czwartek, 30 czerwca 2016

Żeneta rybożerna - najrzadszy myśliwy Afryki.

inne nazwy: rybożer
  • Królestwo: Zwierzęta
  • Podtyp: Kręgowce
  • Gromada: Ssaki
  • Rząd: Drapieżne
  • Rodzina: Wiwerowate
  • Gatunek: Żeneta rybożerna(Genetta piscivora)

Występowanie 

Żeneta rybożerna ma charakter endemiczny dla Demokratycznej Republiki Konga. Gatunek spotykany w północno-wschodniej części kraju od prawego brzegu rzeki Kongo po zachodnią część Wielkich Rowów Afrykańskich. Żenetę zarejestrowano także w prowincji Mongala(DRK) na północ od brzegu rzeki Kongo. Niepotwierdzone obserwację pochodzą także z terenów Ugandy i Burundi.

Siedlisko

Rybożer obserwowany głównie w wilgotnych lasach równikowych z dominującym drzewostanem roślin z rodzaju Gilbertiodendron w pobliżu strumieni i małych rzek. Występuje na wysokościach od 460 do 1500 m n.p.m.

Ogólny opis

Żenety są smukłymi zwierzętami o wydłużonym ciele, budową przypominającą kotowate. Charakterystyczne dla żenet są wydłużony ogon, długie uszy, szpiczasty pysk i częściowo chowane pazury. Żeneta rybożerna jest słabo zbadanym gatunkiem, znanym jedynie z ok. 30 okazów. Wiadomo iż dorosłe osobniki osiągają całkowitą długość ciał w przedziale 75-90 cm(przy czym ogon często stanowi połowę długości całkowitej ciała) i masę ok. 1,5 kg. Futro gęste i długie koloru rdzawo-czerwonego na korpusie i łapach oraz czarne na ogonie. Spód ciała jaśniejszy, czasami białawy. Głowa koloru od jasnobrązowego po czarny z białymi, podłużnymi plamami, często obejmującymi większość powierzchni głowy. Białe zabarwienie najczęściej znajduje się po bokach głowy, poniżej oczu i powyżej, w okolicach czoła. Oczy obramowane wąskim, czarnym pierścieniem. W przeciwieństwie do większości przedstawicieli podrodziny wiwer, rybożer nie posiada charakterystycznych cętkowanych, lub paskowanych wzorów na ciele. Zęby dość małe i kruche(porównywalne do innych żenet), typowe dla zwierząt rybożernych. Powierzchnia stóp zwierzęcia bez owłosienia(adaptacja zwierząt polujących na wodne stworzenia) w przeciwieństwie do pozostałych członków rodzaju Genetta.

Dymorfizm płciowy 

Brak danych. Obecnie istnieje zbyt mało naukowych okazów gatunku, aby jednoznacznie określić różnice dymorficzne płci. 

Populacja i zagrożenia

Żeneta rybożerna jest zwierzęciem niezwykle rzadkim, obserwowanym jedynie kilka razy. Także przez miejscową ludność pigmejską Mbuti, zwierzę uważane jest za rzadkie, choć znane są dla nich rejony, gdzie można częściej spotkać rybożera. Lasy w których żyją żenety są w większej mierze nieobjęte działalnością człowieka. Tereny te charakteryzują się niedostępnością, niską populacją ludzi, oraz małą jakością gleby(z widzenia rolnictwa), choć czasami prowadzi się tu wycinkę lasu(w celu pozyskania drewna) i wydobycie(metalów takich jak kobalt, czy miedź). W wyniku kopalnictwa często wody DRK są zanieczyszczone przez metale ciężkie, które mogą akumulować się w drapieżnikach, jakim jest żeneta rybożerna. Rybożer jest także obiektem polowań rdzennej ludności. Obecnie notowany przez IUCN jako DD(niewystarczające dane).

Pożywienie 

Zawartość żołądka schwytanego osobnika, wskazuje iż głównym składnikiem diety żenety rybożernej są słodkowodne ryby. W żołądku znaleziono kości kilku gatunków ryb min. brzan(Barbus spp.), sumów(Clarias spp. i Synodontis spp.) i karpiowatych(Labeo spp.). Z relacji lokalnej ludności wynika iż rybożer zjada także często bulwy manioku(rodzaj uprawnej rośliny), które pozostawiane są w sumieniach przed procesem przygotowania mączki, oraz obserwowano zwierzę polujące na skorupiaki(co jest mało prawdopodobne z uwagi na budowę uzębienia drapieżnika). Z obserwacji nad dwoma złapanymi osobnikami, wiadomo iż nie chciały jeść podawanych żab, kijanek i krabów, a także ignorowały topiące się w basenie owady.

Zachowanie

Ekologia żenety rybożernej nie została opisana w literaturze naukowej, dlatego w dużej mierze pozostaje nieznana. Uważa się iż prowadzi samotny tryb życia, choć okresowo może łączyć się w pary w okresie rozrodczym, o czym świadczy złapanie dwóch osobników(osobnych płci) na tym samym terenie w odstępie 2,5 tygodnia. Osobniki przetrzymywano razem w klatce o wymiarach 8 x 8 metrów, lecz nie odnotowano zaburzeń stresowych spowodowanych towarzystwem własnego gatunku(mimo iż samica była w ciąży). Jedynym przejawem agresji w stosunku do siebie, były miauknięcia, podobne do kocich. Żeneta rybożerna posiada słabiej rozwinięty zmysł węchu niż inne żenety, o czym świadczy zmniejszona opuszka węchowa i rhinarium. Przypuszczalnie do polowań używa długich wibryss, którymi wykrywa ruchy ryby, lub uderzając nimi w tafle wody przyciąga ofiary.

Rozród

Brak danych. Zwierzęta mogą łączyć się w pary w okresie rozrodczym, o czym świadczy złapanie dwóch osobników osobnych płci na tym samym terenie w odstępie 2,5 tygodnia. Przy czym samica była już w ciąży. Dnia 31 grudnia posiadała jeden 15 cm zarodek. U spokrewnionych gatunków ciąża trwa ok. 10-11 tygodni, po czym samica rodzi od 1 do 4 młodych. Większość żenet wychowuje swoje młode w gniazdach, lub norach, aż do osiągnięcia samodzielności w wieku ok. 5 miesięcy.

Długość życia

Brak danych. Żenety żyją średnio 13-20 lat.

Naturalni wrogowie

Brak danych. Możliwe iż poza człowiekiem, gatunek rzadko bywa celem drapieżników. Rybożer na swoim zasięgu współistnieje z wanzyrem błotnym(Atilax paludinosus), choć wzajemne relację tych dwóch gatunków są niepoznane. Wśród badanych 11 czaszek żenety rybożernej u jednego osobnika odnotowano zmiany w zatoce czołowej, co z wielkim prawdopodobieństwem świadczy o obecności pasożytniczej przywry z rodzaju Achillurbania.

Znaczenie dla człowieka

Żeneta rybożerna jest czasami łapana przez myśliwych rdzennej ludności pigmejskiej Mbuti(Bambuti). Zwierzę chwytane jest w sidła, choć przypuszczalnie nie jest ono konkretnym celem polowań. Mbuti relacjonują także sytuację zjadania bulw manioku przez rybożera, pozostawianych w strumieniach przed procesem przygotowania mączki.

Systematyka i pokrewieństwo

Rodzaj Genetta liczy sobie 14-17 gatunków żenet. Rodzina wiwerowatych(Viverridae) przez systematyków uważana jest za jedną z najbardziej problematycznych wśród ssaków drapieżnych. Wielu badaczy różnie klasyfikowało przedstawicieli rodziny, często w oparciu o cechy morfologiczne, lub przystosowania, choć badania genetyczne często zaprzeczają owym podziałom. Przykładowo linzangi(Prionodontinae) z uwagi na podobieństwo do pojan(Poiana) zostały zakwalifikowane do rodziny wiwerowatych, choć badania genetyczne, oraz materiały kopalne wykazały iż linzangi są bliżej spokrewnione z kotowatymi(dlatego należy je klasyfikować do osobnej rodziny Prionodontidae), oraz potwierdziły przynależność pojan do wiwerowatych. Owe podobieństwa mogą być jedynie przykładem skrajnej konwergencji. Do podrodziny wiwer(Viverrinae) najczęściej zakwalifikowani są wszyscy przedstawiciele rodziny wiwerowatych, występujący na kontynencie afrykańskim, w tym rodzaj Genetta. Żenety(Genetta) są najbliżej spokrewnione z pojanami(Poiana). Przypuszczalnie ich drogi ewolucyjne rozeszły się ok. 9,5-13 mln lat temu, a sam rodzaj Genetta powstał ok. 8,5 mln lat temu(wraz z przypuszczalnie najstarszym przedstawicielem żenetą sawannową Genetta thierryi). Żanety wizerunkowo przypominają koty, posiadają wydłużone ciało, długi ogon, duże uszy, spiczasty pysk i częściowo chowane pazury. Wytwarzają także piżmo z gruczołów okołoodbytniczych. Mierzą przeciętnie 40-60 cm długości ciała(bez ogona), a ich ogon często osiąga długość reszty ciała(czyli ok. 40-50 cm). Ich futro pokryte jest zwykle cętkami i plamami, wraz z ciemnym pasem biegnącym wzdłuż kręgosłupa(wyjątkiem jest żeneta rybożerna). Żenety prowadzą zwykle nocny tryb życia, są zwinne, szybki i trudne w obserwacji. Żenety są zwierzętami przyziemnymi, choć sprawnie wspinają się na drzewa, często spędzając na nich dużo czasu. Większość przedstawicieli jest wszystkożerna, polują na bezkręgowce i małe kręgowce, lecz zjadają także owoce i części roślin. Jednak niektórzy przedstawiciele wyspecjalizowali się w polowaniu na dany rodzaj zwierząt np. na ryby jak żeneta rybożerna(Genetta piscivora), czy na owady jak żeneta angolska(Genetta angolensis). Jako jedyne wiwery potrafią stanąć na tylnych łapach. Żyją zwykle samotnie, poza okresem rozrodczym i odchowem młodych. Wszystkie żenety występują naturalnie na terenie Afryki, choć żeneta zwyczajna(Genetta genetta), została wprowadzona na tereny Europy(Hiszpania, Francja, Andora, Portugalia, Włochy) ok. 1000-1500 lat temu. Zasiedlają różnorakie środowiska od sawann i łąk np. żeneta tygrysia(Genetta tigrina), żeneta angolska(Genetta angolensis) po lasy deszczowe np. żeneta olbrzymia(Genetta victoriae) i żeneta grzywiasta(Genetta cristata). Żenety są zwykle zwierzętami rzadkimi, którym grozi utrata siedliska, zmiany w gospodarce gruntami i rolnictwie, a także polowania dla mięsa i skór. Za najbardziej zagrożone uznaje się żenetę grzywiastą(Genetta cristata) i żenetę skrytą(Genetta johnstoni), oba gatunki notowane są przez IUCN jako narażone na wyginięcie. Żeneta liberyjska(Genetta bourloni) uznana jest za bliską zagrożenia, natomiast żeneta rybożerna(Genetta piscivora) i żeneta królewska(Genetta poensis) jako DD(niewystarczające dane) z uwagi na rzadkie obserwacje i małą wiedzę na temat gatunków. Pozostałe gatunki nie są zagrożone i uznane jako najmniejszej troski przez IUCN. Niektóre żenety z powodzeniem trzyma się jako zwierzęta domowe(szybko się oswajają).

Ciekawostki

  • Żeneta rybożerna jest często określana mianem najrzadszego ssaka drapieżnego Afryki. Gatunek znany jedynie z kilku obserwacji, oraz ok. 30 okazów w kolekcjach zoologicznych.
  • Żeneta rybożerna posiada kilka cech nietypowych dla przedstawicieli rodzaju Genetta. W przeciwieństwie do pozostałych członków jej umaszczenie jest bardziej jednolite, nie posiada cętek, plam, ani charakterystycznej pręgi ciągnącej się przez plecy. Także jako jedyna żeneta posiada nagie stopy(bez owłosienia), co jest zrozumiałym przystosowaniem do łapania stworzeń żyjących w wodzie. Przez owe różnice rybożer aż do roku 2004 był klasyfikowany do monotypowego rodzaju Osbornictis. Przynależność do rodzaju Genetta stwierdziły badania genetyczne. 
  • Gatunek został opisany przez amerykańskiego systematyka Joel'a Asaph'a Allen'a w 1919 roku pod nazwą Osbornictis piscivora.
  • Podczas badań na terenie lasów Demokratycznej Republiki Konga(wówczas Zairu), naukowcy(niejacy Hart i J. R. Timm) zdobyli 13 okazów rybożera. Jedna skóra budziła jednak wątpliwości, gdyż została zakupiona w rejonie Butemo(Uganda), poza znanym zasięgiem gatunku. Badacze sądzą jednak iż zwierzę zostało upolowane w kongijskich lasach, a następnie przeniesione, lub sprzedane na teren Ugandy.
Bibliografia:
-https://en.wikipedia.org/wiki/Aquatic_genet
-http://www.iucnredlist.org/details/15628/0
-http://animaldiversity.org/accounts/Genetta_piscivora/
-https://books.google.pl/books?id=B_07noCPc4kC&pg=RA4-PA211&lpg=RA4-PA211&dq=Genetta+piscivora&source=bl&ots=u2b9KFV8cC&sig=RAED4iKFx0AOcRDd7Vp8IElsdTw&hl=pl&sa=X&ved=0ahUKEwiYraHotILOAhXD8ywKHZlwBY0Q6AEITzAG#v=onepage&q=Genetta%20piscivora&f=false

środa, 22 czerwca 2016

Kałamarnica tęczowa - twór Dzikiej przyszłości

Kałamarnica tęczowa jest hipotetycznym gatunkiem zwierzęcia, zobrazowanym w serialu popularnonaukowym Dzika Przyszłość(The Future is Wild). W jednym z odcinków został przedstawiony świat za ok. 200 milionów lat. Kontynenty w tym okresie połączyły się, tworząc superkontynent Nową Pangeę(Pangea II) i Wszechocean. Niemal wszystkie dominujące gromady zwierząt wymarły min. ssaki, ptaki, płazy i gady, a ich nisze zostały zastąpione przez ryby i proste zwierzęta bezkręgowe. Duży rozkwit ewolucyjny objął kałamarnice, które zajęły miejsce ssaków i objęły swoim zakresem występowania nie tylko wody, ale i część lądową.

Kałamarnica tęczowa jest gatunkiem kałamarnicy, hipotetycznie występującej za ok. 200 milionów lat. Wyglądem przypomina obecnie występujące kałamarnice, lecz osiąga o wiele większe rozmiary. Przeciętna długość ciała mieści się w ok. 20-25 metrach, dodatkowo macki zwierzęcia często osiągają podobne rozmiary do ciała(przez co całkowita długość ciała może sięgać 40-45 metrów). Kałamarnica ta podniosła także sztukę kamuflażu niemal do perfekcji. Jej ciało kontroluję zmianę koloru, poprzez chromatofory(pigmentowe organella komórkowe) umiejscowione na powierzchni skóry i pozostające pod kontrolą mięśni i nerwów. Głowonóg posiada niemal nieograniczone zdolności zmiany kolorów i wzorów na ciele, przez co może stać się prawie niewidzialny(upodabniając kolorystykę ciała do wody), migotać różnobarwnymi kolorami, lub zabłysnąć jaskrawą barwą, aby odstraszyć napastnika, lub przyciągnąć partnera. Kałamarnica potrafi także wygenerować ruchowe wzory na ciele, symulując pływające stado srebropławów(podobne do ryb skorupiaki), w celu przyciągnięcia ofiar. Dobrze rozwinięty mózg pozwala zwierzęciu dopasować odpowiednie ubarwienie do sytuacji, przy współpracy z bardzo wyczulonymi zmysłami. Dość duża inteligencja bezkręgowca pozwala mu na rozpoznawanie krewnych. Zwykle kałamarnice uczą się jednego sygnału, który jest specyficzny dla danej spokrewnionej grupy zwierząt(ma to szczególne znaczenie podczas sezonu rozrodczego)

Kałamarnica tęczowa jest drapieżnikiem, często wykorzystującym szeroki wachlarz umiejętności zmiany ubarwienia do polowań. Ich ofiarami często padają ryboloty oceaniczne(ptako-podobne ryby, potomek dorsza, zajmujące nisze po ptakach morskich). Kałamarnica wyświetlając na ciele ruchome wzory i podpływając pod powierzchnie, pozoruje pływające stado srebropławów, co zachęca rybolota do przyfrunięcia blisko tafli wody. Zwykle wtedy kałamarnica łapie nieświadome błędu zwierzę, dzięki swoim wydłużonym mackom.

Kałamarnica tęczowa z uwagi na swoją wielkość, rzadko bywa ofiarą drapieżników. Jedynie rekinopaty(potomkowie dzisiejszych rekinów), żyjące stadnie, potrafią upolować dorosłego osobnika.

Raz do roku, wszystkie zdolne do rozrodu kałamarnice gromadzą się w południowo-zachodnim przylądku Nowej Pangei. Podczas równonocy jesiennej w pełni księżyca kałamarnice rozpoczynają swoje zachowania rozrodcze. Mimo samotnego trybu życia w tym okresie głowonogi tworzą wielkie stado, które rozświetla wody morza, tworząc niesamowity efekt. Samce migoczą różnobarwnymi kolorami w celu przyciągnięcia partnerki, która selektywnie wybiera ojca swoich dzieci. Samice wybierają samce o najżywszych kolorach i oryginalnych kombinacjach, co świadczy o zdrowiu i inteligencji partnera.

W filmie zostały przedstawione także inne gatunki kałamarnic, min:

  • Megakalmar- duży przedstawiciel kałamarnic, żyjący na lądzie. Przeją nisze ekologiczną po dużych ssakach, takich jak słonie. Pierwsza para macek u tych stworzeń pełni funkcję chwytną(jak u typowych kałamarnic), lecz pozostałe macki zostały przekształcone w silne kończyny kroczne. Jest stworzeniem wszystkożernym, żywi się owocami, grzybami, jak i poluje na mniejsze zwierzęta np. kalmagibony.
  • Kalmagibon - kałamarnice lądowe, które upodobniły się zachowaniem do małp. Głowonogi te prowadzą stadny i nadrzewny tryb życia. Tworzą złożone relację społeczne. Mogą wyewoluować w stworzenia tworzące cywilizację, podobnie jak ludzie. 

Bibliografia:
-http://speculativeevolution.wikia.com/wiki/Rainbow_squid
-https://pl.wikipedia.org/wiki/Dzika_przysz%C5%82o%C5%9B%C4%87

wtorek, 21 czerwca 2016

Cycas media - stary truciciel

  • Królestwo: Rośliny 
  • Podkrólestwo: Rośliny naczyniowe 
  • Klasa: Nagonasienne
  • Rząd: Sagowce
  • Rodzina: Sagowcowate
  • Gatunek: Cycas media

Występowanie

Cycas media występuje naturalnie w północno-wschodniej Australii na terenach przybrzeżnych północnego stanu Queensland(od miasta Coen na półwyspie Jork po miasto Mackay). Kilka mniejszych populacji odnotowano także w północnej części Terytorium Północnego(Australia), Australii Zachodniej, na kilku australijskich wyspach i na Nowej Gwinei. Sagowiec rośnie zwykle na terenie otwartych, lub zamkniętych lasów eukaliptusowych, przybrzeżnych lasach twardolistnych, skalistych wzgórzach i wąwozach z ekspozycją na słońce i suchych terenach zakrzewionych(scrub). Preferuje tereny suche o glebie z dobrym drenażem(np. tereny piaszczyste, lub nachylone). Sporadycznie roślina spotykana jednak na terenie lasu deszczowego Queensland tropical rainforests. Gatunek spotykany do 860 m n.p.m.

Ogólny opis

Cycas media jest dość dużym gatunkiem sagowca, którego pień(sporofit) osiąga przeciętnie 2,7-3,5 metra wysokości(rzadziej do 6 metrów) i 30-64 cm średnicy. Pokrój drzewa regularny, przypominający palmę. Pień gruby, zwykle nierozgałęziony, pokryty starymi ogonkami ogonkami liściowymi, początkowo u młodych roślin zagłębiony w gruncie. Rozeta ciemnozielonych liści wyrasta z szczytu pnia. Liście parzysto podzielone, bardzo sztywne, osiągające od 70 do 180 cm długości. Listki o długości 7-15 cm, u nasady liścia przekształcone w ciernie. Ogonek liścia zwykle o długości 30-70 cm(stanowi 20-30% długości liścia), gładki, wyposażony w kilka, krótkich kolców(zwykle 5-7).

Rozmnażanie

Gatunek dwupienny. Osobnik męski wytwarza podobną do szyszki, kolumnową strukturę o średnicy 15-25 x 8-15 cm, ze skupiskiem mikrosporofili. Początkowo szyszka jest mięsista i pokryta włoskami, z czasem jednak drewnieje. Okazy żeńskie nie wytwarzają szyszek, lecz skupisko makrosporofili, czyli kwiatostan luźno zebranych liści zarodnikonośnych. Zapylenie zachodzi z udziałem owadów. Nasiona zwykle gęsto usytuowane na makrosporoficie, owalne, jajowate, lub spłaszczone o długości 3-4 cm, koloru zielono-żółtego(niedojrzałe), lub pomarańczowo-brązowego(dojrzałe). Nasiona pokryte są ochronną skórką. Przy sprzyjających warunkach nasiona kiełkują, choć kiełkowanie może trwać od kilku tygodni do 6 miesięcy. Rozmnaża się także przez odrosty.

Zagrożenia

Gatunek klasyfikowany przez IUCN jako najmniejszej troski. Jest rośliną w miarę pospolitą i niezagrożoną, choć jej populacja nieco zmniejszyła się wskutek wycinania lasów pod pastwiska. Gatunek notowany w Załączniku II konwencji CITES.


Długość życia

Sagowce są roślinami rosnącymi powoli i długowiecznymi. Żyją ponad 200 lat, choć odnotowano rośliny liczące ponad 1100 lat.

Znaczenie dla człowieka

Gatunek bywa uprawiany jako roślina ozdobna. Sagowiec sadzony w gruncie głównie w rejonach tropikalnych o sezonowo suchym klimacie, w innych częściach świata bywa uprawiany jako roślina doniczkowa. Jest gatunkiem mrozoodpornym, lecz bardzo narażonym na nadmierną wilgoć. Wymaga gleby suchej o dobrym drenażu(np. mieszanka gleby i piasku) i dużego nasłonecznienia. Nie wymaga nawożenia(ewentualnie podczas kwitnięcia). Mimo powolnego rozwoju, przy odpowiednich warunkach może znacznie przyśpieszyć wzrost. Cycas media wymaga rejestracji(CITES Załącznik II). Nasiona sagowca są jedzone przez Aborygenów, przed wcześniejszym przyrządzeniem i pozbyciem się trujących substancji, poza tym wszystkie części rośliny są silnie trujące.

Systematyka i pokrewieństwo

Sagowcowate to monotypowa rodzina roślin w której wyróżnia się ok. 113 gatunków. Sagowce są roślinami reliktowymi, które wyewoluowały z paproci nasiennych ok. 290-265 mln lat temu. Swoją największą różnorodność osiągnęły w okresach jury i kredy, kiedy pospolicie występowały na większości obszarów świata. Jednak pod koniec okresu kredy, kiedy to wymarły wszystkie nieptasie dinozaury, większość sagowców, zwłaszcza na półkuli północnej, wymarło. Obecnie sagowce występują głównie na obszarach tropikalnych min. w Azji Południowo-Wschodniej, wschodniej Afryce, Australii, Polinezji i Mikronezji. Sagowce są roślinami dwupiennymi, które mają unikalny sposób rozmnażania, Osobniki żeńskie nie tworzą typowych szyszek, lecz skupisko makrosporofili, czyli kwiatostan luźno zebranych liści zarodnikonośnych, na których wytwarzane są nasiona. Do zapylenia dochodzi z udziałem wiatru, lub owadów. Pień, czyli sporofit zwykle kształtu cylindrycznego, otoczony pozostałościami po ogonkach liściowych. Pień może być rozgałęziony, lub nierozgałęziony, a u niektórych gatunków sporofit często ukryty jest pod ziemią. Liście są zazwyczaj parzysto podzielone, bardzo sztywne, czasami z listkami przekształconymi w ciernie. Nie są trwałe i po jakimś czasie usychają, pozostawiając jedynie część ogonka. Sagowce rosną powoli, zwykle zdolne są do rozrodu po ok. 10 latach. Niemal wszystkie gatunki notowane są w czerwonej księdze IUCN.
Cycas media jest przypuszczalnie najbliżej spokrewniony z podobnymi gatunkami Cycas silvestris i Cycas megacarpa.

Ciekawostki

  • Obecnie wyróżnia się 3 podgatunki Cycas media: Cycas media ssp. media, Cycas media ssp. ensata i Cycas media ssp. banksii. Często jako lokalną formę traktuje się także Cycas kennedyana, który pierwotnie został opisany jako osobny gatunek.
  • Owoce i nasiona sagowców są trujące. Pierwszy zarejestrowany przypadek zatrucia australijskim sagowcem wystąpił w 1770 roku na rzece Endeavour River(Queensland), kiedy to marynarze pochorowali się po zjedzeniu surowych nasion rośliny. Zgony zarejestrowano także u zwierząt domowych(świń i bydła) po zjedzeniu danej części sagowca. Mimo to rdzenni Aborygeni jedzą nasiona rośliny po starannym przygotowaniu.
  • Zamiowate są siostrzaną rodziną dla sagowcowatych i jedną z dwóch rodzin rządu sagowców. Morfologicznie bardzo przypominają sagowce. Obejmują ok. 150 gatunków. Przykładowym gatunkiem jest dioon jadalny(Dioon edule).
Zapraszam do przeczytania artykułu o sagowcu odwiniętym.  

Bibliografia:
-https://en.wikipedia.org/wiki/Cycas_media
-http://www.iucnredlist.org/details/42035/0
-http://www.llifle.com/Encyclopedia/PALMS_AND_CYCADS/Family/Cycadaceae/31800/Cycas_media
-http://keys.trin.org.au/key-server/data/0e0f0504-0103-430d-8004-060d07080d04/media/Html/taxon/Cycas_media.htm
-https://en.wikipedia.org/wiki/Zamiaceae
-http://plantnet.rbgsyd.nsw.gov.au/cgi-bin/cycadpg?taxname=Cycas+media
-http://ntbg.org/plants/plant_details.php?plantid=11875
-https://pl.wikipedia.org/wiki/Sagowcowate
-http://www.llifle.com/Encyclopedia/PALMS_AND_CYCADS/Family/Cycadaceae/31808/Cycas_kennedyana

piątek, 17 czerwca 2016

Porphyrio paepae - uchwycony w obrazie

  • Królestwo: Zwierzęta
  • Podtyp: Kręgowce
  • Gromada: Ptaki
  • Rząd: Żurawiowe
  • Rodzina: Chruściele
  • Gatunek: Porphyrio paepae

Występowanie

Modrzyk Porphyrio paepae zamieszkiwał wyspy Hiva Oa i Tahuata znajdujące się na archipelagu Markizy(Polinezja Francuska). Przypuszczalnie jak spokrewnione gatunki, preferował tereny podmokłe.

Ogólny opis

Z uwagi na nikłe pozostałości i dowody istnienia modrzyka Porphyrio paepae, nie do końca wiadomo jak wyglądał ów ptak. Istnieje jednak obraz autorstwa francuskiego malarza Paul'a Gauguin'a(Le Sorcier d'Hiva Oa ou le Marquisien à la cape rouge), który przedstawia polinezyjską kobietę. W prawym dolnym rogu widać psa, trzymają w pysku ptaka, przypominającego przedstawiciela rodzaju Porphyrio. Przypuszczalnie artysta spotkał Porphyrio paepae, przedstawiając go w barwach typowych dla modrzyków, czyli purpurową spodnią częścią ciała i szyją, oraz zieloną głową, grzbietem i skrzydłami. Namalowany także z czerwonym, masywnym dziobem. 

Dymorfizm płciowy

Brak danych. Przypuszczalnie podobnie jak u pokrewnych gatunków, dymorfizm płciowy był mało zaznaczony, samiec jest zwykle nieco większy od samicy.

Pożywienie

Brak danych. Mógł być wszystkożerny(liście, pędy, łodygi, korzenie, owady, małe kręgowce), podobnie jak inne modrzyki.

Zachowanie

Brak danych. Podróżnik Thor Heyerdahl ponoć zaobserwował ptaka w 1937 roku na wyspie Hiva Oa. Opisywał gatunek jako nielotny z niewidocznymi skrzydłami, lecz szybko biegający. Podobno ptak zauważywszy obecność ludzi szybko podbiegł do ukrytej wśród roślinności nory, gdzie zniknął z oczu. Thor Heyerdahl twierdził także iż wyspiarze dobrze znają nielota, lecz bardzo trudno go złapać.

Rozród 

Brak danych.

Długość życia

Brak danych.

Naturalni wrogowie

Brak danych. Po przybyciu człowieka na Markizy, poważnym zagrożeniem dla Porphyrio paepae mogły stać się szczury i psy.

Przyczyny wymarcia

Niejasne. Gatunek mógł przetrwać do czasów współczesnych, choć są to jedynie spekulację, ponieważ okres występowania i data wymarcia gatunku nie została poznana. Ptak mógł zostać zaobserwowany ok. roku 1900 przez malarza Paul'a Gauguin'a, gdyż ten namalował w jednym ze swoich obrazów, ptaka bardzo podobnego do przedstawicieli rodzaju Porphyrio. Przypuszczalnie gatunek mógł być także zaobserwowany przez podróżnika Thor'a Heyerdahl'a w 1937 roku na wyspie Hiva Oa. Szczątki Porphyrio paepae zostały odnalezione w latach 1986-87 na wyspach Hiva Oa i Tahuata i wskazywały iż ptak wymarł ok. 600 lat temu. Przypuszczalnie zagłada gatunku rozpoczęła się od przybycia człowieka na wyspy zamieszkałe przez ptaka ok. 200 roku naszej ery. Ludzie przypuszczalnie polowali na rodzimą faunę, a wprowadzone gatunki obce(szczury, koty i psy), szybko zdziesiątkowały endemiczną populację organizmów żyjących na wyspach. Na obrazie Le Sorcier d'Hiva Oa ou le Marquisien à la cape rouge autorstwa Paul'a Gauguin'a widać psa trzymającego w pysku opisywanego ptaka, co może świadczyć o tym iż ludzie wykorzystywali psy do polowania na modrzyka, choć Thor Heyerdahl z relacji słów tubylców opisywał iż ptak jest bardzo trudnym obiektem łowów.

Systematyka i pokrewieństwo

Rodzaj Porphyrio liczy sobie 7-10 gatunków modrzyków do którego klasyfikuje się min. modrzyka zwyczajnego(Porphyrio porphyrio), modrzyka ciemnogrzbietego(Porphyrio indicus) i takahe południowego(Porphyrio hochstetteri). Obecnie jako gatunki klasyfikuje się 6 byłych podgatunków modrzyka zwyczajnego, często także sułtanka afrykańska(Porphyrio alleni), sułtanka amerykańska(Porphyrio martinicus) i sułtanka żółtodzioba(Porphyrio flavirostris), klasyfikowane są do rodzaju Gallinula. Obecnie znanych jest także ok. 12 wymarłych gatunków z rodzaju Porphyrio z czego kilka nie zostało jeszcze naukowo opisanych. Jako wymarłe klasyfikuje się takahe północnego(Porphyrio mantelli), modrzyka małego(Porphyrio albus) Porphyrio coerulescens. Modrzyki są ptakami osiągającymi ok. 40-50 cm długości ciała, które charakteryzują się posiadaniem wydłużonych kończyn i palców. Głowa proporcjonalnie nieduża, wyposażona w masywny dziób z płatem czołowym. Modrzyki są na ogół ptakami wszystkożernymi z przewagą pokarmów roślinnych. Żyją głównie na obszarach podmokłych, lub leśnych. Obecnie występują na wszystkich kontynentach, poza Antarktydą.

Ciekawostki 

  • Niektórzy badacze sądzą iż Porphyrio paepae nie przetrwał do czasów współczesnych, natomiast zaprezentowany ptak na obrazie Paul'a Gauguin'a przedstawia modrzyka ciemnego(Porphyrio melanotus), lub innego przedstawiciela Porphyrio widzianego w innej części świata. Niewykluczone iż Paul Gauguin malując ptaka inspirował się jedynie legendami tubylców.   
  • Wszystkie gatunki Porphyrio będące endemitem danych wysp, zostały wytępione. Modrzyki występowały min. na wyspie Buka Island, Nowa Kaledonia, Huahine, Nowa Irlandia, czy Rota.  
  • Z uwagi na znaczne oddalenie Markizów od najbliższego kontynentu na wyspach powstała specyficzna, endemiczna fauna. Wśród organizmów lądowych występujących na wyspach można wymieniać loreczkę błękitną(Vini ultramarina), łowczyka maskowego(Todiramphus godeffroyi), trzciniaka żółtawego(Acrocephalus mendanae), muszkatele płaskodziobą(Ducula galeata), ok. 80 gatunków motyli z rodzaju Asymphorodes, czy zagadkowe w klasyfikacji motyle Clarkeophlebia argentea, Marasmianympha eupseliasTessema sensilis. Jednak znaczna część endemitów w wyniku działalności człowieka i ekspansji gatunków obcych, wymarła. Do tej grupy możemy zaliczyć owocożera czarnowąsego(Ptilinopus mercierii), weki Gallirallus gracilitibia, Gallirallus epulare Gallirallus roletti i kasztanówkę Macropygia heana.
Bibliografia:
-http://www.jcbourdais.net/journal/09aout.php
-https://books.google.pl/books?id=xpUBocGB12YC&pg=PA116&lpg=PA116&dq=Porphyrio+paepae&source=bl&ots=X_ZAADwRea&sig=Q1CgpqD9zw1sy4RKNQBp4D3O9Ow&hl=pl&sa=X&ved=0ahUKEwjqzuTS0p3NAhUCjSwKHeMFCJ0Q6AEIUTAL#v=onepage&q=Porphyrio%20paepae&f=false
-https://en.wikipedia.org/wiki/Fauna_of_the_Marquesas_Islands
-https://en.wikipedia.org/wiki/Marquesas_swamphen
-http://www.iucnredlist.org/details/62263064/0

środa, 8 czerwca 2016

Zaglossus hacketti - kolczatka olbrzymia

  • Królestwo: Zwierzęta
  • Podtyp: Kręgowce
  • Gromada: Ssaki
  • Rząd: Stekowce
  • Rodzina: Kolczatkowate
  • Gatunek: Zaglossus hacketti

Występowanie

Australia. Szczątki zwierzęcia odnaleziono w jaskini Mammoth Cave na terenie Autralii Zachodniej.

Okres występowania

Plejstocen. Zaglossus hacketti przypuszczalnie wymarł ok. 55 tysięcy lat temu.


Ogólny opis

Prakolczatka Zaglossus hacketti znana jest tylko z jednego znaleziska, kilku kości(głównie nóg i kręgów), mających znaki nacięć i spalenia, dlatego nie do końca wiadomo jak dokładnie wyglądało zwierzę. Przypuszczalnie Zaglossus hacketti przypominał dzisiejsze kolczatki, ciało było krępej, kulistej budowy, kończyny wyposażone w długie pazury, a ogon krótki. Charakterystyczną cechą kolczatek jest długi ryjek(stanowiący 2/3 długości głowy) z małym otworem gębowym i wydłużonym językiem, pokrytym lepką śliną, a także kolce występujące na grzbietowej części ciała. Jednak główną cechą odróżniającą Zaglossus hacketti od innych przedstawicieli kolczatkowatych była jego wielkość. Osiągał on ok. 1 metra długości ciała, ok. 50 cm wysokości i ok. 30 kg wagi, co czyniło go największym znanym stekowcem. Kończyny wymarłej prakolczatki posiadały trochę inne promocję co do ciała, niż u spokrewnionych gatunków. Były nieco dłuższe, a środek ciężkości był przesunięty bliżej kończyn tylnych, co przypuszczalnie pozwalało na podnoszenie się na nich, podczas zrywania kory z spróchniałych drzew.  

Dymorfizm płciowy

Brak danych. Przypuszczalnie jak u współczesnych gatunków samce posiadały ostrogi, płasko wzdłuż kończyny, wysuwane w razie zagrożenia(u współczesnych kolczatek ostroga nie wytwarza jadu), u samicy natomiast w okresie rozrodczym tworzyła się torba lęgowa(tzw. wylęgarka). 


Pożywienie

Przypuszczalnie podobnie jak inne kolczatki był gatunkiem owadożernym, polującym na mrówki, termity, pierścienice, larwy i inne drobne bezkręgowce.


Zachowanie

Brak danych. Przypuszczalnie jak spokrewnione gatunki, prowadził samotniczy tryb życia. Dzięki dłuższym kończynom, mógł poruszać się szybciej niż współczesne kolczatki. Ofiar wyszukiwał przy pomocy węchu i przypuszczalnie słuchu, a dzięki długim pazurom gatunek potrafił sprawnie wykopywać owady, rozkopywać gniazda i kopać nory. Przypuszczalnie Zaglossus hacketti mógł także zrywać korę z spróchniałych drzew w poszukiwaniu mrówek i larw owadów, także dzięki kończynom tylnym na które mógł przenieś środek ciężkości i unieś ciało, opierając się przednimi kończynami o daną powierzchnie(np. drzewo, podczas zrywania kory). Jak krewniacze gatunki zapewne posiadał kolce, które służyły mu do ochrony przed drapieżnikami.

Rozród

Brak danych. Kolczatki jak inne stekowce są jajorodne, składają zwykle jedno jajo i inkubują je w torbie lęgowej, tworzonej na czas rozrodu. Młode po wykluciu żywią się mlekiem matki. Kolczatki w przeciwieństwie do innych ssaków nie posiadają sutków, a młode ssie miejsce na skórze, pod którą umieszczone są gruczoły mlekowe(pod wpływem ssania tworzy się rzekomy sutek). Matka przez jakiś czas chroni młode w torbie lęgowej, lecz po wytworzeniu przez niego kolców i zyskaniu pewnej samodzielności, pozostawia go w norze, kiedy wyrusza na żer.

Długość życia

Brak danych.

Naturalni wrogowie

Z uwagi na kolczastą ochronę Zaglossus hacketti przypuszczalnie rzadko bywał celem drapieżników. Prakolczatce mogły jednak zagrażać takie zwierzęta jak wilkowór tasmański, megalania, czy lew workowaty. Młode pozostawione w norze mogły być dodatkowo narażone na ataki węży i waranów.

Przyczyny wymarcia

Brak danych. Zaglossus hacketti wymarł przypuszczalnie ok. 55 tysięcy lat temu, podobnie jak wiele innych plejstoceńskich zwierząt Australii. Zbiegło się to z przybyciem ludzi na kontynent. Odnalezione szczątki Zaglossus hacketti posiadały znaki cięcia i przypalenia, co oznacza iż zwierzę zostało z pewnością upolowane i zjedzone przez pierwszych ludzi. Także niektóre naskalne malowidła bardzo przypominają dużą kolczatkę, co świadczy o tym iż aborygeni dobrze znali te zwierzę, możliwe iż systematycznie na nie polowali. Przyczyny wymarcia gatunku nie są znane, choć przypuszcza się iż Zaglossus hacketti wymierał z powodu zmian środowiskowych(wysuszanie się klimatu), kiedy to człowiek przybył na teren Australii, a poprzez polowanie i przekształcanie środowiska, mógł przyspieszyć ostateczne wymarcie gatunku.   
    

Systematyka i pokrewieństwo

Rodzaj Zaglossus liczy 3 obecnie żyjące gatunki prakolczatkę nowogwinejską(Zaglossus bruijni), prakolczatkę górską(Zaglossus attenboroughi) i prakolczatkę papuaską(Zaglossus bartoni), oraz 2 gatunki wymarłe Zaglossus hacketti i Zaglossus robustus. Jest obecnie jednym z dwóch rodzajów kolczatek z współcześnie żyjącymi gatunkami(drugim jest Tachyglossus z jednym przedstawicielem kolczatką australijską). Megalibgwilia jest jedynym znanym rodzajem wymarłych kolczatkowatych z dwoma gatunkami Megalibgwilia ramsayi i Megalibgwilia robusta, których występowanie datowane jest na miocen i późny plejstocen. Obecni przedstawiciele rodzaju Zaglossus występują na terenie Nowej Gwinei, będąc gatunkami rzadkimi i krytycznie zagrożonymi, występującymi na terenach górskich lasów. Prakolczatki są obecnie największymi stekowcami, osiągającymi do 100 cm długości ciała i do 16,5 kg wagi(kolczatka papuaska Zaglossus bartoni). Ich pysk jest dłuższy niż u kolczatki australijskiej, natomiast kolce na ciele rzadsze i krótsze, wystające pośród grubego futra. Prakolczatki prowadzą nocny tryb życia, dzień spędzając w podziemnych norach. W przeciwieństwie do kolczatki australijskiej, prakolczatki polują częściej na dżdżownice i larwy, niż na mrówki. Obecnie nadal są bardzo słabo poznanymi gatunkami.

Ciekawostki

  • Stekowce to rząd ssaków o dość prymitywnych cechach, charakteryzujące się przede wszystkim jajorodnością. Pod koniec XVIII wieku John Hunter(gubernator koloni karnej w Sydney) wysłał skórę dziobaka z krótkim opisem i rysunkiem zwierzęcia do towarzystwa naukowego na terenie Anglii. Brytyjczycy jednak nie uwierzyli w autentyczność odkrycia niezwykłego zwierzęcia, przeczuwając oszustwo. W tym samym okresie angielski zoolog George Shaw opisał kolczatkę(Tachyglossus aculeatus), lecz przedstawił ją jako bliskiego krewniaka mrówkojada. W 1799 roku nadał nazwę gatunkową dziobakowi(Ornithorhynchus anatinus), lecz nie zaznajomił się z naturą zwierzęcia. W swoich dziełach badacz opisywał kolczatkę jako łożyskowca, bliskiego krewniaka mrówkojada wielkiego(Myrmecophaga tridactyla), lub nawet ogniwo pośrednie między mrówkojadem, a jeżozwierzem(Hystrix). Na początku wieku XIX brytyjski lekarz sir Everard Home przeprowadził sekcję dziobaka i kolczatki i zapoznawszy się z ich zdumiewającą anatomią, odkrył że są ze sobą blisko spokrewnione. Nazwa stekowce odnosi się do steku, końcowej części jelita, gdzie łączą się układy pokarmowy, wydalniczy i rozrodczy, który występuje u tych ssaków.
  • Jaskinia Mammoth Cave leżąca blisko miasta Margaret River w Australii Zachodniej słynie ze swoich dużych zasobów skamieniałości z przed ponad 35 tysięcy lat. Jako wykopalisko paleontologiczne jaskinia została odkryta około roku 1904. Znaleziono tu nie tylko kolczatkę Zaglossus hacketti(skamieniałości zwierzęcia znaleziono tylko w tym miejscu), lecz także szczątki wilków workowatych, oraz dużych, roślinożernych torbaczy zygomaturusów(Zygomaturus).
  • Zaglossus hacketti został opisany w 1914 roku przez brytyjskiego paleontologa Ludwig'a Glauert'a. W przeciągu 5 lat Glauert i jego asystenci zebrali ponad 10 tysięcy próbek kości i odkryli 3 nowe wymarłe gatunki(w tym Zaglossus hacketti).
  • Kolce kolczatki są mocno osadzone w mięśniach, dlatego bardzo trudno je odczepić od ciała, podobnie jak u jeży. 
Bibliografia:
-https://en.wikipedia.org/wiki/Zaglossus_hacketti
-http://www.prehistoric-wildlife.com/species/z/zaglossus-hacketti.html
-http://www.megafauna.com.au/view/megafauna/zaglossus-hacketti
-https://twilightbeasts.wordpress.com/2014/06/23/a-prickly-giant-with-a-very-long-tongue/
-https://en.wikipedia.org/wiki/Mammoth_Cave_(Western_Australia)             

sobota, 4 czerwca 2016

Melanoides magnifica - mały ślimak z Jeziora Malawi

  • Królestwo: Zwierzęta
  • Typ: Mięczaki
  • Gromada: Ślimaki
  • Rząd: Sorbeoconcha
  • Rodzina: Thiaridae
  • Gatunek: Melanoides magnifica

Występowanie

Gatunek endemiczny dla Jeziora Malawi, zamieszkujący tereny o piaszczysty, mulistym, lub drobno ziarnistym dnie.

Ogólny opis

Melanoides magnifica jest niewielkim przedstawicielem swojego rodzaju osiągającym ok. 10 mm długości skorupy i 4 mm szerokości. Skorupa lekko spiralna, prawie cylindryczna z żebrowaniem jedynie w górnej części skorupy. Skorupa koloru od kremowego po brązowy z ciemnymi oznaczeniami(np. plamami).

Dymorfizm płciowy

Gatunek rozdzielnopłciowy. Dymorfizm płciowy nieznany. Przypuszczalnie jak u spokrewnionych gatunków, płeć można rozpoznać na podstawie zabarwienia gonad. U samic gonady są zielonkawe, natomiast u samców czerwonawe.

Populacja i zagrożenia

Niektórzy przedstawiciele rodzaju Melanoides są gatunkami zagrożonymi, lub wymarłymi, głównie za sprawą zanieczyszczenia wód przez człowieka. Z uwagi na to iż gatunek rzadko bywa obiektem badań jego stopień zagrożenia nie został oszacowany i obecnie notowany jest jako DD(nieokreślony stopień zagrożenia). Nie zbadano potencjalnych zagrożeń dla gatunku, lecz zanieczyszczenia chemiczne i organiczne wody mogą znacząco wpływać na populację ślimaka.

Pożywienie

Głównie glony, oraz martwa materia roślinna. Dietę może urozmaicać w detrytus.

Zachowanie

Ekologia gatunku słabo poznana. Gatunek o głównie nocnej aktywności. Dzień spędza zagrzebany w miękkich osadach przydennych, natomiast w nocy wyrusza na żer, zjadając osadzające się glony z roślin i skał. Podobnie jak inne ślimaki z muszlą, odpoczywa i chroni się chowając swoje ciało do skorupy.

Rozród

Brak danych. Podobnie jak inni przedstawiciele rodzaju Melanoides jest gatunkiem jajożyworodnym, rozmnażającym się płciowo, lub partenogenetycznie.

Długość życia

Brak danych.

Naturalni wrogowie

Głównie drapieżne ryby i skorupiaki.

Znaczenie dla człowieka

Gatunek nie posiada szczególnego znaczenia dla człowieka.

Ciekawostki

  • Melanoides magnifica osiąga najmniejsze rozmiary wśród przedstawicieli swojego rodzaju(informacja niepotwierdzona)
  • Jednym z najpopularniejszych ślimaków w akwarystyce jest bliski krewniak opisywanego ślimaka Melanoides tuberculata, zwany zwykle świderkiem. Jest gatunkiem łatwym w hodowli, osiągającym 3-4 cm długości skorupy, ciepłolubnym(20-28°C), tolerującym odczyn obojętny i średnio twardą wodę. Żywi się głównie glonami i martwą roślinnością, dzień spędzając zagrzebanym w drobnoziarnistym dnie. Łatwo się mnoży.
  • Rodzaj Melanoides obejmuje 41-44 gatunków ślimaków z czego ok. 9 gatunków jest uważanych za wymarłe(np. Melanoides procurvirostra i Melanoides tournoueri). Niektóre z uwagi na działalność człowieka, inne z przyczyn niepoznanych. Jednak niektóre, szczególnie endemiczne gatunki są poważnie zagrożone np. Melanoides agglutinans, czy Melanoides crawshayi. Istnieje kilka gatunków o dość szerokiej dystrybucji i skłonnościach ekspansywnych np. Melanoides tuberculata(świderek). Ślimaki Melanoides głównie ograniczają swoją dystrybucję do Afryki, Azji i Oceanii, choć kilka gatunków zawleczono w inne rejony. Wszystkie gatunki posiadają spiralny kształt skorupy, osiągającej wielkość od 10 do 27 mm długości. Ślimaki prowadzą głównie nocny tryb życia, dzień spędzając zagrzebanym w podłożu, natomiast w nocy żerując na glonach, martwych roślinach i detrytusie. Mięczaki te są jajożyworodne, rozmnażając się płciowo, lub partenogenetycznie.
Bibliografia:
-http://www.iucnredlist.org/details/184754/0
-https://books.google.pl/books?id=ymYMN3Uvl8AC&pg=PA111&lpg=PA111&dq=Melanoides+magnifica&source=bl&ots=Rqonrgy7xF&sig=hSfxSErVCGIyp2LgOMKnWsJgvFY&hl=pl&sa=X&ved=0ahUKEwjEtL_MnsHMAhVFFiwKHa8MC8YQ6AEINzAF#v=onepage&q=Melanoides%20magnifica&f=false
-https://en.wikipedia.org/wiki/Thiaridae
-https://en.wikipedia.org/wiki/Melanoides
-https://pl.wikipedia.org/wiki/Melanoides_tuberculata