Wąż czułkowy - koszmar ryb

inne nazwy: erpeton

• Królestwo: Zwierzęta
• Podtyp: Kręgowce
• Gromada: Gady
• Rząd: Łuskonośne
• Rodzina: Połozowate
• Gatunek: Wąż czułkowy(Erpeton tentaculatum)

Występowanie

Zamieszkuje Południowo-Wschodnią Azję(Półwysep Indochiński) w Tajlandii, południowym Wietnamie i Kambodży. Zamieszkuje głównie stojące, lub wolno pływające wody o gęstej roślinności wodnej, często mętne. Widywany głównie w mętnych jeziorach, wolno płynących strumieniach, polach ryżowych, a także wodach słonawych i słonych.

Ogólny opis

Wąż mierzy przeciętnie 50-70 cm długości ciała. Umaszczenie i wzory na ciele węże często są zmienne. Zwykle występuje w kolorach od różnych odcieni brązu, po odcienie szarości, rzadziej czarny. Występuje zwykle w dwóch wariantach, jeśli chodzi o wzór na ciele. Pierwszy wariant to paski, zwykle dwa lub więcej, rozciągające się przez całe ciało węża, zwykle ciemne i kontrastujące. Drugim są plamy rozciągające się wzdłuż ciała węża, tworząc często rodzaj rysunku, zwykle ciemne, lub brązowe, rzadziej jasne. Głowa węża jest spłaszczona, wyraźnie oddzielona od szyi, szeroka z charakterystycznymi dla tego gatunku wyrostkami w górnej, przedniej części czaszki pod otworami nosowymi. Posiadają przeciętną długość 6-7 mm i pokryte są drobnymi łuskami. Ogon węża jest zwykle długi i cienki o długości ok. 20-25 cm. Łuski brzuszne są bardzo wąskie, prawdopodobnie przystosowane do poruszania się w błocie, między gęsto roślinnością i na nierównym podłożu. Wąż jest warunkowo jadowity. Posiada zęby jadowe w tylnej części jamy ustnej, lecz są stosunkowo małe. Jad specyficzny, działający głównie na ryby.

Dymorfizm płciowy 

Niewyraźny. Samce posiadają nieco dłuższy ogon, a samice posiadają większą liczbę łusek brzusznych.

Populacja i zagrożenia

Wąż czułkowy klasyfikowany jest jako gatunek najmniejszej troski. Na obszarze swojego występowania wydaje się być dość powszechny. Nie podjęto badań mających na celu oszacowanie jego liczebności. W jeziorze Tonle Sap(Kambodża) odnotowano spadek jego liczebności, choć nie poznano dokładnej przyczyny tego spadku. Czasami wyłapywany i sprzedawany jako pupil domowy, jednak nie stanowi to poważnego zagrożenia dla gatunku.

Pożywienie

Gatunek wyłącznie rybożerny. W niewoli podawano mu także żaby. Podczas badań nad układem pokarmowym węży czułkowych, znaleziono w ich żołądku fragmenty glonów i roślin wodnych. Niektórzy zasugerowali także iż wąż jest wszystkożerny. Bardziej słuszna teoria, mówi o tym iż węże żyjące w gęstej roślinności, omyłkowo połykali wraz z upolowaną ofiarą, szczątki roślinne.

Zachowanie

Zachowanie węża czułkowego w naturalnym środowisku jest słabo poznane, główne badania nad zachowaniem węża pochodzą z obserwacji w niewoli. Wąż czułkowy niemal całe życie spędza w wodzie. Rzadko wychodzi na ląd, na którym poruszają się niezgrabnie. Zwykle większość czasu spędza wśród gęstej roślinności, gdzie czeka na swe ofiary. Zwykle ogon zakotwicza wokół danego podwodnego przedmiotu(np. korzenia), przy czym ciało węża wygina się na kształt litery "J" i pozostaje w bezruchu. Gad może wstrzymać oddech nawet do 30 minut. Kiedy zauważy swoją ofiarę szybkim ruchem łapie rybę za głowę i szybko połyka w całości. Jeśli ryba zostaje złapana np. za pletwę ogonową, szybkim ruchem szczęki, obraca ją tak, aby uchwycić ja za głowę. Podczas ataku jego oczy zostają przymknięte specjalną powieką, chroniącą przez ewentualnym zranieniem ich. Odnotowano iż jest w stanie przewidzieć ruchy ryby i ułożyć swoje ciało tak, aby złapać ofiarę, kiedy tam będzie chciała umknąć. W odróżnieniu od innych wodnych węży np. z podrodziny Hydrophiinae, rzadko linieje. Zwykle jego skóra jest pokryta warstwą glonów, co ułatwia mu kamuflowanie się. Przypuszcza się iż wyrostki na głowie węża, służą mu w orientacji w zamulonej wodzie. Kiedy erpeton zauważy potencjalną ofiarę jego "macki" unoszą się, czyli możliwe iż pomagają w trafnym ataku węże, wyczuwając ruch wody i lokalizując ofiarę.

Rozród

Z obserwacji wynika iż okres godowy u tych węży przypada od lipca do października. Samce zwykle kiedy zauważą potencjalną partnerkę, unoszą swoje czułki oraz delikatnie dotykają nimi czułek samicy. Gatunek jest jajożyworodny. Samica zwykle nosi w sobie od 5 do 15 jajek, a po ciąży trwającej ok. 2 miesiące, rodzi biało kremowe, małe węże, które mierzą przeciętnie 16 cm. Okres dojrzałości płciowej nie jest znany.

Naturalni wrogowie 

Głównie węże, duże jaszczurki, żółwie wodne, duże ryby, niektóre skorupiaki i ptaki.

Długość życia

Brak danych.

Znaczenie dla człowieka

Czasami bywa obiektem handlu, jako zwierzę domowe. W sprzedaży występuje dość rzadko, głównie z powodu dosyć kłopotliwej hodowli. Rozmnaża się w niewoli.

Ciekawostki 

• Jest monotypowym przedstawicielem rodzaju Erpeton.
• Rzadko hodowany. Jednak gatunek powoli zyskuje popularność i zainteresowanie potencjalnych hodowców. Jego trudność w utrzymaniu wiąże się z rzekomą podatnością na choroby, głównie grzybicze.
• Został opisany w 1800 roku przez francuskiego przyrodnika Bernard'a Germain'a de Lacépède.
• Mimo iż jest wężem jadowitym, to nie odnotowano ataków tego węża na ludzi. Nawet gad niepokojony i chwytany rzadko kąsa. Toksyna nie jest groźna dla ludzi, działa głównie zabójczo na niewielkie ryby, chociaż i te czasami ukąszone, przeżywają kontakt z jadem.
• Był obiektem badań wielu zoologów min. Blasius'a Merrem'a, Hermann'a Schlegel'a i Giorgio Jan'a, dlatego można spotkać się z przestarzałymi nazwami łacińskimi tego węża, jak: Rhinopirus erpeton, Homalopsis herpeton i Herpeton tentaculatum.

Bibliografia:

-https://pl.wikipedia.org/wiki/W%C4%85%C5%BC_czu%C5%82kowy

-https://en.wikipedia.org/wiki/Erpeton_tentaculatum

-http://www.iucnredlist.org/details/176697/0

-http://www.reptilesmagazine.com/Care-Sheets/Snakes/Tentacled-Snake/