodnia część ciała zwykle jaśniejsza. Płetwy zwykle koloru szarawego. U osobników młodocianych występują trzy ciemne pasy po bokach ciała, które zanikają wraz z wiekiem.

Dymorfizm płciowy

Płetwa odbytowa samca jest zwykle większa i grubsza, zwłaszcza w okresie tarła.

Populacja i zagrożenia

Nie podlega klasyfikacji w stopniach zagrożenia. Jest gatunkiem w miarę pospolitym o dosyć szerokim zasięgu. Nie są znane większe zagrożenia dla populacji tego gatunku. Gatunek poławiany komercyjnie w rybołówstwie, oraz pozyskiwany jako ryba akwariowa.

Pożywienie

Ryba mięsożerna. Poluję na ryby, żaby, kijanki, skorupiaki, owady, mięczaki. Czasami urozmaicają dietę w kawałki roślin i nasion. Nie gardzi padliną.

Zachowanie

Wielopłetwiec senegalski jest rybą przydenną o samotniczym trybie życia, aktywnym za dnia, jak i w nocy(w przeciwieństwie do większości wielopłetwców). Jednak toleruje zwykle obecność innych wielopłetwców i dużych ryb na swoim terenie. Czasami między samcami dochodzi do niegroźnych walk o dominację. Podczas upalnych dni lubi ukrywać się między roślinnością, lecz w przeciwieństwie do większości wielopłetwców rzadko korzysta z kryjówek i jest bardziej ruchliwy. Wielopłetwiec senegalski przystosował się do życia w okresowo wysychających zbiornikach. Pęcherz pławny został zamieniony w parę prymitywnych płuc przez co wielopłetwiec potrafi oddychać powietrzem atmosferycznym i przetrwać w błotnistych bajorach. Dzięki wężowatemu ciału potrafi także sprawnie poruszać się na lądzie, a puki skóra ryby jest wilgotna może przemieszczać się w poszukiwaniu wody. Poluje polegając na swoim dobrym węchu, a swoje ofiary zwykle połyka w całości.

Rozmnażanie

Okres tarła przypadka zaraz po okresie suszy, kiedy poziom wody rośnie. Samiec ściga samice po zbiorniku, podgryzając jej pletwę odbytową. Po nawet kilku godzinach, kiedy samica opadnie z sił, samiec uderza głową w głowę partnerki, charakterystycznie drżąc. Następnie para wyszukuje odpowiedniego miejsca na złożenie ikry. Samiec łapie pyskiem głowę samicy, która wypuszcza ok. 200-300 jajeczek ikry do miseczki utworzonej z płetwy odbytowej samca. Jajka są następnie zapładniane przez samca i rozrzucane. Ikra opada na podłoże i pobliskie rośliny. Narybek wykluwa się po 3-4 dniach. Przez pierwsze 2 dni ogranicza ruch, żywiąc się zawartością woreczka żółtkowego. Później zaczyna aktywnie polować, polując na drobne organizmy wodne. Narybek wielopłetwca posiada skrzela zewnętrzne i może je zachować aż do osiągnięcia 10 cm długości ciała. Wiek dojrzałości płciowej nie jest znany.

Naturalni wrogowie

Dla dorosłego osobnika głównie krokodyle, duże ssaki drapieżne i ptaki np. trzewikodziób. Dla osobników młodocianych także duże ryby, węże i płazy.

Długość życia

W niewoli ok. 35 lat. Długość życia na wolności nieznana.

Znaczenie dla człowieka

Poławiany, zwykle lokalnie o niewielkim znaczeniu w rybołówstwie. Natomiast duże znaczenie ryba posiada na rynku akwarystycznym, jako jeden z popularniejszych wielopłetwców w sprzedaży.

Ciekawostki

• Czasami spotykana na polskim rynku. W sprzedaży są zwykle oferowane młode osobniki, jednak mimo to zależy pamiętać iż ryba ta osiąga w niewoli nawet 70 cm długości, a odpowiednie dla niej akwarium jest długie na przynajmniej 150 cm(dla pojedynczego osobnika). Parametry wody nie mają dużego znaczenia dla tej ryby, choć lubi wodę świeżą i regularnie podmienianą. Nie należy łączyć z mniejszymi organizmami, gdyż wielopłetwiec będzie na nie polować. Wymagana jest także szczelna pokrywa, gdyż wielopłetwce są znane z wyskakiwania z akwarium.
• Wyhodowano dwie odmiany wielopłetwa senegalskiego albinotyczną i o weloniastych płetwach.
• Wyróżnia się dwa opisane podgatunki wielopłetwca senegalskiego(Polypterus senegalus meridionalis i Polypterus senegalus senegalus). Obecnie trwają badania nad wyróżnieniem trzeciego podgatunku.
• Przodkowie wielopłetwca żyli już w środkowej kredzie.
• Wielopłetwiec senegalski został opisany przez francuskiego zoologa Georges'a Cuvier'a w 1829 roku.
• Rodzaj Polypterus liczy 11-12 gatunków wielopłetwców min. wielopłetwca ozdobnego*(Polypterus ornatipinnis), miastugę(Polypterus bichir) i Polypterus polli.

Bibliografia:

-http://www.akwarium.info.pl/index.php/wielopletwcowate/3765-polypterus-senegalus-wielopletwiec-senegalski

-http://akwa-mania.mud.pl/ryby/ryby/rybyp/Polypterus%20senegalus.html

-https://pl.wikipedia.org/wiki/Wielop%C5%82etwiec_senegalski

-http://www.fishbase.org/summary/5024

-http://www.seriouslyfish.com/species/polypterus-senegalus-senegalus/