Grandisonia alternans - marszczelec z Seszel

• Królestwo: Zwierzęta
• Podtyp: Kręgowce
• Gromada: Płazy
• Rząd: Płazy beznogie
• Rodzina: Marszczelcowate
• Gatunek: Grandisonia alternans

Występowanie

Grandisonia alternans jest gatunkiem endemicznym dla 7 granitowych wysp Seszeli(Afryka): Mahé, La Digue, Silhouette, Ste, Frégate, Félicité i Praslin.

Siedlisko

Marszczelec zasiedla tereny lasów deszczowych i plantacji(np. palm kokosowych), choć spotyka się go także na terenach silnie zmienionych przez człowieka np. zdegradowanych lasach, obszarach wiejskich i miejskich(np. w ogrodach, parkach). Głównym czynnikiem ograniczającym występowanie gatunku jest wilgotność, która musi zachowywać się na dość wysokim poziomie. Spotykany do ok. 600-700 m n.p.m.

Ogólny opis

Grandisonia alternans podobnie jak inne marszczelcowate, posiada wydłużone, wężowate i beznogie ciało. Osiąga ok. 330 mm długości ciała. Głowa zaokrąglona, lekko trójkątna z proporcjonalnie dużym otworem gębowym. Para czuciowych wyrostków zlokalizowana między oczami, a nozdrzami, lecz bliżej tych drugich. Otwory nosowe dobrze widoczne. Oczy widoczne, lecz pokryte cienką warstwą skóry(uwstecznione). Całe ciało płaza zwykle koloru ciemnofioletowego, czasami z żółtoszarymi przebarwieniami.

Dymorfizm płciowy

Brak danych

Populacja i zagrożenia

Grandisonia alternans jest uznawany za gatunek niezagrożony, określany przez IUCN jako najmniejszego ryzyka na wyginięcie. Jego populacja mimo endemicznego charakteru jest dość szeroko rozłożona(na 7 wyspach Seszeli). Gatunek wydaje się powszechny, bardzo łatwo akceptuje tereny zmienione przez człowieka(plantację, parki, ogrody).

Pożywienie

Brak danych. Zapewne drobne bezkręgowce, jak u innych marszczelców.

Zachowanie

Gatunek słabo poznany. Większość czasu przebywa pod wilgotną glebą, liśćmi, kamieniami i pniami, gdzie wykopuje niewielkie norki. Może opuszczać schronienie w deszczowe dni.

Rozród

Słabo poznany. Przypuszczalnie okres rozrodczy przypada w porze deszczowej(grudzień-marzec). Jest gatunkiem jajorodnym. Samica składa ok. 20 jaj(informacja niepewna), wokół których owija się i chroni. Gniazduje zwykle w norkach pod pniami, kamieniami itp. Młode przechodzą formę larwalną. Po wykluciu się posiadają parę otworów skrzelowych. Przypuszczalnie larwy rozwijają się w nasiąkniętej wodą glebie, okresowych zbiornikach wodnych, lub małych strumieniach, już bez opieki matki.

Długość życia

Brak danych.

Naturalni wrogowie

Brak danych. Marszczelec może padać ofiarą ptaków drapieżnych np. pustułki seszelskiej(Falco araeus), oraz wprowadzonych przez człowieka kotów i szczurów. Z uwagi na skryty tryb życia Grandisonia alternans rzadko bywa obiektem łowów.

Znaczenie dla człowieka

Gatunek nie posiada szczególnego znaczenia dla człowieka, poza tym iż występuje w środowiskach antropogenicznych.

Systematyka i pokrewieństwo

Marszczelcowate to rodzina płazów beznogich, obejmująca ok. 100 gatunków. Linia ewolucyjna tych płazów nie jest poznana, gdyż istnieje bardzo mało dowodów kopalnych. Przypuszczalnie płazy te istniały już  we wczesnym paleozoiku(ok. 500-450 mln lat temu), gdyż występujące na Seszelach marszczelce z rodzaju Grandisonia, uważane są za pozostałości po superkontynencie Gondwana. Sama ewolucja płazów beznogich jest dla badaczy wielką niewiadomą. Jedna teoria mówi iż są potomkami lepospondyli, inne iż temnospondyli. Marszczelcowate posiadają wężowe, wydłużone ciało z widoczną segmentacją. Głowa zwykle szeroka i stosunkowo masywna. Marszczelce posiadają parę czuciowych wyrostków na pysku(zwykle między oczami, a nozdrzami, lub pod nozdrzami). Skóra wyposażona jest w gruczoły jadowe. Jad marszczelców jest słaby, choć jego dokładny skład i oddziaływanie na organizmy żywe nie zostało zbadane. Zwykle nie przekraczają 40-60 cm. Marszczelce występują obecnie na terenach obu Ameryk, Afryki, Azji, oraz na Seszelach. Prowadzą skryty tryb życia, kryjąc się w ściółce, glebie, pod kamieniami, pniami itp. Większość gatunków jest jajorodna z przejściową formą larwalną w cyklu dojrzewania, choć u niektórych gatunków z jaj wykluwają się ukształtowane osobniki, zaś niektóre są jajożyworodne. Przedstawiciele marszczelcowatych zwykle nie są uważane za zagrożone(poza niektórymi gatunkami np. Grandisonia brevis), choć u większość przedstawicieli z uwagi na to iż prowadzą skryty tryb życia , trudno jest oszacować stan populacji. Szybko adaptują się do środowisk zmienionych przez człowieka.

Rodzaj Grandisonia liczy obecnie 4 gatunki(Grandisonia alternans, Grandisonia larvata, Grandisonia sechellensis i Grandisonia brevis, czasami zaliczany do rodzaju Hypogeophis). Wszyscy przedstawiciele są endemiczni dla Seszeli. Występują na terenach leśnych, lecz szybko przystosowują się do środowisk zmienionych przez człowieka. Jednym wyjątkiem jest Grandisonia brevis. Występuje na wyspie Mahé i przypuszczalnie na wyspie Silhouette. Znany jest tylko z kilku rejestracji, z czego ostania pochodzi z 1991 roku. Zamieszkuje lasy deszczowe i przypuszczalnie nie akceptuje terenów zmienionych przez działalność człowieka(nigdy go na owych terenach nie spotkano). Obecnie klasyfikowany przez IUCN jako poważnie zagrożony.

Ciekawostki

• Poza przedstawicielami rodzaju Grandisonia na Seszelach występują jeszcze inne gatunki marszczelców Hypogeophis rostratus oraz Praslinia cooperi, są one jedynymi płazami beznogimi zamieszkującymi Seszele. 
• Grandisonia alternans jest uważany za najpowszechniejszego marszczelca na terenie Seszeli.
• Gatunek został opisany w 1893 roku przez amerykańskiego zoologa Leonhard'a Stejneger'a.

Bibliografia:

-http://islandbiodiversity.com/Phelsuma%2024-3.pdf

-http://eol.org/pages/1048222/details

-https://en.wikipedia.org/wiki/Caeciliidae

-https://en.wikipedia.org/wiki/Gymnophiona

-https://en.wikipedia.org/wiki/Grandisonia

-http://www.iucnredlist.org/details/59558/0

-http://amphibiaweb.org/species/1889