Callichthys oibaensis - pancerny, mało znany sumik

• Królestwo: Zwierzęta
• Podtyp: Kręgowce
• Gromada: Promieniopłetwe
• Rząd: Sumokształtne
• Rodzina: Kiryskowate
• Gatunek: Callichthys oibaensis

Występowanie

Callichthys oibaensis jest gatunkiem endemicznym dla niewielkiej rzeki Oibita(Vereda Las Monjas, Rio Oibita, Kolumbia), która jest dopływem rzeki Suárez(departament Santander, Kolumbia), leżącej w basenie rzeki Magdalena.

Siedlisko

Rzeka Oibita reprezentuje biotop tzw. czarnych wód z podłożem glinianym, lub złożonym z materii organicznej(głównie opadłych liści).

Ogólny opis

Nie znaleziono wiarygodnego opisu wyglądu ryby w dostępnych mi źródłach. Sum przypuszczalnie dorasta do ok. 15 cm długości ciała. Ciało masywne i wydłużone. Głowa szeroka, spłaszczona, zbudowana z twardej płyty kostnej. Oczy niewielkie. Otwór gębowy usytuowany w dolnej części ciała, od którego odchodzą dwie pary długich(sięgających krańca płetw piersiowych) wąsów. Wzdłuż ciała od głowy, biegną dwa rzędy dachówkowato ułożonych płytek kostnych(ok. 30), pokrywających boki ciała suma, po obu stronach ciała, zwężających się ku tyłowi. Płetwa grzbietowa nieduża, posiadająca 6-7 kolczystych promieni. Płetwy piersiowe posiadają przeważnie 6 kolczystych promieni z pierwszym pogrubionym(przypuszczalnie u samców grubszy, koloru pomarańczowego). Płetwy brzuszne podobnie posiadają 6 kolczystych promieni, natomiast płetwa odbytowa posiada 5 twardych promieni. Płetwa ogonowa nieduża, homocerkalna. Ciało koloru brązowooliwkowego, zwykle bez oznaczeń. Część brzuszna nie pokryta pancerzem, jaśniejsza.

Dymorfizm płciowy

Brak danych. Przypuszczalnie jak u spokrewnionych gatunków, pierwszy promień płetwy piersiowej u samca jest pogrubiony i przybiera barwę pomarańczową.

Populacja i zagrożenia

Liczebność i trend populacji Callichthys oibaensis nie zostały oszacowane. Gatunek jest bardzo słabo poznany, oraz bardzo rzadko bywa obiektem badań terenowych, lecz z uwagi na ograniczony zakres występowania traktowany jest przez IUCN jako bliski zagrożenia. Obecnie nie są znane potencjalne zagrożenia dla przetrwania gatunku.

Pożywienie

Przypuszczalnie jak u spokrewnionych gatunków, różnorakie organizmy wodne np. owady i ich larwy, skąposzczety, niewielkie skorupiaki, małe ryby i ich ikra. Dietę może urozmaicać w materię roślinną(kawałki roślin wodnych, glony).

Zachowanie 

Brak danych. Callichthys oibaensis, jak inni przedstawiciele kiryskowatych, jest rybą przydenną. Prowadzi głównie nocny tryb życia, w dzień ukrywając się wśród roślinności, lub pod zatopionymi obiektami(np. pniami, kamieniami). Przy użyciu pyska, kopie w dnie, wyszukując odpowiednich ofiar. Potrafi przeżyć w wodzie ubogiej w tlen, pobierając co jakiś czas powietrze znad tafli wody przy pomocy otworu gębowego, które transportowane jest do dobrze unaczynionego jelita grubego ryby ze zdolnością przyswajania tlenu. W razie zagrożenia ryba szybko ucieka, złapana stroszy kolce. Callichthys oibaensis jak inni przedstawiciele rodzaju, jest przypuszczalnie rybą towarzyską, lubiącą przebywać w małych stadach.

Rozród

Brak danych. U spokrewnionych gatunków, samiec buduje gniazdo z piany i kawałków roślin tuż pod powierzchnią wody, wśród gęstwiny roślin. Gniazdo przyciąga samice z którą dochodzi do dość burzliwego tarła, po którym samica składa ok. 120 jajeczek ikry. Ikra następnie umieszczana jest przez parę w gnieździe i chroniona. Zwłaszcza samiec odznacza się szczególnym zaangażowaniem, często stając się agresywny w stosunku do samicy i odgania ją. Nie akceptuje żadnych stworzeń w pobliżu gniazda. Po ok. 5 dniach wykluwa się narybek, a po 6-8 dniach są zdolne do pływania, stając się samodzielne.

Długość życia 

Brak danych.

Naturalni wrogowie

Niektóre ptaki wodne i duże ryby. Z uwagi na obecność kolców na płetwach, rzadko bywa obiektem polowań.

Znaczenie dla człowieka

Gatunek nie posiada szczególnego znaczenia dla człowieka.

Systematyka i pokrewieństwo

Kiryskowate to rodzina sumów do której należy ok. 210 gatunków, blisko spokrewniona z Astroblepidae, Scoloplacidae i zbrojnikowatymi. Najstarszy kopalny gatunek(Corydoras revelatus), pochodzi z późnego paleocenu(ok. 58 mln lat temu). Kiryskowate zamieszkują jedynie rzeki(głównie basen Amazonki) Ameryki Południowej. Jedynie jeden gatunek Hoplosternum punctatum występuje na terenie Ameryki Środkowej. Ciało kiryskowatych osłonięte jest pancerzem, zwykle z dwóch rzędów płytek biegnących wzdłuż ciała po bokach ciała. Głowa zbudowana jest z jednej, lub kilku płytek kostnych. Otwór gębowy mały, znajdujący się w położeniu dolnym i wyposażony w jedną, lub dwie pary niewielkich wąsików. Płetwy piersiowe i grzbietowa wyposażone w kolce(zwykle pierwszy promień przekształcony w solidny kolec). Kiryskowate osiągają różne wielkości, od 2 cm(kirysek pigmejski, kirysek sierpoplamy) do 24 cm(Hoplosternum littorale). Kiryskowate to głównie gatunki przydenne, choć istnieje także kilka gatunków pelagicznych. Zamieszkują szeroką gamę środowisk od potoków górskich po tereny bagienne. Większość przedstawicieli może przetrwać w środowiskach o niskiej zawartości tlenu w wodzie, gdyż posiadają zdolność oddychania przez jelito grube. Niektóre gatunki poławiane komercyjnie(Callichthys callichthys), inne zaś popularne w akwarystyce(np. rodzaj Corydoras).

Rodzaj Callichthys zawiera obecnie 4 gatunki ryb. Często określany mianem podstawowego rodzaju kiryskowatych z uwagi na to iż Callichthys callichthys został po raz pierwszy naukowo opisany już w 1758 roku przez Karola Linneusza. Posiadają wydłużone i masywne ciało, oraz dość długie(jak na kiryskowate) dwie pary wąsów. Przypominają przedstawicieli rodzaju Megalechis, lecz różnią się od nich anatomicznie. Zamieszkują wolno płynące rzeki, tereny podmokłe, baseny i rowy melioracyjne głownie o błotnistym, lub mulistym dnie. Ryby te są w stanie wydawać odgłosy(pomruki, chrząkania), słyszalne zwłaszcza podczas budowy gniazda przez samca. Callichthys callichthys i Callichthys serralabium nie są oceniane w stopniach zagrożenia, występują dość pospolicie, jednak Callichthys oibaensis uważany jest za bliski zagrożenia z uwagi na ograniczony zakres występowania, a Callichthys fabricioi za gatunek narażony na wyginięcie z uwagi na niszczenie środowiska i endemiczne występowanie. Callichthys callichthys(zwany sumikiem pancernym) jest rybą o średnim znaczeniu w rybołówstwie, a także spotykany jest w akwarystyce(mała popularność). W domowych hodowlach można spotkać także Callichthys serralabium(gatunek bardzo rzadki na rynku akwarystycznym).

Ciekawostki

• Callichthys oibaensis został opisany jako gatunek dość niedawno bo w 2006 roku przez kolumbijskiego ichtiologa Carlos'a A. Ardila Rodríguez'a.
• Spokrewniony gatunek Callichthys callichthys jest jedną z pierwszych ryb, które trafiły do europejskich akwariów. Pierwsze osobniki do Europy trafiły w XIX wieku około roku 1897.
• Callichthys oibaensis jest gatunkiem bardzo słabo poznanym.

 Bibliografia:

-http://www.iucnredlist.org/details/64791131/0

-http://www.fishbase.org/summary/63185

-http://www.planetcatfish.com/common/species.php?species_id=722

-http://akwa-mania.mud.pl/ryby/ryby/rybyc/Callichthys%20callichthys.html

-https://en.wikipedia.org/wiki/Callichthys

-https://en.wikipedia.org/wiki/Callichthyidae

-https://pl.wikipedia.org/wiki/Kiryskowate

-http://www.scotcat.com/factsheets/callichthys_callichthys.htm

-Zarzyńscy P. i J, Wielki atlas ryb akwariowych, Pro Creo Piotr Łuczka na zlecenie AQUAEL Janusz Jankiewicz Sp. z o.o., 2015 r.