Brzanka pręgowana - brzanka o rożnych formach

• Królestwo: Zwierzęta
• Podtyp: Kręgowce
• Gromada: Promieniopłetwe
• Rząd: Karpiokształtne
• Rodzina: Karpiowate
• Gatunek: Brzanka pręgowana(Haludaria fasciata)

Występowanie

Brzanka pręgowana zamieszkuje endemicznie południowe Indie, głównie na obszarze pasma górskiego Ghaty Zachodnie. Rybę można spotkać na terenie stanów Goa, Karnataka, Kerala, Tamilnadu, oraz południowo-zachodniej przybrzeżnej części stanu Maharasztra. Niektóre raporty mówią także o występowaniu tego gatunku na terenie południowej części stanu Andhra Pradesh.

Siedlisko

Ryba zasiedla większość biotopów na swoim zasięgu, od górskich potoków po bieg środkowy rzek, stawy, jeziora, rowy wodne i kanały irygacyjne. Preferuje wody płytkie o słabym nurcie z licznymi kryjówkami(roślinność wodna, opadłe liście).

Ogólny opis

Rodzaj Haludaria reprezentuje 4 gatunki niedużych ryb o wydłużonym, wygrzbieconym i masywnym ciele. Głowa trójkątna, wyposażona w parę wąsików i organ rostralny(narząd służący do odbierania bodźców elektrycznych z otoczenia, pomagający wyszukiwać pokarm w ciemności, umiejscowiony blisko oczu). Wzdłuż linii bocznej ciągnie się od 18 do 26 par łusek. Na ciele widoczne są poprzeczne, czarne i szerokie pasy(zwykle do 4). Płetwy krótkie, zwykle przeźroczyste, bezbarwne, lub delikatnie zabarwione.

Brzanka pręgowana osiąga ok. 6-7 cm długości ciała. Występuje w wielu wariantach barwnych, często zależnych od rejonu występowania. Ciało koloru od kremowego, żółtego po oranżowy, czerwony i filetowy, czasami z zielonawym opalizującym zabarwieniem niektórych części ciała. Liczba pasów zmienna, zwykle ryba posiada od 5 do 3 pręg, choć w rzadszych przypadkach może posiadać 2, lub 1 pas, bądź nie mieć ich w ogóle. Zwykle szerokie pręgi znajdują się tuż za okiem, nad płetwą piersiową i skrzelami, pod płetwą grzbietową, sięgając płetwy brzusznej, za płetwą grzbietową, nad płetwą odbytową, oraz u nasady płetwy ogonowej. Dodatkowo na boku ryby występuje sporadycznie szarawa, lub czarna plama(czasami przypominająca podłużną pręgę), łącząc nieraz prostopadle niektóre pręgi. Strona brzuszna jaśniejsza, zwykle blado kremowa. Płetwy przeźroczyste, lub zabarwione(zwłaszcza u samców). Zwykle czarne, lub czarniawe u nasady, natomiast reszta powierzchni płetw u niektórych odmian czerwona, lub czerwonawa(najlepiej wybarwiona jest zwykle płetwa grzbietowa, najmniej ogonowa). Tęczówka oka żółta, lub czerwona.

Dymorfizm płciowy

Widoczny. Samice są zwykle bardziej zaokrąglone w części brzusznej(zwłaszcza w okresie tarła), natomiast samce przybierają bardziej wyrazistą kolorystykę na ciele i płetwach.

Populacja i zagrożenia

Gtunek niezagrożony, klasyfikowany przez IUCN jako najmniejszego ryzyka na wyginięcie. Liczebność gatunku nie została oszacowana, mimo to uważany jest za gatunek pospolity. Lokalnie może mu zagrażać utrata siedliska, poprzez zanieczyszczenie wód, oraz konkurencja ze strony gatunków wprowadzonych np. zmieniaka plamistego(Xiphophorus maculatus). Potrzebne są dalsze badania w poznaniu taksonomi, dystubucji i potencjalnych zagrożeń dla gatunku. Status taksonomiczny gatunku nie jest pewny, gdyż niektóre odmiany geograficzne mogą stanowić oddzielne gatunki, które wymagać będą ochrony przed wyginięciem.

Pożywienie

Gatunek wszystkożerny. Żywi się glonami, szczątkami roślin, małymi bezkręgowcami, oraz detrytusem organicznym.

Zachownie

Brzanka pręgowana jest gatunkiem stadnym o dziennym, jak i nocnym trybie życia(o czym siadczy obecność organu rostralnego). Najczęściej tworzy stada mieszane, wraz z innymi gatunkami ryb np. brzanką dwuplamą, brzanką czarnoplamą, brzanką arulia, Puntius sahyadriensis, Pethia setnai, Dawkinsia assimilis, Pethia punctata i Dawkinsia exclamatio. Samce często konkurują ze sobą, tocząc niegroźne przepychanki. Posiada łagodne usposobienie, zwykle pływając wśród gęstej roślinności. Wody w których występuje ryba często ulegają sezonowym wahanią składu chemicznego, jak i głębokości, mętności, oraz przeływu.

Rozród

W naturze okres rozrodczy przypada przypuszczalnie w porze deszczowej(od maja do października). Brzanka pręgowana jak większość ryb karpiowatych, rozrzuca ikrę, nie wskazując żadnej opieki rodzicielskiej. Podczas okresu tarła samce przybierają najbardziej intensywnych barw, często walczą ze sobą oraz aktywnie pływają za samicami. Najczęściej ryby trą się wśród gęstej roślinności, pod wieczór lub w nocy. Jednorazowe przyciśnięcie się do ciebie tarlaków, powoduje najczęściej uwolnienie ok. 6-8 ziarenek ikry, a samica może w sumie nieść jej ponad 100(informacja niepewna). Ikra zwykle opada na dno, lub przykleja się do roślin. Po zakończeniu tarła może zostać zjedzona przez ryby. Po ok. 24-48 godzinach z ikry wykluwa się narybek, który początkowo leży prawie nieruchomo, lecz już po ok. 24 godzinach zaczyna swobodnie pływać. Tempo wzrostu brzanki nie jest znane, choć ryby te uważa się za dość szybko rosnące. Większość brzanek dojrzałość płciową osiąga w wieku 4-6 miesięcy.

Długość życia

Brak danych. Brzanki żyją przeciętnie 4 lata.

Naturalni wrogowie

Głównie większe, drapieżne ryby np. Channa punctata.

Znaczenie dla człowieka

Brzanka pręgowana jest rybą spotykaną w akwarystyce. Nie należy do ryb popularnych, a na terenie Polski jest rybą rzadko spotykaną w domowych hodowlach. Jest jednak gatunkiem mało wymagającym(kH do 20°, pH 6-7,5, temp. 22-26°С, skład chemiczny wody mniej istotny), łagodnym z możliwością łączenia z innymi popularniejszymi gatunkami(np. neonami, bystrzykami,  innymi gatunkami brzanek). Nie jest poławiana w celach konsumpcyjnych.

Systematyka i pokrewieństwo

Brzanka pręgowana należy do rodziny karpiowatych, czyli ryb u których nie występują zęby właściwe, natomiast ich funkcję zastępują zęby gardłowe(gardzielowe) i żarna(płytki rogowe). Obecnie do owej rodziny klasyfikuje się ok. 3 tysiące gatunków, co czyni ją największą rodziną kręgowców świata.

Pierwotnie brzanka pręgowana została zakwalifikowana do rodzaju Cirrhinus, lecz kolejno przekwalifikowywano ją do rodzajów Barbus, Puntius i Dravidia. W roku 2013 gatunek został zakwalifikowany przez lankijskiego przyrodnika Rohan Pethiyagoda do nowo utworzonego rodzaju Haludaria(wcześniejsza nazwa Dravidia okazała się być zajęta).

Obecnie do rodzaju Haludaria klasyfikuje się najczęściej 4 gatunki(Haludaria afasciata, brzankę pręgowaną Haludaria fasciata, Haludaria kannikattiensis i Haludaria melanampyx), jednak z uwagi na brak dokładnych genetycznych badań nad przedstawicielami rodzaju, niektórzy badacze uznają więcej, lub mniej przedstawicieli. Czasami jako osobny gatunke traktuje się Haludaria grayi, czy Haludaria pradhani, natomiast równie często taksony Haludaria afasciata i Haludaria melanampyx uważane są za synonimy brzanki pręgowanej(Haludaria fasciata). Z uwagi na wiele form geograficznych brzaki pręgowanej, różniących się zabarwieniem i wzorem na ciele, oraz brak dokładnych badań filigenetycznych nad poszczególnymi populacjami, niektóre formy mogą być tak naprawde osobnymi gatunkami.

Wszyscy przedstawiciele rodzaju Haludaria zamieszkują południowe Indie. Haludaria kannikattiensis występuje na terenie stanu Tamilnadu. Gatunek posiada zwykle 2 pręgi, za okiem, oraz pod płetwą grzbietową, nie sięga jednak brzucha. Dodatkowo u nasady płetwy ogonowej znajduje się czarna plama, rzadziej pręga. Haludaria melanampyx występuje na terenie stanu Kerala(oraz możłiwe iż także na terenie stanu Karnataka). Wiadomo iż zwykle na jej ciele występuje do 3 pręg. Haludaria afasciata spotykany jest na terenie dystryktu Kanyakumari(stan Tamilnadu). Posiada zwykle jasne ubarwienie ciała.

Ciekawostki

• Zauważono iż ubarwienie brzanki pręgowanej często zależny jest od siedliska w jakim żyją. Ryby występujące w rejonach górskich(potokach) zwykle posiadają pomarańczowy kolor ciała, natomiast brzanki z dolnych biegów posiadaja zwykle filotewe, lub czerwone zabarwienie. Wzór(liczba pasów) na ciele natomiast zależna jest od rejonu występowania. Populacje ze stanu Goa posiadaja zwykle 5 pasów, ze stanu Karnataka i północnego stanu Kerala zwykle 4, natomiast ryby zasiedlające południowy i środkowy stan Kerala posiadają 3 pręgi. W południowym stanie Keral występuje także kilka populacji brzanki posiadającej jedynie 2 pręgi, natomiast na terenie dystykru Kanyakumari można spotkać ryby nie posiadające pasów.
• Brzanka pręgowana należy do ryb o łagodnym usposobieniu, nadającym sie do akwarium towarzyskiego. Najlepiej prezentuje sie w akwarium biotopowym z stonowanym oświetleniem, ciemnym podłożem, kawałkami czarnego dębu, lub driftwoodów i bogatą roślinnością(zwłaszcza pływającą). Najlepsze ubararwienie prezęntuje w większych stadach(minimum 10 sztuk). Jako rośliny biotopowe stosuje sie Lagenandra ovata i blyksa Auberta(Blyxa auberti). Jako ryby towarzyszące można wybrać danio malabarskie(Devario malabaricus), ryby z rodzaju Mesonoemacheilus, Travancoria i Garra. 
• Przy zamiarze rozmnażania barzanki pręgowanej należy upewnić się iż ryby rozrodowe pochodzą z tych samych populacji(odmian gograficznych). Ponieważ pomiędzy poszczególnymi formami mogą istnieć znaczne różnice genetyczne, może dochodzić do hybrydyzacji.
• Gatunek został opisany w 1849 roku przez angielskiego zoologa Thomas'a Caverhill'a Jerdon'a. 

Bibliografia:
-http://www.iucnredlist.org/details/172367/0
-http://www.seriouslyfish.com/species/haludaria-fasciata/
-http://www.fishbase.org/summary/24700
-http://akwa-mania.mud.pl/ryby/ryby/rybyp/Puntius%20fasciatus.html
-http://www.akwa-mania.mud.pl/archiwum/a49/a49,1.html
-https://en.wikipedia.org/wiki/Cyprinidae