Traszka górska - najpiękniejsza szata

• Królestwo: Zwierzęta
• Podtyp: Kręgowce
• Gromada: Płazy
• Rząd: Płazy ogoniaste
• Rodzina: Salamandrowate
• Gatunek:Traszka górska(Ichthyosaura alpestris)

Występowanie

Traszka górska jest szeroko rozpowszechniona w Europie Środkowej zamieszkując górskie rejony Francji, Belgii, Szwajcarii, Niemiec, południowej Holandii, Danii, Czech, południowej Polski, północnej Słowacji, Austrii, zachodniej Ukrainy, oraz krajów bałkańskich. Odizolowane populację można spotkać na terenie Włoch i północnej Hiszpanii. Traszka górska została pomyślnie wprowadzona na niektóre rejony Wielkiej Brytanii, oraz na tereny pasma górskiego Sierra de Guadarrama(Hiszpania). Gatunek preferuje rejony górzyste, lecz spotykany także na terenach nizinnych. Zwykle spotykany w pobliżu źródeł wody na terenach lasów iglastych, liściastych i mieszanych, a także alpejskich łąk i pastwisk. Dorosłe osobniki w porze godowej i larwy można spotkać w zimnych górskich jeziorach, strumykach i stawach, zwłaszcza o mulistych dnie i bogatej roślinności wodnej. Traszka górka unika wód o wartkim nurcie, woli wody stojące i wolno płynące. W razie konieczności traszka górska jako miejsce godowe i zbiornik rozwoju larw wybiera kałuże, rowy przydrożne, zakola i rozlewiska rzek.

Ogólny opis

Dorosły osobnik traszki górskiej posiada wydłużone ciało o długości 10-12 cm. Głowa szeroka i płaska o zaokrąglonym pysku, wyraźnie oddzielona od reszty ciała poprzez przewężenie szyjne. Oczy niewielkie o zaokrąglonej źrenicy i żółtej tęczówce. Tułów cylindryczny i wydłużony, natomiast kończyny dobrze zbudowane(zwłaszcza miednicze). Palce krótkie, natomiast stopy wyposażone w modzele. Ogon niski, bocznie spłaszczony i niciowato zakończony. Skóra gładka w dotyku podczas przebywania w wodzie i chropowata u osobnika przebywającego na lądzie. U samców na grzbiecie widać niski i nieprzerywany fałd skórny koloru żółtego. Podczas przebywania na lądzie traszka posiada brunatnoszare, czarne, lub ciemnooliwkowe ubarwienie grzbietu i boków, często z nieregularnymi jaśniejszymi plamami, tworzącymi zazwyczaj pewien rodzaju deseń. Część brzuszna jaskrawo pomarańczowa, bez plam, wyraźnie oddzielona od ciemnych boków ciała. W okresie godowym osobniki przybierają szatę godową, przebarwiając ciemną barwę grzbietu na kolor niebieskoszary, często z srebrzystym połyskiem. Grzebień(u samic górna część grzbietowa), jak i boki ciała przyjmują barwę błękitną, lub białą z ciemnymi plamami tworzącymi swoisty wzór. Larwa posiada brunatne ubarwienie ciała z nieregularnymi ciemnymi plamami i jasną częścią brzuszną. Dorasta do 4 cm długości ciała i posiada charakterystyczny wyrostek na końcu płetwy ogonowej.   Wyposażona jest w pióropuszowe skrzela zewnętrzne.

Dymorfizm płciowy

Wyraźny, zwłaszcza w okresie godowym. Samce posiadają bardziej smukłą budowę ciała, ogon jest krótszy niż u samic, a w okresie godowym samce tracą niciowate zakończenie ogona. Dorosłe samce posiadają niski grzebień na grzbiecie, natomiast grzbiet samic jest płaski. Samce są zwykle także jaskrawiej ubarwione, zwłaszcza w okresie godowym. Zolbrzymienie warg kloakowych samca jest także różnicą płciową tego gatunku.

Populacja i zagrożenia

Traszka górska mimo dosyć szerokiego zasięgu na wielu terytoriach gdzie występuje jest gatunkiem rzadkim i zagrożonym. Na terenie Holandii, Belgii, Luksemburgu, Grecji, Austrii i Danii jest gatunkiem klasyfikowanym jako zagrożony, narażony na terenie Hiszpanii, oraz uważany za rzadki na terenie Węgier i Bułgarii. Głównym zagrożeniem dla traszki górskiej jest wprowadzanie do wód drapieżnych gatunków ryb, degradacja środowiska poprzez wylesienia, rozdrobnienia środowiska, osuszanie i wypłycanie zbiorników wodnych, a także zanieczyszczenia wód, głównie środkami ochrony roślin i pestycydami. Traszka górska jest także zagrożona poprzez wyłapywanie dzikich osobników w celach naukowych i hodowlanych(dotyczy to głównie podgatunku Ichthyosaura alpestris inexpectatus). U jednej z populacji na terenie Wielkiej Brytanii zauważono duża zachorowalność na chytridiomikozę(co może być niebezpieczne dla rodzimych gatunków płazów). Gatunek wymieniony w załączniku III Konwencji Berneńskiej, a na terenie wielu krajów objęty ochroną ścisłą(także w Polsce), wraz z zastosowaniem ochrony czynnej. Ogólnie gatunek klasyfikowany jest jako niskiego ryzyka na wyginięcie, mimo iż jego populacja spada.

Pożywienie

Larwy i osobniki dorosłe w czasie godów żywią się drobnymi organizmami wodnymi min. skorupiakami, ślimakami i larwami owadów. Na lądzie traszka poluje na pierścienice, ślimaki nagie, owady i pająki.

Zachowanie

Żyjąc na lądzie traszka prowadzi zwykle nocny tryb życia, lecz przy wysokiej wilgotności opuszcza kryjówkę nawet za dnia(np. podczas deszczu). Jedynie podczas godów jest aktywna całodobowo. Jako schronienia używa opuszczonych nor, korzeni, opadłych liści, lub zakopuje się w runie leśnym. Zimuje zazwyczaj na lądzie od września-października do lutego-maja(okres hibernacji w zależności od szerokości geograficznej i wysokości na której występuje gatunek), zagrzebana w runie leśnym, lub ukryta w podziemnych kryjówkach. Czasami zimuje jako larwa, a sporadycznie spotykane jest u tego gatunku zjawisko neotenii(rozmnażanie w stadium larwalnym). Przed rozpoczęciem godów intensywnie żeruje. Skóra traszki górskiej pokryta jest ochronną wydzieliną, która zniechęca większość drapieżników.

Rozród

Okres godowy traszki górskiej przypada w okresie wiosennym, zaraz po przebudzeniu z hibernacji kiedy woda wynosi ok. 10°C. Traszki przyjmują w tym okresie szatę godową i wybierają odpowiednie zbiorniki wodne na złożenie jaj. Osobniki dopierają się w pary. Samce zwykle ustawiają się bokiem do głowy samicy, uginają ogon i charakterystycznie nim potrząsają, unikając bezpośredniego kontaktu z partnerem. Następnie samiec składa spermatofor, który zbierany jest przez kloakę samicy. Dochodzi do zapłodnienia wewnętrznego, po czym samica składa 100-150 jaj w małych porcjach po 3-7 jaj na krótkich sznurkach, lub luzem. Jaja przyklejają się do pobliskiej roślinności, kamieni i gałęzi. Szybkość wylęgu zależny jest od temperatury wody. W temperaturze wody 20°C larwy wylęgają się po 8-9 dniach, w niższych po 16-20 dniach. Larwy są bardzo żarłoczne, a nie rzadko zdarza się u nich zjawisko kanibalizmu. Przeobrażenie w osobnika dorosłego następuje najwcześniej w 3-4 miesiącu, lecz okres ten może się znacznie wydłużyć zwłaszcza w górskich, zimnych wodach. Zdarza się iż traszki zimują w formie larwalnej, a także nierzadkie jest zjawisko neotenii. Traszki górskie dojrzałość płciową uzyskują w przeciągu 1-3 lat.

Naturalni wrogowie

Mimo ochronnej wydzieliny skórnej traszka na lądzie może paść ofiarą drapieżnych ssaków, takich jak łasicowate, jeżowate, szczury, a także węże i duże płazy. W wodzie często padają ofiarą drapieżnych ryb i ptaków(min. czapli, kawek, kaczek). Larwy mogą dodatkowo paść ofiarą drapieżnych owadów min. larw ważek.

Długość życia

W niewoli traszka górska może dożyć 20 lat, lecz na wolności zwykle jej żywotność nie przekracza 7 lat.

Znaczenie dla człowieka 

Traszka górska jest gatunkiem pożytecznym polującym na wiele szkodników upraw. Bywa także hodowana w niewoli w celach naukowych, edukacyjnych, lub hobbystycznych. Na Polskim rynku spotykana dość rzadko ze względu na zakaz jej posiadania i sprzedaży bez odpowiednich zezwoleń.

Ciekawostki

• Taksonomia traszki górskiej jest dosyć spornym problemem. Tradycyjnie zaliczana do rodzaju Triturus, lecz badania niektórych biologów sugerują zakwalifikowanie jej do rodzaju Lissotriton, bądź Pachytriton. Obecnie część autorów uznaję traszkę górką jako przedstawiciela monotypowego rodzaju Ichthyosaura.
• Większość traszek górskich tuż po zakończeniu godów opuszcza środowisko wodne, jednak niektóre nadal w nim pozostają aż po okres jesienny.
• W przeciwieństwie do innych rodzimych traszek traszka górska jest ściślej związana z środowiskiem wodnym i rzadko opuszcza tereny blisko wody.
• Traszka górska posiada najbarwniejszą szatę godową ze wszystkich europejskich gatunków traszek.
• W Polsce zasięg traszki górskiej obejmuje Sudety, Karpaty(wraz z pogórzem), województwo dolnośląskie, lubelskie(dolina Odry), a także kilka izolowanych i wyspowych obszarów min. rejon Wzgórza Trzebnickich, Żagania, Żar, Zielonej Góry, Głogowa i Gór Świętokrzyskich.
• Poza traszką górską do rodzimych przedstawicieli rodziny salamandrowatych należy salamandra plamista(Salamandra salamandra), traszka grzebieniasta(Triturus cristatus), traszka karpacka(Lissotriton montandoni) i traszka zwyczajna(Lissotriton vulgaris).
• Wyróżnia się 10 podgatunków traszki górskiej. 
• Przypuszczalnie najbliższym krewnym traszki górskiej jest wymarły w miocenie Ichthyosaura randeckensis, który przez większość autorów klasyfikowany jest do tego samego rodzaju.  

Bibliografia:

-https://en.wikipedia.org/wiki/Alpine_newt

-http://www.iucnredlist.org/details/59472/0

-https://pl.wikipedia.org/wiki/Traszka_g%C3%B3rska

-http://amphibiaweb.org/cgi/amphib_query?where-genus=Ichthyosaura&where-species=alpestris

-http://www.caudata.org/cc/species/Triturus/T_alpestris.shtml

-http://www.terrarium.com.pl/2605-ichthyosaura-alpestris-traszka-gorska/

-http://www.reptilesmagazine.com/Frogs-Amphibians/Keeping-Alpine-Newts/