piątek, 29 lipca 2016

Grandisonia alternans - marszczelec z Seszel

  • Królestwo: Zwierzęta
  • Podtyp: Kręgowce
  • Gromada: Płazy
  • Rząd: Płazy beznogie
  • Rodzina: Marszczelcowate
  • Gatunek: Grandisonia alternans

Występowanie

Grandisonia alternans jest gatunkiem endemicznym dla 7 granitowych wysp Seszeli(Afryka): Mahé, La Digue, Silhouette, Ste, Frégate, Félicité i Praslin.

Siedlisko

Marszczelec zasiedla tereny lasów deszczowych i plantacji(np. palm kokosowych), choć spotyka się go także na terenach silnie zmienionych przez człowieka np. zdegradowanych lasach, obszarach wiejskich i miejskich(np. w ogrodach, parkach). Głównym czynnikiem ograniczającym występowanie gatunku jest wilgotność, która musi zachowywać się na dość wysokim poziomie. Spotykany do ok. 600-700 m n.p.m.

Ogólny opis

Grandisonia alternans podobnie jak inne marszczelcowate, posiada wydłużone, wężowate i beznogie ciało. Osiąga ok. 330 mm długości ciała. Głowa zaokrąglona, lekko trójkątna z proporcjonalnie dużym otworem gębowym. Para czuciowych wyrostków zlokalizowana między oczami, a nozdrzami, lecz bliżej tych drugich. Otwory nosowe dobrze widoczne. Oczy widoczne, lecz pokryte cienką warstwą skóry(uwstecznione). Całe ciało płaza zwykle koloru ciemnofioletowego, czasami z żółtoszarymi przebarwieniami.

Dymorfizm płciowy

Brak danych

Populacja i zagrożenia

Grandisonia alternans jest uznawany za gatunek niezagrożony, określany przez IUCN jako najmniejszego ryzyka na wyginięcie. Jego populacja mimo endemicznego charakteru jest dość szeroko rozłożona(na 7 wyspach Seszeli). Gatunek wydaje się powszechny, bardzo łatwo akceptuje tereny zmienione przez człowieka(plantację, parki, ogrody).

Pożywienie

Brak danych. Zapewne drobne bezkręgowce, jak u innych marszczelców.

Zachowanie

Gatunek słabo poznany. Większość czasu przebywa pod wilgotną glebą, liśćmi, kamieniami i pniami, gdzie wykopuje niewielkie norki. Może opuszczać schronienie w deszczowe dni.

Rozród

Słabo poznany. Przypuszczalnie okres rozrodczy przypada w porze deszczowej(grudzień-marzec). Jest gatunkiem jajorodnym. Samica składa ok. 20 jaj(informacja niepewna), wokół których owija się i chroni. Gniazduje zwykle w norkach pod pniami, kamieniami itp. Młode przechodzą formę larwalną. Po wykluciu się posiadają parę otworów skrzelowych. Przypuszczalnie larwy rozwijają się w nasiąkniętej wodą glebie, okresowych zbiornikach wodnych, lub małych strumieniach, już bez opieki matki.

Długość życia

Brak danych.

Naturalni wrogowie

Brak danych. Marszczelec może padać ofiarą ptaków drapieżnych np. pustułki seszelskiej(Falco araeus), oraz wprowadzonych przez człowieka kotów i szczurów. Z uwagi na skryty tryb życia Grandisonia alternans rzadko bywa obiektem łowów.


Znaczenie dla człowieka

Gatunek nie posiada szczególnego znaczenia dla człowieka, poza tym iż występuje w środowiskach antropogenicznych.

Systematyka i pokrewieństwo

Marszczelcowate to rodzina płazów beznogich, obejmująca ok. 100 gatunków. Linia ewolucyjna tych płazów nie jest poznana, gdyż istnieje bardzo mało dowodów kopalnych. Przypuszczalnie płazy te istniały już  we wczesnym paleozoiku(ok. 500-450 mln lat temu), gdyż występujące na Seszelach marszczelce z rodzaju Grandisonia, uważane są za pozostałości po superkontynencie Gondwana. Sama ewolucja płazów beznogich jest dla badaczy wielką niewiadomą. Jedna teoria mówi iż są potomkami lepospondyli, inne iż temnospondyli. Marszczelcowate posiadają wężowe, wydłużone ciało z widoczną segmentacją. Głowa zwykle szeroka i stosunkowo masywna. Marszczelce posiadają parę czuciowych wyrostków na pysku(zwykle między oczami, a nozdrzami, lub pod nozdrzami). Skóra wyposażona jest w gruczoły jadowe. Jad marszczelców jest słaby, choć jego dokładny skład i oddziaływanie na organizmy żywe nie zostało zbadane. Zwykle nie przekraczają 40-60 cm. Marszczelce występują obecnie na terenach obu Ameryk, Afryki, Azji, oraz na Seszelach. Prowadzą skryty tryb życia, kryjąc się w ściółce, glebie, pod kamieniami, pniami itp. Większość gatunków jest jajorodna z przejściową formą larwalną w cyklu dojrzewania, choć u niektórych gatunków z jaj wykluwają się ukształtowane osobniki, zaś niektóre są jajożyworodne. Przedstawiciele marszczelcowatych zwykle nie są uważane za zagrożone(poza niektórymi gatunkami np. Grandisonia brevis), choć u większość przedstawicieli z uwagi na to iż prowadzą skryty tryb życia , trudno jest oszacować stan populacji. Szybko adaptują się do środowisk zmienionych przez człowieka.

Rodzaj Grandisonia liczy obecnie 4 gatunki(Grandisonia alternans, Grandisonia larvata, Grandisonia sechellensis Grandisonia brevis, czasami zaliczany do rodzaju Hypogeophis). Wszyscy przedstawiciele są endemiczni dla Seszeli. Występują na terenach leśnych, lecz szybko przystosowują się do środowisk zmienionych przez człowieka. Jednym wyjątkiem jest Grandisonia brevis. Występuje na wyspie Mahé i przypuszczalnie na wyspie Silhouette. Znany jest tylko z kilku rejestracji, z czego ostania pochodzi z 1991 roku. Zamieszkuje lasy deszczowe i przypuszczalnie nie akceptuje terenów zmienionych przez działalność człowieka(nigdy go na owych terenach nie spotkano). Obecnie klasyfikowany przez IUCN jako poważnie zagrożony.

Ciekawostki

  • Poza przedstawicielami rodzaju Grandisonia na Seszelach występują jeszcze inne gatunki marszczelców Hypogeophis rostratus oraz Praslinia cooperi, są one jedynymi płazami beznogimi zamieszkującymi Seszele. 
  • Grandisonia alternans jest uważany za najpowszechniejszego marszczelca na terenie Seszeli.
  • Gatunek został opisany w 1893 roku przez amerykańskiego zoologa Leonhard'a Stejneger'a.

Bibliografia:
-http://islandbiodiversity.com/Phelsuma%2024-3.pdf
-http://eol.org/pages/1048222/details
-https://en.wikipedia.org/wiki/Caeciliidae
-https://en.wikipedia.org/wiki/Gymnophiona
-https://en.wikipedia.org/wiki/Grandisonia
-http://www.iucnredlist.org/details/59558/0
-http://amphibiaweb.org/species/1889

środa, 20 lipca 2016

Krokodyl wąskopyski - jeden z najrzadszych krokodyli

inne nazwy: krokodyl pancerny
  • Królestwo: Zwierzęta
  • Podtyp: Kręgowce
  • Gromada: Gady
  • Rząd: Krokodyle
  • Rodzina: Krokodylowate
  • Gatunek: Krokodyl wąskopyski(Mecistops cataphractus)

Występowanie

Krokodyl wąskopyski zamieszkuję zachodnią i środkową część Afryki. Jego zasięg obejmuje Senegal, Gambię, Gwinee Bissau(wraz z archipelagiem Bijagós), Gwinee, Sierra Leone, Liberię, Wybrzeże Kości Słoniowej, południowej rejony Mali, Ghanę, Burkina Faso, Togo, Benin, Nigerię, Kamerun, południowy Czad, Republikę Środkowoafrykańską, Gwinee Równikową, Gabon, Kongo, Demokratyczną Republikę Konga, zachodnią Tanzanię, północną Angolę i północną Zambię. W wielu tych rejonach został jednak przypuszczalnie wytępiony(Benin, Senegal, Burkina Faso, Gwinea Bissau, Mali, Togo, Angola, Czad, Gwinea Równikowa, Tanzania i Zambia).

Siedlisko

Krokodyl wąskopyski preferuje rzeki i słodkowodne zbiorniki wodne(retencyjne, słodkowodne laguny) na terenach gęsto zalesionych. Spotykany jednak także w zbiornikach wodnych na terenie lasów sawannowych. Okazjonalnie może wpływać do słonawych, przybrzeżnych lagun.

Ogólny opis

Krokodyle, do których należy opisywany gatunek, charakteryzują się solidnie zbudowanym, wydłużonym, podobnym do jaszczurczego ciele. Kończyny są stosunkowo krótkie(przednie łapy zakończone 5 palcami, tylne czterema spięte błoną pławną). Pysk spłaszczony, wydłużony, wyposażony w ostre zęby. Skóra gruba, zrogowaciała, tworząca szereg tarczek, chroniących zwierzę. Krokodyl wąskopyski jest średniej wielkości krokodylem, osiągającym rozmiar w przedziale 2,5-4,3 metrów. Pysk wyjątkowo smukły, przypominający ten występujący u gawiala(przystosowany do łapania ryb), pozbawiony wypukłości kostnych. Paszcza wyposażona w 64-70 zębów, 14-18 po każdej stronie szczęki i żuchwy. Nozdrza znajdują się na uwypukleniu na końcu pyska. Oczy wyłupiaste, znajdujące się na czubku głowy. Krokodyl wąskopyski posiada 3-4 rzędów ochronnych łusek na karku(inne krokodylowate posiadają tylko 2). Grzbiet, ogon i boki ciała pokryte grubymi, uwypuklonymi łuskami. Kończyny masywne, wyposażone w ostre pazury. Na górnej części ogona występują kile(grzebienie ogonowe), wysokie, trójkątne łuski, biegnące w 2 rzędach, przechodzące w pojedynczy grzebień w okolicach środka ogona. Ubarwienie od zielono-szarego po żółto-zielony. Ciało pokryte ciemnymi plamami i poprzecznymi pręgami na grzbiecie i ogonie. Powierzchnia brzuszna jaśniejsza(oliwkowa, żółtawa), czasami z kilkoma ciemnymi plamami.

Dymorfizm płciowy 

Samce osiągają większe rozmiary, niż samice w podobnym wieku.

Populacja i zagrożenia

Krokodyl wąskopyski jest gatunkiem dość rzadkim, co znacznie utrudnia jednoznaczne określenie statusu. Od 1996 roku był uznawany przez IUCN jako gatunek DD(niewystarczające dane), lecz ostanie badania wniosły wiele informacji, które określiły stan populacji krokodyla. Na terenie Afryki Zachodniej gatunek poniósł znaczne straty w liczebności w skutek działalności człowieka(wycinanie lasów, polowania). Na terenie Liberii i Nigerii gatunek znacznie zmniejszył swoją populację, oraz prawdopodobnie wymarł z terenów Benin, Senegalu, Burkina Faso, Gwinei Bissau, Mali, Togo, Czadu i Gwinei Równikowej. Jedynie na terenie Gabonu i Wybrzeża Kości Słoniowej populacja zachodnio-afrykańska, mimo dużych spadków, wydaje się być niezagrożona. Na terenie Gwinei Równikowej gatunek nie był widywany od 1980 roku. Na terenie Angoli, północnych i południowych obszarach Demokratycznej Republiki Konga gatunek jest wymarły(choć niema jednoznacznych dowodów na to iż kiedykolwiek tam występował), natomiast w wyniku zmian środowiskowych na terenie jeziora Tanganika, Mweru i rzece Luapula, gad na owych obszarach stał się niezwykle rzadki(przypuszczalnie wymarły na terenie Tanzanii i Zambii). Niektórzy badacze sądzą jednak iż na terenie jeziora Mweru przetrwała stabilna populacja krokodyla, oraz występuje jeszcze w kilku populacjach na terenie dorzecza Luapula. Na terenie Demokratycznej Republiki Konga i Konga obecnie liczebność krokodyla wąskopyskiego wydaje się niezagrożona. Informację dotyczące występowania i stanu populacji krokodyla pochodzą zwykle z pojedynczych, często przypadkowych obserwacji(min. nie wiadomo czy krokodyl występował kiedykolwiek na terenie Mali, Burkina Faso, czy Angoli, gdyż obserwację tego gatunku na tych obszarach nie zostały nigdy potwierdzone). Na terenie Tanzanii krokodyl wąskopyski jest uznawany za przypuszczalnie wymarłego, mimo to podczas wyznaczania mokradeł Malagarasi-Muyovozi Wetland Complex(Tanzania) w Konwencji ramsarskaiej w 2000 roku, kilka krokodyli tego gatunku nadal tam występowało. Doniesienia z Afryki Środkowej sugerują także iż krokodyl pancerny posiada kilka lokalnych, lecz dużych populacji na terenie dorzecza rzeki Ogowe(Gabon, Kongo), zbiorników przybrzeżnych na terenie Gabonu i rejonie Lac Tele(obszar Jeziora Tele, DRK). Podczas badań z 2011 roku na terenie Demokratycznej Republiki Konga odkryto także kilka małych populacji na terenie rzeki Aruwimi i górnym biegu rzeki Lomami, co skłoniło badaczy do wysunięcia spekulacji iż na dużych połaciach niezamieszkałych lasów wzdłuż rzeki Kongo, może utrzymywać się duża populacja tego gada. W Afryce Zachodniej. Spadek liczebności krokodyla wąskopyskiego związany jest z kilkoma czynnikami. W przeszłości krokodyl był obiektem polowań komercyjnych, głównie z uwagi na skórę(z której wykonuje się elementy odzieży). Polowania zasilały się zwłaszcza tam, gdzie odnotowano spadek liczebności krokodyla nilowego. Krokodyl był także zabijany w celu pozyskania mięsa. Obecnie w większości krajów w których występuje krokodyl pancerny, polowania na ten gatunek są prawnie zabronione. Jednak w kilku brak podmiotu wykonawczego nawet na obszarach chronionych, przez co mimo zakazu polowań krokodyle są nadal zabijane. Obecnie w Afryce Zachodniej i Środkowej odnotowano spadek polowań na owego krokodyla, lecz nie z uwagi na przepisy ochronne(wyznaczone przez CITES), lecz zmniejszenie się populacji gatunku. Niszczenie środowiska jest także poważnym zagrożeniem dla opisywanego gada. Lasy są często karczowane, lub modyfikowane na plantację kakao, kauczuku, lub pod osiedla ludzkie. Duże znaczenie w zmniejszaniu się liczebności krokodyla ma także  rybołówstwo. Nadmierna eksploatacja ryb w środowisku w którym żyje drapieżnik, ogranicza mu dostępność do pożywienia, a dodatkowa krokodyle często giną zaplątane w sieci rybackie. Obecnie nie są prowadzone żadne programy ochronne, skierowane głównie na krokodyla wąskopyskiego(występuje jednak na kilku obszarach chronionych). Wdrożenie programu hodowli gatunku w niewoli i jego reintrodukcji, wydaje się jedynym sposobem na przetrwanie krokodyla. Obecnie Wybrzeże Kości Słoniowej zgłosiło inicjatywę owego programu. Krokodyl wąskopyski przez IUCN jest notowany jako krytycznie zagrożony.

Pożywienie

Krokodyl wąskopyski, podobnie jak inne krokodyle, jest gatunkiem drapieżnym, polującym na wszelkiego rodzaju zwierzęta wodne i lądowe. Osobniki dorosłe żywią się głównie rybami, choć upolują także ptaka, żółwia, płaza, czy ssaka lądowego, który zbliżył się do wody(np. kanczyla). Nie gardzą padliną. Rybacy z Gabonu zaobserwowali także iż krokodyle dość często polują na węże wodne, nie zostało to jednak udokumentowane.

Zachowanie

Ekologia gatunku dość słabo poznana. Krokodyl wąskopyski jest gatunkiem wodnym, samotniczym i zmiennym trybie życia(aktywny za dnia i w nocy). Większość czasu spędza w wodzie, pływając głównie przy użyciu falującego na boki ogona, podczas gdy kończyny leżą blisko ciała(rozstawiane przy zatrzymaniu się). Przy powierzchni poruszają się wolno, wykonując wijące ruchy ogonem, lecz mogą nagle przyśpieszyć(spłoszone, lub polujące). Na lądzie poruszają się ociężale, wychodząc zwykle w celu wygrzania się, lub przechodząc do innego zbiornika wodnego. Krokodyle posiadają dwa główne typy poruszania się na lądzie. Chód niski, czyli krokodyl pełznie nie podnosząc kończyn z brzuchem ocierającym się o podłoże. Stosowany głównie blisko brzegu, przy podłożu błotnistym. Drugi chód to wysoki, krokodyl podnosi brzuch z podłoża, a kończyny są niemal wyprostowane. Krokodyl porusza się tak przy podłożu twardym. Poluje głównie z zasadzki, wystawiając oczy i czubek pyska z nozdrzami ponad wodę. Kiedy wypatrzy ofiarę ponad wodą powoli zbliża się do niej, aby nagle wyskoczyć z otwartą paszczą, Małe ofiary są głównie zabijane od razu w paszczy krokodyla, przez przerwanie rdzenia kręgowego. Aby chwycić rybę, czyhają pod wodą by podpłynęła dostatecznie blisko i uderzają paszczą na bok, chcąc pochwycić ofiarę. Krokodyl większość dnia spędza pod wodą, najczęściej w zacienionych rejonach. Wczesnym rankiem zwykle wychodzi na ląd w celu wygrzania się. Krokodyle łatwo mogą ulec przegrzaniu dlatego przez resztę dnia nie wychodzą na ląd. W nocy mogą polować(widzą w ciemności), także często wychodzą na ląd np. w celu znalezienia lepszego żerowiska. Krokodyle wąskopyskie uznawane są za jedne z najczęściej wydających odgłosy krokodyli(choć nie zostało to potwierdzone badaniami). Najczęściej są to warknięcia i chrząkania, mające na celu komunikację z pobliskimi osobnikami. Częste wydawanie odgłosów może świadczyć o bardziej uporządkowanej hierarchii niż u reszty krokodylowatych, choć badacze skłaniają się także to tezy iż krokodyle z uwagi na samotniczy tryb życia, muszą częściej wydawać odgłosy, aby przyciągnąć partnera, lub odstraszyć rywala. Krokodyle wąskopyskie są terytorialne, zwłaszcza samce, które nie akceptują innego osobnika na swoim rewirze. Wyjątkiem jest pora godowa, podczas której samce akceptują obecność samic. Samice i osobniki młode wskazują mniejszy terytorializm, zwykle akceptując na swoim terenie innego, lub kilka osobników. Walki dorosłych krokodyli są widowiskowym przedstawieniem, pełnym wyskoków, gryzienia i przepychanek. Jednak z uwagi na grubą skórę, rzadko kończą się śmiercią.

Rozmnażanie

Pora godowa rozpoczyna się wraz z porą deszczową(trwa zwykle od stycznia do lipca). Nie wiadomo jak wyglądają zaloty krokodyla wąskopyskiego. Przypuszczalnie podobnie jak u innych krokodyli, samiec przyciąga samice przy pomocy wytwarzanych w wodzie wibracji(infradźwięki). Prawdopodobnie do kopulacji dochodzi w wodzie na płyciźnie, przedtem partnerzy mogą pływać wokół siebie i gonić się nawzajem. Samiec może kopulować z kilkoma samicami i jest to jedyny okres kiedy te krokodyle żyją w grupach. Samica po udanych zalotach zwykle wraca na swoje tereny, lub wyszukuje nowych. Po ok. 2-3 miesiącach samica jest zdolna do złożenia jaj. Buduje ona gniazdo z błota i martwej roślinności z wykorzystaniem tylnych nóg, zwykle u podstawy drzewa, blisko brzegu na terenach niezakłóconych(choć odnotowano kilka gniazd na plantacjach kakao). Gniazdo zwykle osiąga 50-80 cm wysokości i 120-220 cm długości i szerokości. Mniej więcej tydzień po zakończeniu budowy gniazda, samica składa w nim dość duże jaja(8 x 5 cm) w porównaniu do jej wielkości. Ilość składanych jaj przez krokodyla wąskopyskiego nie została obecnie do końca sprecyzowana, choć badane gniazda posiadały od 8 do 22 jaj. W stosunku do wielkości samicy, krokodyl wąskopyski znosi najmniej jaj, lecz są one także największe wśród przedstawicieli krokodyli. Okres inkubacji trwa od 90 do 110 dni(temperatura inkubacji utrzymuj się na poziomie 27,4 - 34ºC). U krokodyli występuje temperaturowa determinacja płci. Samica zwykle przebywa w okolicy gniazda. Przed wykluciem młode wydają z siebie skrzypiące odgłosy(jeszcze w jajku), które przyciągają ich matkę. Samica odkopuje młode, oraz rozkrusza skorupy jaj pisklętom, które maja trudności z wykluciem. Młode zwykle po wykluciu mierzą 28-38 cm długości(dość dużo). Następnie matka zgarnia do pyska wszystkie pisklęta i przenosi je do wody. Samica przez nieznany okres chroni młode. Pisklęta polują zwykle na owady i małe kręgowce. Tempo wzrostu u tego gatunku nie jest znane. Dojrzałość płciową krokodyl pancerny uzyskuje w wieku 10-15 lat.

Długość życia

Brak danych na temat długości życia krokodyli wąskopyskich na wolności. W niewoli żyją od 32 do 38 lat.

Naturalni wrogowie

Dorosłe osobniki nie posiadają naturalnych wrogów(poza ludźmi). Najbardziej narażone są osobniki młode i jaja, które często padają ofiarą lampartów, wydr plamoszyjnych, krokodyli krótkopyskich, ptaków drapieżnych i gryzoni. Większe osobniki krokodyla wąskopyskiego nie będą się wahać zjeść mniejszego(kanibalizm, widoczny zwłaszcza u osobników młodych).

Znaczenie dla człowieka

Krokodyl wąskopyski jest obiektem polowań, głównie dla skóry z której wykonuje się elementy odzieży(buty, torebki), lecz także dla mięsa(bardzo smacznego). Polowania na ten gatunek nasiliły się, kiedy to populacja krokodyla nilowego zanikała. Obecnie jednak z uwagi na bardzo małą liczebność, oraz normy ochronne, rzadko bywa obiektem łowów. Czasami bywa przyłowem podczas łowienia ryb. Krokodyl wąskopyski jest gatunkiem niebezpiecznym dla człowieka, mogącym z łatwością go zranić, lub zabić. Bywa trzymany w ogrodach zoologicznych.


Systematyka i pokrewieństwo

Krokodyl wąskopyski jest jedynym przedstawicielem rodzaju Mecistops. Wcześniej był klasyfikowany do rodzaju Crocodylus, jednak badania morfologiczne i DNA, potwierdziły klasyfikację do osobnego rodzaju. Badania zasugerowały także iż krokodyl wąskopyski może być prymitywną formą przedstawicieli rodzaju Crocodylus. Obecnie rodzina krokodylowatych obejmuje 3 rodzaje Crocodylus, Osteolaemus i Mecistops. Dwa ostanie posiadają po jednym przedstawicielu krokodylu wąskopyskim(Mecistops cataphractus) i krokodylu krótkopyskim(Osteolaemus tetraspis). Rodzaj Crocodylus posiada obecnie dość zmienną liczbę przedstawicieli(na tą chwile 15 i kilka wymarłych), gdyż obecne badania (min. morfologiczne i genetyczne) pozwalają na wyodrębnienie nowych gatunków. Jako gatunek niedawno został uznany krokodyl pustynny*(Crocodylus suchus), wcześniej uznawany za krokodyla nilowego, natomiast wiele innych gatunków czeka na zakwalifikowanie min. Crocodylus raninus, tajemniczy gatunek z wyspy Borneo, czy niedawno odkryte jaskiniowe krokodyle z Abanda. Potomkowie obecnych krokodyli pojawili się ok. 83,5 milionów lat temu(kreda), choć pierwsze krokodylomorfy pojawiły się ok. 250 mln lat temu we wczesnym triasie(Pseudosuchia, Protosuchia). Krokodylowate mimo iż nazywane są żywymi skamielinami(gdyż poza ptakami są jedynymi archozaurami) są dosyć młodą radiacją. Z badań naukowych wynika iż krokodyl wąskopyski oddzielił się od linii ewolucyjnej Crocodylus ok. 12-24 mln lat temu. Na pierwszy rzut oka krokodylowate, bardzo przypominają aligatorowate, lecz te dwie rodziny wyróżnia kilka cech. Krokodylowate posiadają węższą i dłuższą czaszkę niż aligatory, przypominającą kształtem literę V(u aligatorowatych przypomina literę U). U aligatorów górna szczęka jest zwykle szersza niż dolna, a zęby w żuchwie są dopasowane do wgłębień w szczęce, natomiast u krokodyli szczęka i żuchwa są zwykle tej samej szerokości, a czwarty ząb nie chowa się w zatoce i pozostaje widoczny po zamknięciu pyska. U gawialowatych pysk jest bardzo wydłużony i wąski. Krokodylowate różnią się wielkością. Krokodyl krótkopyski(najmniejszy przedstawiciel) osiąga rozmiary do 1,8 metra długości, z drugiej strony krokodyl różańcowy(największy przedstawiciel) dorasta do 7 metrów długości ciała. Obecnie krokodylowate zamieszkują jedynie rejony tropikalne(nie są odporne na zimno, jak aligatory) min. Afrykę, Azję, Australię i Oceanię, Amerykę Północną i Południową. Obecnie 8 gatunków krokodylowatych jest uznawanych za zagrożone z czego kilka bardzo poważnie min. krytycznie zagrożone krokodyl orinokański, krokodyl filipiński, czy krokodyl syjamski(który jest przypuszczalnie wymarły na wolności). Krokodylom zagrażają głównie polowania dla skór i mięsa, oraz przekształcanie środowiska naturalnego.

Ciekawostki

  • Najnowsze badania genetyczne i morfologiczne wskazują iż dwie populacja krokodyla wąskopyskiego(zachodnioafrykańska i środkowoafrykańska) mogą być w rzeczywistości osobnymi gatunkami. Naukowcy szacują iż te dwie populacja podzieliły się ok. 6,5-7,5 mln lat temu. Jeżeli zachodnioafrykański krokodyl wąskopyski zyskałby miano gatunku, stałby się jednym z najbardziej zagrożonych gatunków krokodyli i zwierząt. Obecnie jednak nie różnicuje się nawet podgatunków krokodyla wąskopyskiego.
  • Pisklęta krokodyla wąskopyskiego posiadają jeden z największych wskaźników przeżywalności wśród krokodyli. Wiąże się to głównie z wielkością z jaką rodzą się młode krokodylki, osiągając od 28-38 cm długości. Dla porównania świeżo wyklute krokodyle różańcowe(obecnie największy krokodyl) osiągają wielkość od 25-30 cm długości.
  • Tereny występowania krokodyla wąskopyskiego i krótkopyskiego w dużej mierze pokrywają się, ponadto oba gatunki zasiedlają podobne habitaty. Także ich okres gniazdowania jest podobny, chociaż u krokodyla krótkopyskiego bardziej wydłużony. Najprawdopodobniej oba gatunki łączy relacja antagonistyczna, wypierają się z zajmowanych siedlisk.
  • Gatunek został opisany w 1825 roku przez francuskiego zoologa Georges'a Cuvier'a.
  • Krokodyle podobnie jak roślinożerne ptaki, czy foki połykają kamienie. Służą one jako gastrolity, ułatwiając trawienie pokarmu.
  • Krokodyle różańcowe są odpowiedzialne za największy masowy atak zwierząt na ludzi. Podczas bitwy na wyspie Ramree w 1945 roku desant brytyjskiej i hinduskiej armii zepchną oddział broniących się wojsk japońskich na tereny podmokłe. Japończycy przez trzy tygodnie odmawiali kapitulacji, mimo iż męczyły ich choroby, owady, węże, a przede wszystkim krokodyle. Przypuszczalnie zwabione dźwiękiem strzelaniny(które mogły przypominać krokodylom odgłosy godowe), co noc zabijały dziesiątki żołnierzy, a za dnia stada sępów czyściły bagna ze zwłok. W końcu 20 otoczonych, ostaniach żywych i ciężko rannych żołnierzy japońskich poddało się, choć ok. 1 tysiąc ludzi uciekło na bagna(liczba kwestionowana przez niektórych historyków).
Bibliografia:
-http://carnivoraforum.com/topic/9333442/1/
-https://pl.wikipedia.org/wiki/Krokodyle
-https://en.wikipedia.org/wiki/Slender-snouted_crocodile
-http://www.aquaticcommunity.com/crocodiles/slendersnout.php
-http://www.arkive.org/african-slender-snouted-crocodile/mecistops-cataphractus/
-http://www.iucnredlist.org/details/5660/0
-http://animaldiversity.org/accounts/Mecistops_cataphractus/
-https://en.wikipedia.org/wiki/Battle_of_Ramree_Island
-https://pl.wikipedia.org/wiki/Krokodyl_r%C3%B3%C5%BCa%C5%84cowy

czwartek, 7 lipca 2016

Palmożer amarantowy - podryw na biel

inne nazwy: bławatnik amarantowy
  • Królestwo: Zwierzęta
  • Podtyp: Kręgowce
  • Gromada: Ptaki
  • Rząd: Wróblowe
  • Rodzina: Bławatnikowate
  • Gatunek: Palmożer amarantowy(Xipholena punicea)

Występowanie

Palmożer amarantowy zamieszkuje głównie region lasów amazońskich, między innymi na terenie wschodniej Kolumbii, zachodniej i południowej Wenezueli, Gujany, Surinamu, Gujany Francuskiej, amazońskiej Brazylii(północna, zachodnia i centralna), północno-wschodniej Boliwii, północno-wschodnim Peru, a także pojedyncze obserwację odnotowano w południowo-wschodnim Ekwadorze.

Siedlisko

Ptak zasiedla tropikalne i subtropikalne lasy nizinne do 1300 m n.p.m. Wydaje się liczniejszy na terenach o piaszczystej glebie, choć gatunek bytuje głównie w koronach drzew.

Ogólny opis

Palmożer amarantowy jest niedużym bławatnikiem, osiągającym 19-20 cm długości ciała i wagę w przedziale 58-76 gramów. Posiada charakterystyczny dla swojej rodziny szeroki dziób z lekko zakrzywionym końcem, krótki ogon, masywne nogi, oraz zaokrąglone skrzydła. Tęczówki oczu koloru jasnożółtego, nogi szare, natomiast dziób zabarwienia od żółtego po szarawy. Upierzenie jest cechą rozpoznawczą płci(dymorfizm płciowy). Większość ciała samca pokryta jest połyskującymi piórami koloru od bordowo-fioletowego po amarantowy z ciemniejszym zabarwieniem głowy. Skrzydła białe, najlepiej widoczne podczas lotu. W spoczynku okryte czerwonymi barkówkami, najczęściej odsłaniając jedynie białe lotki. Samica zwykle jednolicie szara(popielata) z jaśniejszym brzuchem i kuprem. Skrzydła koloru od popielatego do czarnoszarego z białym obramowaniem lotek. Osobniki młode upierzeniem podobne do samic.

Dymorfizm płciowy

Wyraźny. Różnice w upierzeniu(patrz wyżej).

Populacja i zagrożenia

Całkowita wielkość populacji gatunku nie została oszacowana, lecz ptak najczęściej opisywany jest jako dość pospolity. Najliczniej występuje na północy Amazonii(Kolumbia, region Gujana), rzadszy na południu. Posiada szeroki zakres występowania, a trend populacji uważa się za stały, dlatego przez Czerwoną księgę gatunków zagrożonych IUCN palmożer amarantowy notowany jest jako najmniejszego ryzyka na wyginięcie. Podobnie jak innym gatunkom zamieszkującym lasy Amazonii, zagraża mu niszczenie środowiska(wylesianie).

Pożywienie

Głównie owoce palm(zwłaszcza euterp Euterpe), figowców i mlekowców(Brosimum). Przypuszczalnie dietę urozmaica w drobne bezkręgowce.

Zachowanie

Słabo zbadane. Palmożer amarantowy jest ptakiem o dziennym trybie życia, zamieszkującym głównie korony drzew. Obserwowany zazwyczaj wczesnym rankiem, lub o zmierzchu, siedząc na szczycie odsłoniętej gałęzi. Poza tym, prowadzi raczej skryty tryb życia. Samice mogą tworzyć małe grupki, lecz samce spotykane na ogół pojedynczo. Obie płcie mogą wydawać z siebie krótki dźwięk "purp". Dodatkowo samce wydobywają z siebie grzechoczący(podobny do żab) śpiew, choć śpiewają bardzo rzadko. Podczas lotu wydobywają z siebie charakterystyczny szelest. Gatunek może wędrować w poszukiwaniu nowych żerowisk(owocujących drzew).

Rozród

Słabo zbadany. Z uwagi na spotykanie osobników o młodocianym upierzeniu przez większość miesięcy, przypuszcza się iż palmożer amarantowy nie posiada jednego okresu rozrodczego(lub rozmnaża się przez cały rok). Zwykle do zachowań godowych dochodzi podczas grupowego żerowania na owocujących drzewach. Samce latając nad drzewami, ukazują białe zabarwienie skrzydeł, którym próbują zachęcić samice do godów. Samiec zwykle kopuluje z kilkoma samicami, nie pomagając w budowie gniazda, ani odchowie piskląt. Samica buduje małe, kruche gniazdo na drzewie, wysoko nad ziemią, zwykle z gałązek, splątanych sierścią, lub pnączami. Znosi w nim jedno jajo(przypuszczalnie z uwagi na to iż kruche gniazdo nie utrzymało by ciężaru większej ilości jaj i piskląt). Okres inkubacji i czas odchowu piskląt jest nieznany. Okres inkubacji u spokrewnionych gatunków trwa ok. 25-28 dni, a odchów młodych(nauka latania) 30-40 dni. Nie wiadomo ile lęgów rocznie może wyprowadzić samica, lecz rozrodczość dużych bławatników jest na ogół bardzo mała.

Długość życia

Brak danych.


Naturalni wrogowie

Głównie ptaki drapieżne(np. trębacze).

Znaczenie dla człowieka

Gatunek nie posiada szczególnego znaczenia dla człowieka. Istnieje kilka doniesień o trzymaniu tego ptaka w niewoli. Czasami odwiedza karmiki dla dzikich ptaków na obrzeżach lasów. Z uwagi na dietę złożoną miedzy innymi z owoców figowców i euterpy, może być szkodnikiem plantacji tych drzew.

Systematyka i pokrewieństwo

Rodzaj Xipholena liczy jedynie 3 gatunki bławatników min. palmożera amarantowego(Xipholena punicea), palmożera białosternego(Xipholena lamellipennis) i palmożera białoskrzydłego(Xipholena atropurpurea). Zamieszkują one amazońskie lasy. Palmożery są średniej wielkości bławatnikami, osiągającymi średnio 19-20 cm długości ciała. Charakterystyczne dla tego rodzaju jest upierzenie samców. Pióra połyskujące, koloru od bordowo-fioletowego po amarantowy u palmożera amarantowego, czarnego z domieszką bordowego u palmożera białoskrzydłego i jednolicie czarnego u palmożera białosternego. U wszystkich gatunków występuje białe, kontrastujące zabarwienie skrzydeł, a dodatkowo u palmożera białosternego biało zabarwiony jest także ogon. Samice skromnie ubarwione, zwykle szare. Ekologia gatunków słabo poznana. Ptaki bytują w koronach drzew. Palmożer białosterny jest gatunkiem najsłabiej poznanym. Zachowanie, rozród i dieta tego gatunku jest dla naukowców tajemnicą. Pozostałe palmożery żywią się owocami(figi, jagody acai), czasami także kwiatami, częściami roślin(z obserwacji palmożera białoskrzydłego), oraz sporadycznie owadami. Podczas godów nie śpiewają, lecz popisują się kontrastującym upierzeniem podczas latania. Samce nie ingerują w odchów piskląt i budowę gniazda. Posiadają bardzo małą rozrodczość. Palmożer amarantowy jest gatunkiem niezagrożonym, notowany jako mniejszego ryzyka na wyginięcie. Palmożer białosterny jest uznawany jako bliski zagrożenia, z uwagi na nieco ograniczony zakres(Amazonia brazylijska) i wycinkę lasów, choć z uwagi na rzadkie obserwację jego faktyczny stan populacji może być różny. Palmożer białoskrzydły jest poważnie zagrożony z uwagi na ograniczony zakres(wybrzeże wschodniej Brazylii), wycinanie lasów deszczowych(ponad 60% jego siedlisk zostało zniszczonych), a także w mniejszym stopniu przez kłusownictwo(wyłapywanie ptaków i sprzedaż jako zwierzę domowe). Jego populacja nadal w drastycznym stopniu maleje.

Ciekawostki

  • Bławatnikowate są rodziną o jednym z największych zróżnicowań pod względem rozmiaru ciała. Najmniejszy gatunek bławatniczek(Calyptura cristata) osiąga zaledwie 7,5-8 cm długości ciała, natomiast największy strojnoczub amazoński(Cephalopterus ornatus) jest ponad 6 razy większy, osiągając 46-51 cm długości ciała. Bławatnikowate są także dosyć słabo poznaną rodziną.
  • Gatunek został opisany w 1764 roku przez niemieckiego zoologa Peter'a Simon'a Pallas'a. Został opisany pod nazwą Turdus puniceus(badacz zaliczał go do drozdów).
  • Palmożer amarantowy jest gatunkiem monotypowym(nie wyróżnia się podgatunków). Jego zakres nie pokrywa się z spokrewnionymi gatunkami, poza niewielkim terenem na obszarze Brazylii, gdzie występuje wraz z palmożerem białosternym(Xipholena lamellipennis).
Bibliografia:
-http://neotropical.birds.cornell.edu/portal/species/overview?p_p_spp=494956
-http://www.iucnredlist.org/details/22700894/0
-http://www.hbw.com/species/pompadour-cotinga-xipholena-punicea
-https://en.wikipedia.org/wiki/Cotinga