Ichthyomyzon greeleyi - okresowy minóg

• Królestwo: Zwierzęta
• Podtyp: Kręgowce
• Gromada: Cefalaspidokształtne
• Rząd: Minogokształtne
• Rodzina: Minogowate
• Gatunek: Ichthyomyzon greeleyi

Występowanie

Zamieszkuje wschodnie tereny Ameryki Północnej. Zamieszkuje głównie dorzecze rzeki Ohio, lecz jego występowanie jest silnie rozdrobnione. Rybę można spotkać w rzece Allegheny, w górnym biegu Kentucky, Green, Cumberland, Walhonding, French Creek, Shenango, górnym biegu Tennessee oraz wielu pomniejszych ciekach i strumieniach. Minoga można spotkać od południowo-zachodniej części stanu Nowy Jork, północno-zachodniej Pensylwanii, wschodnim Ohio, południowym Kentucky, Wirginii Zachodniej, Tennessee, północnej Alabamie, aż po północną Georgie i Karolinę Północną. Na niektórych terenach podanych w źródłach jest rybą wymarłą lub źle zidentyfikowaną. Z uwagi na krótki okres formy dorosłej i skryty tryb życia larwalnej jest gatunkiem trudnym do zaobserwowania, dlatego w rzeczywistości może występować na nieco szerszym zasięgu. 

Siedlisko

Czyste i przejrzyste, duże i małe strumienie o różnym nachyleniu(od łagodnych po wysokie). Na ogół minóg preferuje podłoże piaszczyste lub kamieniste. Osobniki dorosłe spotykane są w bystrzach i częściach strumieni o dużym zachyleniu(w tym i szybkim nurcie). Larwy(ślepice) żyją zagrzebane w piaszczystym, kamienistym, błotnistym lub mulistym podłożu o łagodniejszym nurcie, także na obszarach zalewowych. Unikają środkowego biegu rzeki.

Ogólny opis

Minogi cechują się wydłużonym, węgorzowatym i bezłuskim ciałem, na którym brak granic oddzielających jego części(głowę, tułów, ogon). Otwór gębowy zakończony jest lejkiem przyssawkowym(często stanowiący większą część głowy), otoczony płatkowatą skórą. Sam lejek oraz język wyposażone są w ostre zęby rogowe. Na szczycie głowy znajduje się pojedynczy otwór nosowy, za nim zaś narząd ciemieniowy. Oczy zwykle nieduże, a za nimi znajduje się 7 otworów skrzelowych ustawionych w rzędzie. Minogi posiadają jedynie dwie płetwy grzbietowe i ogonową. Ślepice(larwy minoga) posiadają robakowaty kształt ciała, słabo rozwinięte płetwy, słabo widoczne oczy oraz trójkątny otwór gębowy, pozbawiony zębów, służący do odfiltrowywania zawiesiny.

Dorosłe Ichthyomyzon greeleyi osiągają rozmiar w przedziale 10-16 cm długości ciała(maksymalnie 20 cm). Lejek przyssawkowy duży, stanowiący większą cześć głowy. Ciało koloru brązowego z kontrastującą jasnożółtą częścią brzuszną. Na ciele występują licznie, ciemne plamki. Płatwy jasne, grzbietowe połączone z wyraźnym, granicznym wcięciem. Pierwsza lekko karbowana. Płetwa ogonowa słabo rozwinięta, niska i zaokrąglona.

Dymorfizm płciowy

Brak danych. U spokrewnionych gatunków występuje jedynie w okresie tarła. Samcowi wykształca się rurkowate pokładełko, natomiast samicy pseudo płetwa odbytowa.

Populacja i zagrożenia

Ichthyomyzon greeleyi występuje na dość szerokim obszarze w licznych subpopulacjach. Jednak z uwagi na krótki okres formy dorosłej i skryty tryb życia formy larwalnej jest gatunkiem trudnym do zaobserwowania, a co za tym idzie do oszacowania populacji i rzeczywistego zakresu występowania.

W niektórych stanach notowany jest jako krytycznie zagrożony wyginięciem(Nowy Jork, Ohio, Wirginia Zachodnia), w innych zaś jako narażony, bądź zagrożony. Wiąże się to głównie z bardzo małymi zaobserwowaniami ów gatunku(przykładowo na terenie Nowego Jorku zebrano go tylko 2 razy). Na niektórych obszarach został uznany za wymarły, choć przyczyny i czas spadku populacji nie został zbadany.

Gatunek jest określany jako niezbyt częsty, lokalnie pospolity. Jest notowany jako gatunek niższego ryzyka na wyginięcie z stabilnym trendem populacji z uwagi na szeroki zasięg występowania i liczne subpopulację. Ocenia się jednak że w przeszłości jego populacja mogła być o 30-70% większa.

Głównymi zagrożeniami dla przetrwania gatunku jest zanieczyszczenie wód(pestycydy, ścieki, nawozy), ich nadmierne zamulenie(poprzez wypas, odsuwanie ziemi) oraz zmiana biegu strumieni(kształtowanie brzegu, zapory, wypłycanie).   

Pożywienie 

Ślepice mikroorganizmy wodne odfiltrowywane z wody oraz detrytus. Osobniki dorosłe nie pobierają pokarmu.

Zachowanie

Ślepice żyją zagrzebane w piaszczystym, kamienistym, błotnistym lub mulistym podłożu o łagodnym nurcie, odfiltrowując mikroorganizmy, którymi się żywią, prowadząc skryty tryb życia. Okres larwalny trwa ok. 5-6 lat. Gotowa do tarła ślepica wędruje w pobliże bystrzy(lub częściach strumieni o dużym nurcie), gdzie przechodzi trwającą 100-140 dni metamorfozę, po czym przechodzi do tarła i umiera.

Rozród

Okres godowy przypada zwykle na końcówkę maja, gdy temperatura wody osiąga blisko 19° C. W bystrzach samiec na dnie okopuje nieduże zagłębienie, zwykle w pobliżu płaskiego kamienia. Gotowa do tarła samica przyczepia się do kamienia nad gniazdem. Samiec oplątuje się wokół partnerki, tak aby ich kloaki znajdowały się blisko. Zapłodnienie występuje zewnętrzne, podczas składania jaj. Samica może złożyć nawet ich kilka tysięcy. Larwy wykluwają się po ok. 3 tygodniach i z nurtem wędrują w miejsca mniej wartkie. Osobniki dorosłe po tarle żyją zwykle jeszcze kilka dni.

Długość życia

Cały okres życiowy trwa ok. 5-6 lat.

Naturalni wrogowie

Głównie ptaki wodne. Dla larw także ryby i drapieżne owady.

Podgatunki  

Nie wymienia się.

Znaczenie dla człowieka

Nie posiada szczególnego znaczenia dla człowieka. Nie posiada znaczenia w rybołówstwie.

Systematyka, ewolucja i pokrewieństwo

Minogokształtne to rząd prymitywnych zwierząt, które wśród obecnie żyjących zwierząt najbliżej spokrewnione są ze śluzicami(Myxini). Rząd liczy sobie ponad 376 mln lat(dewon), a najstarszy gatunek minoga Priscomyzon riniensis bardzo przypominał dzisiejszych przedstawicieli. Skamieniałości minogów należą do rzadkości z uwagi na to że chrzęstny szkielet rzadko ulega fosylizacji, dlatego ich ewolucja jest słabo poznana.

Rodzaj Ichthyomyzon liczy 6 przedstawicieli z czego wśród rodzaju są gatunki pasożytnicze(Ichthyomyzon bdellium, Ichthyomyzon castaneus, Ichthyomyzon gagei, Ichthyomyzon unicuspis), jak i niepasożytnicze(Ichthyomyzon fossor, Ichthyomyzon greeleyi). Wszystkie zamieszkują rejony Stanów Zjednoczonych. 

Bibliografia:

-http://www.fishbase.org/summary/2518

-https://en.wikipedia.org/wiki/Mountain_brook_lamprey

-http://explorer.natureserve.org/servlet/NatureServe?searchName=Ichthyomyzon+greeleyi+   
-http://www.iucnredlist.org/details/202620/0
-http://www2.dnr.cornell.edu/cek7/nyfish/Petromyzontidae/mtbrooklamprey.html
-https://en.wikipedia.org/wiki/Lamprey
-http://fossilworks.org/bridge.pl?a=taxonInfo&taxon_no=91451