piątek, 28 lutego 2014

Arctotherium angustidens - duży miś

  • Królestwo: Zwierzęta
  • Podtyp: Kręgowce
  • Gromada: Ssaki
  • Rząd: Drapieżne
  • Rodzina: Niedźwiedziowate
  • Gatunek: Arctotherium angustidens

Występowanie

Zamieszkiwał Amerykę Południową między 2 milionem lat temu do 50 tysięcy lat temu w Argentynie, a w pleistocenie i Boliwie. Przypuszczalnie przebywał głównie na otwartych terenach trawiastych pampasach.

Ogólny opis

Arctotherium angustidens był największym przedstawicielem niedźwiedziowatych wszech czasów, oraz przypuszczalnie największym ssakiem drapieżnym znanym nauce(innymi konkurentami do tego miana są Megistotherium osteothlastes i Andrewsarchus mongoliensis). Nie odnaleziono kompletnego szkieletu tego niedźwiedzia. Odnalezione kości kończyn sugerują iż gatunek mógł ważyć w przedziale od 1-2 ton, choć górna granica wagi(która czyniła by go największym ssakiem drapieżnym), jest uważana za nieprawdopodobną przez niektórych naukowców i sugeruje się iż maksymalnie mógł ważyć do 1,5 ton. Szacuje się iż stojąc na tylnych łapach mógł osiągać 4,5 metra wysokości, w kłębie natomiast osiągał ok. 1,8 m. 

Dymorfizm płciowy 

Przypuszczalnie jak u współczesnych gatunków niedźwiedzi, samce były większe.

Pożywienie

Przypuszczalnie Arctotherium angustidens był wszystkożerny, z  przewagą diety roślinnej. Mógł polować na duże leniwce i inne duże ssaki roślinożerne, choć odnaleziona czaszka i szczęka wskazują podobieństwo do dzisiejszego niedźwiedzia malajskiego i himalajskiego, które w większości są roślinożerne i owadożerne. Znalezione, u szczerbione zęby wykazują iż mógł żuć kości.

Zachowanie

Brak danych. Przypuszczalnie prowadził podobnym tryb życia, jak dzisiejszy niedźwiedź grizzly. Konkurował o pożywienie z przybyłymi na kontynent południowoamerykański lwami amerykańskimi, jaguarami, lisami z rodzaju Theriodictis, Smilodon populator i wilkami z gatunku  Canis gezi. Przypuszczalnie był szczytowym gatunkiem mięsożernym w łańcuchu pokarmowym, z łatwością mogącym powalić Smilodon populator w konkurencji o ofiarę, choć tak jak wspomniane jest wyżej, Arctotherium przypuszczalnie sporadycznie zjadał mięso, a konkurencja był podobna, jak dzisiejszych wilków i niedźwiedzi brunatnych.

Rozród 

brak danych.

Naturalni wrogowie

Dorosły Arctotherium nie posiadał naturalnych wrogów.

Długość życia

brak danych.

Przyczyny wymarcia

Przodkowie rodzaju Arctotherium pojawili się w Ameryce Południowej po tzw. Wielkim Amerykańskim Połączeniu(kiedy Ameryka Pół. połączyła się z Ameryką Poł.) ok. 3 miliony lat temu. Arctotherium angustidens pojawił się ok. 2 miliony lat temu. Wymarł ok. 50 tysięcy lat temu z niewyjaśnionych do końca przyczyn. Możliwe iż zmiany zachodzące w środowisku naturalnym(zmiany klimatyczne), wymieranie megafuany i konkurencja ze strony nowo przybyłych drapieżników, mogło przyczyniać się do jego wygaśnięcia, wraz z innymi przedstawicielami rodzaju Arctotherium. Chociaż jeśli Arctotherium angustidens żywił się w większości pokarmem roślinnym to przybycie na kontynent południowoamerykański konkurentów o pokarm mięsny, nie mogło być dla Arctotherium angustidens większym zagrożeniem. Przybycie człowieka na kontynent Amerykański także nie było przypuszczalnie większym zagrożeniem.

Ciekawostki

  • Obecnie najbliższym krewnym rodzaju Arctotherium jest niedźwiedź andyjski(Tremarctos ornatus).
  • Arctotherium wingei był przypuszczalnie najbardziej roślinożernym Arctotherium. Przypuszcza się iż oprócz niewielkich gryzoni, nie żywił się pokarmem mięsnym, co potwierdza odnaleziona czaszka niedźwiedzia. Jednak stwierdzenie te można łatwo obalić, gdyż czaszka należy do młodego osobnika, oraz nie posiada żuchwy. 
  • Jeśli Arctotherium angustidens ważył powyżej 1,5 ton, byłby największym ssakiem drapieżnym, przewyższając Megistotherium osteothlastes i Andrewsarchus mongoliensis.
  • Arctotherium angustidens został opisany w 1880 roku przez Florentino Ameghino i niejakiego Gervais'a. Leopoldo Soibelzon(paleontolog) oszacował wielkość niedźwiedzia, odnalezioną kością ramieniową i porównując ją do k. ramieniowej słonia, oznajmiając iż są niemal takie same.   
  • W 1935 roku odnaleziono kolejne szczątki Arctotherium angustidens podczas budowy szpitala San Juan de Dios w La Plata City. Odnaleziono kości prawej i lewej łapy, oraz szczątki łopatki i kilka kości śródręcza, które obecnie uważane są za zaginione.
  • Najpóźniej wymarłym przedstawicielem rodzaju Arctotherium jest Arctotherium wingei. Wymarł ok. 12 tysięcy lat temu, choć niektórzy badacze sugerują iż mógł przetrwać do 10,3 tysięcy lat temu. 
  • Obecnie do rodzaju Arctotherium klasyfikuje się 7 gatunków niedźwiedzi min. Arctotherium wingei, Arctotherium angustidens, Arctotherium tarijense, Arctotherium vetustum, Arctotherium bonariense, Arctotherium latidens i Arctotherium brasilense(bliżej nieznany).
Bibliografia:
-https://en.wikipedia.org/wiki/Arctotherium
-http://prehistoric-fauna.com/Arctotherium-angustidens
-http://dinopedia.wikia.com/wiki/Arctotherium

środa, 26 lutego 2014

Róża francuska - jedna z najstarszych róż ogordowych

inne nazwy: róża galijska*, róża prowansalska* 
  • Królestwo: Rośliny 
  • Podkrólestwo: Rośliny naczyniowe 
  • Klasa: Okrytonasienne
  • Rząd: Różowce
  • Rodzina: Różowate
  • Gatunek: Róża francuska(Rosa gallica)

Występowanie

Pierwotnie zasiedlała południową, wschodnią i centralną Europe, wraz z Turcją, aż po Kaukaz. Obecnie wraz z rozpowszechnianiem się jej popularności, obecna na niektórych kontynentach jako antropofit zadomowiony, zaś w niektórych naturalnych siedliskach wymarła. Lubi rosnąć na terenach suchych, głównie miedzach i zaroślach. Spotykana także na przydrożach.

Ogólny opis

Róża francuska jest niskim i rozkrzewiającym się krzewem osiągającym przeciętnie nieco ponad 1 metr wysokości. Pędy są cienkie, bezwłose z dwoma rodzajami kolców(hakowatymi i szczeciniastymi). Liście są pierzasto-złożone, 5-7 listkowe. Listki są jajowato-owalne z ząbkowanym gruczołkowato brzegiem. Liść ciemnozielony, z jaśniejszym spodem i delikatnym owłosieniem w okolicy nerwów. Kłącza krótkie, grube i czołgające się.

Rozmnażanie

Kwitnie zwykle od czerwca do października. Kwiat jest duży, pięciolistkowy, pojedynczy o silnym zapachu i jasnoróżowym zabarwieniu. Kielich pierzasto-działkowy, odgięty w dół i szybko opadający po przekwitnięciu. Owoc typu niełupkowego, powstający z rozrośniętego dna kwiatowego, zwykle czerwony i kulistopodłużny. Owoce są zjadane zwykle przez ptaki, a nasiona wydalane wraz z odchodami. Rozmnażają się także przez kłącza.

Zagrożenia

W stanie dzikim jest gatunkiem rzadkim. Obecnie dzikie populacje są spotykane coraz rzadziej, a z niektórych rejonów naturalnego występowania przypuszczalnie zanikł. Jednakże jest gatunkiem zadomowionym na niektórych obcych obszarach i stanowi zagrożenie dla rodzimej flory. Nie podlaga klasyfikacji w stopniach zagrożenia. W Polsce objęta ochroną gatunkową. Głównym zagrożeniem dla tego gatunku jest niszczenie naturalnych siedlisk oraz niekontrolowana sukcesja leśna. W Czerwonej liście roślin i grzybów Polski, umieszczona w kategorii narażony na wyginięcie.

Długość życia

Roślina wieloletnia.

Znaczenie dla człowieka

Róża francuska była uprawiana już za czasów antycznych. W starożytnym Rzymie była obecna niemal w całym Imperium i identyfikowana jako Róża z Miletu. Obecnie jest średnio popularną rośliną ozdobną. Swoje zastosowanie miała również w lecznictwie. Owoce róży posiadają duże ilości witaminy C, olejków eterycznych, kwasów organicznych, cukrów i pektyny. Często także stosowana do produkcji przetworów i win. Działa głównie wzmacniające, lecz także żółciopędnie i moczopędnie. Chronią przed szkorbutem. Kwiaty cięte odmian ozdobnych, stosowane w florystyce.

Warunki uprawy 

Roślina łatwa i bezproblemowa w uprawie. Tolerują różne rodzaje gleby, szczególności te o niskim zasoleniu. Rosną dobrze w pełnym słońcu i półcieniu. Odporna na wiele chorób, w szczególności liści. Mrozoodporna, lecz w surowe i bezśnieżne zimy może przymarzać. Dobrze znosi susze.

Ciekawostki


  • Jej wizerunek widnieje na freskach znalezionych w Pompejach.
  • Opisana po raz pierwszy przez Rembertusa Dodonaeusa około roku 1550 pod nazwą Rosa sativa. Pod nazwą Rosa rubra opisana przez John'a Gerard'a w roku 1596, a następnie pod nazwą Rosa Milesia rubra flore pleno opisana przez Basiliusa Beslera. Ostatecznie pod obecna nazwą opisał ją Linneusz w 1753 roku.
  • Tworzy mieszańce międzygatunkowe min. z różą drobnokwiatową(Rosa micrantha), różą dziką(Rosa canina), różą Jundziłła(Rosa jundzillii), różą kutnerowatą(Rosa tomentosa), różą polną(Rosa agrestis), różą rdzawą(Rosa rubiginosa), różą siną(Rosa dumalis) i różą Sherarda(Rosa sherardii). Z hybryd tych gatunków powstały min. róża damasceńska(Rosa ×damascena) i róża stulistna(Rosa ×centifolia).
  • Istnieją liczne odmiany róży francuskiej min. "Belle de Crecy", 'Cardinal de Richelieu' i 'Officinalis'. Te oraz parę innych odmian i hybryd zyskało udzielone przez Royal Horticultural Society 's miano Award of Garden Merit, czyli znak wyższej jakości roślin. 
  • Rodzaj Rosa liczy ponad 100 gatunków róż, do których należą min. róża pomarszczona(Rosa rugosa), róża wielokwiatowa(Rosa multiflora) i róża jabłkowa(Rosa villosa).
Bibliografia:
-http://rosarium.com.pl/produkt/rosa-gallica-officinalis
-https://pl.wikipedia.org/wiki/R%C3%B3%C5%BCa_francuska
-https://en.wikipedia.org/wiki/Rosa_gallica
-http://www.roses.webhost.pl/2008/06/rosa-gallica-officinalis/
-http://rozaria.pl/roze-historyczne-versicolor                                                              

wtorek, 25 lutego 2014

Allonautilus perforatus - jeden z ostatnich łodzików


  • Królestwo: Zwierzęta
  • Typ: Mięczaki
  • Gromada: Głowonogi
  • Rząd: Łodziki
  • Rodzina: Nautilidae
  • Gatunek: Allonautilus perforatus

Występowanie

Zamieszkuje wody wokół wyspy Bali w Indonezji. Zwykle spotykane w otwartej toni wodnej, polując głównie przy dnie, zwykle w pobliżu raf koralowych. Żyje głównie na głębokościach ok. 500 m p.p.m., chociaż podczas poszukiwania pożywienia może zbliżać się ku powierzchni. 

Ogólny opis

Muszla jak u większości łodzików jest dobrze rozwinięta, zwinięta planispiralnie. Posiada grubą warstwą rogową(przypuszczalnie, podobnie jak Allonautilus scrobiculatus). Wewnątrz skorupa podzielona jest na kilkanaście komór, przez które przechodzi tzw. syfon, czyli cienka rurka, będąca przedłużeniem ciała łodzika. Skorupa mierzy maksymalnie 18 cm średnicy. W przeciwieństwie do innych gatunków łodzików,  dołek osiowy Allonautilus perforatus jest zawsze otwarty. Głowa głowonoga jest dosyć duża, z licznymi ramionami(ok. 90), umieszczone pod mięsistym kapturem, służący do zamykania otworu muszli. Oczy nie zawierają rogówki, ani soczewki. Skorupa zwykle biała z licznymi brązowymi, lub ciemnymi pasami i plamami. Ciało zwykle białe.

Dymorfizm płciowy

Niezbadane.

Populacja i zagrożenia

Populacja Allonautilus perforatus jest niewielka, lecz przypuszcza się iż nigdy nie była większa, ze względu na niewielki zakres występowania. Nie podlega klasyfikacji w stopniach zagrożenia.

Pożywienie

Głównie ryby i skorupiaki, zwykle znajdowanymi przy dnie. Przypuszczalnie zjada również padlinę.

Zachowanie

Pływa głównie dzięki odrzutowi wody pod ciśnieniem z leja. Na dnie podczas odpoczynku, używa swoich chwytnych macek do poruszania się wzdłuż np. skał. Poluje zwykle nocą, przegrzebując dno przy pomocy macek w poszukiwaniu ofiar. Przy niekorzystnych warunkach, chowają się wewnątrz muszli oraz zmniejszają swój metabolizm.

Rozród

Rozmnażanie płciowe. Niezbadane. Przypuszczalnie jak pokrewne gatunki, samiec przy pomocy spermatoforów przyczepia gęsta spermę do ściany płaszcza samicy. Kiedy plemniki zostają uwolnione, samica składa proporcjonalnie duże jajka(ok. 1,5 cm długości). Małe, wyklute łodziki mają ok. 2 cm średnicy skorupki. U łodzików dojrzałość płciową przypada między 15, a 20 rokiem życia.

Naturalni wrogowie

Dorosłe osobniki przypuszczalnie brak. Młode łodziki mogą padać ofiarą większych ryb i innymi organizmów wodnych.

Długość życia

Brak danych, lecz zapewne jest zwierzęciem długowiecznym.

Znaczenie dla człowieka

Allonautilus perforatus nie posiada szczególnego znaczenia dla człowieka. Poławiany jedynie w celach naukowych.

Ciekawostki


  • Podgromada łodzikowców(Nautiloidea) liczy obecnie 10 rządów zwierząt, plus 3 rządy o niepewnej systematyce. Do dzisiejszych czasów przetrwał jedynie jeden rząd łodziki(Nautilida), z którego przetrwała jedynie nadrodzina Nautilaceae, z której zaś przetrwała do dziś jedynie rodzina Nautilus z dwoma obecnie żyjącymi rodzajami Allonautilus i Nautilus.
  • Obecnie rząd łodzików liczy 6 gatunków mięczaków min. Allonautilus perforatus, Allonautilus scrobiculatus, łodzik piękny(Nautilus pompilius), Nautilus belauensis, Nautilus macromphalus i Nautilus stenomphalus. Czasami do rodzaju Nautilus niektórzy autorzy zaliczają Nautilus danicus, lecz jest to bliżej nieznany gatunek.
  • Odkryto ponad 2500 gatunków wymarłych łodzików.
  • O współczesnych łodzikach mówi się "żywe skamieliny", choć ewolucyjnie znacznie różnią się od swoich pradawnych kuzynów. Obecne gatunki pojawiły się ok. 1-5 milionów lat temu. 
  • Rząd łodzikowców sięga późnego kambru 550 milionów lat temu. Rozkwit przodków łodzików nastąpił na początku paleozoiku. W jurze z łodzikowców wyodrębniły się dziś wymarłe aulakoceratidy, od których pochodzą mątwy, kałamarnice i ośmiornice, lecz w wyniku ewolucji utraciły one swoją skorupę.
  • Został opisany przez amerykańskiego malakologa Timothy'ego Abbott'a Conrad'a w 1849 roku.
  • Rodzaj Allonautilus liczy 2 gatunki łodzików Allonautilus perforatus Allonautilus scrobiculatus.
Bibliografia:
-https://pl.wikipedia.org/wiki/Allonautilus
-https://it.wikipedia.org/wiki/Allonautilus
-https://nl.wikipedia.org/wiki/Allonautilus
-http://marinebio.org/species.asp?id=1462

poniedziałek, 24 lutego 2014

Zwinnik srebrzystopręgi - żywe srebro w akwarium


  • Królestwo: Zwierzęta
  • Podtyp: Kręgowce
  • Gromada: Promieniopłetwe
  • Rząd: Kąsaczokształtne
  • Rodzina: Kąsaczowate
  • Gatunek: Zwinnik srebrzystopręgi(Hemigrammus levis)

Występowanie

Zasiedla dorzecze Amazonki, wraz z innymi rzekami w Ameryce Południowej i Środkowej. Jego wystąpienie zostało potwierdzone na terytorium Brazylii, Paragwaju, Meksyku i południowo-zachodniego Teksasu. Lubią przebywać w środowisku o umiarkowanie gęstej roślinności z wolną tonią do pływania.

Ogólny opis

Zwinnik srebrzystopręgi jest niewielką rybą osiągającą 4-5 cm długości ciała. Ciało jest wydłużone, bocznie spłaszczone z lekkim wypukleniem w okolicy płetwy grzbietowej i płetw piersiowych. Ciało ryby zwykle srebrzyste, lub srebrzysto-zielonkawe z jaśniejszą okolicą brzucha. Przez ciało ryby, po obu stronach ciała biegnie jasny pas od oka po pletwę ogonową. Na trzonie płetwy ogonowej znajduje się ciemna(zwykle czarna) plama. Wszystkie płetwy ryby przeźroczyste.Oczy duże, a otwór gębowy wyposażony w dwa rzędy drobnych zębów.

Dymorfizm płciowy

Samce są na ogół smuklejsze i mniejsze od samic.

Populacja i zagrożenia

Nie podlega klasyfikacji w stopniach zagrożenia. Przypuszczalnie gatunek dosyć liczny w miejscach swojego występowania. Nie są znane potencjalne zagrożenia dla tego gatunku. Rozmnaża się w niewoli.

Pożywienie

Gatunek wszystkożerny. Zjada drobne bezkręgowce wodne, małe ryby, a także części tkanki roślinnej.

Zachowanie

Żywa, stadna ryba o dziennym trybie życia. Na ogół żyje w ławicach, zwykle ok. 20 ryb. Wrażliwa na zanieczyszczenie wody, zwłaszcza na azotany. Nie przejawia zachowań agresywnych w stosunku innych ryb. W razie zagrożenia szybko ucieka(stąd nazwa zwinnik), lub chowie się w gęstej roślinności.

Rozród

W naturze okres godowy powiązany jest z porą deszczową i wylewami rzek, co wiąże się z większą dostępnością do pożywienia. Ryba zwykle trze się stadnie. Samica uwalnia ikra, którą samic zapładnia. Tu kończy się ich rola jako rodziców, a ponadto osobniki dorosłe często zjadają ikrę unoszącą się w toni wodnej i opadająca na dno. Liczba ikry uwolnionej przez jedną samice jest zwykle różna i waha się w granicach 100-500. Mała ikra zwinników jest bardzo podatna na działanie światła, dlatego na wolności ważne jest aby szybko opadła na dno. W przeciągu 1 dnia z ikry wykluwa się narybek, który żywi się pierwotnie pierwotniakami, przechodząc stopniowo na większe ofiary. Po ok. 1 roku ryba jest już zwykle w pełni ukształtowana i zdolna do rozrodu.

Naturalni wrogowie

Zwykle większe ryby, ptaki, drapieżne owady itp.

Długość życia

Przypuszczalnie ok. 5-6 lat.

Znaczenie dla człowieka

Ryba znana w akwarystyce, lecz nie należy do popularnych okazów. Zwykle w sprzedaży pojawia się okazyjnie.

Ciekawostki

  • Została opisana w 1908 roku przez niejakiego Durbin'a.
  • Epitet gatunkowy "levis" oznacza "świetlisty", co wiąże się z srebrzystym połyskiem tej ryby.
  • Ryba dosyć rzadko spotykana w akwarystyce. Toleruje parametry: pH: 5,5-7,0 , dH 2-12° , temperatura 24-28°C. Można je łączyć z innymi łagodnie usposobionymi rybami. 
  • Rodzaj  Hemigrammus liczy obecnie 51 gatunków zwinników, do których należą min. zwinnik latarnik(Hemigrammus ocellifer), zwinnik Costello(Hemigrammus hyanuary), zwinnik Urleya(Hemigrammus ulreyi) i Hemigrammus elegans.

Filmik przedstawiający zwinnika srebrzystopręgiego. Link 
Bibliografia:
-http://www.fishbase.org/summary/26446
-http://akwa-mania.mud.pl/ryby/ryby/rybyh/Hemigrammus%20levis.html
-https://pl.wikipedia.org/wiki/Hemigrammus
-https://es.wikipedia.org/wiki/Hemigrammus_levis

Boulengerula niedeni - dżdżowniczy płaz

  • Królestwo: Zwierzęta
  • Podtyp: Kręgowce
  • Gromada: Płazy
  • Rząd: Płazy beznogie
  • Rodzina: Marszczelcowate
  • Gatunek: Boulengerula niedeni

Występowanie

Obszar występowania tego gatunku ogranicza się jedynie do Sagala Hill, obszaru znajdującego się w paśmie górskim Taita Hills w południowo-wschodniej Kenii. Występuje na wysokości 1000-1500 m n.p.mm, a jego areał występowania wynosi 29 km*2. Pierwotnie występował w górskich lasach, lecz obecnie większość z nich została przekształcona w gospodarstwa małorolne. Do przeżycia potrzebuje wilgotnej gleby, dlatego dosyć licznie występuje na plantacjach bananowców, wśród rozkładającej się roślinności, w szczególności w pobliżu strumieni. Nieobecny na plantacjach eukaliptusa(które obejmują większą powierzchnie w Sagala Hill), sosny, oraz w pozostałościach lasów górskich Sagala Hill powyżej 1500 m.

Ogólny opis

Boulengerula niedeni, jak inni przedstawiciele jego rodzaju, charakteryzują się nietypowym jak na płazy, wydłużonym i beznogim ciałem, podzielonym na odcinki(podobnie jak segmenty u dżdżownicy), przypominając przedstawiciela dżdżownicowatych. Mierzy przeciętnie do 30 cm długości, przy średnicy do 0,6 cm. W przeciwieństwie do dżdżownic posiadają otwór gębowy, nozdrza i oczy, oraz wyjątkową wśród kręgowców, parę wysuwanych macek(czułków), po każdej stronie głowy, między nozdrzami, a oczyma. Skóra jest gładka, pokryta kreatyną, przypominając czasami rybią łuskę. Pysk jest zaokrąglony z proporcjonalnie dużym otworem gębowym, posiadającym po dwa rzędy zębów w szczęce. Oczy są uwstecznione, niemal w całości pokryte skóra i kością. W zależności od środowiska i miejsca występowania, wyróżnia się kilka wariantów kolorystycznych tego płaza. Zwykle te występujące w wyższych partiach swojego występowania są ciemnobrązowe, natomiast te niżej zwykle jasnobrązowe z niebieskawym odblaskiem. Młode zwykle jasne, nieco przeźroczyste z ciemnym paskiem rozciągającym się na plecach marszczelca.

Dymorfizm płciowy

Przypuszczalnie brak.

Populacja i zagrożenia

Boulengerula niedeni jest klasyfikowany jako gatunek zagrożony wyginięciem, głównie z powodu swojego ograniczonego miejsca występowania, ograniczającego się jedynie do Sagala Hill. Powszechnie jednak uznaje się go za dość licznego na obecnym zasięgu. Występuje dosyć licznie na plantacjach bananowców, jednak większość Sagala Hill zostało przekształconych na plantację eukaliptusa i sosny na których gleba jest sucha, nieodpowiednia dla Boulengerula niedeni. Nie występuje on także w pierwotnych lasach powyżej 1500 m n.p.m. z niewyjaśnionych jeszcze przyczyn(przypuszczalnie inne warunki klimatyczne ze względu na wysokość nad poziomem morza, uniemożliwiają prawidłowy rozwój tego gatunku na tym terenie). Wycinka pozostałego lasu w Sagala Hill, może przyczynić się do pogorszenia stanu populacji tego gatunku. Pestycydy, zanieczyszczenie gleb oraz działanie światowej choroby płazów spowodowanej grzybem chytridiomycosis, może mieć także negatywne działanie na stan populacji płaza. Obecnie Towarzystwo Zoologiczne w Londynie Edge Of Existence prowadzi kampanie mającą na celu poznanie gatunku oraz przywrócenie naturalnego środowiska temu płazowi. Uświadamia się także miejscową ludność o roli Boulengerula niedeni, jaką pełnia jako naturalny wskaźnik jakości gleb. Likwidacja plantacji eukaliptusa, oraz przywrócenie plantacji bananowców może być dobrym posunięciem w celu ochrony tego płaza oraz zapewnieniu zysku miejscowej ludności z sprzedaży bananów.

Pożywienie 

Głównie dżdżownice i termity, oraz inne glebowe bezkręgowce.

Zachowanie

Niemal całe swoje życie płaz spędza ukryty w wilgotnej glebie i ściółce. Dzięki swojej kościstej i twardej głowie, może ryć nory w miękkiej ziemi. Zwykle aktywnie szukają ofiary, lub czyhają w bezruchu, bazując na swoim dobrym węchu i wysuwanych mackach, które odbierają sygnały chemiczne i dotykowe. Dzięki mocnym mięśniom szczęki i zakrzywionym zębom, zwykle złapana zdobycz nie może się uwolnić z uścisku. Dzięki wydzielanej toksynie przez gruczoły skórne, rzadko pada ofiarą drapieżników.

Rozród

Zachowania rozrodcze słabo poznane. U tego płaza dochodzi do zapłodnienia wewnętrznego, zwykle podczas pory deszczowej. Samica wykopuje podziemną komorę w której składa ok. 5 jaj. Jajka są strzeżone przez samice. Młode wykluwają się już w pełni ukształtowane, bez przechodzenia etapu larwalnego. Przejawia niezwykła formę opieki nad młodymi. Samica produkuje gęsto i pożywną warstwę skórną, która jest zjadana przez małe płazy, które posiadają wyspecjalizowane do tego celu zęby. Przypuszczalnie samodzielność osiągają w wieku ok. 1 roku po wykluciu, a dojrzałość płciową po 2 latach.

Naturalni wrogowie

Przypuszczalnie niektóre ptaki, węże i mrówki. Jednak ze względu na toksyczną wydzielinę skórną, może nie być powszechnym celem polowań.

Długość życia

brak danych.

Znaczenie dla człowieka

Poza programami ochronnymi, którymi objęty jest ten gatunek, nie ma on szczególnego znaczenia dla człowieka. Nie potwierdzono przypadków trzymania tego gatunku w niewoli.


Ciekawostki


  • Specyfika rozrodcza u tego gatunku została zaczerpnięta z krewniaczego gatunku Boulengerula taitana zamieszkującego endemicznie góry Taita Hills. Przypuszczalnie Boulengerula niedeni rozmnaża się podobnie.
  • Podobne zachowania rozrodcze można zaobserwować u pokrewnego gatunku z rodzaju Siphonops(Siphonops annulatus).
  • Został wymieniony w projekcie Evolutionarily Distinct and Globally Endangered w 2008 roku, jako ogniskowy gatunek płaza. Zakwalifikował się do pierwszej 10.
  • Został opisany w 2005 roku przez grupę zoologów.
  • Do rodzaju Boulengerula obecnie klasyfikowanych jest 7 gatunków płazów: Boulengerula niedeni, Boulengerula boulengeri, Boulengerula changamwensis, Boulengerula denhardti, Boulengerula fischeri, Boulengerula taitana i Boulengerula uluguruensis. 
Bibliografia:
-http://www.iucnredlist.org/details/61920/0
-https://en.wikipedia.org/wiki/Boulengerula_niedeni
-http://www.arkive.org/sagalla-caecilian/boulengerula-niedeni/
-http://www.edgeofexistence.org/amphibians/species_info.php?id=548
-http://amphibiaweb.org/cgi/amphib_query?where-genus=Boulengerula&where-species=niedeni

sobota, 22 lutego 2014

Boa tęczowy - popularny wąż hodowlany

  • Królestwo: Zwierzęta
  • Podtyp: Kręgowce
  • Gromada: Gady
  • Rząd: Łuskonośne
  • Rodzina: Dusiciele
  • Gatunek: Boa tęczowy(Epicrates cenchria)

Występowanie

Zamieszkuje Amerykę Środkową w Kostaryce i Panamie, oraz Amerykę Południową na wschód od Andów min. Kolumbię, Wenezuelę, Trynidad i Tobago, Gujanę, Surinam, Gujanę Francuską, Brazylię, Ekwador, Peru, Boliwię, Paragwaj i północną Argentynę. W zależności od podgatunku zamieszkuje różnorakie środowisko, od suchych stepów(Epicrates cenchria alvareziEpicrates cenchria assisi) po wilgotne lasy tropikalne(Epicrates cenchria cenchria Epicrates cenchria maurus).

Ogólny opis

Boa tęczowy przeciętnie nie przekracza 2 metrów długości ciała, choć zwykle ich wielkość zależna jest od podgatunku. Największy podgatunek boa tęczowy brazylijski osiąga górną granice długości ciała u tego gatunku, natomiast najmniejsze boa osiągają 1 metr długości, należące do bliżej niepoznanego podgatunku występującego na terenie Gujany Francuskiej. Dorosłe osobniki zwykle nie przekraczają wagi 4,5 kg, są dosyć masywne, lecz o szczupłej sylwetce. Głowa jest wyraźnie wyodrębniona od reszty ciała. Łuski są gładkie. Kolor i wzory na ciele zwykle zależą od podgatunku. Kolor łusek waha się od ciemnego brązu, przez jasny brązowo-wiśniowy, aż po szarawe. Zwykle na ciele posiadają ciemne pierścienie, choć spotykane są osobniki bezwzorzyste.

Dymorfizm płciowy

Samiec posiada w okolicy kloaki duże pazurki odbytowe, u samicy bardzo małe, lub niewidoczne.

Populacja i zagrożenia

Nie jest gatunkiem zagrożonym i nie podlega klasyfikacji w stopniach zagrożenia. W miejscach swojego występowania zwykle dosyć pospolity. Nie znane są poważne zagrożenia dla tego gatunku. Bardzo łatwo rozmnaża się w niewoli.

Pożywienie

Zwykle niewielkie kręgowce, jak gryzonie, króliki, ptaki, płazy i jaszczurki.

Zachowanie

Jak większość dusicieli jego aktywność zwiększa się po zmroku, aż po świt. Podczas dnia zwykle płochliwy, ukrywając się w norach, szczelinach skalnych, w roślinach lub korzeniach drzew. Nie pobiera ciepła z promieni słonecznych, gdyż zwykle z ukrycia wychodzi po zmroku. Jest dosyć żarłoczny, a po udanym posileniu się, zwykle udaje się w przestronne i spokojne miejsce, gdzie może w pokoju strawić pokarm. Lubi przebywać w płytkich zbiornikach, odpoczywając, lub przygotowując się do linienia, na dnie całkowicie zanurzony. W zależności od podgatunku prowadzą bardziej, lub mniej nadrzewny tryb życia. Niektóre podgatunki wyspecjalizowały się także w łapaniu szczególnych zwierząt np. ptaków.

Rozród

Boa tęczowe są jajożyworodne. Okres godowy w warunkach naturalnych przypada zwykle pod koniec pory deszczowej(wrzesień-listopad) i trwa ok. 4 tygodnie. Samica może kopulować z kilkoma samcami, co przypuszczalnie zwiększa ilość zapłodnionych komórek jajowych. Ciąża trwa przeciętnie 120-200 dni w zależności od temperatury(w wyższej zarodki rozwijają się szybciej), ilości zarodków i ich wielkości. Zwykle przez ten okres samica nie poluje i nie przyjmuje pokarmu. Zwykle w nocy, samica rodzi do 30 młodych wężyków. Zwykle pierw samica wydala młode bez osłonek jajowych, później młode z przeźroczystymi osłonkami(z których wężyki szybko się uwalniają), na końcu osobniki martwe i jaja niezapłodnione. Czasami młode boa rodzą się z niewchłoniętym woreczkiem żółciowym, który zostaje wchłonięty w przeciągu 3 dni. Samica po porodzie zwykle od razu rusza na polowanie. Nowo narodzone wężyki waza przeciętnie 20 gramów. Pierwotnie jedzą małe kręgowce i bezkręgowce, choć po pierwszej wylince mogą już polować na małe myszy. Młode zwykle odznaczają się dosyć znaczną agresywnością. Dojrzałość płciową osiągają zwykle po osiągnięciu, samce 3-4 lat, samice 4-5 lat, przy wielkości 120 cm długości samca i 140 cm długości samicy.

Naturalni wrogowie

Ptaki drapieżne, dzikie koty, psowate, szopowate, łasicowate itp.

Długość życia

ok. 12-15 lat w niewoli. Brak danych o długości życia na wolności.

Znaczenie dla człowieka

Jest jednym z najpopularniejszych węży w hodowlach. Ze względu na odporność na błędy hodowców i dosyć łatwe rozmnażanie, jest polecany dla początkujących hobbystów węży.

Ciekawostki


  • Zaraz po boa dusicielu(Boa constrictor) jest najpopularniejszym dusicielem w hodowlach.
  • Wyróżnia się 9-10 podgatunków boa tęczowego, są to min: boa tęczowy kolumbijski(Epicrates cenchria maurus), boa tęczowy gujański(Epicrates cenchria crassus), boa tęczowy brazylijski(Epicrates cenchria cenchria), boa tęczowy argentyński(Epicrates cenchria alvarezi), boa tęczowy peruwiański(Epicrates cenchria gaigei), boa tęczowy z wyspy Marajo(Epicrates cenchria barbouri), Epicrates cenchria assisi, Epicrates cenchria hygrophilus i Epicrates cenchria polylepis. Niektóre podgatunki czekają na potwierdzenie przez badaczy.
  • Najpopularniejsze w terrarystce są boa tęczowy brazylijski i argentyński, uznawane za najładniejsze.
  • Nazwa "tęczowy" odnosi się do kolorystycznego odblasku świeżo wyliniałego boa. 
  • Choć posiada drobne ząbki to rany spowodowane ukąszeniem tego węża zwykle są bolesne i mocno krwawiące. Ranę należy przemyć wodą utlenioną. 
  • Do rodzaju Epicrates klasyfikowanych jest 10 gatunków dusicieli min. boa tęczowy, boa kubański(Epicrates angulifer), boa wysmukły(Epicrates gracilis), boa portorykański(Epicrates inornatus), boa jamajski(Epicrates subflavus), Epicrates chrysogaster, Epicrates exsul, Epicrates fordii, Epicrates monensis i Epicrates striatus.
Bibliografia:
-http://www.terrarium.com.pl/245-epicrates-cenchria-boa-teczowy/
-https://pl.wikipedia.org/wiki/Boa_t%C4%99czowy
-https://en.wikipedia.org/wiki/Rainbow_boa
-http://www.trimek.pl/index.php/opisy-gatunkow-wezy/dusiciele-boidae/6-epicrates-cenchria-boa-tczowy
-http://www.terrarium.pl/t/species/_/epicrates-cenchria-boa-teczowy-r253

piątek, 21 lutego 2014

Aleksandretta różowogłowa - lokalny wędrowiec. Szkodnik drzew owocowych

inne nazwy: aleksandretta kwiatogłowa*
  • Królestwo: Zwierzęta
  • Podtyp: Kręgowce
  • Gromada: Ptaki
  • Rząd: Papugowe
  • Rodzina: Papugi wschodnie
  • Gatunek: Aleksandretta różowogłowa(Psittacula roseata)

Występowanie

Zasiedla Azję Południową i Południowo-Wschodnią, od wschodnich Indii i Bangladeszu, przez Mjanma, Tajlandię, Laos, Kambodżę, Wietnam, po południowe Chiny. Zasiedla głównie obszary nizinne(do 1500 m n.p.m.), półotwarte z niezwartą roślinnością drzewiastą. Zwykle spotykana na obszarach suchych, skrajach lasów, suchych lasach liściastych, polanach i obszarach uprawnych.

Ogólny opis

Papuga mierzy ok. 30 cm długości ciała, ogon zaś do 18 cm długości. Skrzydło mierzy przeciętnie 12-14 cm. Głowa samca jest jasnoróżowa o czarnym podgardle i obramowaniem karku, natomiast głowa samicy jest jasnoszara, nie posiada także czarnego obramowania i karku, które są podobnie jak głowa, jasnoszare. Reszta ciała jest ciemnozielona z nieco jaśniejszym spodem ciała. Na ramieniu skrzydła widnieje ciemnobrązowa plama, zaś ogon jest niebiesko-zielony z żółtym końcem. Górna część dzioba jest zwykle żółta, natomiast dolna blada u samicy i czarna u samca. Osobniki niedojrzałe posiadają głowy koloru zielonego, lub szarego, dziób w całości jest żółty, a na ramieniu skrzydła brak ciemnej plamy. Aleksandretta różowogłowa podobna jest nieco do aleksandretty śliwogłowej, jednak ta posiada ciemniejsze zabarwienie głowy, oraz białą końcówkę ogona.

Dymorfizm płciowy

Wyraźny. Samce i samice posiadają inne zabarwienie głowy, patrz wyżej opis gatunku.

Populacja i zagrożenia

Aleksandretta różowogłowa jest klasyfikowana jako bliska zagrożeniu. Populacja ptaka drastycznie zmalała w ostatnich latach, a główną przyczyną tego stanu jest utrata naturalnego środowiska papugi, wyłapywanie żywych okazów w celach trzymania jako zwierze domowe oraz tępienie ptaków przez farmerów, gdyż uważana jest za szkodnika. Przypuszcza się iż w Tajlandii i Wietnamie w latach 1986-90, wywieziono ok. 7 000 osobników tego gatunku. W Laosie i Kambodży głównym zagrożeniem jest przekształcanie środowiska i zmiana użytkowania gruntów rolnych. Przekształca się suche lasy liściaste na plantację rolno-przemysłowe, spowodowało to spadek populacja papugi w tych krajach niemal o 30% w przeciągu 20 lat. Obecnie populacja aleksandretty różowogłowej posiada trent malejący, choć ilościowo nie została oszacowana. Rozmnaża się w niewoli.

Pożywienie

Głównie nasiona, kwiaty, owoce i pąki liściowe. Jest szkodnikiem plantacji drzew owocowych i pól ryżowych.

Zachowanie

Zwykle żeruje i wędruje w stadach do 20 osobników, czasami łącząc się z aleksandrettą różaną. Ulega lokalnym wędrówką, uzależnionych dostępnością pożywienia. Jest dosyć cicha jak na papugę, choć jej obecność jest często związana z głośnymi odgłosami. Ich odgłosy są porównywalne do ochrypłego skrzeku, a podczas lotu płaczliwego gdakania. W niewoli uważana za pokojowo nastawioną papugę(choć nie należy jej łączyć z większymi papugami), lubiącą kąpiele, dosyć aktywną, lecz apatyczną przy niespełnionych warunkach utrzymania. Jak większość papug, odznacza się znaczną inteligencją.

Rozród

Aleksandretta przystępuje do godów zwykle na początku kwietnia. Papugi wtedy odłączają się od stada i rozpoczynają gody. Samce zwykle wykonują dosyć skomplikowany taniec, a także karmi i czyści pióra samicy. Kiedy zostanie zaakceptowany, zwykle łącza się na całe życie. Aleksandretty budują zwykle w dziuplach drzew, gdzie samica składa 4-5 jaj. Inkubacja trwa ok. 23 dni. Oboje rodzice opiekują się pisklakami. Jednak zdarzały się przypadki kiedy nadopiekuńcze samice, nie pozwalały samcowi zbliżać się do młodych. Po ok. 7 tygodniach pisklaki zyskiwały zdolność lotu i opuszczały gniazdo, a po kolejnych 2 tygodniach całkowicie usamodzielniały się. Na wolności aleksandretta różowogłowa może rozmnażać się dwa razy do roku(okolice maja, czerwca). Dojrzałość płciowa nie jest poznana u tego gatunku(przypuszczalnie ok. 3 lata).

Naturalni wrogowie

Przypuszczalnie większe ptaki drapieżne.

Długość życia

ok. 20-25 lat.

Znaczenie dla człowieka

Na wolności jest szkodnikiem, głównie plantacji drzew owocowych i pól ryżowych, z tego względu tępiona. Hodowana w niewoli oraz obiekt handlu na czarnym rynku. Obecnie jedna z rzadszych gatunków papug w hodowlach i niepolecana dla początkujących hobbystów.

Ciekawostki

  • Została opisana w 1951 roku przez indyjskiego ornitologa Biswamoy'a Biswas'a.
  • Wyróżnia się 2 podgatunki aleksandretty różowogłowej, min. Psittacula roseata roseata i  Psittacula roseata juneae.
  • W niewoli obecnie wyróżnia się 2-3 mutację tej papugi, Lutino i Lutino Slaty, a niektórzy hodowcy wyróżniają dodatkowo mutację Blue.
  • Do rodzaju Psittacula zalicza się 15-17 gatunków aleksandrett, z czego 4 uznawane są za wymarłe(2 z niepewną klasyfikacją zostały przydzielone do tego rodzaju), min. aleksandretta seszelska(Psittacula wardi), aleksandretta maskareńska(Psittacula exsul) oraz niepewne w klasyfikacji aleksandretta reuniońska*(Psittacula eques) i aleksandretta maskareńska siwa*(Psittacula bensoni). Współcześnie żyjącymi aleksandrettami są min. aleksandretta krótkosterna(Psittacula echo), aleksandretta zielonoszyja(Psittacula calthrapae) i aleksandretta himalajska(Psittacula himalayana).

Bibliografia:
-https://en.wikipedia.org/wiki/Blossom-headed_parakeet
-https://www.parrots.org/encyclopedia/blossom-headed-parakeet
-https://www.beautyofbirds.com/blossomheadedparakeet.html
-http://www.hbw.com/species/blossom-headed-parakeet-psittacula-roseata

czwartek, 20 lutego 2014

Ogonopiór uszasty - ssak z pierzastym ogonem

  • Królestwo: Zwierzęta
  • Podtyp: Kręgowce
  • Gromada: Ssaki
  • Rząd: Wiewióreczniki
  • Rodzina: Ogonopiórowate
  • Gatunek: Ogonopiór uszasty(Ptilocercus lowii)

Występowanie

Zasiedla Malezję(Półwysep Malajski, Sabah, Sarawak i Labuan), Brunei, Sumatrę, Kalimantan i Riau, Batu, Siberut, Bangka i Wyspę Serasan. Zasiedla głównie pierwotne i wtórne lasy, zwykle porośnięte bujnie pnączami i grubą warstwą runa leśnego. Bardzo często spotykana w sąsiedztwie palmy z gatunku Eugeissona tristis. Czasami spotykany w pobliżu domostw na skrajach lasów i plantacjach kauczuku. Spotykany zwykle do 2000 m n.p.m.

Ogólny opis

Ogonopiór z wyglądy przypomina niewielką wiewiórkę. Mierzy przeciętnie 13-14 cm długości ciała, zaś ogon 16-19 cm długości, przy wadze ok. 40-60 gramów. Sierść ssaka jest koloru szarego, lub jasnobrązowego z żółtawobiałym spodem ciała. U niektórych osobników można spotkać czarne obramowania wokół oczu. Długi ogon jest w całości pokryty łuską, a jedyne charakterystyczne owłosienie występuje na jego koniuszku, gdzie włosy układają się na kształt ptasiego pióra. Początkowe włosy na ogonie są czarne, lecz w dalszym zakresie są białe. Uczy są duże i zaokrąglone. U tego gatunku występują wibrysy.

Dymorfizm płciowy

Niezbadany.

Populacja i zagrożenia

Ogonopiór uszasty jest klasyfikowany jako gatunek najmniejszej troski. Jednak przeprowadzone badania sugerują iż jego populacja zmniejsza się. Głównym zagrożeniem dla tego gatunku jest wycinka lasów tropikalnych, wraz z fragmentacją środowiska i zakładaniem terenów pod plantację. Jest wymieniany w II Załączniku CITES. Nie powiodły się próby rozmnożenia tego gatunku w niewoli

Pożywienie

Gatunek wszystkożerny. Zjada głównie owoce (np. banany, winogrono), owady(np. świerszcze, koniki polne, patyczaki, skorki, cykady, mrówki), a także drobne kręgowce(np. małe gekony). Spija także nektar, czasami sfermentowany, o dużej zawartości alkoholu(do 3,8%).

Zachowanie

Jest gatunkiem nadrzewnym, zwykle spotykanym wśród pnączy i lian na wysokości 1,5-2 metrów. Prowadzi nocny tryb życia. Podczas dnia odpoczywa w swoich gniazdach, zakładanych w pustych bambusach, bądź dziuplach drzew o średnicy ok. 3 cm, wypełnionych suszonymi liśćmi, włóknem drewnianym i gałązkami . Za dnia są zwykle ospałe, niepokojone przewracają się na brzuch, syczą i wydalają mocz i kał. W nocy zaś w razie zagrożenia szybko uciekają. W niewoli podczas sny często gromadzą się w małe grupki 2-5 osobników. W nocy zwykle żeruje, poszukując owoców, owadów i nektaru. Ogonopiór jest jedynym zwierzęciem żyjącym dziko u którego odnotowano uzależnienie od alkoholu, często spijając sfermentowany nektar. Ogonopiór swojego ogona używa do badania otoczenia, dlatego podczas ruchu, wymachuje nim. Ssak ten jest bardzo zwinny i może chodzić po pnączach i gałęziach, nawet do góry nogami. Rzadko obserwowany na wolności.

Rozród

Biologia rozrodu słabo poznana, gdyż ssak nie rozmnaża się w niewoli. Na wolności zachowania rozrodcze był bardzo rzadko obserwowane. Samica przypuszczalnie po 40-50 dniach, rodzi 1-4 młode. Przypuszczalnie po nakarmieniu młodych mlekiem, pozostawia je same na ok. 48 godzin. Mleko ogonopióra posiada bardzo dużą zawartość tłuszczu, dlatego młode nie potrzebują ogrzewania w postaci ciała matki. Przypuszczalnie także gniazdo z młodymi, może być zamieszkane przez samca i inne osobniki, lecz zapach, jakim matka oznaczyła młode, nie pozwala na zjedzenie ich i zwykle inne ogonopióry pozostawiają je w spokoju. Możliwe iż po ok. 4 tygodniach młode stają się samodzielne.

Naturalni wrogowie

Większe zwierzęta mięsożerne, jak koty, małpy itp.

Długość życia

Na wolności brak danych. W niewoli ok. 3 lat.

Znaczenie dla człowieka

Występując na plantacjach kauczukowych, jest uważany za zwierzę pożyteczne(gdyż żywi się owadami) i zwykle ignoruje się jego obecność. Czasami trzymany w niewoli, głównie w celach poznawczych. Nie odnotowano przystąpienia do godów, ani porodów w niewoli.

Ciekawostki

  • Jest monotypowym przedstawicielem rodzaju Ptilocercus i rodziny ogonopiórowatych (Ptilocercidae).
  • Jest jedynym poznanym zwierzęciem żyjącym dziko, który potrafi uzależnić się od alkoholu. Ogonopiór potrafi dziennie spędzać czas na spijaniu sfermentowanego nektaru. Porównując, wypity nektar z palmy Eugeissona tristis o zawartości alkoholu 3,8 %, odpowiada 10-12 kieliszków wina. Nektar ten jest jedną z substancji naturalnych o najwyższym stężeniu alkoholu. 
  • Ogonopiór należy do Euarchontów, czyli ssaków, będący przodkami naczelnych. Spożywanie alkoholu przez ogonopióry i ludzi, może być więc ewolucyjną adaptacją. 
  • Niegdyś był zaliczany do rodziny tupajowatych(Tupaiidae). Zachowanie ogonopióra bardzo przypomina tupaje(choć ogonopiór prowadzi nocny tryb życia), lecz różni się od nich budową ciała(obecność wibrysów, nagi ogon i budowa szkieletowa).
  • Został opisany przez brytyjskiego zoologa  John'a Edward'a Gray'a w 1848 roku.
  • Wyróżnia się dwa podgatunki ogonopióra uszastego Ptilocercus lowii continentis i Ptilocercus lowii lowii. 
Bibliografia:
-https://en.wikipedia.org/wiki/Pen-tailed_treeshrew
-https://pl.wikipedia.org/wiki/Ogonopi%C3%B3r_uszasty
-http://animaldiversity.org/accounts/Ptilocercus_lowii/
-http://www.iucnredlist.org/details/41491/0

środa, 19 lutego 2014

Duch - fantastyczne widziadło, czy realistyczna forma?

Pierwsze podania

Jedna z najczęściej występujących i najbardziej znanych fikcyjnych istot, przez niektórych uważana za realistyczny, nadnaturalny byt. Duchy występują w niemal każdej kulturze, wierzeniach i folklorze ludowym i choć ich istnienie nie zostało potwierdzone, nadal prowadzone są badania mające na celu potwierdzić, czy rzeczywiście mogą istnieć. Najczęściej przedstawia się go jako byk, powstały po śmierci człowieka, związany z danym miejscem, przedmiotem lub osoba, z którymi za życia były związane, choć nierzadko duchami mogą być zwierzęta, lub nawet przedmioty np. pociągi i statki widmo. Duchów można się doszukać w najstarszych kulturach min:

  • Starożytna Mezopotamia - w pierwotnych religiach Asyrii, Sumeru i Babilonii, istniała duchowa forma ciała, która powstawała po śmierci człowieka. Odbywała ona podróż do świata podziemnego zwanego Netherworld, gdzie czekały na nią różne przeszkody i wyzwania, które miały osądzić słuszne postępowanie człowieka za życia. Ludy Mezopotamii troszczyli się o swoich zmarłych i często ofiarowali im w ofierze jedzenie. Czasami dusze, które nie trafiły do swojego celu w wyniku złego postępowania, mogły uzyskać zbawienie dzięki pamięci swojej rodziny i bliskich. Ciała które zostały strawione przez ogień, lub nie zostały pogrzebane, często nie mogły wydobyć z siebie swojego ducha po śmierci. Wierzono także iż duchy krewnych, którym nie składano ofiar, często zsyłały na bliskich choroby i nieszczęście.
  • Starożytny Egipt - Egipcjanie wierzyli w nieśmiertelność ludzkiej duszy. Pierwotnie wierzono iż człowiek posiada w sobie nieśmiertelnego ducha Khu(w późniejszych okresach Ba), przedstawianego jako ibis. Kiedy człowiek umierał, Khu zostawał uwolniony i czekał na ponowne wskrzeszenie ciała. Dusza była także osądzana przez Sąd Ozyrysa, a kiedy serce zmarłego było cięższe od pióra Maat, zjadała je Ammit(pół krokodyl, pół lew) i skazywała na wieczne potępienie. W późniejszych okresach, wierzono iż dusza ludzka składa się z pięciu elementów serca(jako centrum emocji), cienia, imienia, duszy Ba i ducha Ka. Po śmierci człowieka Ba i Ka łączą się w AKH. Zwykle po obrzędach wykonanych na ciele, mogło one zostać, któregoś dnia wskrzeszone. AKH może także powodować u ludzi koszmary, poczucie winy, lub choroby. 
  • Starożytna Grecja - Starożytni Grecy wierzyli w moc przodków, który pojawiali się pod postacią duchów. Często podpowiadały one, lub udzielały odpowiedzi wróżbitom i wyrocznią na temat przyszłości i losu. Grecy bardzo rzadko odwiedzali cmentarze, wierząc iż mogą zostać napadnięci i zabici przez jakiegoś mściwego ducha. Zwykle po śmierci bliskiej osoby, organizowali przyjęcia i ceremonie, na których pito i jedzono za zmarłą osobę. Często organizowano także święta i zabawy, ku spokojowi zmarłych.
  • Starożytny Rzym i wczesne chrześcijaństwo - Już Plutarch pisał w swoich dziełach o duchu, który ponoć zabił człowieka w nawiedzanej przez niego łaźni. Plaut i Lukian z Samosat w swoich opowieściach również pisali o domach, które zostały nawiedzone przez duchy. W Biblii także są odniesienia do duchów. Podczas zmartwychwstania Jezusa, apostołowie wzięli go pierwotnie za ducha, czyli wierzyli w owe istoty. W wierzeniach chrześcijańskich istnieje także istota boska, zwana Duchem Świętym. Jest trzecią Osobą w Trójcy Świętej, lecz nie powstał on z zrodzenia, ani stworzenia, po prostu istniał od zawsze, podobnie jak Bóg.
  • Średniowiecze -  W epoce średniowiecznej można doszukać się widocznego podziału duchów. Na duchu pokutujące i demoniczne. Niektórzy uważali iż Ziemia jet Czyśćcem i tu właśnie dusze zmarłych odpokutowują swoje winy, czekając na modlitwy bliskich. Istniały także duchy demoniczne, zwykle były to demony, lub mściwe duchy, które krzywdziły i opętywały ludzi. Salomon w swojej księdze pisze iż najskuteczniejszą metodą na pozbycie się niechcianego złego ducha jest wymawianie Imienia Pańskiego. W średniowieczu nierzadkie były także opowieści o nawiedzonych domach, lasach, czy zmaganiach rycerzy z widmowymi wojownikami.
  • Renesans i romantyzm -  W renesansie i romantyzmie pogląd na duchowe życie po śmierci, stał się bardzo popularny. W "Dziadach" Adama Mickiewicza, odprawiany był rytuał(o nawie tytułowej), który miał za zadanie obcować z martwymi osobami. Duchy występują także w wielu innych działach np. Sweet William's Ghost, czy The Bird 'Grip.

Nauka

Spirytualizm - pogląd(powstały w latach 40 XIX wieku) głoszący iż świat duchowy istnieje, a pośrednikiem między tym, a naszym światem jest medium. Zwykle nie zaprzecza naukom Kościoła, często mówiąc iż duchy często pośredniczą między Bogiem, a ludźmi. Spirytualizm w filozofii jest także jednym z kierunków, sprzeciwiającemu się materializmowi.

Spirytyzm - doktryna głosząca iż duch jest kolejną formą reinkarnacji człowieka po śmierci. Z światem duchów można porozumiewać się bezpośrednio, lub za pośrednictwem medium. Choć spirytyści wierzą w Boga(jako Najwyższą Inteligencję) to zaprzeczają naukom Kościoła, jak np. wierzą w reinkarnację.

Badania - istnienie duchów jest określane jako zjawisko paranormalne. Naukowcy nigdy nie znaleźli wystarczającego dowodu, aby oświadczyć iż duchy istnieją. Zwykle zjawiska spotkań z duchami(RSPK w skrócie) są tłumaczone halucynacjami, działaniem słońca, lub infradźwięków. Niektóre ze zdarzeń zostały także jawnie zmontowane przez człowieka.

Rodzaje duchów

W różnych wiarach i wierzeniach można doszukać się rozróżnienia duchów na różne gatunki, które różnią się wyglądem, zachowaniem, umiejętnościami, lub osobą z jakiej powstały. Najważniejszymi i najpopularniejszymi są min.:

  • Widziadło - rodzaj ducha, spopularyzowanego w obecnych czasach. Jeden z najczęściej występujących. Najczęściej pojawia się w oczach człowieka, jako niewyraźny kontur sylwetki. Uważany za ducha niegroźnego, niezdolnego do ingerencji w świecie żyjących.
  • Mara - duch, pochodzący z wierzeń nordyckich, słowiańskich, oraz występujący w hinduizmie. Według wierzeń nordyckich i słowiańskich, jest złym duchem, lubiącym spijać krew z śpiących osób. W hinduizmie Mara jest bogiem śmierci.
  • Poltergeist - rodzaj ducha, mogącego ingerować w świat żyjących. Jeden z najpopularniejszych duchów, który potrafi wydawać z siebie dźwięki, poruszać przedmiotami, lub rzucać nimi. Potencjalnie niebezpieczny duch.
  • Widmo - gatunek formy duchowej, często pojawiającej się i nagle znikającej, pozostawiając jedynie aurę tajemniczości i przerażenia. Często także widmo opanowuje dany przedmiot, czyniąc z niego zamiedzoną rzecz(często do nazwy przedmiotu dodaje się słowo widmo) np. statek widmo. Najsławniejszymi statkami widmo są min. Mary Celeste i Latający Holender. Potencjalnie niegroźne.
  • Zjawa - podobnie jak widmo, pojawia się i znika, choć ta jest bardziej przerażająca. Zjawami często stają się osoby, czyniące zło w swoim życiu(np. mordercy). Potencjalnie niegroźne duchy.
  • Upiór - jeden z najgroźniejszych ludzkich duchów. Często poszukujący zemsty, bądź pragnący krwi. W wierzeniach słowiańskich upiorem, zwany był wampir. Niebezpieczny duch.
  • Demon - często pojawia się pod postacią ducha i jest z nim nieraz mylony. Może czynić bardzo dużo nadnaturalnych zjawisk, jak np. wskrzeszanie ognia, pokrywanie ścian krwią, powodowanie chorób, lub zabijanie zwierząt domowych. Często demony mogą opętać daną osobę, a jedynym skutecznym sposobem na walkę z nim jest egzorcyzm. Bardzo niebezpieczny duch.
  • Widma bez głowy - najczęściej powstające z osób, które zostały ścięte. Najsłynniejszym bezgłowym widmem jest niejaka Anne Boleyn, ścięta królowa Anglii.
  • Białe damy -zjawy ukazujące się pod postacią kobiet, ubraną w białe szaty. Zwykle są życzliwe do ludzi, przemieszczając się po swoich dawnych posiadłościach. Najbardziej znanymi są min. Biała dama z Golubia i Kórnika.  
  • Błędne ogniki - duch, ukazujący pod postacią światła, często na oddalonych równinach, czy bagnach. Często mówi się iż ogniki są duszami, które zabłądziły w drodze do nieba, czy piekła, lecz nie należy za nimi podążać, gdyż mogą zaprowadzić człowieka do swojej zguby. Obecnie pojawienie się ogników tłumaczy się samozapłonem gazów wydobywanych na bagnach, czy ze zwłok. 
  • Czarne damy - zjawy, ukazujące się pod postacią kobiet, odzianych w czarne szaty. Symbolizują i zwykle przepowiadają czyjąś śmierć. Znaną czarną damą jest ta z Pałacu Wielkopolskiego.
  • Duchy zwierząt - czasami duchami stają się zwierzęta, jak np. pies z Ogrodzieńca.
  • Utopiec - zwany także topicielem. Duch powstający z topielców, lub nienarodzonych płodów. Często są ograniczone do środowiska wodnego i nie mogą go opuścić, są jednak groźnymi duchami, wciągającymi ludzi pod wodę.
  • Orb - duch występujący na zdjęciach w postaci białych plam. Często tłumaczony jako zwykłe prześwietlenie.
  • Oraz wiele innych duchów jak: błękitna dama, błękitny mąż, yurei, fantom, dżiny, drudy i wiele innych.

W środkach masowego przekazu

Dychy bardzo często występują w wielu filmach i książkach, nie tylko fantastycznych, lecz także dokumentalnych. Duch często wykorzystywany jest w filmach typu horror np. Mama, Kobieta w czerni, Pogromcy duchów. Występują także dokumenty i seriale, mające udowodnić, lub podważyć istnienie duchów np. The Hunter. W innych opowiadaniach fantastycznych duchy występują zwykle jako epizodyczna postać np. duchy w The Vampire Diaries, czy The Originals jako zwykle duchy zmarłych bliskich, wzywanych jeśli się ich wspomina, lecz nie mogących się porozumieć bez medium o specjalnych zdolnościach. W Władcy Pierścieni Powrót Króla Aragorn przy pomocy tzw. Umarłych z z Dunharrow, gdzie pomogli mu w Wojnie o Pierścień w zamian otrzymując spokój. Duchy są także bardzo popularne w  wielu grach min. Magic the Gathering, Heroes Might and Magic, Twierdza(jako mieszkaniec) oraz wiele innych.

Bibliografia:
-https://pl.wikipedia.org/wiki/Duch_(filozofia)
-https://pl.wikipedia.org/wiki/Duch_(spirytyzm)
-https://en.wikipedia.org/wiki/Spirit

poniedziałek, 17 lutego 2014

Ryjkowate - w całości wytępiona rodzina. Endemity Antyli.

inne nazwy: ryjówki zachodnioindyjskie*

  • Królestwo: Zwierzęta
  • Podtyp: Kręgowce
  • Gromada: Ssaki
  • Rząd: Owadożerne
  • Rodzina: Ryjkowate(Nesophontidae)
  • Gatunek: (9 opisanych) Nesophontes edithae, Nesophontes hypomicrus, Nesophontes longirostris, Nesophontes major, Nesophontes micrus, Nesophontes paramicrus, Nesophontes submicrus, Nesophontes superstes i Nesophontes zamicrus

Występowanie

Nesophontidae zamieszkiwały endemicznie Kubę, Haiti, Portoryko, Wyspy Dziewicze Stanów Zjednoczonych i Kajmany. Zamieszkiwały nisze od wilgotnych lasów górskich po przybrzeżne równiny. 

Ogólny opis

Nesophontidae z wyglądy przypominały ryjówki, choć były od nich większe. Głowa była smukła z małymi oczami i ruchomymi ryjkami. Ogon był długi. Wielkość wahała się w granicach od ok. 10 cm długości i 10 gramów wagi(Nesophontes zamicrus), po ok. 20 cm długości i 200 gramów wagi(Nesophontes edithae).

Pożywienie

Owadożercy.

Zachowanie

Prowadziły raczej nocny tryb tryb życia. Większość przedstawicieli konkurowało o pokarm z większymi almikami, a później także z wprowadzonym szczurem śniadym, co doprowadziło do wyginięcia gatunków. Bardzo mało wiadomo o ekologi tej rodziny zwierząt.

Naturalni wrogowie

Wiadomo iż padały ofiarą sów, gdyż znajdowano wypluwki z częściami ciała członków Nesophontidae.

Przyczyny wymarcia

Przypuszczalnie większość przedstawicieli wyginęła na szybko, po skolonizowaniu wyspy przez Europejczyków. Wprowadzenie szczura śniadego i myszy domowej doprowadziło do wymarcia wszystkich przedstawicieli tej rodziny, gdyż wypierały one rodzime gatunki ssaków z zajmowanych przez nich terenach. Wszyscy przedstawiciele rodziny Nesophontidae wymarli około wieku XVI, choć niektórzy twierdzą iż mogły przetrwać do XX wieku. Nie którzy badacze sądzą iż Nesophontidae wymarły przed kolonizacją Ameryki, wytępione przez Indian.     

      

Nesophontes edithae

  • Zwany ryjkiem portorykańskim. Jest najbliżej znanym przedstawicielem rodziny Nesophontidae.
  • Zamieszkiwał endemicznie zachodnią część wyspy Portoryko, oraz należące do tej wyspy Vieques Island, oraz Wyspy Dziewicze Stanów Zjednoczonych w tym wyspy Saint John i Saint Thomas. Występował przede wszystkim w górskich lasach.
  • Był największym przedstawicielem rodziny Nesophontidae. Mierzył przypuszczalnie ok. 20 cm długości ciała, przy masie ok. 200 gram. Swoje rozmiary zawdzięcza brakiem konkurencji strony almikowatych. 
  • Większość kopalnych szczątków tego gatunku znajduje się w Natural History Museum w Londynie.
  • Przypuszczalnie wymarł ok. XVI wieku po kolonizacji wysp przez Europejczyków i wprowadzeniu szczura śniadego.
  • Opisany w 1916 roku przez niejakiego Anthony, który na jego podstawie opisał rodzinę Nesophontidae.  

Nesophontes hypomicrus

  • Zwany ryjkiem hispaniolskim. Bardzo słabo poznany gatunek.
  • Przypuszczalnie zamieszkiwał endemicznie Haiti i Dominikanę. 
  • Znany jedynie z sowiej wypluwki zawierającej czaszkę i kawałki szkieletu. Znalezioną ją w jaskini w pobliżu plantacji Atalaya.
  • Został opisany w 1929 roku przez Gerrit'a Miller'a Jr.
  • Przypuszczalnie wyginął wraz z wprowadzeniem szczura śniadego i myszy domowej na wyspę w XIV wieku.

Nesophontes longirostris

  • Zwany ryjkiem długonosym. Bardzo słabo poznany gatunek.
  • Znany jedynie z jednej czaszki, proporcjonalnie nieco dłużej od innych przedstawiciel rodziny. Stąd epitet gatunkowy "longirostris" oznaczający "długi ryjek".
  • Zamieszkiwał endemicznie Kubę.
  • Opisany w 1919 roku przez niejakiego Anthony.

Nesophontes major

  • Zwany ryjkiem dużym. Bardzo słabo poznany gatunek.
  • Zamieszkiwał endemicznie Kubę.
  • Szczątki tego zwierzęcia odnaleziono w jaskini Cueva de La Santa w Hawanie. 
  • Został opisany w 1970 roku przez Oscar'a Arredondo.

Nesophontes micrus

  • Zwany ryjkiem antylski. Bardzo słabo poznany gatunek.
  • Stwierdzony na Kubie, Haiti i wyspie Pines.
  • Został opisany przez Glover'a Morrill'a Allen'a w 1917 roku.

Nesophontes paramicrus

  • Zwany ryjkiem drobnym. Bardzo słabo poznany gatunek.
  • Endemit Haiti. 
  • Znany z czaszki i kawałków kości z wypluwki sowy, znalezionej w jaskini w pobliżu miasta Saint-Michel-de-l'Atalaye.
  • Został opisany w 1929 roku przez Gerrit'a Miller'a Jr.

Nesophontes submicrus 

  • Zwany ryjkiem małym. Bardzo słabo poznany gatunek.
  • Endemit Kuby.
  • Szczątki zwierzęcia znalezione w jaskini Cueva de La Santa w Hawanie.
  • Opisany w 1970 roku przez Oscar'a Arredondo.

Nesophontes superstes

  • Zwany ryjkiem kubańskim. Bardzo słabo poznany gatunek.
  • Endemit Kuby.
  • Jego żuchwa została odnaleziona w jaskini Cueva de la Ventana w prowincji Pinar del Rio.
  • Epitet gatunkowy "superstes" oznacza "ocalały", gdyż pierwotnie myślano iż szczątki są dosyć świeże, a zwierze zdechło niedawno. Niektórzy badacze sądzą iż mógł przetrwać do naszych czasów.
  • Został opisany w 1977 roku przez niejakiego G. Fischer'a.

Nesophontes zamicrus

  • Zwany ryjkiem haitańskim. Najmniejszy przedstawiciel Nesophontidae, mierzący ok. 10 cm i 10 gramów wagi. Bardzo słabo opisany gatunek.
  • Zamieszkiwał endemicznie Haiti.
  • Szczątki tego zwierzęcia znaleziona w jaskini w pobliżu plantacji Atalaya, gdzie znany jest z sowiej wypluwki.
  • Został opisany w 1929 roku przez Gerrit'a Miller'a Jr.
Znane są jeszcze 2 gatunki z rodziny Nesophontidae zamieszkujące Kajmany, lecz nie zostały one obecnie opisane.

Ciekawostki

  • Nesophontidae zamieszkiwały Antyle wraz z pokrewną rodziną almikowatych(Solenodontidae). Przypuszczalnie konkurowały one ze sobą o pożywienie. Jedynym opisanym gatunkiem, który nie miał styczności z almikami był Nesophontes edithae. Teorie o konkurencji można poprzeć dużymi rozmiarami tego owadożercy, gdyż w wyniku braku konkurentów mógł swobodnie rosnąc, w odróżnieniu od innych Nesophontidae.
  • W 1930 roku w górach Haiti odnaleziono pozoru świeżą wypluwkę sowy w której znaleziono szczątki Nesophontidae. Świadczyło to o tym iż przetrwały one o XX wieku, jednak po bliższych analizach okazało się iż wypluwka jest znacznie starsza, pochodząca z XII-XV wieku.
  • Obecnie rodzina Nesophontidae nie posiada bliskich krewnych, a jedynymi rodzinami u których można doszukać się najbliższego pokrewieństwa są ryjówkowate(Soricidae) i almikowate(Solenodontidae).
  • Nesophontidae były gatunkami reliktowymi i żywymi skamielinami. Przypuszcza się iż Nesophontidae Solenodontidae oddzieliły się od siebie ok. 25 milionów lat temu, a sam ich przodek od pierwotnych ssaków ok. 76 milionów lat temu(przed wyginięciem dinozaurów).
  • Obecnie krewniacza rodzina almikowatych jest reprezentowana przez 4 gatunki, z tego dwa wymarłe (Solenodon arredondoi i Solenodon marcanoi). Almik kubański (Solenodon cubanus) był niegdyś uznawany za wymarły od 1970 roku. Ponownie odkryty został w 2003 roku, na podstawie jednego złapanego osobnika. Złapany almik po 3 dniowych badaniach, został ponownie wypuszczony na wolność. Innym współcześnie żyjącym almikiem jest bardzo rzadki almik haitański. Oba gatunki są poważnie zagrożone, choć bardziej o szczurów zagrażają im zdziczałe psy i koty. Almikowate są jednymi z niewielu jadowitych ssaków. Z wyglądu bardzo przypominają Nesophontidae.
Bibliografia:

-https://en.wikipedia.org/wiki/Nesophontes

-https://pl.wikipedia.org/wiki/Ryjkowate

niedziela, 16 lutego 2014

Longiskwama - diapsyd z przedziwnymi wypustkami

  • Królestwo: Zwierzęta
  • Podtyp: Kręgowce
  • Gromada: Zauropsydy
  • Bez rangi: Avicephala
  • Rodzina: Longisquamidae
  • Gatunek: Longiskwama(Longisquama insignis)

Występowanie

Longiskwama znana jest z niekompletnego szkieletu znalezionego na terytorium Kirgistanu. Zamieszkiwał prawdopodobnie lasy tropikalne porastające Azję w późnym triasie ok. 220-200 milionów lat temu.

Ogólny opis

Odnaleziono jeden niekompletny szkielet tego gatunku. Przypuszczalnie mierzył ok. 6-10 cm długości, przy ok.  12-18 cm wysokości. Najbardziej charakterystyczną cechą gatunku są długie twory na grzbiecie zwierzęcia. Longiskwama posiadał 7 wypustek. Pierwsze 5 było połączone i krótsze od dwóch pozostałych, które był dłuższe i zakrzywione na końcach. Wypustki znajdowały swoje zaczepienie w kręgach. Pysk był wąski, posiadał duże oczy oraz rzędy stożkowatych i ostrych zębów. Szyja była krótka, natomiast tułów długi, zapewniający elastyczność zwierzęciu. Ogon był długi, podobnie jak palce. Kończyny tylne stosunkowo długie.

Dymorfizm płciowy

brak danych.

Pożywienie

Wielce prawdopodobne iż był owadożerny. Wskazują na to ostre i stożkowate zęby, najczęściej stosowane do przebijania chitynowych pancerzy owadów.

Zachowanie

Był przypuszczalnie gatunkiem nadrzewnym, co sugeruje rozbudowana obręcz barkowa, wydłużone palce i proporcję kończyn. Niektórzy badacze sugerują iż wytwory na grzbiecie były ruchowe, a longiskwama używała ich jak skrzydła szybowca, co zapewniało jej krótki lot ślizgowy.

Rozród

brak danych.

Naturalni wrogowie

Przypuszczalnie pierwsze dinozaury, krokodyle i inne większe, mięsożerne zwierzęta.

Długość życia

brak danych.

Przyczyny wymarcia

Przypuszczalnie wymarł podczas tzw. wymieranie późnotriasowego ok. 200 milinów lat temu, podczas którego zniknęło ok. 20%  wszystkich rodzin zwierząt morskich oraz doprowadziło do wymarcia dużej grupy zwierząt z Crurotarsi, krokodyli, therapsidów i dużych płazów. Wymieranie było spowodowane zmianami klimatycznymi, przypuszczalnie spowodowanymi wzmożonym wulkanizmem.

Ciekawostki


  • Longiskwama jest zagadką taksonomiczną. Obecnie klasyfikowana jest do grupy wymarłych zwierząt nazwanych Avicephala, które są pozycją bez rangi, czyli zwierząt których pokrewieństwo jest bliżej nieznane. 
  • Został opisany w 1970 roku przez Aleksandra Szarowa rosyjskiego paleontologa, a także został przez niego zakwalifikowany do grupy Pseudosuchia należącej do archozaurów. Swą teorie poparł występowaniem okna przedczołowego i żuchwowego, typowego dla archozaurów. Jednak niektórzy badacze sądzą iż wystąpienie okna przedczołowego nie można potwierdzić, a okno żuchwowe jest wynikiem uszkodzenia skamieliny. Uzębienie arkodontyczne oraz kość międzyobojczykowa są natomiast typowe dla kladu lepidozaurów.
  • Niejaki Terry Jones po przebadaniu skamieliny stwierdził iż wypustki na grzbiecie są bardzo podobne do piór i mogą być z nimi homologiczne(czyli wspólne ewolucyjne pochodzenie). Zaś niektórzy badacze zaprzeczyli tej teorii.
  • Obecnie jest jedynym znanym przedstawicielem rodzaju Longisquama i rodziny Longisquamidae.
  • Do grupy Avicephala zaliczanych jest wiele nietypowym diapsydów, zwykle o chwytnych ogonach i kończynach oraz przypuszczalnie o nadrzewnym stylu życia.

Bibliografia:
-https://en.wikipedia.org/wiki/Longisquama
-https://pl.wikipedia.org/wiki/Longiskwama
-http://www.prehistoric-wildlife.com/species/l/longisquama.html
-https://www.newscientist.com/article/mg21328574-400-reptile-grew-feather-like-structures-before-dinosaurs/

sobota, 15 lutego 2014

Opuncja drobnokolczasta - uciążliwe kolce

inne nazwy: mikrodasys, opuncja microdasys
  • Królestwo: Rośliny 
  • Podkrólestwo: Rośliny naczyniowe 
  • Klasa: Okrytonasienne
  • Rząd: Goździkowce
  • Rodzaj: Opuncja
  • Gatunek: Opuncja drobnokolczasta(Opuntia microdasys)

Występowanie

Zasiedla tereny pustynne Meksyku min: stan Coahuila, Hidalgo, Jalisco, Nuevo León, Queretaro, San Luis Potosi, Tamaulipas, Zacatecas.

Ogólny opis

Opuncja drobnokolczasta  jest rośliną rozkrzewiającą się i dorastającą do 40-60 cm wysokości. Pojedynczy, płaski człon mierzy 6-15 cm długości i 4-12 szerokości. Nie posiada typowych jak na kaktusy cierni, lecz tzw. glochidy, czyli gęsto zebrane, małe włoski o długości 2-3 mm. Glochidy opuncji są bardzo łamliwe, dlatego przy nawet najmniejszej styczności tych włosków z ciałem, ulegają zaczepieniu na skórze, dzięki mikroskopijnym haczykom i powodują jej bolesne podrażnienie, jeśli kolce nie zostaną szybko usunięte. Cechą charakterystyczną tego gatunku są glochidy koloru białego, lub żółtego.

Rozmnażanie

Kwitnie późną wiosną, lub wczesnym latem, zwykle po intensywnych deszczach. Kwiat powstaje zwykle na wierzchołku w pełni ukształtowanego segmentu. Kwiaty w formie sukulenta, zwykle mierzą ok. 4 cm długości i są kremowo żółte. Owoc mierzy przeciętnie ok. 4 cm długości i jest koloru purpurowego, lub czerwonego, zwykle okrągły z wieloma nasionami w środku. Rozmnaża się także przez szczepienia.

Zagrożenia

Mimo swojego endemicznego występowania nie jest gatunkiem zagrożonym. Jest gatunkiem powszechnym i dosyć często spotykanym w swoim naturalnym środowisku. Nie podlega klasyfikacji w stopniach zagrożenia.

Długość życia 

Roślina wieloletnia.

Znaczenie dla człowieka

Mimo trudności w manewrowaniu tym kaktusem, jest on jednym z popularniejszych gatunków w uprawie. W Polsce jedynie jako roślina pokojowa.

Warunki uprawy

Opuncja drobnokolczasta ma nieco większe wymagania, niż jej krewniaczki w uprawie. Znosi temperatury od 21-35° C w okresie letnim, lecz dla prawidłowego rozwoju rośliny potrzebne jest zimowanie. Temperatura powinna być stopniowo obniżana do ok. 10-18° C. Opuncja wtedy szarzeje, nie powinno się jej także w ogóle podlewać w tym okresie. Brak zimowania, kończy się zazwyczaj śmiercią rośliny w następnym sezonie. W okresie letnim roślina powinna być w miarę regularnie podlewana, aby gleba była zawsze wilgotna, powinna stać w widnym miejscu, gdzie otrzyma największą dawkę promieni słonecznych. Nawozić najlepiej małą dawką nawozów azotowych, z wstrzymaniem na miesiąc przed zimowaniem. Lubi glebę piaszczystą.

Ciekawostki 

  • Jest podobny do blisko spokrewnionej opuncji Opuntia rufida, która różni się czerwonym, lub brązowym zabarwieniem glochid. Czasami uznawane za ten sam gatunek lub jedynie odmianę(Opuntia microdasys forma rubra). Opuntia rufida występuje od północnego Meksyku do zachodniego Teksasu. Została sprowadzona także do Australii.
  • Ze względu na uporczywość glochidów, które często drażnią skórę, przy zetknięciu z kaktusem, obmyślono kilka sposobów usuwania ich. Pierwszy sposób to usuwanie glochidów ręcznie, lub przy użyciu pęsety, choć zwykle malutkie włoski są trudne do uchwycenia. Innym bardzo dobrym sposobem jest użycie kleju, wosku lub taśmy klejącej oraz oderwanie materiału wraz z przyklejonymi kolcami. Jeżeli glochidy nie zostaną usunięte powodują podrażnienie skóry i tworzenie się krost, które utrzymują się nawet do miesiąca czasu.
  • Rodzaj Opuntia liczy ok. 200 gatunków roślin. Najbliżej spokrewnionym gatunkiem z opuncją drobnokolczastą jest Opuntia rufida, czasami uważana za synonim tej opuncji. Innymi przedstawicielami tego rodzaju są min. Opuntia invicta, Opuntia jamaicensis i opuncja figowa (Opuntia ficus-indica).

Bibliografia:
-https://pl.wikipedia.org/wiki/Opuncja_drobnokolczasta
-https://en.wikipedia.org/wiki/Opuntia_microdasys
-http://www.cactus-art.biz/schede/OPUNTIA/Opuntia_microdaysis/Opuntia_microdasys_albata/Opuntia_microdaysis_albata.htm
-http://www.houseplantsexpert.com/bunny-ear-cactus.html

piątek, 14 lutego 2014

Yavnella indica - malutka, indyjska mrówka. Prawie jak wampir.

  • Królestwo: Zwierzęta
  • Typ: Stawonogi
  • Gromada: Owady
  • Rząd: Błonkoskrzydłe
  • Rodzina: Mrówkowate
  • Gatunek: Yavnella indica

Wiarygodne informacje

Istnieje mało źródeł opisujących ten gatunek mrówki, dlatego informację o niej są bardzo ubogie. Wiadomo jednak że:

  • Królowa osiąga rozmiary ok. 7-8 mm, natomiast robotnice ok. 5 mm. Jest dosyć małym gatunkiem mrówki.
  • Głównym pokarmem królowej jest hemolimfa, którą robotnice pozyskują od swoich larw. Jest to tzw. nieszkodzący kanibalizm, gdyż mrówki pobierają tylko niewielki procent płynu ustrojowego larwy, który nie stanowi zagrożenia dla jej życia. Podobne zachowania obserwuje się u mrówek Adetomyrma, zwane mrówkami Dracula*
  • Yavnella indica spotykana jest na terenie Indii. Prowadzi podziemny tryb życia.
  • Jest mrówka kolonijną, jak inni przedstawiciele podrodziny Leptanillinae.
  • Została opisana przez niejakiego Jehoshua Kugler'a w 1987 roku.
  • Przypuszczalnie zachowania rozrodcze nie różnią się o innych mrówek. Samce i samice przystępują do lotów. Po udanym zapłodnieniu samce giną, natomiast samice tracą skrzydła i są zabierane przez mrówki do gniazd, lub zakładają własne mrowiska.   
  • Do rodzaju Yavnella zaliczany jest jeszcze jeden gatunek mrówki, min. Yavnella argamani.
Bibliografia:
-https://pl.wikipedia.org/wiki/Yavnella_indica
-https://en.wikipedia.org/wiki/Yavnella_indica
-https://sv.wikipedia.org/wiki/Yavnella_indica

czwartek, 13 lutego 2014

Pacyfotryton szorstki - jaskrawy brzuszek, zabójcza broń.


  • Królestwo: Zwierzęta
  • Podtyp: Kręgowce
  • Gromada: Płazy
  • Rząd: Płazy ogoniaste
  • Rodzina: Salamandrowate
  • Gatunek: Pacyfotryton szorstki(Taricha granulosa)

Występowanie

Pacyfotryton szorstki występuje wzdłuż zachodniego wybrzeża Ameryki Północnej. Spotykany od Santa Cruz County(Kalifornia, na południe od Zatoki San Francisco) po Deltę Copper River w południowej Alasce. Na wschód spotykany najdalej w Shasta County(Kalifornia), Skagit Range(Kolumbia Brytyjska) i pasmo górskie Hazelton Mountains. Występuje także na niektórych przybrzeżnych wyspach np. na Wyspie Vancouver. Odizolowane populacje zostały odnalezione w Latah County(Idaho) i Saunders County(Nebraska), możliwe iż populacje te są wynikiem introdukcji. Można jest znaleźć przede wszystkim w lasach, terenach zadrzewionych, łąkach, deltach i pastwiskach(tereny otwarte, sporadycznie), zwykle blisko źródła wody. Osobniki dorosłe mogą spędzić całe życie w środowisku wodnym, dlatego można je znaleźć w jeziorach, stawach, zbiornikach retencyjnych i wolno płynących strumieniach. Notowany na wysokościach do 2800 metrów n.p.m.

Ogólny opis

Dorosły osobnik mierzy przeciętnie 9-20 cm długości ciała. Skóra na grzbiecie jest szorstka, ziarnista i ciemna(szaro-purpurowa), natomiast na brzuchu skóra jest pomarańczowa, lub żółtopomarańczowa. Produkuje dosyć silnie trującą toksynę. Ich oczy są stosunkowo małe, nie wystają na obręb głowy. Tęczówka jest żółta, natomiast dolna powieka pomarańczowa(cecha rozpoznawcza gatunku). Zęby typu "vomerine" ułożone w kształcie litery V. W niektórych rejonach osobniki dorosłe zachowują skrzela i prowadzą wodny tryb życia. Larwa przypomina typową larwę salamandrowatych. Larwa pacyfotrytona posiada lekko ciemny pasek, który stopniowo zanika wraz z dojrzewaniem. Widoczny jest także ciemny pasek ciągnący się od otworów nosowych do oka. Na ciele larwy widoczne są także żółte plamki, ciągnące się wzdłuż płetw oraz w pobliżu kończyn. Ciało jest zwykle lekko przeźroczyste z ciemnymi, drobnymi plamkami. Nowo narodzone larwy mierzą przeciętnie 2 cm.

Dymorfizm płciowy

Podczas okresy godowego skóra samca staje się gładka i bardziej jaśniejsza, palce i ogon rozszerzają się, a otwory oddechowe stają się dobrze widoczne i spuchnięte. Ma to świadczyć o całkowitej zmianie życia samca na lądowy. Samica podczas okresu godowego nie zmienia się. U formy wodnej samce i samica są prawie nierozróżnialne.

Populacja i zagrożenia

Jest klasyfikowany jako gatunek najmniejszej troski. W miarę pospolity w miejscu swojego występowania. Nie odnotowano poważnych zagrożeń dla tego gatunku, choć może im zagrażać masowe stosowanie nawozów azotowych(używane przy produkcji drewna), które uszkadzają skórę płazów. Rozmnaża się w niewoli.

Pożywienie

Larwy głównie larwy owadów, natomiast osobniki dorosłe owady, mięczaki, bezkręgowce i inne małe płazy.

Zachowanie

Większość osobników dorosłych po całkowitej metamorfozie, przechodzi na lądowy tryb życia, jednak niektóre populację mają tendencję do porzucenia lądowego trybu życia i pozostają w środowisku wodnym. Przypuszczalnie jest to związane z niską temperaturą wody oraz brakiem zmian w głębokości zbiornika w okresie letnim(chociaż okazy z San Mateo County są wyjątkiem). Osobniki takie zwykle zachowują skrzela, lub jej szczątkową formę, pozwalającą na swobodne oddychanie. Osobniki dorosłe przystępują do migranci w miejsce rozpoczęcia godów, zwykle skraj jeziora, stawu, lub innego zbiornika. Przypuszczalnie do tego celu używają węchu oraz rozpoznają roślinność brzegową. W zależności od danej populacji mogą prowadzić dzienny, lub nocny tryb życia. Ciepłe dni zwykle spędzają ukryte pod ziemią, konarami lub skałą, gdzie jest dostatecznie wilgotno i chłodno. Zwykle opuszczają schronienie podczas deszczu. Zapadają w hibernację podczas zimy, zwykle zakopując się w ziemi, lub wchodząc do jam, zbudowanych przez inne zwierzęta. Odnotowano także hibernujące larwy w wodzie. W razie zagrożenia pacyfotryton zwykle odchyla głowę oraz unosi zawinięty ogon, aby zaprezentować jaskrawe kolory, które świadczą o toksyczności.

Rozród 

Pacyfotryton przystępuje zwykle do godów wczesną wiosną, choć istnieją wahania miedzy poszczególnymi populacjami. Odnotowano np. płazy przystępujące do godów po jesiennych deszczach. Osobniki dorosłe zwykle przystępują do migracji na tereny godowe, skraje zbiorników wodnych. Zwykle samice migrują w grupach. Samce przybywają zwykle szybciej, ok. 1 miesiące przed samicami. Zwykle w okresie styczeń-maj, choć na większych wysokościach okres godowy przypada późnym latem, lub wczesną jesienią. Na Wyspie Vancouver jedynie samice migrują, samce zwykle pozostają w miejscach godowych przez cały rok. Salamandry wybierają zwykle zbiorniki niewzburzone o nikłym nurcie, lub jego braku. Krycie odbywa się w płytkiej wodzie i jest inicjowane przez samca. Para tworzy ampleksus w który mogą zostać nawet przez 2 dni. W tym czasie inne samce często próbują rozdzielić parę. Samiec następnie schodzi z samicy i uwalnia spermę na dno, która jest zbierana przez samice do swojej kloaki. Samica wkrótce po godach składa w wodzie jaja. Jajka składane są pojedynczo i przyklejane do materii roślinnej, o średnicy ok. 1,8 mm, Brak jednoznacznych informacji o ilości składanych jaj. Samica pozostaje przy jajkach przez 3-4 tygodnie, aż do wyklucia się larw, po czym odchodzi. Larwy maja zwykle krzaczaste skrzela zewnętrzne i długi ogon. Całkowita przemiana w osobnika dorosłego trwa mniej więcej 4-5 miesięcy, lecz larwy zimujące pozostają w wodzie ok. 1 roku. Dojrzałość płciową uzyskują po 4-5 latach.

Naturalni wrogowie

Pacyfotryton szorstki jest gatunkiem produkującym toksynę, także nie jest celem łowów większości zwierząt. Jedynym gatunkiem polującym i odpornym na truciznę salamandry jest pończosznik prążkowany (Thamnophis sirtalis). Zanotowano iż larwy mogą być zjadane przez pstrągi z nikłym oddziaływaniem na nie tej toksyny. Nie wiadomo do końca czy larwy wydzielają trującą substancję.

Długość życia

Przypuszczalnie ok. 18 lat.

Znaczenie dla człowieka

Czasami bywa hodowany w niewoli.

Ciekawostki

  • Pacyfotryton szorstki jest znacząco podobny do krewniaczych gatunków pacyfotrytona czerwonogłowego*(Taricha rivularis), pacyfotrytona kalifornijskiego(Taricha torosa) i pacyfotrytona Taricha sierrae. Najłatwiej gatunki te rozpoznawać po oczach. Pacyfotryton czerwonogłowy* posiada oczy ciemne, bez żółtego koloru, natomiast oczy Taricha sierrae i pacyfotrytona kalifornijskiego są o wiele jaśniejsze od pacyfotrytona szorstkiego. Trudniej odróżnić Taricha sierrae i pacyfotrytona kalifornijskiego
  • Substancja produkowana przez pacyfotrytony to tetrodotoksyna, znana z występowania u ryb z rodziny rozdymkowatych. Poraża ona układ nerwowy. Salamandra produkuje jej dostatecznie aby zabić kilku dorosłych ludzi, choć nie jest gatunkiem niebezpiecznym, gdyż w wyniku kontaktu dotykowego, toksyna powoduje jedynie delikatne podrażnienie skóry. Wraz z pończosznikiem prążkowanym(Thamnophis sirtalis) płaz ten prowadzi tzw. "wyścig zbrojeń". Wraz ze wzrostem toksyczności tej salamandry, wąż stawał się coraz bardziej odporny na toksynę przez nią uwalnianą.
  • Obecnie uznaje się 2 podgatunki tego płaza min. Taricha granulosa granulosa i Taricha granulosa mazamae, choć prowadzone są badania w celu wyodrębnienia kolejnych podgatunków.
  • Rodzaj Taricha liczy 3-4 gatunki salamander min. pacyfotrytona kalifornijskiego(Taricha torosa), pacyfotrytona czerwonogłowego*(Taricha rivularis), pacyfotryton szorstki*(Taricha granulosa) i częściej uznawanego za podgatunek pacyfotrytona kalifornijskiego Taricha sierrae.
Bibliografia:
-https://pl.wikipedia.org/wiki/Pacyfotryton_szorstki
-https://en.wikipedia.org/wiki/Rough-skinned_newt
-http://amphibiaweb.org/cgi/amphib_query?where-genus=Taricha&where-species=granulosa
-http://www.iucnredlist.org/details/59469/0
-http://www.caudata.org/cc/species/Taricha/T_granulosa.shtml