sobota, 28 grudnia 2013

Bilbil cienkodzioby - smukły i zielony bilbil

  • Królestwo: Zwierzęta
  • Podtyp: Kręgowce
  • Gromada: Ptaki
  • Rząd: Wróblowe
  • Rodzina: Bilbile
  • Gatunek: Bilbil cienkodzioby(Andropadus gracilirostris)

Występowanie

Zamieszkuje środkową Afrykę od południowego Senegalu przez Gwinee, Sierra Leone, Liberie po południowy Sudan Południowy i środkową Kenię, a na północ od południowej Republiki Środkowoafrykańskiej po północną Angolę i północną Katangę w Demokratycznej Republice Konga. Zamieszkuje głównie tereny leśne min. lasy deszczowe, suche lasy tropikalne oraz tropikalne i subtropikalne lasy górskie.

Ogólny opis

Bilbil cienkodzioby to nieduży ptak z długim dosyć długim ogonem i krótkimi skrzydłami. Dziób jest lekko wydłużony. Prawdopodobnie wymiary wahają się w granicach 15 cm długości ciała(informacja niepotwierdzona). Upierzenie ptaka jest zwykle koloru oliwkowego lub brązowozielonego z szarym lub szarozielonym brzuchem i karkiem. Dziób i nogi ptaka koloru ciemnego, jasnoczarnego.

Dymorfizm płciowy

Niewyraźny. Samica nieco mniejsza od samca.

Populacja i zagrożenia 

Ptak nie jest gatunkiem zagrożonym i klasyfikowany jako gatunek najmniejszej troski, ze względu na szeroki obszar występowania wraz z dość pospolitym występowaniem. Uważany za lokalnie licznego, populacja na poziomie stabilnym. Największym zagrożeniem dla tego ptaka może być utrata siedliska.

Pożywienie

Głównie owady, lecz także owoce, nasiona, a czasami niewielkie kręgowce.

Zachowanie

Ptak jest rzadko obiektem obserwacji. Zazwyczaj zlokalizować można go jedynie po głosie, charakterystycznym dla bilbili, czyli cieniutkich popiskiwaniach. Zwykle przesiaduje na drzewach, schowany w gęstej koronie.

Rozród

Słabo poznany. Gniazda zakładane są na drzewach. Zwykle 5 różowawych jajek są wysiadywane przez samice, a zwykle po 11-14 dniach wykluwają się pisklęta. Pisklętami opiekują się oboje rodzice, czasami z pomocą młodych z poprzedniego miotu. Zwykle po 16 dniach od wyklucia uczą się latać i stają się w miarę samodzielne. Bilbil cienkodzioby jest gatunkiem monogamicznym.

Naturalni wrogowie

Prawdopodobnie duże ptaki drapieżne, koty, węże itp.

Długość życia

brak danych.

Znaczenie dla człowieka

Nie posiada większego znaczenia dla człowieka. Bardzo rzadko spotykany w handlu. W większych stadach uważany za szkodnika upraw.

Ciekawostki


  • Słowo bilbil pochodzi z języka perskiego i oznacza słowika.
  • Nazwami synonimicznymi dla tego gatunku są Stelgidillas gracilirostris i Pycnonotus gracilirostris.
  • Niegdyś bilbil cienkodzioby klasyfikowany był do rodzaju Pycnonotus.
  • Jeden z autorów pewnego tekstu napisał iż głos bilbila(szczeciaka rudouchego{Hypsipetes amaurotis}), jest najbardziej nieatrakcyjnym głosem ze wszystkich ptaków.
  • Do rodzaju Andropadus klasyfikowanych jest obecnie 19 gatunków bilbili min. bilbil ciemnouchy(Andropadus milanjensis), bilbil oliwkowogłowy(Andropadus olivaceiceps) i bilbil zielony(Andropadus virens). Niegdyś jedynym przedstawicielem rodzaju Andropadus był bilbil posępny(Andropadus importunus).
Bibliografia:
-https://en.wikipedia.org/wiki/Slender-billed_greenbul
-http://www.hbw.com/species/slender-billed-greenbul-andropadus-gracilirostris
-http://www.iucnredlist.org/details/22712791/0

czwartek, 26 grudnia 2013

Lis kapski - lis południowej Afryki

inne nazwy: lis przylądkowy, lis kama

  • Królestwo: Zwierzęta
  • Podtyp: Kręgowce
  • Gromada: Ssaki
  • Rząd: Drapieżne
  • Rodzina: Psowate
  • Gatunek: Lis kapski(Vulpes chama)

Występowanie

Zamieszkuje południowy kraniec Afryki Południowej wraz z Krajem Przylądkowym. Spotykany w Namibii, Botswany, Angoli, RPA, Zimbabwe, Mozambiku, Transwalu po półwysep Kaspijski. Wystąpienie w Suazi i Lesotho jest niepewne. Lis kapski preferuje tereny otwarte, sawanny i półpustynie, tereny zakrzewione oraz umiarkowanie zadrzewione. Unika terenów leśnych. Często spotykany na terenach uprawnych.

Ogólny opis  

Lis kapski jest niewielkim lisem. Długość ciała wynosi przeciętnie 55 cm, a wysokość w kłębie 36 cm. średnia masa ciała wynosi 2,6 kg. Wierzchnia część ciała jest zwykle szaro-czarna, a kończyny przednie wraz z głową rudawe. Na pysku widoczne są białe zabarwienia, a na kończynach tylnych i ognie czarne. Część brzuszna jest jasna, biaława. Ogon jest długi i puszysty o długości 30-40 cm, a jego końcówka jest zawsze czarna. Pyszczek jest szpiczasty i krótki, a uszy długie.

Dymorfizm płciowy 

Słabo zaznaczony. Samice są nieco mniejsze od samców.

Populacja i zagrożenia

Lis kapski jest klasyfikowany jako gatunek najmniejszej troski. Nie podjęto badań w celu ocenienia wielkości populacji tego lisa, lecz sama populacja wydaje się być stabilna. W niektórych rejonach lis kama staje się rzadszy, zaś w innych pomnożył swoją liczebność. Największym zagrożeniem dla lisa jest używanie trucizn, gdyż jest uważany za szkodnika atakującego młode zwierzęta gospodarskie. Utrata środowiska nie ma tak dużego znaczenia, gdyż lis dobrze sobie radzi  na terenach zurbanizowanych. Lis przylądkowy jest także zabijany w celu pozyskania jego futra.

Pożywienie 

Lis przylądkowy żywi się przede wszystkim małymi gryzoniami, owadami i innymi bezkręgowcami, królikami, młodymi zającami, ptakami, małymi gadami, padliną, a czasami także niektórymi owocami. Czasami, choć bardzo rzadko atakuje młode jagnięta i zwierzęta gospodarskie.

Zachowanie

Lis kapski prowadzi nocny i samotniczy tryb życia. Nawet monogamiczne pary, najczęściej polują samotnie. Najbardziej aktywny jest przed świtem i po zmroku, chociaż młode osobniki czasami żerują podczas dnia. Dzień spędza zwykle ukryty w podziemnej norze samodzielnie wykopanej, lub opuszczonej przez inne zwierzę np. postrzałkę. Nie przejawiają silnych instynktów terytorialnych, choć swój teren często oznaczają moczem o silnym zapachu(terytorium zwykle 1-5 km*2). Rzadko wydają z siebie jakikolwiek odgłos, choć odnotowane komunikowanie się poszczególnych osobników przy pomocy skomlenia, czy szczebiotania. Lis w postawie agresywnej warczy, jeży się oraz podnosi swój ogon nad grzbiet.

Rozród

Lis kapski jest gatunkiem monogamicznym. Pary łączą się zwykle od lipca do sierpnia. Lisy wskazują aktywność rozrodczą przez cały rok, choć jej nasilenie przypada od października do stycznia. Samica nosi ciąże przez 51-52 dni po czym rodzi od 1 do 6 młodych, lecz zwykle 4-5. Szczenięta pozostają w norze przez 4 miesiące, gdzie opiekują się nimi oboje rodzice. Samiec początkowo przez 2 tygodnie przynosi także pokarm samicy. Po upływie 6-8 tygodni są zwykle odstawiane od piersi. Szczenięta zwykle po 5 miesiącach usamodzielniają się i opuszczają grupę rodzinną, choć odnotowano przypadki kiedy młode z poprzedniego miotu pozostawały z rodzicami, kiedy ci mieli już kolejny miot. Młode z poprzedniego miotu zwykle wtedy pomagały rodzicom przy szczeniętach, lecz zwykle kiedy matka jest w ciąży odgania samodzielne młode. Lis kapski dojrzałość płciową uzyskują po osiągnięciu wieku 9 miesięcy. Zwykle rozmnażają się jedynie raz do roku, choć odnotowano dwa miotu w ciągu jednego roku.

Naturalni wrogowie 

Zwykle duże ptaki drapieżne, które zagrażają przede wszystkim młodym osobnikom, lecz także duże koty, hieny, protele, szakale i otocjony.

Długość życia

Na wolności do 10 lat.

Znaczenie dla człowieka

Lis kapski jest uważany za szkodnika i tępiony przez farmerów. Uważa się iż zabija on jagnięta i inne zwierzęta gospodarskie, lecz z badań wynika iż rzadko korzysta on z tego źródła pożywienia. Prawdopodobnie za większość ataków jest odpowiedzialny szakal czaprakowy i otocjon. Futro z lisa kama jest cenne w przemyśle futrzarskim.

Ciekawostki 


  • Ponad 2500 osobników lisa kapskiego ginie rocznie z powodu prześladowań ze strony człowieka.
  • Jest jedynym przedstawicielem rodzaju Vulpes zamieszkującym południową część Afryki Południowej.
  • Kiedy samica zdechnie podczas odchowu młodych, samiec przejmuje jej funkcję, jeśli chodzi o ochronę i opiekę nad młodymi.
  • Największymi konkurentami lisa kapskiego są protele(Proteles cristata), szakale czaprakowe(Canis meomelas) oraz otocjony(Octocyon megalotis). Zwierzęta konkurują ze sobą o pożywienie oraz zabijają nawzajem swe młode przy sposobności.
  • Lis kapski należy do rodzaju Vulpes reprezentowanego przez 12 gatunków lisów min. korsak(Vulpes corsac), lis tybetański(Vulpes ferrilata), lis długouchy(Vulpes macrotis), lis piaskowy(Vulpes rueppelli), lis płowy(Vulpes velox), lis afrykański(Vulpes pallida), lis afgański(Vulpes cana), lis bengalski(Vulpes bengalensis), fenek(Vulpes zerda), piesiec(Vulpes lagopus) i lis rudy(Vulpes vulpes).
Bibliografia:
-https://en.wikipedia.org/wiki/Cape_fox
-https://pl.wikipedia.org/wiki/Lis_przyl%C4%85dkowy
-http://www.arkive.org/cape-fox/vulpes-chama/
-http://www.iucnredlist.org/details/23060/0
-http://animaldiversity.org/accounts/Vulpes_chama/
-http://www.biodiversityexplorer.org/mammals/carnivora/vulpes_chama.htm

środa, 25 grudnia 2013

Sukkub - piekielna piękność

Pierwsze podania

Sukkub według biblijnych wierzeń i demonologii to demon objawiający się ludziom(w szczególności mężczyzną) pod postacią pięknej kobiety. Sukkub najczęściej dzięki swojemu urokowi zmusza ludzi do robienia rzeczy według swojej woli, co wiąże się także z pożyciem seksualnym, jeśli chodzi o mężczyzn. Najsłynniejszym sukkubem jest Lilith, pierwsza żona Adama, a po odejściu z raju, jedna z żon Lucyfera. Dzięki swojemu urokowi zabijała ona dzieci Adama i Ewy, a jedyną ochroną przed tym demonem miał być amulet na którym były wyryte imiona trzech aniołów Senoy, Sansenoy i Semangelof. Innymi sukkubami są min. Mahalath , Agrat Bat Mahlat i Naama.

Wygląd  

Sukkuby najczęściej przedstawiane są jako zwykłe demony, które jedynie w oczach swoich ofiar wyglądają na piękne istoty. Często także wygląd pięknej kobiety jest ich oryginalnym wizerunkiem, a jedynymi cechami świadczącymi o ich demonim pochodzeniu to najczęściej rogi, kopyta i ogon. W wielu innych wierzeniach występują podobne istoty min:

  • Lilith-w legendach hebrajskich, była pierwszą kobietą stworzoną przez Boga(jeszcze przed Ewą), wraz z pierwszym mężczyzną Adamem. Jako że czuła się na równi z mężczyzną, nie tolerowała służalczej postawy wobec Adama. Uciekła z raju i dała życie Lililą, demonicznym duchom, prawdopodobnie poczętych jeszcze z Adamem lub z demonami. Adam poprosił Stwórce, aby sprowadził Lilith z powrotem do raju. Bóg dał swoim trzem aniołom, które zwały się Senoy, Sansenoy i Semangelof, zadanie sprowadzenia pierwszej kobiety. Anioły zagroziły Lilith że będą zabijali setną część dzieci kobiety dziennie, do póki ta nie wróci do Edenu. Lilith także zagroziła że w zamian będzie zabijała dzieci Adama i Ewy, nie mogła jedynie zabić tych, którzy nosili przy sobie amulety z imionami trzech aniołów. Lilith w końcu wstąpiła do piekła i została małżonką Belzebuba, lub Lucyfera według innego źródła.
  • Inkub-sukkub płci męskiej. Objawiał się ludziom(w szczególności kobietą) pod postacią niezwykle przystojnego mężczyzny. Według Malleus Maleficarum inkuby zapładniały nasieniem mężczyzn, zebranym przez sukkuby kobiety, tworząc kambiony, które były ludźmi oddanymi Szatanowi.

  • Qarinah- istota z arabskich podań, wkraczająca do ludzkich snów i marzeń, często pod postacią pięknej kobiety. Wielu twierdzi iż nie stanowiła dla ludzi realnego zagrożenia, choć niektóry mówią iż mogła spowodować opętanie. Dla osób trzecich często widziana pod postacią kota, lub innego zwierzęcia domowego przypatrującego się śpiącemu człowiekowi.
  • Mohini- piękna kobieta z indyjskiej mitologi, która wędruje samotnie poszukując mężczyzn, których omamia swym urokiem, a następnie zabija.

W środkach masowego przekazu

Niegdyś wyrzeźbiony wizerunek sukkuba na karczmie, oznaczał iż ta prowadzi dom publiczny. Najsławniejsze sukkuby pochodzą z Malleus Maleficarum, czyli w starożytnym teksie przedstawiającym sukkuby jako demony kradnące nasienie mężczyzn, aby zapładniać kobiety tworząc kambiony. Sukkub występuje także w wielu grach komputerowych, najczęściej jako niezwykle urodziwy demon, swym urokiem mącącym w umysłach osobników płci męskiej. W Dungeons & Dragons sukkuby reprezentują demonich tanari'ri wraz z nieco od nich niższymi inkubami. W grze strategicznej Heroes Might and Magic sukkub po raz pierwszy wystąpił w nieoficjalnym dodatku do gry In The Wake of God's, gdzie był dowódcami frakcji Inferno. Następnie pojawiały się w Heroes V i VI jako jednostka Inferno, potrafiąca strzelać w przeciwników ognistymi pociskami oraz hipnotyzować wrogów.

Bibliografia:
-https://pl.wikipedia.org/wiki/Sukkub
-https://en.wikipedia.org/wiki/Succubus
-http://wiedzmin.wikia.com/wiki/Sukkub
-http://sfery.wikia.com/wiki/Sukkub

wtorek, 24 grudnia 2013

Wesołych świąt


Chondrostoma scodrense - świnka z jeziora Szkoderskiego


  • Królestwo: Zwierzęta
  • Podtyp: Kręgowce
  • Gromada: Promieniopłetwe
  • Rząd: Karpiokształtne
  • Rodzina: Karpiowate
  • Gatunek: Chondrostoma scodrense

Występowanie

Ryba zamieszkiwała słodkowodne jezioro Szkoderskie, na terenie Czarnogóry i Albanii.

Ogólny opis 

Ryba mierzyła przeciętnie 13 cm długości ciała. Ciało było wydłużone, wargi twarde i silnie łuskowate. Łuski posiadały srebrzysty połysk. Brak dostatecznych danych na temat szczegółowego opisu  Chondrostoma scodrense.

Dymorfizm płciowy

Brak danych.

Pożywienie

Prawdopodobnie pokarm roślinny jak i larwy owadów i innych bezkręgowców.

Zachowanie

Brak danych.

Rozród

brak danych.

Naturalni wrogowie

Ptactwo wodne, większe ryby, węże itp.

Długość życia

Brak danych.

Przyczyny wymarcia

Niejasne. Gatunek uważany jest za wymarły, choć bark wiarygodnych badań terenowych, które potwierdziłyby tą tezę. Możliwe iż zanieczyszczenie wody mogło przyczynić się do wymarcia tego endemicznego gatunku. Prawdopodobnie wymarła pod koniec XIX wieku.

Ciekawostki 


  • Ryba jest znana jedynie z okazów zebranych w 1881 roku.
  • Ostatnie badania przeprowadzone w 1999 i 2003 roku w Czarnogórze nie odniosły skutku, mając na celu znalezienie ryby.
  • Za wymarłe uznaje się 80 gatunków ryb, które wymarły w wyniku działalności człowieka(lub zmian środowiskowych).
  • Jest jedynym wymarłym przedstawicielem rodzaju Chondrostoma oraz jedną z 12 wymarłych ryb europejskich.
  • Do rodzaju Chondrostoma zaliczanych jest 20 gatunków ryb min. świnka pospolita(Chondrostoma nasus), świnka dalmatyńska(Chondrostoma knerii) i świnka kolchidzka(Chondrostoma colchicum). 
Bibliografia:
-https://en.wikipedia.org/wiki/Chondrostoma_scodrense
-http://www.fishbase.org/summary/46391
-http://www.iucnredlist.org/details/61345/0

niedziela, 22 grudnia 2013

Diplograptus - przedstawiciele graptolitów

inne nazwy: graptolit dwuszeregowy
  • Królestwo: Zwierzęta
  • Typ: Półstrunowce
  • Gromada: Graptolity
  • Rząd: Graptoloidea
  • Rodzina: Diplograptidae
  • Gatunek: Diplograptus simplex

Występowanie

Skamieniałości diplograptusów spotykane są na całym świecie co świadczy o tym iż zamieszkiwały zapewne wszystkie oceany późnego ordowiku(460-443 milionów lat temu), unosząc się w otwartej toni wodnej.

Ogólny opis

Diplograptus jest gatunkiem kolonijnym złożonym z dziesiątek małych graptolitów. Diplograptus był zbudowany z dwóch szeregów rurkowatych komór, a  w każdej z komór znajdował się jeden osobnik. Kolonia była przeczepiona do pływającego elementu, przypominająca kształtem talerz z zamocowanymi do niego pływakami. Na pływakach znajdowały się pierzaste ramiona służące do odfiltrowywania wody z pożywienia.

Dymorfizm płciowy 

Brak danych. Prawdopodobnie graptolity były bezpłciowe.

Pożywienie 

Zawiesina organiczna unosząca się w wodzie.

Zachowanie

Przez całe swoje życie diplograptus unosił się w toni wodnej, noszony prądami wody. Poszczególne graptolity wychwytywały drobiny pokarmu przy pomocy pierzastych ramion.

Rozród 

Brak danych. Prawdopodobnie rozmnażanie bezpłciowe.

Naturalni wrogowie 

Prawdopodobnie brak.

Długość życia

Brak danych.

Przyczyny wymarcia 

Niemal wszystkie graptolity wymarły podczas wymierania ordowickiego  ok. 438 milionów lat temu. Wymieranie było spowodowane prawdopodobnie wybuchem pobliskiej supernowej, co spowodowało przyjęcie przez Ziemie dużej dawki promieniowania i śmiertelnych zmian u prymitywnych organizmów.

Ciekawostki   

  • Nazwy koloni graptolitów pochodzą od ilości komór w pojedynczym szkielecie np. monograptus(z jednym szeregiem komór) i tetragraptus(z czterema szeregami komór).
  • Kolonia graptolitów zwana didymograptus posiadał dwa oddzielne szeregi komór.
  • Zachowanie graptolitów przypominało nieco dzisiejsze meduzy.
  • Obecnie opisano jedynie jeden gatunek należący do rodzaju Diplograptus-Diplograptus simplex, lecz zapewne rodzaj zawierał o wiele więcej przedstawicieli.
Bibliografia

-Douglas Dixon, Świat Prehistoryczny, Wydawnictwo SBM

-https://en.wikipedia.org/wiki/Diplograptus

-https://books.google.pl/books?id=q0g-AQAAIAAJ&pg=PA92&lpg=PA92&dq=Diplograptus+simplex&source=bl&ots=Nq1haOX96P&sig=yCbF0E_8oG7kbvKAHwUfC38L8d4&hl=pl&sa=X&ved=0ahUKEwjZ0YDOsv3MAhXsK5oKHWGHB7sQ6AEINzAE#v=onepage&q=Diplograptus%20simplex&f=false

środa, 18 grudnia 2013

Tytoń oskrzydlony - ozdobny kuzyn rośliny papierosowej

inne nazwy: tytoń perski, tytoń ozdobny

  • Królestwo: Rośliny 
  • Podkrólestwo: Rośliny naczyniowe 
  • Klasa: Okrytonasienne
  • Rząd: Psiankowce
  • Rodzina: Psiankowate
  • Gatunek: Tytoń oskrzydlony(Nicotiana alata)

Występowanie

Rośnie przeważnie w dobrze nasłonecznionych miejscach o żyznej glebie. Naturalne stanowisko tej rośliny to południowa Brazylia, choć potyka się ją także w Argentynie, Urugwaju i Paragwaju. Jest powszechnie uprawianą rośliną ozdobną. Czasami dziczeje.

Ogólny opis   

Tytoń oskrzydlony dorasta zwykle do 50-120 cm wysokości. Silnie się rozkrzewia. Liście są zwykle skrętoległe, tworząc rozetkę.

Rozmnażanie

Kwitnie zwykle od lipca do późnej jesieni. Kwiaty są zwykle zebrane w baldachach o kielichu podłużnie cylindrycznym. Kwiat otwiera się jedynie podczas pory dnia. Zazwyczaj występują w kolorze białym, choć obecnie istnieje kilka wariantów kolorów w uprawie. Nasiona są bardzo małe i zwykle kiełkują w dobrze nawodnionej glebie. Cykl wzrostu rośliny trwa zwykle 3 miesiące.

Zagrożenia  

Nie jest gatunkiem zagrożonym i nie podlega klasyfikacji w stopniach zagrożenia.

Długość życia 

Krótkowieczna bylina. W klimacie umiarkowanym roślina jednoroczna.

Znaczenie dla człowieka 

Jest popularną rośliną ozdobną, nieco kłopotliwą w uprawie. Zwykle sadzona w donicach, skrzynkach lub na rabatach bylinowych. Jest wyjątkowo podatna na przesuszenie, lecz dobrze nawadniana szybko się rozrasta. W Iranie uprawiana(choć nie na szeroką skale) jako produkt do produkcji wyrobów tytoniowych.

Ciekawostki

  • W Iranie używany przez Iranian Tobacco Company do produkcji papierosów.
  • Tytoń oskrzydlony wydobywa z siebie bardzo przyjemny zapach, najlepiej wyczuwalny wieczorem i nocą.
  • Tytoń oskrzydlony został opisany przez Christoph'sa Friedrich'a Otto i Johann'a Heinrich'a Friedrich'a Link'a.
  • Jest blisko spokrewniony z tytoniem szlachetnym(Nicotiana tabacum), tytoniem leśnym(Nicotiana sylvestris) i tytoniem bakun(Nicotiana rustica) oraz innymi przedstawicielami rodzaju Nicotiana liczącego 67 gatunków.

Bibliografia

-https://pl.wikipedia.org/wiki/Tyto%C5%84_oskrzydlony
-https://en.wikipedia.org/wiki/Nicotiana_alata
-http://www.finegardening.com/jasmine-tobacco-nicotiana-alata-and-cvs

wtorek, 17 grudnia 2013

Zmiana

Zmiana będzie obejmowała dział roślin zielnych i drzewiastych. Otóż będzie dodawany jeden post w każdej kolejce na temat roślin na zmianę(raz drzewiaste, raz zielne). Wiąże się to z małych zainteresowaniem działem o tematyce roślin.
Pozdrawiam.

sobota, 14 grudnia 2013

Ptasznik metaliczny - czyli pająk dla metalowca


  • Królestwo: Zwierzęta
  • Typ: Stawonogi
  • Gromada: Pajęczaki
  • Rząd: Pająki
  • Rodzina: Ptasznikowate
  • Gatunek: Ptasznik metaliczny(Avicularia metallica)

Występowanie

Zamieszkuje lasy tropikalne Brazylii, Gujany, Surinamu i Kolumbii.

Ogólny opis

Samica ptasznika metalicznego dorasta do 8 cm długości ciała, przy rozpiętości nóg ok. 15 cm. Samce dorastają przeciętnie do 5,5 cm długości ciała. Ciało dorosłego osobnika jest czarne z charakterystycznym metalicznym połyskiem. Odwłok i odnóża są porośnięte włoskami, które wyczesywane na napastnika służą do obronny. Młode osobniki są prawie przeźroczyste z czarną tarczą grzbietową.

Dymorfizm płciowy   

Samice są większe od samców, a ponadto u samców na nogogłaszczkach można zauważyć haczyki służące podczas zachowań rozrodczych.

Populacja i zagrożenia

Ptasznik metaliczny nie jest gatunkiem zagrożonym oraz nie podlega klasyfikacji w stopniach zagrożenia. Obecnie uważany za lokalnie licznego.

Pożywienie 

Głównie owady oraz nieduże kręgowce.

Zachowanie 

Pająk jest gatunkiem typowo nadrzewnych, który najczęściej na swoje kryjówki wybiera szczeliny i dziuple w drzewach. Dorosłe osobniki zwykle czekają na swoje ofiary w pobliżu kryjówki, lecz osobniki młode są aktywnymi łowcami. Nie są uważane za pająka agresywnego i rzadko do obrony używa swojego jadu. Najczęściej bronią się poprzez wyczesywanie ostrych i lekkich włosków, które wbijają się przy kontakcie ze skórą powodując jej podrażnienie. Nie przejawiają zachowań społecznych, a spotkanie dwóch osobników zazwyczaj kończy się śmiercią jednego z nich(o ile nie jest to spotkanie w celach kopulacyjnych).

Rozród

Samce zwykle po osiągnięciu dojrzałości płciowej poszukują odpowiedniej samicy. Samiec zwykle podnosi samice dzięki haczykom na nogach, aby ułatwić kopulację. Po zapłodnieniu samicy, samiec jeśli nie ucieknie zostaje zjedzony. Samica rozpoczyna budowę kokonu 1,5-4 miesiące po kopulacji, w którym po 9 tygodniach od jego zbudowania składa 70-200 jajek. Samica opiekuje się jajkami, aż do opuszczenia kokonu przez młode, które stają się samodzielne. Samica osiąga dojrzałość zazwyczaj po 2 latach(kiedy osiągnie przynajmniej 5 cm długości ciała), a samce 1,5 roku. 

Naturalni wrogowie 

Zazwyczaj inne większe ptaszniki, nawet swojego gatunku. Dzięki sprawnej metodzie obrony ptasznik rzadko bywa obiektem łowów innych zwierząt.

Długość życia

Samice 6-7 lat. Samce 1,5-2 lata.

Znaczenie dla człowieka  

Jest jednym z najczęściej spotykanym ptaszników w hodowli ze względu na łatwość w jego utrzymaniu. Mięso ptaszników bywa także zjadane przez rdzenne ludy Ameryki Południowej.

Ciekawostki   

  • Czasami u ptasznika metalicznego występują różne warianty w wyglądzie, które mogą sprawiać problemy w identyfikacji gatunku.
  • Zaobserwowano iż przy podwyższeniu wilgotności powietrza do maksymalnych granic w terrarium z ptaszkiem metalicznym, jego białawe na końcach włoski ciemnieją, czasami przybierając kolor czerwony. Przyczyna tego zjawiska nie jest znana.
  • Jad ptasznika metalicznego nie jest silny i zwykle nie jest groźny dla człowieka.
  • Został naukowo opisany przez austriackiego entomologa Antona Ausserer'a w 1875 roku.
  • Jest blisko spokrewniony z innymi przedstawicielami rodzaju Avicularia liczącego 54 gatunki ptaszników min. ptasznika wielobarwnego(Avicularia versicolor), Avicularia braunshanseni i Avicularia avicularia.
Bibliografia

-http://www.terrarium.com.pl/192-avicularia-metallica-ptasznik-metaliczny/
-https://pl.wikipedia.org/wiki/Avicularia_metallica
-http://avicularia.eu/?page_id=133

niedziela, 8 grudnia 2013

Rozdymka tygrysia - zabójcza ryba fugu

inne nazwy: fugu tygrysie*, torafugu
  • Królestwo: Zwierzęta
  • Podtyp: Kręgowce
  • Gromada: Promieniopłetwe
  • Rząd: Rozdymkokształtne
  • Rodzina: Rozdymkowate
  • Gatunek: Rozdymka tygrysia (Takifugu rubripes)

Występowanie

Zamieszkuje wody słone i słonawe w pobliżu estuarium północno-zachodniego Pacyfiku, w zachodniej części Morza Japońskiego, w Morzu Wschodniochińskim i Morzu Żółtym.

Ogólny opis 

Zwykle osiąga 40 cm długości ciała, choć spotykane są osobniki 80 centymetrowe. Ciało pokryte jest drobnymi kolcami w dotyku przypominającymi papier ścierny. Grzbiet i boki ryby są zwykle brunatnego koloru z białym lub żółtym nakrapianiem. Strona brzuszna jest zwykle jasna, biała. Charakterystyczna plama widnieje tuż za płetwą piersiową. Jest zwykle czarna z biała obwódką. Płetwy są na ogół szare i słabo rozwinięte. Rozdymka potrafi nadąć swoje ciało, wypełniając wodą, lub powietrzem(jeśli znajduje się na lądzie) elastyczna komorę leżącą w okolicy żołądka.. W ciele rozdymki znajduje się bardzo toksyczna substancja zwana tetrodotoksyną. Rozdymka posiada także silne i długie zęby. 

Dymorfizm płciowy 

Prawdopodobnie brak.

Populacja i zagrożenia  

Nie jest klasyfikowana w stopniach zagrożenia. Ryba mimo dużego popytu na rynku konsumpcyjnym nie jest zagrożona i wydaje się w miarę pospolita.

Pożywienie

Małe bezkręgowce, skorupiaki, ryby, glony itp.

Zachowanie

Fugu jest rybą powolną o niezbyt silnie rozwiniętej umiejętności szybkiego pływania. Potrafi jedynie nieco dodać sobie szybkości używając słabo rozwiniętej płetwy piersiowej. Spotykana głównie w okolicach dna morskiego, rzadko spotykana w otwartej toni wodnej. Jest rybą aktywną, przeważnie szczegółowo przeszukującą dno morskie w poszukiwaniu pożywienia. Żyje zwykle samotnie, czasami tocząc drobne utarczki z napotkanymi przedstawicieli swojego i innego gatunku. Torafugu podczas gdy czuje się zagrożona, nadyma elastyczną komorę w okolicy żołądka, wpompowując do niej wodę(lub powietrze jeśli znajduje się na lądzie), stając się niemal kulista i trudna do połknięcia przez większość drapieżników. Dodatkową ochrona stanowi toksyczność ryby, dlatego przez większość drapieżców jest pomijana w jadłospisie. Osobniki dorosłe są spotykane głównie w słonowodnych estuarium, rzadko wypływając do słonawych ujść. Natomiast osobniki młodociane i narybek jest często spotykany w wodach słonawych.

Rozród 

Ryba rozmnaża się od marca do maja. Samica znosi ikrę na głębokości ok. 20 metrów przymocowując ją do skał i kamieni. Zachowania rozrodcze tej ryby są słabo poznane.

Naturalni wrogowie

Ze względu na mechanizmy obrony tej ryby, rzadko staje się ofiarą drapieżników(zazwyczaj niedoświadczone osobniki mogą zjeść tą rybę, lecz później zazwyczaj zdychają od trucizny zawartej w ciele ryby). Jedynym wrogiem rozdymki jest człowiek.

Długość życia

Brak danych.

Znaczenie dla człowieka

Rozdymka ma dosyć duże znaczenie w przemyśle rybnym Japonii. Mimo swojej toksyczności i przeciętnych walorach smakowych, ryba jest podawana w wielu restauracjach jako rarytas, ze względu na trudność jej przygotowania i pozbycia się trucizny z ciała ryby. Czasami stosowana jest w medycynie(głównie w badaniach dotyczących wynalezienia odtrutki na tą truciznę) oraz w magii voodoo jako jeden ze składników który przemienia ludzi w zombie.

Ciekawostki

  • Ryba fugu w Japonii przyrządzana jest od dawna, choć nie wiadomo kiedy dokładnie zaczęto ją spożywać to odnalezione kości ryby, które znajdowały się w specjalnych naczyniach oszacowano na ponad 2 tysiące lat.
  • Aby kucharz mógł podać rybę fugu musi przejść specjalny kurs jej przyrządzenia, a i tak co rocznie(według niektórych badań) w wyniku zatrucia tą rybą umiera 1-2 osoby.
  • Trucizna uwalniana przez rybę zwana jest tetrodotoksyną. U człowieka zatrucie tą substancja powoduje porażenie nerwów oraz paraliż nerwów. Ofiara zatrucia często ma nudności, zawroty głowy oraz problemy z oddychaniem. W najgorszych przypadkach człowiek może się udusić, lecz zazwyczaj jeśli przetrwa się 24 h po zatruci, to jest się już bezpiecznym. Nie ma odtrutki na działanie tej substancji, a leczenie polega jedynie na podawaniu węgla aktywnego w celu związania toksyny.
  • Czasami u ofiar zatrucia występowała tzw. śmierć kliniczna, przy której zanikały zupełnie wszystkie symptomy życia, lecz mózg dalej pracował, dlatego znane są przypadki kiedy człowiek obudził się kilka dni po ogłoszeniu jego śmierci, lub tuż przed kremacją. W dawnej Japonii ludzi otrutych rybą fugu kładziona kilka dni po śmierci koło trumny, aby upewnić się czy dana osobna na pewno zmarła. Jeśli ciało nie zaczęło gnić, oznaczało że żyję.
  • Tetrodotoksyna jest 1200 razy silniejsza w działaniu od cyjanku, a sama trucizna jest produkowana przez bakterie Pseudomonas, żyjące w ciele ryby.
  • Genom rodymki tygrysiej jest najkrótszy wśród wszystkich kręgowców, oraz często używany do analizowania genomów ludzkich. Pełne sekwencje genomu uzyskano dla dwóch przedstawicieli rodzaju Takifugu , dla rozdymki tygrysiej i Tetraodon nigroviridis.   
  • Do rodzaju Takifugu zaliczanych jest obecnie 25-26 gatunków rozdymek min. Takifugu pseudommus, Takifugu exascurus i Takifugu reticularis.

Bibliografia:
-https://pl.wikipedia.org/wiki/Rozdymka_tygrysia
-https://en.wikipedia.org/wiki/Takifugu_rubripes
-http://www.iucnredlist.org/details/193612/0
-http://www.fishbase.ca/summary/8198
-http://www.uniprot.org/proteomes/UP000005226

poniedziałek, 2 grudnia 2013

Salamandra olimpicka - amerykańskie salamandry


  • Królestwo: Zwierzęta
  • Podtyp: Kręgowce
  • Gromada: Płazy
  • Rząd: Płazy ogoniaste
  • Rodzina: Ambystomowate
  • Gatunek: Salamandra olimpicka(Dicamptodon copei)

Występowanie

Salamandrę olimpicką można znaleźć na Półwyspie Olympic(Olimpickim), Waszyngtonie, na południe przez południowe Cascades i Willapa Hills do strumieni, które spływają do rzeki w Columbia River Gorge w północno-zachodnim Oregonie. Zasiedla głównie rzeki i strumieni w wilgotnych lasach iglastych, gdzie temperatura wody nie przekracza 8-14 *C. Czasami spotykana w górskich, jasnych i zimnych jeziorach i stawach.

Ogólny opis

Salamandra olimpicka to średniej wielkości salamandra o przeciętniej długości 12-19 cm. Forma larwalna(podczas której większość osobników spędza całe życie) posiada krótkie, czerwonawe skrzela zewnętrzne oraz krótką płetwę ogonową, kończącą się w pobliżu kończyn tylnych. Ciało jest  zwykle koloru jasnobrązowego z ciemniejszą częścią grzbietową, pokrytą zazwyczaj żółtymi plamami. Część brzuszna jest zwykle jasna, lub niebieskoszara. Forma dorosła posiada marmurkowe, złotawe, lub brązowe ubarwienie z zaokrąglonym pyskiem i dobrze widocznymi rowkami żebrowymi. Formy dorosłe są bardzo rzadkie.

Dymorfizm płciowy 

Prawdopodobnie brak.

Populacja i zagrożenia 

Obecnie salamandra olimpicka jest klasyfikowana jako gatunek najmniejszej troski. Populacja szacowana jest na kilka tysięcy osobników i wydaje się być stabilna, choć w przyszłości salamandrze może zagrozić wzrost temperatury w ciekach wodnych, co może prowadzić do zamulenia wody i utrudnić zdobywanie pożywienia przez ten gatunek.

Pożywienie 

Salamandra olimpicka jest żywi się zwykle owadami i innymi bezkręgowcami wodnymi, lecz prawdopodobnie zjada również małe ryb i inne małe kręgowce.

Zachowanie  

W warunkach naturalnych słabo poznane. Większość osobników pozostaje w formie larwalnej do końca życia. Zwykle podczas dnia są ukryte między kamieniami i kawałkami drzew. Czasami można zaobserwować delikatnie stąpającą salamandrę po kamienistym dnie strumienia, wyszukującą między kamieniami i innymi przedmiotami potencjalnych ofiar. Nocą przejawiają intensywniejszą aktywność niż za dnia.

Rozród

U tego gatunku zachodzi zjawisko neotenii, czyli rozmnażania się w formie larwalnej. Okres rozrodczy u tego gatunku jest całoroczny chociaż najbardziej nasila się zazwyczaj wiosną, latem i jesienią. Po udanej kopulacji samica składa ok. 200 jaj w komorze lęgowej pod kamieniem, kawałkiem drzewa lub innych przedmiotem, której strzeże przed intruzami. Po wykluciu larwy stają się całkowicie samodzielne, a po osiągnięciu 6-7 cm stają się zdolne do rozrodu.

Naturalni wrogowie

Duże ptaki wodne(czaple itp.), duże ryby oraz węże.

Długość życia

Brak danych. Prawdopodobnie ok. 10 lat.

Znaczenie dla człowieka

Bywa hodowana jako zwierzę domowe oraz obiekt badań laboratoryjnych.

Ciekawostki

  • Jest jednym z niewielu płazów u których występuje zjawisko neotenii. Jednym z płazów u których także występuje te zjawisko jest ambystoma meksykańska 
  • Choć większość osobników dorosłych zostało uzyskanych podczas badań laboratoryjnych, to w warunkach naturalnych także są spotykane, lecz niezwykle rzadko.
  • W niektórych ciekach wodnych salamandra olimpicka jet dominującym kręgowcem. 
  • Rodzaj Dicamptodon często jest określany w polskim nazewnictwie mianem amerykańskich salamander pacyficznych.
  • Salamandra olimpicka jest blisko spokrewniona z salamandrą idahońską(Dicamptodon aterrimus), skrzeczkiem olbrzymim(Dicamptodon ensatus) i salamandrą pacyficzną(Dicamptodon tenebrosus). Wszystkie są jedynymi przedstawicielami rodzaju Dicamptodon. 
Bibliografia:

-https://en.wikipedia.org/wiki/Cope%27s_giant_salamander
-http://amphibiaweb.org/cgi/amphib_query?where-genus=Dicamptodon&where-species=copei
-http://www.iucnredlist.org/details/59079/0
-http://www1.dnr.wa.gov/nhp/refdesk/herp/html/4dico.html

niedziela, 1 grudnia 2013

Piaskarka hiszpańska - chowająca się w piasku

inne nazwy: psammodromus hiszpański*
  • Królestwo: Zwierzęta
  • Podtyp: Kręgowce
  • Gromada: Gady
  • Rząd: Łuskonośne
  • Rodzina: Jaszczurki właściwe
  • Gatunek: Piaskarka hiszpańska(Psammodromus hispanicus)

Występowanie

Zamieszkuje Półwyspem Iberyjski min. Hiszpanie, Portugalię i południową Francję, lecz w wielu miejscach w północnej części Półwyspu Iberyjskiego wymarła. Preferuje tereny nasłonecznione o piaskowym podłożu i niskiej roślinności. Zasiedla także nadmorskie wydmy.

Ogólny opis 

Piaskarka hiszpańska jest niedużą jaszczurką o całkowitej długości ciała 14-15 cm. Jaszczurka jest smukła, posiada lekko spłaszczone ciało oraz małą głowę . Łuski są dosyć duże i klinowate. Ubarwienie jest niejednolite, najczęściej jaszczurka jest szara, szaro-brązowa lub brązowa, choć zdarzają się osobniki żółto-brązowe i jasne, z jasnymi plamami ciągnącymi się rzędowo przez całą długość jaszczurki i ciemnymi poprzecznymi plamami, lecz zdarzają się osobniki o niemal niewidocznych wzorach. strona brzuszna gada jest zwykle jasna, lub bladozielona. Ogon krótki zwykle 6-7 cm.

Dymorfizm płciowy  

Brak.

Populacja i zagrożenia

Klasyfikowana jako gatunek o najmniejszym stopniu na wyginięcie. Na terenie swojego występowania dosyć pospolita, choć została wytępiona z wielu miejsc na północy Półwyspu Iberyjskiego. Poważnym zagrożeniem dla tego gada jest utrata środowiska życia, zwłaszcza przez pożary i rolnictwo, a także urbanizacje terenów przybrzeżnych. Obecnie prowadzone są próby reintrodukcji.

Pożywienie

Małe owady i inne bezkręgowce.

Zachowanie  

Jaszczurka dosyć żywa i bardzo zwinna aktywną podczas dnia. Większość czasy spędza na poszukiwaniu pokarmu, a zagrożona szybko zagrzebuje się w piasku. Złapana wydaje z siebie charakterystyczny odgłos. Hibernuje w okresie zimowym przez 3-4 tygodnie, choć może także zapadać w sen letni podczas bardzo wysokich temperatur. Zazwyczaj żyje w małych grupkach.

Rozród

Okres rozrodczy przypada na wiosnę zaraz po przebudzeniu z hibernacji. Samiec podczas zalotów kąsa samice w okolice szyi. Samica po kilku tygodniach znosi 2-8 jaj w wilgotnym i ciepłym miejscu zazwyczaj w wykopanym dołu, ale także wśród gnijącej roślinności i w próchniejącym drzewie. Po upływie 8 tygodni z jajek wykluwają się małe jaszczurki. Samica zazwyczaj rozmnaża się 2 razy do roku. Dojrzałość płciową osiągają po upływie 1 roku.

Naturalni wrogowie   

Jest pokarmem dla większości mięsożernych ptaków, węży, dużych owadów oraz ssaków.

Długość życia 

W naturalnym środowisku 2-3 lata. W niewoli mogą dożyć nawet 8 lat.

Znaczenie dla człowieka

Czasami piaskarka bywa hodowana w terrariach jako zwierzę domowe, lecz nie jest popularną jaszczurką, choć jej hodowla nie przysparza problemów.

Ciekawostki

  • Wyróżnia się dwa podgatunki piaskarki hiszpańskiej min. Psammodromus hispanicus hispanicus(podgatunki nizinny) i Psammodromus hispanicus edwardsianus(podgatunek górski).
  • Została opisana naukowo przez Leopolda Fitzinger'a Austriackiego zoologa.
  • Jest blisko spokrewniona z piaskarką algierską(Psammodromus algirus), Psammodromus microdactylus i Psammodromus blanci oraz innymi reprezentantami rodzaju Psammodromus liczącego 6 gatunków.
Bibliografia:
-https://pl.wikipedia.org/wiki/Piaskarka_hiszpa%C5%84ska
-https://en.wikipedia.org/wiki/Spanish_Psammodromus
-http://www.iucnredlist.org/details/61560/0
-http://www.terrarium.com.pl/290-psammodromus-hispanicus-piaskarka-hiszpanska/

środa, 27 listopada 2013

Frankolin blady - rzadki frankolin z Dżibuti

inne nazwy: frankolin Dżibuti*, szponiastonóg blady

  • Królestwo: Zwierzęta
  • Podtyp: Kręgowce
  • Gromada: Ptaki
  • Rząd: Grzebiące
  • Rodzina: Kurowate
  • Gatunek: Frankolin blady(Pternistis ochropectus)

Występowanie

Frankolin blady jest gatunkiem endemicznym dla Dżibuti w Afryce Wschodniej. Stwierdzono jedynie 2 stanowiska tego ptaka min. Forêt du Day w Górach Goda na obszarze 15 km2 oraz w Górach Mabla na obszarze 43 km2. Widywany głównie w gęstych lasach z dominacją jałowca afrykańskiego Juniperus procera, chociaż doniesienia mówią o tym iż zamieszkuje także lasy porośnięte bukszpanem z gatunku Buxus hildebrandtii, akacją Acacia seyal oraz oliwką Olea europaea subsp. africana. Prawdopodobnie w okresach lęgowych wyszukuje bardziej otwartych lasów, lub nawet tzw. wadi, czyli dolin pustynnych.

Ogólny opis   

Frankolin blady jest dużym ptakiem osiągającym 35 cm długości ciała przy wadze ok. 950 gramów. Upierzenie frankolin jest szaro-brązowe z białymi smugami ciągnącymi się od części brzusznej ptaka po głowę w miarę robiąc się cieńsze. Spodnia część jest zwykle jaśniejsza od górnej. Nad okiem ciągnie się rudawy pasek przypominający brew, a wokół oka widnieje jaśniejszy brązowawa plama tworząc swoistą maskę. Ogon jest krótki, zwykle brązowy. Oczy są czarne, dziób szary z jaśniejsza częścią dolną, a nogi żółto-zielone.

Dymorfizm płciowy 

Dymorfizm płciowy słabo zaznaczony. Samce są nieco większe oraz posiadają dwa wyrastające ostrogi na nogach, których u samicy brak. Upierzenie samicy jest także bardziej matowe, a ogon jest intensywniej brązowy od ogona samca.

Populacja i zagrożenia   

Frankolin blady jest krytycznie zagrożony wyginięciem, głównie z powody niszczenia jego naturalnego środowiska. W 1977 roku populacja ptaka była szacowana na ponad 5600 osobników zamieszkujących Forêt du Day(jedyne wtedy znane stanowisko frankolina). W 1986 roku populacja spadła tam do ok. 1500 osobników, aż odkryto populacje Gór Mabla w tym samym roku. Populacja w Forêt du Day nadal malała do 500-1000 osobników w 1998 roku i 115-135 w 2004 roku. Łączna populacja frankolina bladego jest szacowana na 612-723 osobników dorosłych (rok 2006). Niszczenie lasów jałowcowych jest głównym czynnikiem pogarszającym stan populacji ptaka. Głównym powodem zanikania lasów jest nadmierny wypas bydła, kóz i wielbłądów, zmiany klimatyczne(jałowce są bardzo wrażliwe na suszę), kwaśne deszcze oraz choroby grzybicze, ale także nadmierne koczowanie lasu w celu uzyskania drewna opałowego, bezpośrednie polowania na ptaka oraz niepokojenie go przez ludzi. Obecnie prowadzone są programy mające na celu utworzenie obszaru chronionego(Forêts de Day) w miejscu występowania frankolina, zasadzenia jałowców i tworzenie terenów siedliskowych dla ptaków, programy hodowli ptaka w niewoli, a także kampanie promocyjne.

Pożywienie  

Żywi się nasionami, owadami(głównie termity), jagodami i figami.

Zachowanie 

Frankolin blady prowadzi skryty tryb życia, większość czasu przebywając ukryty w roślinności. Zwykle żyję w małych grupach, a jego aktywność jest największa między 6, a 9 rano. Często przebywa na drzewach, nawet 4 metry nad ziemią. Czasami towarzyszy guźcom, wykorzystując rozkopaną ziemie w czasie ich żerowania w poszukiwaniu nasion. Frankoliny potrafią także rozkopywać gniazda termitów. Zachowanie tego gatunku frankolina zostało dosyć słabo poznane.

Rozród

Okres rozrodczy u tych ptaków rozpoczyna się między grudniem, a lutym. Opisany został jedynie jeden przypadek odnalezienia gniazda tego ptaka, dlatego miedza o zachowaniach rozrodczych tego gatunku są słabo poznane. Gniazdo było założone na skalnej półce, płytkie i wyłożone trawą. Głównie przypuszcza się że ptaki te budują gniazda na drzewach na wysokości 5-8 metrów. Prawdopodobnie są monogamiczne oraz znoszą przeciętnie 7-9 lat, lecz nie są to potwierdzone informację.

Naturalni wrogowie  

Głównie żeneta zwyczajna, choć mogą padać ofiarą lampartów, kotów, psów i ptaków drapieżnych. Młode pisklęta są narażone na ataki większości drapieżników.

Długość życia  

Brak danych.

Znaczenie dla człowieka  

Niegdyś był cennym łupem dla rdzennych mieszkańców regionu, choć obecnie polowania na tego ptaka niemal zanikły ze względu na jego rzadkość. Obecnie nie jest trzymany w niewoli, choć w przyszłości planuje się hodowle tego ptaka w niewoli.

Ciekawostki 

  • czasami spotykany pod nazwami Francolinus ochropectus i Oreocolinus ochropectus.
  • W polskim nazewnictwie czasami spotykany pod nazwą szponiastonóg blady, która obecnie jest prawidłowa w odniesieniu do jego rodzaju.
  • Przez rdzennych mieszkańców Dżibuti zwany kukaaqe.
  • Został odkryty w 1952 roku przez kapitana Max'a Albospeyre(dowódcy wojskowego Tadżura), lecz naukowo opisany przez francuskich ornitologów Jean Dorst i Christian'a Jouanin'a.
  • Czasami dzieli środowisko życia z frankolinem żółtogardłym (szponiastonogiem żółtogardłym)[Pternistis leucoscepus].
  • Jest blisko spokrewniony z innymi przedstawicielami rodzaju Pternistis liczącego 23 gatunki min. z szponiastonogiem łuskowanym(Pternistis squamatus), szponiastonogiem kameruńskim(Pternistis camerunensis) i szponiastonogiem brunatnym(Pternistis swainsonii).
Bibliografia
-http://www.hbw.com/species/djibouti-francolin-pternistis-ochropectus
-https://pl.wikipedia.org/wiki/Szponiaston%C3%B3g_blady
-https://en.wikipedia.org/wiki/Djibouti_francolin

poniedziałek, 25 listopada 2013

Świstak amerykański - nizinny świstak

inne nazwy: wuchak, świszcz
  • Królestwo: Zwierzęta
  • Podtyp: Kręgowce
  • Gromada: Ssaki
  • Rząd: Gryzonie
  • Rodzina: Wiewiórkowate
  • Gatunek: Świstak amerykański(Marmota monax)

Występowanie

Świszcz zamieszkuje tereny Ameryki Północnej. Na południe jego zasięg rozpościera się od wschodniej Oklahomy, po północną Luizjanę, Alabamę, Georgię do Północnej Karoliny. Wschodnia granica występowania obejmuje Karolinę Północną, wybrzeże Atlantyku, półwysep Labrador i Kanadę, a północna od Labradoru po południową Alaskę. Świszcz najbardziej preferuje tereny otwarte, takie jak łąki, pastwiska i użytki zielone, lecz spotykany także na obszarach skalistych, górzystych i częściowo zalesionych. Często zamieszkuje także tereny zurbanizowane np. pola uprawne i sady.

Ogólny opis

Świszcze posiadają dosyć krępą budowę ciała, a ich długość ciała waha się w granicach 40-65 cm przy wadze ok. 2-6 kg. Kolor sierści jest zwykle zróżnicowany, choć najczęściej widywane są osobniki ciemnobrunatne, szarawe lub cynamonowe z białymi włoskami pokrywającymi ciało gryzonia. U większości świszczy łapki są koloru czarnego lub ciemnobrązowego, choć u jednego z podgatunków odnotowano łapki koloru różowego. Ogon jest zwykle ciemny i puszysty, stanowiąc 20-25% długości całkowitej ciała. Zęby są zwykle białe, a uszy zaokrąglone.

Dymorfizm płciowy     

Samce są nieco większe od samic.

Populacja i zagrożenia

Świszcz jest jednym z niewielu gatunków zwierząt, które po kolonizacji Ameryki Północnej przez Europejczyków zwiększyło swoją populację. Wiąże się to z wylesieniem i powstawaniem rozległych terenów otwartych, które są środowiskiem życia gryzonia. Obecnie świszcz jest traktowany jako gatunek pospolity i klasyfikowany jako gatunek o najmniejszych stopniu na wyginięcie. W wielu rejonach traktowany jako szkodnik niszczący uprawy.

Pożywienie   

Podstawowym składnikiem diety świszcza są zielone części roślin, jak lucerna, mniszek, czy koniczyna, lecz zjadają także liście, korę drzew, nasiona, orzechy, kwiaty, owoce, jaja ptaków, owady i mięczaki.

Zachowanie   

Świszcz jest gatunkiem o dziennym i samotniczym trybie życia. Samce są terytorialne, a ich areał rozciąga się przeciętnie przez 10 000 m2 pokrywając się z terytoriami samic(przeciętnie 2 lub nieco więcej). Terytorium samicy jest zwykle wielkości 2 500 m2, choć w okresie rozrodczym zwiększa się do ponad 10 000 m2. Świszcze budują zwykle dosyć rozbudowane nory, dzielące się na te używane w okresie letnim i zimowym. Zwykle posiadają kilka wejść i wyjść awaryjnych w razie zagrożenia. Żerują zwykle 2 razy dziennie przez 2 godziny, a resztę dnia spędzają odpoczywając w swojej norze, oszczędzając zgromadzoną tkankę tłuszczową na hibernację. Zwykle nie przejawiają instynktów społecznych, chociaż obserwowano wspólnie pożywiające się osobniki. W razie zagrożenia szybko uciekają do nory, a w razie odcięcia drogi ucieczki wyginają swoje ciało, pokazując zęby i pusząc ogon. Hibernują z nastaniem pierwszych chłodów, przez całą zimę(zwykle od października do marca lub kwietnia, zależnie od szerokości geograficznej) . Czasami mogą hibernować w okresie letnim przy niedostatecznym dostępie do pożywienia. Bardzo dobrze pływają i wspinają się na drzewa

Rozród 

Okres rozrodczy zaczyna się zaraz po wyjściu świszczy z hibernacji, czyli w połowie kwietnia(choć może być to zmienne w zależności od szerokości geograficznej). Samce zwykle budzą się jako pierwsze, ustalając terytorium, tocząc walki z konkurentami oraz wyszukując partnera. Samica zwykle chodzi w ciąży przez 31-32 dni, po czym rodzi 1-9 młodych, warzących przeciętnie 25 gramów. Młode szybko rosną, dlatego zazwyczaj po upływie 44 dni są odstawiane od mleka, a po upływie 2 miesięcy stają się niezależne. Dojrzałość płciową osiągają po upływie 1-2 lat. Rozmnażają się jedynie raz do roku.

Naturalni wrogowie 

Świszcze padają ofiarą wilków, kojotów, lisów rudych i wirginijskich, niedźwiedzi czarnych, rysiów kanadyjskich i rudych, psów, ptaków z rodziny jastrzębiowatych i węży.

Długość życia         

W stanie dzikim przeciętnie 4-6 lat, choć w niewoli dożywają 10-14 lat.

Znaczenie dla człowieka 

Czasami są uważane za szkodniki niszczące pastwiska i pola uprawne. Budując swoje nory uszkadzaj sprzęt rolniczy oraz powodują uszkodzenia nóg u zwierząt gospodarskich. Używane w badaniach laboratoryjnych w leczeniu wielu chorób, a także jako zwierzę treningowe dla myśliwych. Czasami hodowane w niewoli.

Ciekawostki  

  • Jest największym przedstawicielem rodziny Marmota
  • W przeciwieństwie do większości przedstawicieli swojego rodzaju świszcz jest gatunkiem zamieszkującym tereny nizinne.
  • Świszcze posiadają wiele nazw zwyczajowych na terenie swojego występowania np. świnka ziemna lub świnka świszcząca.
  • Zgodnie z legendą kiedy świstaki wychodzące ze snu zimowego(żyjące w niewoli) ze swoich nor zauważą swój cień oznacza to 6 tygodni dodatkowej zimy, jeśli zaś go nie zobaczą oznacza to szybką wiosnę.
  • Jest blisko spokrewniony z innymi przedstawicielami rodzaju Marmota(liczący 14-15 gatunkówmiędzy innymi z świstakiem(Marmota marmota), świstakiem kanadyjskim(Marmota caligata) i świstakiem z Vancouver(Marmota vancouverensis).
  
Bibliografia:
-https://en.wikipedia.org/wiki/Groundhog
-http://animaldiversity.org/accounts/Marmota_monax/
-http://www.iucnredlist.org/details/42458/0
-http://animals.nationalgeographic.com/animals/mammals/groundhog/

wtorek, 19 listopada 2013

Tytan - pierwsze pokolenie bogów

Pierwsze podania

Tytani to istnienia pochodzące z mitologi greckiej. Dzieci pierwszych bogów Uranosa(Nieba) i Gai(Ziemi) oraz rodzeństwo hekatonchejrów(sturękich) i pierwszych cyklopów(cyklopów niebiańskich). Należeli do nich między innymi Kronos, Rea, Temida, Okeanos i Tetyda. Uranos jednak przerażony potęgą i siłą swych dzieci postanowił wtrącić ich do Tartaru, tak jak to wcześniej zrobił z hekatonchejrami i cyklopami, lecz Gaja kochała swe dzieci i w celu zatrzymania swojego małżonka przed tym czynem wręczyła jednemu z tytanów Kronosowi sierp, który mógł zranić pierwszego boga. Kronos zaatakował swego ojca obcinając jego jądra i wrzucając do oceanu. Z krwi Uranosa Gaja stworzyła Erynie, meliady i gigantów, a z piany morskiej zmieszanej z krwią z jąder boga powstała Afrodyta, bogini miłości i pożądania. Uranos przepowiedział jednak że skończy podobnie jak on, zdradzony przez swojego syna w celu odebrania władzy. Kronos przejął tron po Uranosie i poślubił swoją siostrę Reję, jednak nie uwolnił swych braci z Tartaru jak obiecał matce, a ponadto zjadał każde swoje dziecko zrodzone przez Reję. Jednak kiedy tytanida była po raz kolejny w ciąży, postanowiła ochronić dziecko przed pożarciem. Dała swemu małżonkowi kamień owinięty w pieluchę którego zjadł, a same dziecko oddała nimfą pod opiekę. Dziecko nazwano Zeus, a kiedy ten dorosną postępem przy pomocy swej matki i pierwszej miłości Metydy podał Kronosowi środek wymiotny, a ten zwrócił uwięzione dzieci w jego żołądku min. Posejdona, Hadesa, Demeter, Hestię i Herę. Zeus wypowiedział wojnę swojemu ojcu i dzięki pomocy uwolnionych cyklopów i sturękich oraz niektórym tytanom pokonał go i popierających go tytanów. Ci zostali strąceni do Tartaru, a Kronosowi w geście litości oddano pod panowanie pola elizejskie w części Hadesu.


Najbardziej znani tytani:


  • Kronos- syn Gai i Uranosa oraz ojciec Zeusa, Posejdona, Hadesa, Hery, Hestii i Demeter. Małżonek Rei. Po obaleniu swojego ojca Uranosa, zasiadł na tronie oraz pożerał swoje dzieci ze strachu iż odbiorą mu władze, jednak Reja ocaliła najmłodsze dziecko Zeusa przed pożarciem, który kiedy dorósł odebrał władze swemu ojcu, zaś jemu dał pod panowanie pola elizejskie.
  • Reja- córka Gai i Uranosa, matka Zeusa, Posejdona, Hadesa, Hery, Hestii i Demeter oraz małżonka Kronosa. Uratowała swoje najmłodsze dziecko przed pożarciem przez własnego ojca.
  • Prometeusz - syn  Japeta i Klimene. Stwórca ludzi. Ukradł ogień ludzkości za co Zeus skazał go na męki podczas których przybity do klifu, każdego ranka sęp zjadał mu wątrobę, która później na nowo odrastała. W końcu kiedy ptak został zabity przez Heraklesa, Prometeusz zemścił się na Zeusie podpowiadając ludziom, aby Zeus wybrał ofiarę, którą chce aby mu składano. Zaoferowano skórę i kości pod którymi było schowane mięso oraz tłuszcz po którym nie znajdowały się tylko kości. Zeus myśląc że pod tłuszczem znajduje się mięso, wybrał drugą opcję, dzięki czemu od tego czasu składano mu w ofierze jedynie tłuszcz i kości. Zeus był wściekły na Prometeusza dlatego wysłał Pandorę z tajemniczą puszką, aby uwiodła tytana. Jednak ten to przewidział i odrzucił zaloty kobiety, chociaż jego brat Epimeteusz, zaproponował Pandorze ożenek z nim. Kobieta zgodziła się, a po jakimś czasie zaciekawiona co znajduje się w puszce otwarła ją, uwalniają choroby, burze i wszelkie smutki na ludzkość, któa po jakimś czasie była na skraju wyginięcia. Kiedy pozostała jedynie para małżonków(Pyrra i Deukalion) oraz jedna córka Pandory, Gaja zlitowała się nad nimi i nakazała im rzucać kamienie za siebie z których wyrastali kolejni ludzie.
  • Atlas - syn  Japeta i Klimene oraz brat Prometeusza, Epimeteusza i Menojtiosa. Walczył w tytanomachii po tronie Kronosa, który wysłał go na Olimp, aby pokonał bogów. Atlas był o wiele silniejszy od boskich braci(Posejdona, Hadesa i Zeusa), których szybko powalił. Jednak Zeus rzucił piorunami w czterech tytanów podtrzymujących nieboskłon powalając ich, a Atlas chcą ratować sytuację wziął na swoje barki ciężar nieba. Od tego czasu Atlas podtrzymuje nieboskłon.

Wygląd

Tytani w przeciwieństwie do swych braci byli najbardziej podobni do swoich rodziców, co uchroniło ich ponadto przed wtrąceniem do Tartaru, jak to się stało z jednookimi cyklopami i sturękimi hekatonchejrami. Można powiedzieć iż wyglądem przypominali ludzi, choć byli od nich o wiele więksi i potężniejsi. Poza tytanami, do boskich stworzeń zaliczani są także ich braci min.:

  • Cyklopi - w mitologii greckiej stworzenia z jednym okiem. Cyklopów można podzielić na cyklopów niebiańskich, stworzonych jako pierwszych i cyklopi synowie Posejdona. Cyklopi niebiańscy to bracia tytanów i sturękich, strąceni do Tartaru przez swojego ojca. Uwolnieni przez swojego brata tytana Kronosa, któremu pomagali w walce z Uranosem. Jednak Kronos ponownie uwięził ich w podziemiach z których już ostatecznie oswobodził Zeus. Przepowiednia mówiła iż z cyklopami u boku zwycięstwo w wojnie stanie po stronie Zeusa. Cyklopi doskonali kowale, wykuli dla Zeusa potężna broń zwaną Piorunem, dzięki której wygrał wojnę. Cyklopi wykuli także trójząb Posejdona oraz hełm Hadesa. Cyklopi niebiańscy zostali wybici przez Apollo po tym jak Zeus Asklepiosa syna Apollo, który swymi czynami dorównywał bogom. Następne pokolenie cyklopów zostało poczęte przez Posejdona. Najsławniejszym cyklopem jest Polifem, który został oślepiony przez Odyseusza, którego więził.
  • Hekatonchejrowie- czyli sturęcy. Bracia tytanów i cyklopów, posiadający po 100 rąk i 50 głów. Uwięzieni przez Uranosa w Tartarze, gdzie następnie zostali chwilowo oswobodzeni przez Kronosa, lecz ostateczną wolność dał im Zeus. Walczyli w tytanomachii po stronie Zeusa.
  • Giganci - w mitologi greckiej olbrzymy o wężowych nogach. Zostali zrodzeni z krwi Uranosa, która Gaja wchłonęła. Giganci byli rządni władzy i zagrozili iż zdobędą Olimp. Bogowie dzielnie walczyli z gigantami wspomaganymi przez samą Gaję. W końcu jednak przy pomocy Heraklesa bogowie odnieśli zwycięstwo, a pozostali przy życiu giganci zostali przygnieceni głazami i górami.

W środkach masowego przekazu

Tytani rzadko występują w książkach, filmach, czy grach. Zazwyczaj są przedstawiani tak jak w mitologii, jako bogowie. W grze D&D(Dungeons & Dragons) to olbrzymie istoty o niemal boskich mocach, a w Heroes Might and Magic tytani to machiny w których została umieszczona dusza bohatera lub wojownika.

Bibliografia:
-https://pl.wikipedia.org/wiki/Tytani
-https://en.wikipedia.org/wiki/Titan_(mythology)

sobota, 16 listopada 2013

Helikoprion - najdziwniejsza szczęka rekina


  • Królestwo: Zwierzęta
  • Podtyp: Kręgowce
  • Gromada: Chrzęstnoszkieletowe
  • Rząd: Edestydy
  • Rodzina: Agassizodontidae
  • Gatunek: Helicoprion bessonowi

Występowanie

Paleontolodzy oceniając lokalizację skamieniałości spekulują iż helikoprion zamieszkiwał południowo-zachodnią część wybrzeża Gondwany, a później Pangey. Prawdopodobnie pojawiły się 310 milionów lat temu w karbonie, a wymarły 250 milionów lat temu w późnym triasie.

Ogólny opis

Poza skamieniałościami przedstawiającymi zwój zębów, nie odnaleziono innych zachowanych części ciała, dlatego do niedawna wygląd ryby budził niemałą zagadkę. Dopiero po odnalezieniu czaszki reprezentanta siostrzanej rodziny Ornithoprion, naukowcy stwierdzili iż zwój zębów to nietypowa żuchwa rekina. Przypuszcza się że zęby ryby nie wypadały z wiekiem, lecz stopniowo narastały wydłużając żuchwę rekina w rodzaj spirali, choć do końca nie wiadomo czy była ona skierowano do wewnątrz pyska, czy na zewnątrz rozciągając się pod żuchwą. Wygląd reszty ciała rekina nie jest do końca pewny, lecz prawdopodobnie przypominał innych przedstawicieli rzędu edestydów. Prawdopodobnie dorastał do 3-4 metrów.

Dymorfizm płciowy

Brak danych.

Pożywnie

Mięsożerca.

Zachowanie

Brak danych.

Rozród

Brak danych.

Naturalni wrogowie

Większe rekiny i plezjozaury.

Długość życia

Brak danych.

Przyczyny wymarcia      

Helikoprion wymarł ok. 250 milionów lat temu podczas tzw. wymierania permskiego, kiedy wymarło niemal 90% organizmów zamieszkujących wody morskie. Przypuszcza się że przyczyną wymierania było uderzenie dwóch planetoid w powierzchnie Ziemi(dowody: krater Bedout i krater na Ziemi Wilkesa), co wzmogło wzmożony wulkanizm wraz ze zmianą składu chemicznego powietrza atmosferycznego. Powstał efekt cieplarniany, a kwaśne deszcze i związki siarki zawarte w powietrzu zakwasiły oceany, powodując powolny pomór morskiego życia.

Ciekawostki

  • Obecnie najbliższych krewnych helikoprionów można szukać wśród chimer(Chimaeriformes).
  • Pierwsze znalezione szczątki helikopriona należały do Helicoprion bessonowi. Kawałek żuchwy został znaleziony w 1899 roku przez Aleksandra Karpinskigo w skałach wapiennych w górach Ural. Gatunek został naukowo opisany przez Oliver Perry Hay'a.
  • Choć przedstawienia ryby pokazują ją ze żuchwą skierowano najczęściej do tyłu lub do środka pyska to są to jedynie spekulację, a wygląd rekina mógł się znacząco różnić od współczesnych wyobrażeń.
  • Obecnie rodzaj Agassizodontidae liczy 7-8 wymarłych gatunków do których należą Helicoprion bessonowi, Helicoprion ergasaminon,Helicoprion ferrieri,  Helicoprion jingmense,Helicoprion mexicanus,Helicoprion nevadensis, Helicoprion sierrensis i Helicoprion davish(?).

Bibliografia:
-https://en.wikipedia.org/wiki/Helicoprion
-https://pl.wikipedia.org/wiki/Helikoprion
-http://www.prehistoric-wildlife.com/species/h/helicoprion.html

środa, 13 listopada 2013

Megalomys desmarestii - Olbrzymi szczur z Martyniki

inne nazwy: piżmak martynikański*, szczur Desmarest'a*, antylski olbrzymi szczur ryżowy*

  • Królestwo: Zwierzęta
  • Podtyp: Kręgowce
  • Gromada: Ssaki
  • Rząd: Gryzonie
  • Rodzina: Chomikowate
  • Gatunek: Megalomys desmarestii

Występowanie

Szczur Megalomys desmarestii był endemitem wyspy Martynika. Bardzo mało wiadomo na temat habitatu tego gryzonie, choć prawdopodobnie zamieszkiwał lasy, a wraz z przybyciem człowieka także plantacje.

Ogólny opis

Brak dokładniejszych danych na temat wymiarów owego gryzonia, choć opisywany jest iż wielkością dorównywał średniemu kotowi domowemu. Piżmak martynikański posiadał sierść kolory ciemnego, zwykle brązowego lub czarnego z jasną, niemal białą spodnią częścią ciała, obejmującą brzuch, kończyny oraz przednią i dolną cześć pyszczka gryzonia. Wokół oka biegła biała obwódka.

Dymorfizm płciowy  

Brak danych.

Pożywienie

Prawdopodobnie jak większość przedstawicieli swojej rodziny był wszystkożercą.

Zachowanie

Brak danych.

Rozród 

Brak danych.

Naturalni wrogowie

Prawdopodobnie brak(możliwe iż myszołów białosterny), lecz po przybyciu człowieka na wyspę, szczury stawały się ofiarami kotów, psów, mangust, jak i jego samego.

Długość życia

Brak danych.

Przyczyny wymarcia  

Szczur Megalomys desmarestii jeszcze do końca XIX wieku był uważany za zwierzę pospolite i masowo tępione, gdyż jak większość gryzoni był uważany za szkodnika. Twierdzono iż szczury niszczą orzechy kokosowe na plantacjach. Gatunek był również jedzony przez ludzi, choć sposób jego przyrządzenia był dosyć skomplikowany, ze względu na piżmowy zapach ciała. Prawdopodobnie populacja gryzonia zaczęła drastycznie maleć po wprowadzeniu na wyspę mangusty, która przetrzebiała jego populację. Gwoździem do trumny dla tego gatunku była także erupcja wulkanu Góry Pelée 8 maja 1902 roku, która zniszczyła miasto Saint-Pierre wraz z niewielką populacją gatunku. Prawdopodobnie kilka późniejszych erupcji po roku 1902 mogło odcisną swoje piętno na wyginięciu szczura Desmarest'a.


Ciekawostki

  • Megalomys desmarestii jest jednym z najmniej poznanych wymarłych gatunków holocenu.
  • Aby przyrządzić mięsa tego szczura wpierw należało wypalić całe włosie z jego ciała, następnie pozostawić ciało na jedną noc oraz gotować je w wodzie w dwóch partiach. W innym wypadku mięso posiadało nieprzyjemny zapach piżma.
  • Rodzaj Megalomys obecnie reprezentowany jest jedynie przez 4 wymarłe gatunki min. nornika Barbuda*(Megalomys audreyae), Megalomys curazensis i olbrzymiego szczura ryżowego z Saint Lucia*(Megalomys luciae). Wszystkie gatunki wymarły w wyniku działalności człowieka.
  • Megalomys desmarestii to jedyny naziemny ssak żyjący naturalnie na wsypie Martynika. Na Martynice występuje także 9 gatunków nietoperzy.
Bibliografia:

-https://en.wikipedia.org/wiki/Megalomys_desmarestii
-http://www.iucnredlist.org/details/12980/0

czwartek, 7 listopada 2013

Papryka roczna - owoc pierwotnych Amerykanów

inne nazwy: papryka owocowa, pieprz chilijski, pieprz turecki, pieprz hiszpański, pieprzowiec roczny, pieprzowiec ostry 

  • Królestwo: Rośliny 
  • Podkrólestwo: Rośliny naczyniowe 
  • Klasa: Okrytonasienne
  • Rząd: Psiankowce
  • Rodzina: Psiankowate
  • Gatunek: Papryka roczna(Capsicum annuum)

Występowanie

Pierwotnie papryka roczna zasiedlała tropikalne tereny północnej Ameryki Południowej i południowej Ameryki Północnej. Obecnie uprawiana powszechnie w wielu częściach świata, choć w większości jedynie w szklarniach.

Ogólny opis  

Roślina dorasta zwykle do 20-50 cm długości. Łodyga jest zwykle zielona, rozszczepiająca się na kilkanaście kłączy. Liście są zielone, lancetowate i zwykle ostro zakończone.

Rozmnażanie

Biały, lub żółty kwiat wyrasta zwykle pojedyncze z kątów liści tworząc małą kulistą koronę. Owoc to jagoda, mało soczysta z grubą okrywą mający przeciętnie 5-12 cm długości. Owoc dzikiej papryki ma kolor czerwony, lecz w uprawie wyselekcjonowano wiele odmian barwnych.

Zagrożenia

Gatunek nie jest zagrożony i nie podlega klasyfikacji w stopniach zagrożenia.

Długość życia

Mimo swojej nazwy, papryka roczna jest byliną. Jedynie w uprawie w klimacie umiarkowanym papryka posiada jeden okres wegetacyjny, po czym usycha.

Znaczenie dla człowieka 

Papryka jest jedną z najważniejszych roślin uprawnych. Gatunek jest uprawiany od tysięcy lat, jedzony na surowo i po przygotowaniu, jako przyprawa oraz czasami w celach leczniczych i ozdobnych.

Ciekawostki 

  • Pierwsi Indianie uprawiali paprykę już 5200 tysięcy lat p.n.e.. Kiedy Kolumb przywiózł roślinę do Europy nie wiedziano o jej walorach smakowych i kulinarnych, to też były uprawiana jedynie jako roślina ozdobna i uważana za trującą.
  • Jedzenie papryki wspomaga trawienie, posiada duże zasoby witaminy A i C, cukrów, kapsaicyny oraz używana przy chorobach dotyczących układu nerwowego.
  • Wiele ostrych odmian min. tabasco, cayenne i chili używane są jako popularna przyprawa.
  • W Polsce najczęściej spotyka się odmiany papryki zielonej, czerwonej i żółtej, choć występują także papryki o owocach białych i filetowych.
  • Papryka jest także popularną rośliną doniczkową, zwłaszcza te o małych, i różnokolorowych owocach.
  • Węgierskiemu biochemikowi Albertowi Szent-Györgyi właśnie z papryki rocznej udało się po raz pierwszy wyizolować witaminę C.
  • Rodzaj Capsicum(papryki) liczy 25-27 gatunków roślin z czego pięć jest udomowionych(C. annuum , C. baccatum , C. chinense , C. frutescens i C. pubescens). Innymi przedstawicielami tego rodzaju są min. Capsicum galapagoense, Capsicum stramoniifolium i nieco mniej popularna papryka jagodowa(Capsicum baccatum). 

Bibliografia:

-https://pl.wikipedia.org/wiki/Papryka_roczna
-https://en.wikipedia.org/wiki/Capsicum_annuum
-http://www.kew.org/science-conservation/plants-fungi/capsicum-annuum-chilli-pepper
-http://rosliny.urzadzamy.pl/baza-roslin/warzywa/papryka-roczna,17_1309/

piątek, 1 listopada 2013

Perełkowiec japoński - drzewo rodzące perły

inne nazwy: szupin japoński, szupin chiński, sofora japońska


  • Królestwo: Rośliny 
  • Podkrólestwo: Rośliny naczyniowe 
  • Klasa: Okrytonasienne
  • Rząd: Bobowce
  • Rodzina: Bobowate
  • Gatunek: Perełkowiec japoński(Styphnolobium japonicum)

Występowanie

Naturalnie występuje w Wschodniej Azji zasiedlając Chiny i Koreę. Najchętniej rośnie na suchych terenach otwartych. Pomyślnie uprawiany w wielu częściach świata min. w Europie i Ameryce Północnej.

Ogólny opis

Perełkowiec japoński jest średniej wielkości drzewem dorastającym do 25 metrów wysokości. Pień jest zwykle krótki i pojedynczy, a korona szeroka i nisko osadzona. Liście są blaszkowate i nieparzystopierzaste, złożone zwykle z 7-15 listków. Pojedynczy liść dorasta zwykle do 25 cm długości. Listki są eliptyczne, zwykle zaostrzone o długości 3-5 cm. Jesienią zwykle przebarwiają się na żółto.

Rozmnażanie

Drzewo kwitnie zwykle na przełomie lipca i sierpnia, tworząc obupłciowe, zebrane na sztywnych pędach grona o długości 15-30 cm. Pojedynczy kwiat jest motylkowaty, kremowobiały o długości 1-2 cm i silnie pachnący. Kwiaty są owadopylne. Nasiona wytwarzane są we wrześniu i październiku w postaci zielonych strąków o długości 5-8 cm. Pomiędzy pojedynczymi nasionami występuje przewężenie, przez co te przypominają perły. Nasiona są czarne.

Zagrożenia

Gatunek nie jest zagrożony wyginięciem i nie podlega klasyfikacji w stopniach zagrożenia.

Długość życia 

100-150 lat.

Znaczenie dla człowieka

Drzewo głównie sadzone w celach ozdobnych. W Polsce średnio popularne, choć ze względu na późne kwitnienie bardzo cenione. W medycynie tradycyjnej chin z kwiatów perełkowca wytwarzano produkty poprawiające zdrowie człowieka. Drewno perełkowca ze względu na swoje dobre właściwości używane przy produkcji mebli i parkietów. Roślina ceniona przez pszczelarzy ze względu na duży wskaźnik miododajności i późne kwitnienie.

Ciekawostki 

  • Mimo swojej nazwy perełkowiec japoński nie występuje naturalnie w Japonii. Został on wprowadzony na wyspę z Chin przed paruset lat i obecnie jest popularnie uprawiany.
  • Jest jedynym uprawianym w Polsce przedstawicielem rodzaju perełkowców.
  • Perełkowiec japoński jest najpóźniej kwitnącym drzewem spotykanym w Polsce.
  • Zaostrzone, a niezaokrąglone listki u perełkowca to jedna z cech odróżniających go od podobnej robinii akacjowej.
  • Wszystkie części perełkowca są trujące.
  • Rodzaj perełkowców(Styphnolobium) reprezentowany jest przez 3-4 gatunki drzew. Gatunkami spokrewnionymi z perełkowcem japońskim są Styphnolobium affine i Styphnolobium monteviridis.

Bibliografia:

-https://en.wikipedia.org/wiki/Styphnolobium_japonicum
-https://pl.wikipedia.org/wiki/Pere%C5%82kowiec_japo%C5%84ski
-http://www.kew.org/science-conservation/plants-fungi/styphnolobium-japonicum-pagoda-tree

poniedziałek, 28 października 2013

Harmonia axyridis - azjatycki najeźdźca

inne nazwy: biedronka azjatycka, biedronka arlekin, biedronka harlekin, biedronka Halloween*
  • Królestwo: Zwierzęta
  • Typ: Stawonogi
  • Gromada: Owady
  • Rząd: Chrząszcze
  • Rodzina: Biedronkowate
  • Gatunek: Harmonia axyridis

Występowanie

Za pierwotny region występowania tego owada uważa się wschodnią Azję, począwszy od Syberii, Kazachstanu, Uzbekistanu, poprzez Rosję, Himalaje, Koreę, Mongolię, Chiny, Tajwan skończywszy na Japonii. Biedronka została wprowadzona w wielu rejonach świata w celu zwalczania mszyc, stając się gatunkiem inwazyjnym. Obecnie biedronka azjatycka została stwierdzona w Ameryce Północnej(od Meksyku, po Stany Zjednoczone i południową Kanadę), Ameryce Południowej(z wyjątkiem tropikalnej strefy amazońskiej), Afryce(Tunezja, Egipt, RPA) oraz w Europie(od Wielkiej Brytanii po Bośnię i Hercegowinę oraz Rumunię). Harmonia axyridis najbardziej lubi przebywać na otwartych terenach trawiastych, łąkach, polach uprawnych, lecz także lasach liściastych i terenach zakrzewionych.

Ogólny opis

Biedronka arlekin jest średniej wielkości przedstawicielem rodziny biedronkowatych o długości ciała od 5 do 8 mm, charakteryzujący się dosyć powszechnie występującym u tego gatunku zjawiskiem polimorfizmu. Ciało owada jest wypukłe i owalne. Pokrywy owada mają bardzo zmienne ubarwienie, choć najpowszechniej występuje czerwone w czarne kropki, pomarańczowe w czarne kropki i czarne w dwie czerwone plamy(są to 3 odmiany które najczęściej można spotkać w Europie). Ich przedplecze jest z reguły białe z czarnym wzorem przypominający literę "M" lub "W", co wyróżnia je od innych biedronek. Larwa biedronki Harmonia axyridis mierzy przeciętnie 1 cm długości i są przeważnie czarne z pomarańczowymi kolczastymi brodawkami, które występują w jednym rzędzie przy 3 stadium i w dwóch przy 4.

Dymorfizm płciowy      

Słabo zaznaczony.

Populacja i zagrożenia 

Gatunek występuje powszechnie na terenie swojego pierwotnego występowania oraz obecnie rozszerza swój zasięg. Uważany za gatunek inwazyjny na większości kontynentów, który wypiera rodzime gatunki owadów oraz doprowadza do szkód w uprawach. Nie podlega klasyfikacji w stopniach zagrożenia oraz nie posiada żadnego statusu ochronnego.

Pożywienie

Głównym i przeważającym składnikiem diety biedronki azjatyckiej są owady z nadrodziny mszyc i czerwców, choć udowodniono że mogą zjadać także owady z rzędu rybików, roztocza, jaja ciem i motyli, małe ćmy, pyłek kwiatowy, a także, choć jest to rzadkością, innych przedstawicieli swojej rodziny. Czasami urozmaica swoją dietę w niektóre owoce np. winogrono. Gatunek wskazuje także tendencję do kanibalizmu w formie larwalnej, jak i dorosłej, zjadając jaja i larwy swojego gatunku.

Zachowanie

Harmonia axyridis jest gatunkiem o samotnym trybie życia, choć nie rzadko można spotkać grupę zimujących biedronek. Prowadzi dzienny tryb życia, poszukując przez większość czasu zdobyczy, na różnych roślinach. Często lata przeszukując roślinę, za rośliną. Nie posiadając stałego siedliska życia, dlatego nie są zwierzętami terytorialnymi. W okresie przedzimowym biedronka zapada w hibernację, wyszukując odpowiedniego miejsca, najczęściej szczeliny w drzewach, dziuple, sterty liści i kępy roślinności. Bardzo często hibernują w grupach, gdyż podczas snu uwalniają feromon przyciągający inne osobniki.

Rozmnażanie

Biedronka Harmonia axyridis rozmnaża się kiedy temperatura wzrośnie powyżej 12*C, czyli w klimacie Europejskim zazwyczaj od marca do października. Samica biedronki przyciąga samców przy pomocy feromonów, a następnie selektywnie wybiera osobnika o najintensywniejszym kolorze pokrywy, choć samica może kopulować z wieloma partnerami. Samica zazwyczaj po paru dniach składa ok. 25 jaj, choć często część jest niezapłodniona stając się pokarmem dla wyklutych larw. Po wykluciu i zjedzeniu niezapłodnionych jajek, larwy przystępują do żerowania. Żywią się zazwyczaj mszycami i są bardzo żarłoczne. Larwa zazwyczaj czterokrotnie liniej, a następnie przed przepoczwarzeniem przyklejają się do spodniej części liścia. Poczwarka zazwyczaj jest podobna do poczwarek innych biedronek, lecz w miejscu jej przytwierdzenia występują charakterystyczne brodawki. Po 30-60 dniach z poczwarki wydostaje się dorosły osobnik o jasnych barwach, które nabiera wraz z wiekiem.

Naturalni wrogowie

Biedronka ze względu na swoje intensywne barwy i wydzielanie żółtą hemolimfę, może skutecznie zniechęcać potencjalnych drapieżców. Do największych wrogów biedronki należą owadożerne ptaki, niektóre pluskwiaki np. Podisus maculiventris, mrówki zwłaszcza mrówka ogniowa Solenopsis invict, a także inne większe biedronki, które zagrażają głównie larwą i jajom.

Długość życia  

Przeciętnie 30-90 dni, choć w sprzyjających warunkach nawet 3 lata.

Znaczenie dla człowieka          

Obecnie biedronka azjatycka jest uważana za szkodnika, gdyż choć jest skutecznym niszczycielem koloni mszyc to nadgryza także niektóre uprawiane owoce np. winogrono, a podczas zbierania owoców zaniepokojona biedronka uwalnia hemolimfę, psując nie tylko walory smakowe winogronu, ale także produkowanego z niego wina. Ponadto biedronka arlekin znana jest z ataków na ludzi. Często przy niedoborze pokarmu, lub zaniepokojona może gryźć skórę, powodując niewielkie ranki, czasami prowadzące u osób uczulonych do nieprzyjemnych komplikacji.

Ciekawostki


  • W Polsce po raz pierwszy stwierdzona w 2006 roku w Poznaniu i podczas tych kilku lat zdążyła zwiększyć swoją populację opanowując cały kraj w niektórych miejscach stając się plagą.
  • W Ameryce Północnej sprowadzenie biedronki azjatyckiej przyniosło olbrzymie szkody, nie tylko dla człowieka przy zbieraniu plonów winogronu, lecz także dla ekosystemu. Biedronka arlekin wyparła biedronkę dwukropkę występującą naturalnie na tym kontynencie, które obecnie stała się rzadka, a w niektórych regionach zagrożona wyginięciem.
  • W Europie po sprowadzeniu biedronki azjatyckiej zanotowano nagły spadek populacji innych gatunków biedronek, np. biedronki siedmiokropki, choć ta jako jedna z niewielu skutecznie poluje na larwy biedronki Harmonia axyridis.
  • Masowe pojawienie się tej biedronki w Polsce zanotowano już w 2008 roku w Gdańsku.
  • Jako jeden z niewielu owadów występuje w wielu odmianach barwnych. Najpopularniejsze to min. Succinea, Conspicua i Spectabilis.
  • Rodzaj Harmonia liczy ok. 15 gatunków biedronek, min. dużą biedronkę cętkowaną*(Harmonia conformis), biedronkę czterokropkę*(Harmonia quadripunctata) i Harmonia yedoensis. 

Bibliografia:

-https://pl.wikipedia.org/wiki/Harmonia_axyridis
-http://www.cbe-pan.pl/harmonia/inwazja.htm
-https://swiatmakrodotcom.wordpress.com/2011/08/28/biedronka-arlekin-azjatycka-harmonia-axyridis-niebezpieczny-najezdzca/
-http://www.klinikaroslin.com/ochrona-winorosli/16-biedronka-harmonia-axyridis
-http://www.wiadomosci24.pl/artykul/zarloczna_biedronka_harmonia_axyridis_198692.html

wtorek, 22 października 2013

Barwena - piaskowy czyściciel

inne nazwy: barwena czerwonoprążkowana*
  • Królestwo: Zwierzęta
  • Podtyp: Kręgowce
  • Gromada: Promieniopłetwe
  • Rząd: Okoniokształtne
  • Rodzina: Barwenowate
  • Gatunek: Barwena(Mullus surmuletus)

Występowanie

Zamieszkuje wody przybrzeżne do 90 metrów o piaszczystym, mulistym lub rzadziej żwirowym dnie północnej części Oceanu Atlantyckiego od Dakaru w Afryce Zachodniej po Kanał La Manche, czasami rozciągając swój zasięg o zachodni Bałtyk i strefę przybrzeżną Wysp Brytyjskich. Ryba spotykana także w Morzu Śródziemnym i Czarnym.

Ogólny opis 

Ciało ryby jest bocznie spłaszczone i lekko wydłużone o długości przeciętnie 10-25 cm(maksymalnie 40 cm), pokryte dosyć dużymi łuskami. Posiada dwie płetwy grzbietowe, pierwsza posiadająca 7-8 kolców promieniowych, a druga zwykle 8 miękkich promieni. Płetwa odbytowa posiada zwykle 9 promieni z czego zazwyczaj 2 są twarde. Pod brodą ryby widnieją dwa, dosyć grube wąsy o długości większej niż płetwa piersiowa. Ubarwienie ryby jest zwykle zmienne i zależy od pory roku i głębokości życia gatunku. Zwykle ciało jest czerwone lub żółtoczerwonawe z rozciągającymi się czerwonymi lub brązowymi pasami przez całe ciało oraz żółtymi smugami na bokach ryby. Część brzuszna ryby często przybiera postać czerwonego marmurkowania na jasnym kolorze łusek. Osobniki żyjące samotnie często nie posiadają owego marmurkowania. W okresach zimowych i na większych głębokościach ubarwienie ryby jest bardziej rozmyte.

Dymorfizm płciowy

Brak wyraźnego.

Populacja i zagrożenia 

Barwena jest rybą o wyraźnym znaczeniu gospodarczym. W 1999 roku połowy tej ryby szacowano na ponad 12 000 t. Gatunek nie podlega klasyfikacji w stopniach zagrożenia i wydaje się niezagrożony. Uważana za lokalnie liczną.

Pożywienie  

Zwykle skorupiaki, mięczaki i inne bezkręgowce wydobywane z dna morskiego.

Zachowanie

Ryba żyje zwykle w stadach do 50 osobników, choć nie rzadko może prowadzić samotniczy tryb życia, dlatego uważana jest za mniej towarzyską barwenę niż spokrewnione gatunki. Pożywiania szuka przekopując dno i wyłapując drobne żyjątka.

Rozmnażanie 

Tarło ryby przypada zwykle od lipca do września. Ryby trą się zwykle na piaszczystym dnie na głębokościach od 10 do 70 metrów. Ze złożonej ikry po kilku dniach wykluwają się larwy, które wchodzą w skład planktonu. Po osiągnięciu długości 5 cm przechodzą w przydenny tryb życia. Dojrzałość płciową osiągają po uzyskaniu ok. 10 cm długości ciała.

Naturalni wrogowie 

Duże ryby drapieżne(rekiny, płaszczki, tuńczyki), głowonogi, fokowate i inne drapieżne ssaki morskie.

Długość życia 

Brak danych. Prawdopodobnie ok. 13 lat.

Znaczenie dla człowieka 

Jest często poławiana i o średnim znaczeniu gospodarczym. Posiada bardzo smaczne mięso. Roczne połowy często przekraczają 12 000 t, a największymi połowami charakteryzuje się Libia i Francja.

Ciekawostki 


  • Największe połowy tej ryby zanotowano w roku 2008-2009, gdzie rocznie przekraczały często 18 000 ton.
  • Ryba została naukowo opisana w 1758 roku przez szwedzkiego przyrodnika Karola Linneusza.
  • Czasami polska nazwa "barwena" odnosi się do wszystkich gatunków reprezentujących rodzaj Mullus. W polskim nazewnictwie ta nazwa odnosi się także do Mullus barbatus zwany barbatą.
  • Rodzaj Mullus reprezentują 4 gatunki barwen min. barwena karaibska(Mullus auratus), barbata(Mullus barbatus), Mullus argentinae, opisywana barwena(Mullus surmuletus) oraz czasami Mullus phillipsi.

Bibliografia:

-https://en.wikipedia.org/wiki/Striped_red_mullet
-https://pl.wikipedia.org/wiki/Barwena
-http://www.fishbase.org/summary/1327
-http://www.fao.org/fishery/species/3207/en