Pielęgniczka Agassiza - jedna z najabarwniejszych pielęgniczek

• Królestwo: Zwierzęta
• Podtyp: Kręgowce
• Gromada: Promieniopłetwe
• Rząd: Okoniokształtne
• Rodzina: Pielęgnicowate
• Gatunek: Pielęgniczka Agassiza(Apistogramma agassizii)

Występowanie

Pielęgniczka Agassiza naturalnie występuje na terenie basenu rzeki Amazonka. Ryba jest spotykana od dolnych biegów rzek Río Ucayali i Río Marañon(Peru), przez niemal całe Solimões(górny bieg Amazonki), dolne biegi rzek Rio Tefe, Rio Napo, Rio Japura, Rio Negro, Rio Purus(także górny bieg), Madeira(z środkowym biegiem), Rio Tapajos, aż po rzekę Rio Capim(w okolicach miasta Belém we wschodniej Brazylii) w rejonie delty Amazonki. Pielęgniczka zwykle zamieszkuje wolno płynące części rzek, rozlewiska, starorzecza i jeziora z bogatą roślinnością wodną. Występuję we wszystkich trzech podstawowych typach wód Amazonii: czarnych, białych i przeźroczystych.

Ogólny opis

Pielęgniczka Agassiza jest niewielkim przedstawicielem rodziny pielęgnicowatych z wyraźne zaznaczonym dymorfizmem płciowym. Samce osiągają rozmiar od 6 do 10 cm długości. Ciało pokryte szarawymi, błękitnymi i zielonymi, mieniącymi się łuskami. Wzdłuż linii bocznej(od pyska po nasadę, lub kraniec ogona) ciągnie się ciemny pas(nieraz słabo widoczny). Brzuch pomarańczowy, żółty, lub szary. Trójkątna głowa, często podobnie jak reszta ciała, pokryta mieniącymi się łuskami. Górna jej część najczęściej żółtawa, lub szarawa. Oczy duże, z czarną źrenicą. Często od oka w kierunku płetwy brzusznej ciągnie się krótki, czarny pas. Płetwa grzbietowa samca wydłużona i wysoka z zaostrzonym krańcem, sięgającym nieraz końca ogona. Najczęściej pomarańczowa z czarną nasadą. Płetwy brzuszne wąskie, lecz wydłużone z zaostrzonym końcem, delikatnie żółtawe, lub pomarańczowe. Płatwa odbytowa wydłużona, także posiadająca zaostrzony kraniec, pomarańczowa, często czarno obramowana od strony brzusznej. Płetwa ogonowa dość wysoka, płomykowa z szpiczastym końcem, najczęściej pomarańczowa z czarnym obramowaniem. Nasada, czasem z środkiem płetwy ogonowej czarny. Samica mniej barwnie ubarwiona i mniejsza, osiągająca 4-6 cm długości ciała. Szarożółta z czarnym pasem, lepiej widocznym niż u samca, ciągnącym się przez linie boczną. Grzbiet szarawy, natomiast brzuch żółty. Od oka w kierunku płetwy brzusznej, ciągnie się krótki, czarny pas. Płetwy zwykle przeźroczyste, delikatnie pomarańczowe z ciemną nasadą i lekko zaostrzone. W przeciwieństwie do samca, płetwa brzuszna samicy posiada ciemną nasadę. Miedzy poszczególnymi populacjami w środowisku naturalnym istnieją różnice w zabarwieniu ciała.

Dymorfizm płciowy

Wyraźny. Samica i samiec różnią się wielkością i ubarwieniem ciała(patrz wyżej). Dodatkowo samice posiadają bardziej zaokrąglony brzuch.

Populacja i zagrożenia

Gatunek nie podlega klasyfikacji w stopniach zagrożenia IUCN. Populacja i potencjalne zagrożenia dla gatunku nie zostały ocenione. Ryba wydaje się w miarę liczna w środowisku naturalnym.

Pożywienie 

Gatunek głównie mięsożerny. Poluje na bezkręgowce bentosowe. Dietę urozmaica w kawałki roślin i glony.

Zachowanie

Pielęgniczka Agassiza jest rybą o dziennym trybie życia, żyjącą zwykle w haremach z dominacją samic. Jeden samiec zwykle broni wytyczonego rewiru przed innymi samcami, chociaż walki są zwykle niegroźne. Zazwyczaj na terytorium samca żyją 4-5 samice z którymi regularnie przystępuje do tarła. Aktywnie przeszukuje dno w poszukiwaniu pokarmu, lubiąc kryć się wśród gęstej roślinności. Poza okresem rozrodczym, nie jest agresywnie zastawiona do innych gatunków ryb.

Rozród

W naturze okres tarła przypada przypuszczalnie w porze suchej, kiedy poziom wody jest niski. Samiec odbywa tarło z kilkoma samicami, które podczas odchowu młodych obierają małe rewiry i bronią ich przed intruzami, akceptując jedynie samca. Gotowa do tarła samica zbliża się do podpływającego samca, wygina ciało i próbuje zwrócić na siebie uwagę. Kiedy samiec odwzajemni zaloty, strosząc i wymachując płetwami, samica składa od 40 do 200 jajeczek ikry w niewielkiej grocie, norce, lub pod korzeniem, którą następnie zapładnia samiec. Następnie samiec szybko opuszcza kryjówkę i przechodzi do patrolowania terytorium, broniąc terenu przed intruzami i agresorami. Samica opiekuję się ikrą, wachlując ją płetwami, dzięki czemu natlenia jajeczka, oraz usuwa zanieczyszczenia. Po ok. 3-4 dniach(w zależności od temperatury) wykluwają się młode. Narybek przez pierwsze 4-6 dni nie jest zdolny do pływania, wyczekując na dnie kryjówki. Przez pierwsze dni korzysta z zawartości woreczka żółtkowego. Matka nakłania młode do pływania, przyciągając je ruchami ciała. Później samica opuszcza kryjówkę z młodymi, które same muszą pobierać pokarm. Młode pielęgniczki żywią się drobnym planktonem i resztkami pożywienia wypluwanym przez samice. Samiec dogląda samicy z młodymi, lecz zwykle nie ingeruję w ich odchów. Przy odpowiedniej dostępności pokarmu, młode rosną dość szybko i stają się samodzielne po kilku miesiącach. Dojrzałość płciową uzyskują po ok. 6 miesiącach.

Naturalni wrogowie

Głównie drapieżne ryby np. piranie i sumy.  

Długość życia

Pielęgniczki Agassiza dożywają ok.  3,5 lata.

Znaczenie dla człowieka

Pielęgniczka Agassiza jest jedną z popularniejszych ryb akwarystycznych, zwłaszcza wśród miłośników małych pielęgnic. Z uwagi na swoje atrakcyjne ubarwienie i dość łagodne usposobienie, budzi zachwyt wśród ludzi, lecz ze względu na większe wymagania co do jakości wody, nie jest polecana dla początkujących akwarystów. Rzadko spotykane w ofertach sklepów stacjonarnych(popularnością przewyższają ją pielęgniczka ramireza i kakadu), lecz dość łatwo dostępne pod zamówienie(duża liczba hodowli tej ryby). Niektóre osobniki(zwłaszcza formy geograficzne) są odławiane ze środowiska naturalnego i sprzedawane.

Ciekawostki

• Pielęgniczka Agassiza posiada wiele form geograficznych(min. Apistogramma (cf.) agassizii "Ampiyacu" czy, Apistogramma (cf.) agassizii "Purus"), wyróżniających się kolorystyką i wzorami na ciele. Badacze sądzą iż niektóre z tych form mogą być podgatunkami pielęgniczki Agassiza, lub nawet osobnymi gatunkami. Dobrym przykładem jest pielęgniczka Apistogramma sp. "Tefé", która pierwotnie była uważana za odmianę kolorystyczną pielęgniczki Agassiza, obecnie za osobny, wciąż nieopisany naukowo gatunek.
• W hodowlach spotyka się także kilka wyselekcjonowanych odmian kolorystycznych pielęgniczki min. "Fire red", "Red-Black", "Blue-Red", czy "Double Red".
• Dla pary pielęgniczek Agassiza wymagane jest akwarium powyżej 70 l, dla większej grupy proporcjonalnie większe. Toleruję przedział temperaturowy od 22 do 29°C, jednak ph powinno utrzymywać się na poziomie 5,0-7,0(niektóre odmiany z odłowu wymagają nawet ph na poziomie 3,0-4,0). Woda powinna być dobrej jakości, gdyż pielęgniczki są bardzo wrażliwe na jej zły skład chemiczny.
• Pielęgniczka została opisana przez austriackiego ichtiologa Franz'a Steindachner'a w 1875 roku i nazwana na część szwajcarskiego zoologa Louis'a Agassiz'a. Pierwsze wzmianki o ich hodowli w akwarystyce pochodzą z roku ok. 1909, kiedy to zostały po raz pierwszy przywiezione na tereny Niemiec.

• Gatunek nie posiada holotypu, lecz lektotyp, gdyż autor pierwszej publikacji diagnozy taksonomicznej nie wskazał pochodzenia holotypu. Lektotyp(czyli okaz drugiej diagnozy taksonomicznej) pochodzi z jeziora Manacapurú na terenie Brazylii.   
• Rodzaj Apistogramma liczy ok. 70-100 gatunków pielęgniczek zamieszkujących Amerykę Południową, co czyni go najliczniejszym reprezentowanym gatunkowo rodzajem z podrodziny Geophaginae(do której klasyfikuje się 14 rodzajów pielęgnic) i jednym z najliczniej reprezentowanych rodzajów z rodziny pielęgnicowatych. Duży procent przedstawicieli rodzaju nie zostało jeszcze naukowo opisanych. Nazwa Apistogramma oznacza dosłownie "nieregularna linia boczna", co odnosi się do często przerywanej, lub niewidocznej, rzadko równej, linii bocznej przedstawicieli owego rodzaju. Pielęgniczki Apistogramma charakteryzują się także dobrze widocznym dymorfizmem płciowym. Samce są na ogół większe i żywiej ubarwione niż samice. Niektórzy przedstawiciele rodzaju są popularnymi mieszkańcami domowych akwariów. Przykładowymi przedstawicielami Apistogramma są min. pielęgniczka trójpręga(Apistogramma trifasciata), pielęgniczka Nijssena(Apistogramma nijsseni) i pielęgniczka kakadu(Apistogramma cacatuoides).

Bibliografia:

-http://rybyakwariowe.eu/ryba-akwariowa/pielegniczka-agassiza-agassizii/

-http://www.seriouslyfish.com/species/apistogramma-agassizii/

-https://pl.wikipedia.org/wiki/Piel%C4%99gniczka_Agassiza

-https://en.wikipedia.org/wiki/Apistogramma_agassizii

-https://en.wikipedia.org/wiki/Apistogramma

-http://www.apisto.pl/index.php?option=com_content&view=article&id=6:apistogramma-agassizii&catid=14:apistogramma&Itemid=31

-http://www.apisto.pl/index.php?option=com_content&view=category&id=14:apistogramma&Itemid=31&layout=default

-http://animal-world.com/encyclo/fresh/cichlid/AgassiziCichlid.php

-http://www.akwarium.net.pl/adv/apistogramma_agassizi.htm

-http://www.dwarfcichlid.com/Apistogramma_agassizii.php

-Zarzyńscy P. i J, Wielki atlas ryb akwariowych, Pro Creo Piotr Łuczka na zlecenie AQUAEL Janusz Jankiewicz Sp. z o.o., 2015 r.