Ozimek - latający gad z Krasiejowa

• Królestwo: Zwierzęta
• Podtyp: Kręgowce
• Gromada: Zauropsydy
• Rząd: Protorosauria
• Rodzina: Sharovipterygidae
• Gatunek: Ozimek volans

Występowanie

Szczątki ozimka zostały odnalezione w Polsce na terenie wsi Krasiejów(gmina Ozimek) i miasta Woźniki(Województwo śląskie).

Siedlisko

Tereny na których występował gad pokryte były lasami iglastymi(klimat podzwrotnikowy z sezonowością). Przez gminę Ozimek przepływały liczne, wolno płynące rzeki z tendencją do częstych wylewów.

Okres występowania 

Późny trias, karnik 230 mln lat temu.

Ogólny opis

Ozimek był gadem o dość specyficznej budowie ciała. Osiągał ok. 40 cm długości ciała(od głowy po nasadę ogona), natomiast ogon mógł osiągać rozmiar przekraczający długość reszty ciała(ponad 40 cm). Szyja wydłużona, osiągająca ok. 15 cm długości(podobnie jak korpus). Czaszka diapsydalna, szeroka i zwarta. Szczęka była przypuszczalnie wyposażona w liczne, małe i ostre zęby. Kończyny smukłe i wydłużone, przednie osiągające ok. 15 cm długości, natomiast tylne ok. 23 cm. Palce kończyn były także wydłużone. Badacze przypuszczają iż kończyny ozimka były połączone błoną lotną, pozwalającą zwierzęciu szybować. Podobnie budowa ciała zwierzęcia przypomina inny wczesnotriasowy gatunek Sharovipteryx mirabilis, który łudząco przypomina ozimka. Oba zwierzęta są zaliczane do wspólnej rodziny(Sharovipterygidae) mimo iż ich stopień pokrewieństwa nie został zbadany.

Dymorfizm płciowy

Brak danych.

Pożywienie  

Przypuszczalnie owady i nieduże kręgowce.

Zachowanie

Ozimek był gadem, którego ciało przystosowane było do lotu szybowcowego. Przypuszczalnie większość życia spędzał wśród koron drzew, przemieszczając się z drzewa na drzewo szybując. Jego długa szyja i uzębienie(przypuszczalnie posiadał liczne, drobne zęby) były przystosowane do wyłapywania owadów, przypuszczalnie chwytanych podczas lotu ślizgowego. 

Rozród

Brak danych.

Długość życia

Brak danych.

Naturalni wrogowie

Możliwe iż mógł padać ofiarą polonosuchusa.

Przyczyny wymarcia

Nie poznane. Gad mógł wymrzeć podczas tzw. wymierania karnikowego(Carnian Pluvial Event) ok. 230 mln lat temu, spowodowanego zmianami klimatycznymi(klimat stał się bardziej wilgotny).

Znaleziska

Kilka szczątków ozimka zostało znalezionych jedynie na terenie Krasiejowa(gmina Ozimek, Województwo opolskie). Pierwsze szczątki(kręgi grzbietowe) zostały odnalezione w 2001 roku i w przeciągu kilku lat odnajdywano pojedyncze kości kręgów i kończyn. Pierwotnie jednak sadzono iż należą do jakiegoś gatunku pterozaura, lub długoszyjego tanystrofa. W latach 2010-2013 skompletowano niemal cały szkielet ozimka, co potwierdziło iż badacze mają do czynienia z nowym, bardzo charakterystycznym gatunkiem. Opis nowego gatunku Ozimek volans został ukończony w 2015 roku, oraz oficjalnie opublikowany w 2016. W 2013 roku pojedynczy kręg szyjny ozimka został odnaleziony na terenie wykopalisk w Woźnikach.

Systematyka, ewolucja i pokrewieństwo

Oziemek zaliczany jest do rzędu Protorosauria, archozauromorfów występujących na terenach Azji, Europy i Ameryki Północnej w okresach permu i triasu. Przedstawiciele rzędu charakteryzowali się wydłużoną budową kręgów szyjnych(długą szyją), oraz czaszką, która przypominała budową współczesne gatunki jaszczurek. Do rzędu można obecnie zaliczyć kilka rodzin Protorosauridae, Drepanosauridae, Tanystropheidae, czy Sharovipterygidae, choć całkowita liczba taksonów jest zmienna. Niegdyś Protorosauria były uznawane za lepidozaury(Lepidosauria), które obejmują także współcześnie żyjące łuskonośne i sfenodonty(hatterie), nieraz także uznane za bliskie pokrewieństwa z płetwojaszczurami(Sauropterygia), lecz niedawna analiza kladystyczna uznała  Protorosauria za archozauromorfy. Mimo to stopień pokrewieństwa między poszczególnymi grupami Protorosauria nie jest dokładnie poznany.

Rodzina Sharovipterygidae obejmuje obecnie dwa gatunki Sharovipteryx mirabilis i Ozimek volans. Przypuszcza się iż oba zdolne do lotu szybowcowego.

Ciekawostki

• Gatunek został oficjalnie opisany przez dwóch polskich paleontologów Jerzego Dzika i Tomasza Suleja.
• Kości ozimka posiadały cienkie ściany i duże jamy szpikowe(podobnie jak u pterozaurów), co jest przypuszczalnie przystosowaniem do szybowania(zmniejszony ciężar).
• Ozimek jest największym znanym szybującym zwierzęciem triasu.
• Innymi prehistorycznymi gadami zdolnymi do szybowania były między innymi, Coelurosauravus znany z permskich pokładów(ok. 260 mln lat) osiągający 40 cm długości i będąc najstarszym szybownikiem, oraz kühneozaur(Kuehneosaurus) występujący w triasie(ok. 215 mln lat), osiągający 70 cm długości.
• Nazwa rodzajowa Ozimek odnosi się do gminy Ozimek w województwie opolskim, natomiast epitet gatunkowy volans z łaciny oznacza "latający". 
• Na terenie wykopalisk w Krasiejowie, poza ozimkiem, odnaleziono kilka nowych taksonów min. silezaura(Silesaurus opolensis), opancerzonego archozaura Stagonolepis olenkae, czy drapieżnego rauizucha Polonosuchus silesiacus, także szczątki należące do płazów labiryntodontów Metoposaurus i Cyclotosaurus, oraz podobnych do gawiali fitozaurów Paleorhinus. 
• Jerzy Dzik i Tomasz Sulej(wraz z Grzegorzem Niedźwiedzkim) znani są także z opisania innego gatunku prehistorycznego zwierzęcia, drapieżnego archozaura odnalezionego na terenie Polski, nazwanego nietuzinkowo Smok wawelski.

Bibliografia:

-http://www.national-geographic.pl/aktualnosci/to-przelomowe-odkrycie-najwiekszy-latajacy-gad-odnaleziony-na-terenie-polski

-https://en.wikipedia.org/wiki/Ozimek_volans

-https://pl.wikipedia.org/wiki/Ozimek_(rodzaj)

-http://www.eartharchives.org/articles/unusual-reptile-glided-over-poland-230-million-years-ago/
-http://scienceinpoland.pap.pl/en/news/news,412259,remains-of-a-gliding-reptile-from-the-triassic-found-in-krasiejow.html
-https://pl.wikipedia.org/wiki/Prolacertiformes