Synodontis dhonti - słabo poznany giętkoząb

• Królestwo: Zwierzęta
• Podtyp: Kręgowce
• Gromada: Promieniopłetwe
• Rząd: Sumokształtne
• Rodzina: Pierzastowąsowate
• Gatunek: Synodontis dhonti

Występowanie

Endemit jeziora Tanganika. Znany jednie z zatoki Kilewa na terenie Demokratycznej Republiki Konga.

Siedlisko

Głównie przybrzeżne obszary skaliste o piaszczystym lub skalistym podłożu.

Ogólny opis

Rodzaj ryb Synodontis, zwany też giętkozębami, charakteryzują się wydłużonym, przeważnie wygrzbieconym kształtem ciała. Głowa zaokrąglona, zwykle trójkątnego kształtu, pokryta kostnym pancerzem. Otwór gębowy skierowany w dół, zaś w jego pobliżu występują zwykle dwie-trzy pary wąsów. Dolna para wąsów często dodatkowo rozkrzewiona(pierzasta). Oczy dość duże. Płetwy piersiowe i grzbietowa zwykle dość duże, wyposażone w sztywny, ostry kolec. Pokrywy skrzelowe posiadają zazwyczaj ostry kolec barkowy, przyległy do ciała, lecz odchylany w czasie walki. Płetwa tłuszczowa dość silnie zaznaczona, podobnie jak płetwy brzuszne i odbytowe. Płetwa ogonowa rozwidlona. Linia boczna dobrze widoczna. Ubarwienie zależne od gatunku i wieku ryby, lecz charakterystyczne jest występowanie u giętkozębów cętek lub plam.

Synodontis dhonti osiąga przeciętnie 30 cm długości, choć maksymalnie może osiągać prawie 40 cm długości ciała. Duża głowa stanowi 1/3 długości całego ciała. Na pokrywach skrzelowych występuje dość duży kolec barkowy(wąski, długi i szorstki), który jest cechą rozpoznawczą gatunku, o długości stanowiącej 1/2 długości głowy. Oczy dość duże. Synodontis dhonti posiada trzy pary śnieżnobiałych wąsików. Pierwsza para przednich wąsów wydłużona, dwie kolejne tylne mniejsze i pierzasto rozkrzewione. Giętkoząb posiada dość duże płetwy, które są koloru czarnego z białych, szerokim obrzeżeniem. Na płetwie grzbietowej i płetwach piersiowych występują długie promienie kolcowe. Ciało koloru jasnobrunatnego, pokryte licznymi, czarnymi plamami, które znikają lub stają się mniej widoczne kiedy ryba staje się starsza. Skóra pokryta jest licznymi, drobnymi, pionowymi fałdami, a także gdzieniegdzie ziarnistymi brodawkami.

Dymorfizm płciowy

Brak. Choć u samic giętkozębów jest tendencja do osiągania większych rozmiarów w porównywalnym wieku do samców, choć nie jest to zasadą.

Populacja i zagrożenia

Brak informacji o stanie populacji Synodontis dhonti. Przez IUCN uznany za gatunek najmniejszego ryzyka na wyginięcie. Nie są znane potencjalne zagrożenia dla przetrwania gatunku.

Pożywienie

Wszystkożerca z przewagą w diecie pokarmów pochodzenia zwierzęcego. Zjada min. larwy owadów, skorupiaki, glony, części roślin, jaja ryb i narybek.

Zachowanie

W naturze zachowanie gatunku nie zostało poznane. Wszystkie informacje o ekologi tego gatunku pochodzą z obserwacji w niewoli. Jest to gatunek przydenny, głównie o nocnym trybie życia, dzień spędzający w ukryciu między szczelinami. Jest rybą samotną, terytorialną. Walcząc często napina swój kolec barkowy. Podobnie jak inne giętkozęby często pływa odwrócony do góry brzuchem, głównie przy powierzchni skały lub tafli wody(skąd czasem pobiera pokarm).

Rozród

Brak danych. Ryba jajorodna. Wiadomo iż u tego gatunku tarło odbywa się w wodach otwartych i nie wskazują opieki rodzicielskiej.

Długość życia

Brak danych.

Naturalni wrogowie

Brak danych. Narybek może padać ofiarą większych ryb, także swojego gatunku.

Podgatunki

Nie wyróżnia się.

Znaczenie dla człowieka

Ryba poławiana w celach hobbystycznych. Jednak z uwagi trudność połowów(endemiczny charakter występowania oraz samotny tryb życia), spotykana dość rzadko na rynku akwarystycznym. Poszukiwana głównie przez kolekcjonerów. Czasem mylona z innymi przedstawicielami Synodontis, zwłaszcza w młodym wieku.

Systematyka, ewolucja i pokrewieństwo

Synodontis to dość duży rodzaj sumokształtnych obejmujący ok. 200 gatunków. Zamieszkują one jedynie tereny Afryki, gdzie stanowią główny rodzaj sumów na tym kontynencie. Duża część przedstawicieli jest ograniczona do jednego jeziora czy rzeki(endemity), choć istnieją także gatunki o szerokim zasięgu np. Synodontis victoriae, Synodontis nigriventris(opaczek). Niektóre gatunki, jak giętkoząb cętkowany(Synodontis multipunctatus) są pasożytami lęgowymi pyszczaków.

Najstarsze szczątki przedstawicieli Synodontis liczą sobie prawie 17 mln lat i pochodzą z terenów Egiptu.

Najbliższymi krewnymi ryb z rodzaju Synodontis są inni przedstawiciele parzystowąsowatych min. Chiloglanis, Atopodontus czy jedyny przedstawiciel swojego rodzaju giętkoząb(Brachysynodontis batensoda).

Bibliografia:

-http://www.fishbase.org/summary/9556

-https://en.wikipedia.org/wiki/Synodontis_dhonti

-https://www.planetcatfish.com/common/species.php?species_id=634

-http://www.seriouslyfish.com/species/synodontis-dhonti/
-http://fossilworks.org/bridge.pl?a=taxonInfo&taxon_no=131425
-Zarzyńscy P. i J, Wielki atlas ryb akwariowych, Pro Creo Piotr Łuczka na zlecenie AQUAEL Janusz Jankiewicz Sp. z o.o., 2015 r.