piątek, 28 października 2016

Brzanka pręgowana - brzanka o rożnych formach

  • Królestwo: Zwierzęta
  • Podtyp: Kręgowce
  • Gromada: Promieniopłetwe
  • Rząd: Karpiokształtne
  • Rodzina: Karpiowate
  • Gatunek: Brzanka pręgowana(Haludaria fasciata)

Występowanie

Brzanka pręgowana zamieszkuje endemicznie południowe Indie, głównie na obszarze pasma górskiego Ghaty Zachodnie. Rybę można spotkać na terenie stanów Goa, Karnataka, Kerala, Tamilnadu, oraz południowo-zachodniej przybrzeżnej części stanu Maharasztra. Niektóre raporty mówią także o występowaniu tego gatunku na terenie południowej części stanu Andhra Pradesh.

Siedlisko

Ryba zasiedla większość biotopów na swoim zasięgu, od górskich potoków po bieg środkowy rzek, stawy, jeziora, rowy wodne i kanały irygacyjne. Preferuje wody płytkie o słabym nurcie z licznymi kryjówkami(roślinność wodna, opadłe liście).

Ogólny opis

Rodzaj Haludaria reprezentuje 4 gatunki niedużych ryb o wydłużonym, wygrzbieconym i masywnym ciele. Głowa trójkątna, wyposażona w parę wąsików i organ rostralny(narząd służący do odbierania bodźców elektrycznych z otoczenia, pomagający wyszukiwać pokarm w ciemności, umiejscowiony blisko oczu). Wzdłuż linii bocznej ciągnie się od 18 do 26 par łusek. Na ciele widoczne są poprzeczne, czarne i szerokie pasy(zwykle do 4). Płetwy krótkie, zwykle przeźroczyste, bezbarwne, lub delikatnie zabarwione.

Brzanka pręgowana osiąga ok. 6-7 cm długości ciała. Występuje w wielu wariantach barwnych, często zależnych od rejonu występowania. Ciało koloru od kremowego, żółtego po oranżowy, czerwony i filetowy, czasami z zielonawym opalizującym zabarwieniem niektórych części ciała. Liczba pasów zmienna, zwykle ryba posiada od 5 do 3 pręg, choć w rzadszych przypadkach może posiadać 2, lub 1 pas, bądź nie mieć ich w ogóle. Zwykle szerokie pręgi znajdują się tuż za okiem, nad płetwą piersiową i skrzelami, pod płetwą grzbietową, sięgając płetwy brzusznej, za płetwą grzbietową, nad płetwą odbytową, oraz u nasady płetwy ogonowej. Dodatkowo na boku ryby występuje sporadycznie szarawa, lub czarna plama(czasami przypominająca podłużną pręgę), łącząc nieraz prostopadle niektóre pręgi. Strona brzuszna jaśniejsza, zwykle blado kremowa. Płetwy przeźroczyste, lub zabarwione(zwłaszcza u samców). Zwykle czarne, lub czarniawe u nasady, natomiast reszta powierzchni płetw u niektórych odmian czerwona, lub czerwonawa(najlepiej wybarwiona jest zwykle płetwa grzbietowa, najmniej ogonowa). Tęczówka oka żółta, lub czerwona.

Dymorfizm płciowy

Widoczny. Samice są zwykle bardziej zaokrąglone w części brzusznej(zwłaszcza w okresie tarła), natomiast samce przybierają bardziej wyrazistą kolorystykę na ciele i płetwach.

Populacja i zagrożenia

Gtunek niezagrożony, klasyfikowany przez IUCN jako najmniejszego ryzyka na wyginięcie. Liczebność gatunku nie została oszacowana, mimo to uważany jest za gatunek pospolity. Lokalnie może mu zagrażać utrata siedliska, poprzez zanieczyszczenie wód, oraz konkurencja ze strony gatunków wprowadzonych np. zmieniaka plamistego(Xiphophorus maculatus). Potrzebne są dalsze badania w poznaniu taksonomi, dystubucji i potencjalnych zagrożeń dla gatunku. Status taksonomiczny gatunku nie jest pewny, gdyż niektóre odmiany geograficzne mogą stanowić oddzielne gatunki, które wymagać będą ochrony przed wyginięciem.

Pożywienie

Gatunek wszystkożerny. Żywi się glonami, szczątkami roślin, małymi bezkręgowcami, oraz detrytusem organicznym.

Zachownie

Brzanka pręgowana jest gatunkiem stadnym o dziennym, jak i nocnym trybie życia(o czym siadczy obecność organu rostralnego). Najczęściej tworzy stada mieszane, wraz z innymi gatunkami ryb np. brzanką dwuplamą, brzanką czarnoplamą, brzanką arulia, Puntius sahyadriensis, Pethia setnai, Dawkinsia assimilis, Pethia punctata i Dawkinsia exclamatio. Samce często konkurują ze sobą, tocząc niegroźne przepychanki. Posiada łagodne usposobienie, zwykle pływając wśród gęstej roślinności. Wody w których występuje ryba często ulegają sezonowym wahanią składu chemicznego, jak i głębokości, mętności, oraz przeływu.

Rozród

W naturze okres rozrodczy przypada przypuszczalnie w porze deszczowej(od maja do października). Brzanka pręgowana jak większość ryb karpiowatych, rozrzuca ikrę, nie wskazując żadnej opieki rodzicielskiej. Podczas okresu tarła samce przybierają najbardziej intensywnych barw, często walczą ze sobą oraz aktywnie pływają za samicami. Najczęściej ryby trą się wśród gęstej roślinności, pod wieczór lub w nocy. Jednorazowe przyciśnięcie się do ciebie tarlaków, powoduje najczęściej uwolnienie ok. 6-8 ziarenek ikry, a samica może w sumie nieść jej ponad 100(informacja niepewna). Ikra zwykle opada na dno, lub przykleja się do roślin. Po zakończeniu tarła może zostać zjedzona przez ryby. Po ok. 24-48 godzinach z ikry wykluwa się narybek, który początkowo leży prawie nieruchomo, lecz już po ok. 24 godzinach zaczyna swobodnie pływać. Tempo wzrostu brzanki nie jest znane, choć ryby te uważa się za dość szybko rosnące. Większość brzanek dojrzałość płciową osiąga w wieku 4-6 miesięcy.

Długość życia

Brak danych. Brzanki żyją przeciętnie 4 lata.

Naturalni wrogowie

Głównie większe, drapieżne ryby np. Channa punctata.

Znaczenie dla człowieka

Brzanka pręgowana jest rybą spotykaną w akwarystyce. Nie należy do ryb popularnych, a na terenie Polski jest rybą rzadko spotykaną w domowych hodowlach. Jest jednak gatunkiem mało wymagającym(kH do 20°, pH 6-7,5, temp. 22-26°С, skład chemiczny wody mniej istotny), łagodnym z możliwością łączenia z innymi popularniejszymi gatunkami(np. neonami, bystrzykami,  innymi gatunkami brzanek). Nie jest poławiana w celach konsumpcyjnych.

Systematyka i pokrewieństwo

Brzanka pręgowana należy do rodziny karpiowatych, czyli ryb u których nie występują zęby właściwe, natomiast ich funkcję zastępują zęby gardłowe(gardzielowe) i żarna(płytki rogowe). Obecnie do owej rodziny klasyfikuje się ok. 3 tysiące gatunków, co czyni ją największą rodziną kręgowców świata.

Pierwotnie brzanka pręgowana została zakwalifikowana do rodzaju Cirrhinus, lecz kolejno przekwalifikowywano ją do rodzajów Barbus, Puntius i Dravidia. W roku 2013 gatunek został zakwalifikowany przez lankijskiego przyrodnika Rohan Pethiyagoda do nowo utworzonego rodzaju Haludaria(wcześniejsza nazwa Dravidia okazała się być zajęta).

Obecnie do rodzaju Haludaria klasyfikuje się najczęściej 4 gatunki(Haludaria afasciata, brzankę pręgowaną Haludaria fasciata, Haludaria kannikattiensis i Haludaria melanampyx), jednak z uwagi na brak dokładnych genetycznych badań nad przedstawicielami rodzaju, niektórzy badacze uznają więcej, lub mniej przedstawicieli. Czasami jako osobny gatunke traktuje się Haludaria grayi, czy Haludaria pradhani, natomiast równie często taksony Haludaria afasciata i Haludaria melanampyx uważane są za synonimy brzanki pręgowanej(Haludaria fasciata). Z uwagi na wiele form geograficznych brzaki pręgowanej, różniących się zabarwieniem i wzorem na ciele, oraz brak dokładnych badań filigenetycznych nad poszczególnymi populacjami, niektóre formy mogą być tak naprawde osobnymi gatunkami.

Wszyscy przedstawiciele rodzaju Haludaria zamieszkują południowe Indie. Haludaria kannikattiensis występuje na terenie stanu Tamilnadu. Gatunek posiada zwykle 2 pręgi, za okiem, oraz pod płetwą grzbietową, nie sięga jednak brzucha. Dodatkowo u nasady płetwy ogonowej znajduje się czarna plama, rzadziej pręga. Haludaria melanampyx występuje na terenie stanu Kerala(oraz możłiwe iż także na terenie stanu Karnataka). Wiadomo iż zwykle na jej ciele występuje do 3 pręg. Haludaria afasciata spotykany jest na terenie dystryktu Kanyakumari(stan Tamilnadu). Posiada zwykle jasne ubarwienie ciała.

Ciekawostki

  • Zauważono iż ubarwienie brzanki pręgowanej często zależny jest od siedliska w jakim żyją. Ryby występujące w rejonach górskich(potokach) zwykle posiadają pomarańczowy kolor ciała, natomiast brzanki z dolnych biegów posiadaja zwykle filotewe, lub czerwone zabarwienie. Wzór(liczba pasów) na ciele natomiast zależna jest od rejonu występowania. Populacje ze stanu Goa posiadaja zwykle 5 pasów, ze stanu Karnataka i północnego stanu Kerala zwykle 4, natomiast ryby zasiedlające południowy i środkowy stan Kerala posiadają 3 pręgi. W południowym stanie Keral występuje także kilka populacji brzanki posiadającej jedynie 2 pręgi, natomiast na terenie dystykru Kanyakumari można spotkać ryby nie posiadające pasów.
  • Brzanka pręgowana należy do ryb o łagodnym usposobieniu, nadającym sie do akwarium towarzyskiego. Najlepiej prezentuje sie w akwarium biotopowym z stonowanym oświetleniem, ciemnym podłożem, kawałkami czarnego dębu, lub driftwoodów i bogatą roślinnością(zwłaszcza pływającą). Najlepsze ubararwienie prezęntuje w większych stadach(minimum 10 sztuk). Jako rośliny biotopowe stosuje sie Lagenandra ovata i blyksa Auberta(Blyxa auberti). Jako ryby towarzyszące można wybrać danio malabarskie(Devario malabaricus), ryby z rodzaju Mesonoemacheilus, Travancoria i Garra
  • Przy zamiarze rozmnażania barzanki pręgowanej należy upewnić się iż ryby rozrodowe pochodzą z tych samych populacji(odmian gograficznych). Ponieważ pomiędzy poszczególnymi formami mogą istnieć znaczne różnice genetyczne, może dochodzić do hybrydyzacji.
  • Gatunek został opisany w 1849 roku przez angielskiego zoologa Thomas'a Caverhill'a Jerdon'a. 

Bibliografia:
-http://www.iucnredlist.org/details/172367/0
-http://www.seriouslyfish.com/species/haludaria-fasciata/
-http://www.fishbase.org/summary/24700
-http://akwa-mania.mud.pl/ryby/ryby/rybyp/Puntius%20fasciatus.html
-http://www.akwa-mania.mud.pl/archiwum/a49/a49,1.html
-https://en.wikipedia.org/wiki/Cyprinidae

środa, 19 października 2016

Hypogeophis rostratus - kolejny, lecz unikatowy marszczelec z Seszeli

  • Królestwo: Zwierzęta
  • Podtyp: Kręgowce
  • Gromada: Płazy
  • Rząd: Płazy beznogie
  • Rodzina: Marszczelcowate
  • Gatunek: Hypogeophis rostratus

Występowanie

Gatunek endemiczny dla 10 granitowych wysp Felicite, Sainte Anne, Praslin, Silhouette, Mahé, La Digue, Fregate, Cerf, Curieuse i  Grand Soeur.

Siedlisko

Zasiedla głównie pierwotne lasy deszczowe na terenach wzgórzystych, choć spotykany także na terenach górskich do 900 m n.p.m. Akceptuje pewien stopień zakłóceń w środowisku spowodowanych działalnością człowieka, dlatego marszczelca można spotkać na terenach plantacji, ogrodów wiejskich, oraz silnie zdegradowanych lasach.

Ogólny opis

Marszczelcowate posiadają wydłużone, wężowate i beznogie ciało, podzielone na segmenty, dzięki fałdom skórnym. Głowa zwykle szeroka i stosunkowo masywna. Marszczelce posiadają parę czuciowych, wyrostków na pysku(zwykle między oczami, a nozdrzami, lub pod nozdrzami). Otwór gębowy usytuowany na dolnej części głowy. Oczy uwstecznione pokryte skórą(u niektórych gatunków dodatkowo tkanką kostną). Nozdrza usytuowane na krańcu pyska, po jego bokach.   Marszczelce zwykle nie przekraczają 60 cm długości ciała. Nie posiadają ogona. Ich ciało pokrywa wydzielina jadowa o słabej toksyczności, choć jej dokładne oddziaływanie na organizmy żywe nie zostało poznane.

Hypogeophis rostratus jest dość małym marszczelcem, osiągającym od 20 do 37 cm długości ciała. Głowa stosunkowo mała o trójkątnym kształcie. Oczy widoczne, pokryte cienką warstwą skóry. Nozdrza dobrze widoczne. Wyrostki czuciowe(chemosensory) umiejscowione między oczyma, a nozdrzami po bokach pyska. Skóra zwykle koloru ciemnobrązowego, czasami delikatnie fioletowawa, jaśniejsza na brzusznej części ciała.

Dymorfizm płciowy

Brak danych.

Populacja i zagrożenia

Marszczelec uznawany przez IUCN jako niezagrożony i klasyfikowany jako gatunek najmniejszego ryzyka na wyginięcie. Hypogeophis rostratus posiada endemiczny, lecz dość szeroki zakres występowania. Postępujące wylesianie wysp może potencjalnie zagrażać gatunkowi, choć z uwagi na łatwość w przystosowaniu się do środowisk zmienionych przez człowieka, przypuszczalnie czynnik ten nie ma większego znaczenia dla przetrwania gatunku.

Pożywienie 

Bezkręgowce glebowe np. dżdżownice. Przypuszczalnie także drobne kręgowce np. małe gryzonie, żaby itp.


Zachowanie

Słabo poznane. Hypogeophis rostratus bytuje w norach, wyrytych w wilgotnej ściółce, pod stosami liści, pniami, lub odpadkami. Na swoje ofiary poluje z zasadzki, kiedy bezkręgowiec przechodzi w pobliżu nory, lub wejdzie do niej. Marszczelec charakteryzuje się dosyć silnym zgryzem, przez co złapanej zdobyczy rzadko udaje się uciec, a płaz może z powodzeniem polować także na mniejsze kręgowce.  W deszczowe dni może opuszczać kryjówkę.  

Rozród

Słabo poznany. Przypuszczalnie okres rozrodczy przypada w porze deszczowej(grudzień-marzec). Samica składa jaja w norkach blisko niewielkich strumieni i zbiorników wodnych. Badacze sugerują iż samica Hypogeophis rostratus może złożyć od 6 do 30 jaj. Wysoka wilgotność ściółki, spotęgowana częstymi deszczami, zapobiega wyschnięciu jaj, którymi przypuszczalnie opiekuje się samica(owija się wokół nich), aż do wylęgu larw. Przypuszczalnie larwy od razu po wykluciu wędrują do pobliskich zbiorników wodnych, gdzie przechodzą metamorfozę. Cykl ten jednak nadal pozostaje tajemnicą.

Długość życia

Brak danych.

Naturalni wrogowie

Brak danych. Marszczelec może padać ofiarą ptaków drapieżnych np. pustułki seszelskiej(Falco araeus), oraz wprowadzonych przez człowieka kotów i szczurów. Z uwagi na skryty tryb życia Hypogeophis rostratus rzadko bywa obiektem łowów.

Znaczenie dla człowieka

Gatunek nie posiada szczególnego znaczenia dla człowieka. Uważany przez miejscową ludność na zwierzę pożyteczne, polujące na szkodniki upraw, oraz spulchniające glebę.

Systematyka i pokrewieństwo

Marszczelce to rodzina bardzo słabo poznanych płazów beznogich, których ekologia, ewolucja, czy systematyka jest bardzo skromnie zbadana. Rodzina ta obejmuje obecnie ok. 100 gatunków, występujących na terenach obu Ameryk, Afryki, Azji, oraz na Seszelach. Przypuszczalnie marszczelce występowały już we wczesnym paleozoiku ok. 500-450 mln lat temu, o czym świadczy obecność marszczelców na Seszelach(min. Hypogeophis rostratus), będąc pozostałościami po superkontynencie Gondwana. Sama ewolucja tych płazów nie została jednak poznana, a naukowcy sądzą iż mogą one pochodzić od karbońskich lepospondyli, lub temnospondyli żyjących w karbonie, premie, triasie i kredzie.

Marszczelce prowadzą skryty tryb życia, zakopując się w glebie, ściółce, lub ukrywając się pod korzeniami, kamieniami itp. Większość gatunków jest jajorodna z przejściową formą larwalną w cyklu dojrzewania, choć u niektórych gatunków z jaj wykluwają się ukształtowane osobniki, zaś niektóre są jajożyworodne.

Z uwagi na skryty tryb życia u większości przedstawicieli bardzo trudno oszacować stan populacji. Mimo wszystko większość uważanych jest za gatunki niskiego ryzyka na wyginięcie, gdyż łatwo adaptują się do środowisk zmienionych przez człowieka(np. plantacji, ogrodów, parków).

Rodzaj Hypogeophis jest monotypowy(tylko jeden przedstawiciel), choć czasami zalicza się do niego także Grandisonia brevis. Obecnie najbliższych krewnych Hypogeophis rostratus można szukać wśród rodzaju Grandisonia Praslinia, także zamieszkującymi Seszele.

Ciekawostki

  • Na Seszelach występują 4 gatunki marszczelców z rodzaju Grandisonia(Grandisonia alternans, Grandisonia larvata, Grandisonia sechellensis i Grandisonia brevis), Hypogeophis rostratus, oraz Praslinia cooperi. Wszystkie te gatunki są jedynymi płazami beznogimi zamieszkującymi Seszele.
  • Gatunek został opisany w 1829 roku przez francuskiego zoologa Georges Cuvier.
  • Podobnie jak na większości ekosystemów wyspiarskich na Seszelach rozwinęła się unikatowa fauna i flora. Występują tu endemicznie min. papuzica seszelska(Coracopsis barklyi), dziwogon aldabrański(Dicrurus aldabranus), wikłacz seszelski(Foudia sechellarum), 6 gatunków nietoperzy(jedyne lądowe ssaki), słodkowodny krab Seychellum alluaudi, 5 endemicznych gatunków żab, kameleon Archaius tigris, 2 gatunki węży(Lycognathophis seychellensis, Lamprophis geometricus) oraz żółwie olbrzymie(Aldabrachelys gigantea). Oczywiście jak przy każdym wyspowym ekosystemie zajmowanym przez człowieka, wymienić można tu także gatunki wymarłe min. chaszczaka aldabrańskiego(Nesillas aldabrana) i aleksandrettę seszelską(Psittacula wardi).
Bibliografia:
-https://repository.si.edu/bitstream/handle/10088/13328/USNMP-16_970_1894.pdf?sequence=1&isAllowed=y
-http://www.iucnredlist.org/details/59566/0
-http://amphibiaweb.org/species/1901
-https://en.wikipedia.org/wiki/Caeciliidae
-https://pl.wikipedia.org/wiki/Marszczelcowate
-https://books.google.pl/books?id=1ywLCAAAQBAJ&pg=PA92&lpg=PA92&dq=Hypogeophis+rostratus+breed&source=bl&ots=0KaE91FAJT&sig=PJDmtQT6Zprkb9TbgEwkTbcsKMU&hl=pl&sa=X&ved=0ahUKEwiA4Luq7eTPAhWMJSwKHYg9DcsQ6AEIVjAI#v=onepage&q=Hypogeophis%20rostratus%20breed&f=false

środa, 12 października 2016

Pelodiscus parviformis - żółwiak chiński mniejszy

inne nazwy: żółwiak chiński mniejszy*
  • Królestwo: Zwierzęta
  • Podtyp: Kręgowce
  • Gromada: Gady
  • Rząd: Żółwie
  • Rodzina: Żółwiakowate
  • Gatunek: Pelodiscus parviformis

Występowanie

Gatunek stwierdzony w kilku rejonach Chin min. na terenie Regionu Autonomicznego Kuangsi-Czuang(Lingchuan County, Ziyuan County, Guanyang County, Xing'an County i Quanzhou County) i Hunan(Dong'an County, Qiyang County i Dao County). Niektóry raporty mówią o jego występowaniu na terenie Hajnanu, Tajwanu, Wietnamu, czy Japonii. Dokładny zakres występowania nie został określony. 

Siedlisko

Zbiorniki wodne(rzeki, stawy, kanały, jeziora, tereny bagienne itp.) o powolnym nurcie, zwykle o piaszczystym, lub błotnistym podłożu.

Ogólny opis

Żółwiakowate to charakterystyczna rodzina żółwi, które wyróżnia przede wszystkim budowa pancerza. Karapaks w przeciwieństwie do większości żółwi nie jest zbudowany z rogowych płytek, lecz pokryty elastyczną, szorstką, grubą i miękką skórą. Boki skorupy elastyczne i miękkie z uwagi na brak podpory kostnej(kość występuje jedynie w środkowej części karapaksu). Plastron, podobnie jak karapaks, pokryty skórą, lecz nie okrywa w całości części brzusznej gada(okryta jest część środkowa i przednia strony brzusznej). Kończyny wyposażone w wiosłowate łapy(palce połączone płona pławną), które posiadają trzy pazury(stąd ich inna nazwa żółwie trójpazurzaste). Szyja żółwiaków jest bardzo długa(często stanowi połowę długości karapaksu), natomiast głowa wydłużona, zakończona ryjkowato wydłużonym nosem.

Pelodiscus parviformis morfologicznie przypomina żółwiaka chińskiego, jednak osiąga mniejsze rozmiary 10-12 cm długości pancerza(karapaksu). Podobnie jak żółwiak chiński, karapaks jest koloru od oliwkowego po brązowy, czasami pokryty ciemnymi plamami(zwłaszcza u osobników młodych), natomiast plastron żółty, lub jasnokremowy. U osobników młodych(zwykle do 7 roku życia) plastron jest czerwono-pomarańczowy z czarnymi plamami. Kończyny i głowa koloru oliwkowego. Szyja i czasami głowa pokryta jasnożółtym cętkowaniem. U osobników młodych dodatkowo głowa i szyja może być pokryta ciemnymi paskami i liniami, które często odchodzą od oczu, a także na pancerzu i szyi mogą występować jasne, lub ciemne plamy. Oczy żółwiaka są duże, wyłupiaste. Szczęki mocne z odsłoniętymi, mięsistymi wargami. Ogon krótki.

Dymorfizm płciowy

Widoczny u osobników dorosłych. U żółwiaków występuje wielkościowy dymorfizm płciowy(samice osiągają większe rozmiary).

Populacja i zagrożenia

Nie jest znany stan populacji, ani potencjalne zagrożenia dla tego gatunku żółwiaka. Stopień zagrożenia według IUCN nie został obecnie określony. Żółwiowi może zagrażać utrata siedliska, oraz polowania dla mięsa, dodatkowo z uwagi na prawdopodobny mały zakres, żółwiak może być gatunkiem poważnie zagrożonym.


Pożywienie

Mięsożerca. Jego ofiarą padają ryby, skorupiaki, mięczaki, owady, płazy, oraz nieduże kręgowce(także młode osobniki własnego gatunku). Nie gardzi padliną.

Zachowanie

Ekologia gatunku nie jest poznana, choć przypuszcza się iż nie odbiega zanadto od zachowań spokrewnionego gatunku żółwiaka chińskiego. Żółwiaki są gadami o wodnym trybie życia, czasami jednak wychodzącymi na brzeg, kawałek konara, czy skałę w celu wygrzania się. Prowadzi głównie dzienny tryb życia. Większość dnia spędza zagrzebany w podłożu, wychylając jedynie długą szyję i głowę(którymi potrafi zaczerpnąć powietrza, nie ruszając się z miejsca), wypatrując(wzrok główny zmysł) potencjalnych ofiar. Poluje pod wodą, gdyż brak języka uniemożliwia mu połykanie pokarmu poza środowiskiem wodnym. Ofiary łapie z zasadzki(łapie przepływające zwierzęta), lecz nieraz aktywnie poluje. Szczęki żółwiaka z łatwością kruszą skorupy i pancerze skorupiaków i mięczaków. Dzięki nitkowatym kosmkom znajdującym się na błonie śluzowej gardzieli, żółwiak potrafi pobierać tlen z wody(poruszając wtedy rytmicznie pyskiem), dzięki czemu potrafi przez dłuższy czas przebywać pod wodą. Gad potrafi ponadto wydalać mocznik przez otwór gębowy. Jest to przystosowanie do życia w wodzie słonawej i słonej(choć Pelodiscus parviformis w takowych przypuszczalnie nie występuje), gdyż pobierany nadmiar soli z wodą nie wędruje przez cały układ pokarmowy/moczowy i nie obciąża nerek oraz nie zaburza równowagi chemicznej w ciele. Żółwiak jest gatunkiem samotniczym, zwykle nie akceptującym innego osobnika w swoim zasięgu. W razie zagrożenia żółw potrafi wycofać swoją szyję, głowę i kończyny pod osłonę skorupy, lecz nie zawaha się aktywnie bronić. Silne szczęki żółwiaka mogą z łatwością odgryźć palec człowiekowi. Gatunek zimujący.

Rozród

Brak danych. Żółwiak chiński do rozrodu przystępuje po wybudzeniu się z odrętwienia(ok. marca-kwietnia). Zwykle od czerwca do sierpnia samice składają jajka w wykopanych przez siebie niegłębokich norach. Samica żółwiaka chińskiego składa od 8 do 24 jaj, 2-3 razy w sezonie. Jajka żółwiaka mają ok. 2 cm średnicy. Średni czas inkubacji jaj trawa od 60 do 80 dni(w zależności od temperatury). Młode żółwiaki chińskie po wykluciu mierzą ok. 2-3 cm długości karapaksu. Po wykopaniu się z gniazda, żółwiaczki szybko wędrują w kierunku wody i szukają odpowiedniej kryjówki(młode żółwiaki prowadzą skryty tryb życia). Przez okres pierwszych 2 tygodni od wyklucia odżywiają się zmagazynowaną zawartością żółtka, później jednak przystępują do polowania na bezkręgowce.


Długość życia

Brak danych. Przypuszczalnie żyje podobnie jak żółwiak chiński, ok. 20-30 lat.

Naturalni wrogowie

Dorosłe osobniki zwykle nie posiadają naturalnych wrogów(czasami podawane są raporty o polowaniu na dorosłe żółwiaki przez aligatora chińskiego). Najbardziej narażone są jaja i osobniki młodociane, które mogą paść ofiarą lisów, ptaków(np. z rodziny krukowatych), łasicowatych, węży, większych ryb, a także dorosłych osobników własnego gatunku.

Znaczenie dla człowieka

Pelodiscus parviformis, jako gatunek nie posiada szczególnego znaczenia dla człowieka. Jednak mięso żółwiaków jest uważane za przysmak, dlatego są one obiektem polowań. Największy popyt na rynku konsumenckim ma mięso żółwiaka chińskiego, lecz z uwagi na trudność w rozróżnieniu tych dwóch gatunków, możliwe iż Pelodiscus parviformis posiada także znaczenie rynkowe(mięso może być błędnie sprzedawane jako pochodzące od żółwiaka chińskiego).

Systematyka i pokrewieństwo

Żółwiakowate to rodzina żółwi, które odznaczają się dość specyficznymi przystosowaniami. Pancerz żółwiaków zbudowany jest z kostnych płyt, lecz bez pancerza rogowego. Zamiast tego pancerz okrywa gruba i elastyczna skóra(podobnie jak u miekkoskórka dwupazurzastego). Żółwiakowate są często określane mianem najbardziej przystosowanych do wodnego życia żółwi słodkowodnych. Żółwiaki posiadają specyficzną budowę gardzieli(pokryta nitkowatymi, dobrze unaczynionymi kosmykami), która działa podobnie jak skrzela ryb(żółwiak potrafi pobierać tlen z wody, poruszając wtedy rytmicznie pyskiem). Żółwiaki należą do jednych z największych żółwi słodkowodnych. Wielki żółw Cantora(Pelochelys cantorii) może osiągać do 1 metra długości karapaksu i ok. 100 kg wagi.

Żółwiaki zamieszkują tereny Azji, Afryki i Ameryki Północnej. Zasiedlają głównie wody słodkie(jeziora, tereny bagienne, kanały, stawy i rzeki o słabym nurcie), lecz także wody słonawe i słone(ujścia rzek, wody przybrzeżne). Żółwiaki potrafią wydalać mocznik przez otwór gębowy, przez co picie słonej wody nie wyrządza szkód w organiźmie gada.

Najstarszy odnaleziony żółwiak(Trionyx kyrgyzensis) występował na terenie Azji(Azja Środkowa) we wczesnej kredzie(alb, ok. 112-99,6 mln lat temu), choć odnajdywano starsze fragmenty szkieletu żółwi(z okresów apt, nekom), które mogą należeć z dużym prawdopodobieństwem do przedstawiciela rodziny żółwiaków. Niegdyś za najstarszego przedstawiciela żółwiakowatych uznawano Sinaspideretes wimani(jura), jednak obecnie sądzi się iż należy klasyfikować go do rodziny miękkoskórowatych. W wieku cenomańskim(górna kreda, 93,5-99,6) żółwiaki przypuszczalnie pojawiły się w Ameryce Północnej. W eocenie żółwiaki obficie zamieszkiwały także tereny Europy(np. Trionyx ikoviensis, Trionyx messelianus).

Obecnie do rodziny żółwiaków zalicza się 31 gatunków obecnie żyjących. Wiele z nich jest gatunkami poważnie zagrożonymi np. Rafetus euphraticus, czy Palea steindachneri. Do najbardziej zagrożonego gatunku żółwia, odkąd Chelonoidis abingdoni uznany jest za wymarły(z listy 25 najbardziej zagrożonych żółwi świata, Turtle Survival Alliance), należy przedstawiciel żółwiakowatych, mianowicie żółwiak szanghajski(Rafetus swinhoei), którego populacja liczy 3 osobniki(2 samce i 1 samice), które trzymane są w zamkniętych ośrodkach. Podejmowano kilka prób rozmnożenia owego gatunku, lecz obecnie żadna nie przyniosła efektu. Na listę zakwalifikował się także inny gatunek żółwiaka Chitra chitra(na miejscu 12). Żółwiakom zagrażają min. nadmierne polowania, oraz utrata siedliska życia(zwłaszcza zanieczyszczenie wód).

Mięso żółwiaków jest spożywane w wielu rejonach świata. Zwłaszcza Chiny odznaczają się dużym popytem na ów składnik potraw. Mięso żółwia poddawane jest zwykle duszeniu, a następnie podawane wraz z pędami bambusa, migdałami, bądź sosem chili. Pierwotnie żółwie odławiano z naturalnego środowiska, co znacząco odbiło się na populacji wielu gatunków. Obecnie popularne są hodowle żółwiaków, zaopatrujące rynek w mięso tego gatunku, choć nie zlikwidowało to odłowów żółwi z naturalnego środowiska(choć znacząco zmniejszyło). W Chinach do najpopularniejszych zjadanych żółwiaków należy żółwiak chiński(Pelodiscus sinensis), oraz Palea steindachner(który w naturalnym środowisku jest gatunkiem poważnie zagrożonym). Mięsu żółwiaków przypisuje się także właściwości lecznicze(medycyna ludowa). Żółwiaki są także często hodowane jako domowe pupile. Zwłaszcza w Europie(także w Polsce) ciszą się dużą popularnością, jednak z uwagi na specyficzne wymogi, duże osiągalne rozmiary, oraz możliwość wyrządzenia krzywdy właścicielowi, polecane są dla doświadczonych pasjonatów. Do popularniejszych w hodowlach należą żółwiak chiński(Pelodiscus sinensis) i żółwiak drapieżny(Apalone ferox). Na terenie USA żółwiak chiński stał się gatunkiem inwazyjnym, obecnie o nieznanym wpływie na rodzime środowisko.       

Rodzaj Pelodiscus liczy obecnie 4 gatunków żółwiaków, min. żółwiaka chińskiego(Pelodiscus sinensis), oraz Pelodiscus maackii, Pelodiscus axenaria i Pelodiscus parviformis, które zostały wyodrębnione na podstawie badań genetycznych.

Ciekawostki


  • Pelodiscus parviformis został wyodrębniony jako gatunek w 1997 roku.
  • Gatunek bardzo słabo poznany. Wszyscy przedstawiciele rodzaju Pelodiscus są do siebie morfologicznie bardzo podobni, co utrudnia badanie zachowanie poszczególnych gatunków.
  • Epitet gatunkowy "parviformis" tłumaczy się na "mniejszą formę". Odnosi się to do mniejszych rozmiarów osiąganych przez Pelodiscus parviformis w porównaniu do innych przedstawicieli rodzaju.  

  
Bibliografia:
https://www.researchgate.net/publication/273985399_Validity_of_Pelodiscus_parviformis_Testudines_Trionychidae_Inferred_from_Molecular_and_Morphological_Analyses
-https://pl.wikipedia.org/wiki/%C5%BB%C3%B3%C5%82wiak_chi%C5%84ski
-http://www.terrarium.com.pl/171-pelodiscus-sinensis-zolwiak-chinski/
-https://en.wikipedia.org/wiki/Chinese_softshell_turtle
-https://nas.er.usgs.gov/queries/factsheet.aspx?SpeciesID=1278
-http://www.reptilesmagazine.com/Turtles-Tortoises/Turtle-Care/Soft-Shelled-Turtle-Information-and-Care/
-https://pl.wikipedia.org/wiki/%C5%BB%C3%B3%C5%82wiakowate
-https://books.google.pl/books?id=xfq8hK-2Oj0C&pg=PA420&lpg=PA420&dq=paleontology+first+Trionychidae&source=bl&ots=tCINoarh9u&sig=gJnzaOczR3gVQUf0K1crBPgzFlk&hl=pl&sa=X&ved=0ahUKEwiXrZn-x9PPAhUHDSwKHaVqCN4Q6AEIXzAJ#v=onepage&q=paleontology%20first%20Trionychidae&f=false