Kamelia mała - kwiecisty krzew z Japonii

inne nazwy: kamielijka

• Królestwo: Rośliny 
• Podkrólestwo: Rośliny naczyniowe 
• Klasa: Okrytonasienne
• Rząd: Wrzosowce
• Rodzina: Herbatowate
• Gatunek: Kamelia mała(Camellia sasanqua)

Występowanie

Kamelia mała naturalnie zasiedla wyspy japońskie od wysp Kiusiu, Yakushima i południowej części wyspy Sikoku, po wyspę Riukiu. Gatunek uprawiany w wielu rejonach świata, czasem dziczejący. Na terenie Półwyspu Koreańskiego(Korea Południowa i Korea Północna) roślina uznawana jest za gatunek inwazyjny.

Siedlisko

Kamelia preferuje tereny o gęstym skupieniu krzewów(gąszcze), oraz trawiaste zbocza górskie.

Ogólny opis

Kamelia mała posiada pokrój krzewu, rozgałęziającego się nasady pnia, dorastającego od 0,5 metra do 5 metrów wysokości. Docelowe rozmiary osiąga zwykle w przeciągu 10-20 lat. Kora konarów i gałęzi jasnoszara, gładka, rzadko łuszcząca się, natomiast pędów zwykle ciemnobrązowa. Liście stałe(krzew wiecznie zielony), skrętoległe, pojedyncze, ciemnozielone, błyszczące, szerokie, eliptyczne i piłkowane na brzegach. Zwykle mierzą od 3 do 7 cm długości i 1-3 cm szerokości.

Rozmnażanie

Kamelia mała kwitnie od połowy do późnej jesieni, lecz jedynie na stanowiskach słonecznych. Kwiaty wyrastają w kącikach liści, zwykle pojedynczo, choć nierzadko po 2-3. Kwiat posiada 5-7 płatków(słabo zrośniętymi u nasady), 5-7-działowy kielich, 1 słupek i bardzo liczne pręciki. Kwiat osiąga od 5 do 7 cm średnicy. Płatki koloru od białego po ciemnoróżowy. Pręciki żółte. Roślina owadopylna, przyciągająca zapylaczy silnym zapachem kwiatu. Owoc w postaci okrągłej, zdrewniałej, pękającej torebki z licznymi nasionami.

Zagrożenia

Gatunek klasyfikowany jako niższego ryzyka na wyginięcie. Nie są znane poważne zagrożenia dla jego przerwania. 

Długość życia 

Do 100 lat.

Znaczenie dla człowieka

Kamelijka była znana w uprawie na terenie Japonii i Chin od wieków. Już podczas początków miasta Edo(obecne Tokio) ok. XV wieku, znane był pierwsze odmiany uprawne owej rośliny. Do Europy krzew dotarł dopiero w 1820 roku, za sprawą kapitana statku East Indiaman Richard'a Rawes'a na teren Londynu. Około roku 1870 holenderscy kupcy zaczęli handlować ową rośliną, importując ją na teren Europy, gdzie zaczęła być coraz bardziej popularna. Później została rozpowszechniona także na inne kontynenty.

Na terenie Japonii kamelia mała uprawiana była przede wszystkim jako roślina przemysłowa. Aromatyczne liście służyły jako dodatek do herbat, natomiast z owoców i nasion wytwarzano olej z drzewa herbacianego. Olej posiadał szerokie zastosowanie, jako paliwo do lamp olejnych, smar, przyprawa, lek, kosmetyk i opał. Roślina formowana była także na żywopłot.

Obecnie kamelia mała znana jest głównie jako roślina ozdobna o pięknych i silnie pachnących kwiatach. Wyselekcjonowano kilka odmian ozdobnych rośliny min. 'Rainbow', 'Hugh Evans', czy 'Narumigata'. Krzew cieszy się jednak o wiele mniejszą popularnością niż spokrewniona kamelia japońska(Camellia japonica). Na terenie Polski kamelia mała jest rzadko uprawiana, głównie na terenie arboretum, określana jako ciekawostka dendrologiczna.

Uprawa 

Kamelia mała zależy do roślin dosyć łatwych w uprawie, jeżeli spełni się jej niewygórowane wymagania. Krzew najlepiej rośnie na glebach gliniastych, piaskowych, lub iłowych. Gleba musi być wilgotna, lecz nie przemoknięta o odczynie kwaśnym, lub obojętnym. Preferuje stanowiska w pełnym nasłonecznieniu(choć rośnie także w półcieniu i cieniu, choć słabiej kwitnie), osłonięte przed działaniem suchych i zimnych wiatrów, oraz porannego słońca. Krzew wytrzymuje krótkotrwałe spadki temperatury do minus 10-15°, dlatego w strefie klimatu umiarkowanego może być uprawiana jedynie w szklarniach, lub pokojowo.

Systematyka i pokrewieństwo

Kamelia mała przynależy do rodzaju Camellia, w którym liczba przedstawicieli jest kwestią sporną. Szacuje się iż rodzaj liczy od 100 do 300 gatunków, choć z uwagi na liczne hybrydy i morfologiczne podobieństwa, ciężko ocenić dokładną liczbę przedstawicieli. Obecnie znany jest ok. 3 tysięcy hybryd kamelii i herbat. Naturalnie rośliny zamieszkują tereny azjatyckie(głównie Azja Wschodnia, Azja Południowa, Azja Południowo-Wschodnia), oraz Indonezję, choć niektóre gatunki zadomowiły się także w wielu innych rejonach, za sprawą człowieka.

Kamelie i herbaty to wiecznie zielone krzewy i niskie drzewa, rosnące maksymalnie do 20 metrów wysokości. Liście różnych kształtów, ułożone skrętolegle i pojedynczo. Blaszka liścia zwykle gruba, ząbkowana na brzegach i błyszcząca. Najbardziej charakterystyczne dla rodzaju Camellia są ich kwiaty. Zwykle duże, widocznie prezentujące się o białym, różowym, lub czerwonym zabarwieniu. Kwiaty dzikich kamelii posiadają od 5 do 10 płatków, lecz kultywary uprawne miewają kwiaty pełne z licznymi płatkami.

Rośliny z rodzaju Camellia posiadają bardzo duże znaczenie dla człowieka. Zwłaszcza jeden gatunek posiada jedno z najważniejszych zastosowań, stosuje się go do sporządzania jednego z najbardziej popularnych napojów na świecie herbaty. Herbata chińska(Camellia sinensis) o której mowa, była już uprawiana przypuszczalnie w II wieku p.n.e. na terenie Chin, później z biegiem czasu roślina i sporządzany z niej napój rozpowszechnił się na całym świecie. Inne gatunki jak np. kamelia olejodajna(Camellia oleifera) znana jest z oleju, otrzymywanego z jej nasion, który posiada szerokie zastosowanie(jako lek, kosmetyk, przyprawa, smar, paliwo). Kamelie są także popularne w uprawie, jako rośliny ozdobne z uwagi na bardzo ładne kwiaty.

Mimo dużego znaczenia gospodarczego roślin z rodzaju Camellia, w naturalnym środowisku nie należą do gatunków pospolitych. Kamelie są na ogół roślinami rzadkimi, często o endemicznym charakterze występowania. Zagraża im niszczenie środowiska przez wycinkę lasów w celu pozyskania surowców, lub pod uprawę. Poważnie zagrożonymi gatunkami są min. Camellia azalea z terenów prowincji Guangdong(Chiny), Camellia amplexifolia występujący na terenie wyspy Hajnan(Chiny) i Camellia fangchengensis z regionu Kuangsi(Chiny).

Ciekawostki

• Rodzaj Camellia został stworzony przez Karola Linneusza i nazwany na cześć czeskiego botanika Georg'a Joseph'a Kamel'a. Zbiegiem okoliczności było to iż Kamel badał i opisywał kamelie, o czym nie wiedział Linneusz tworząc na jego cześć nazwę rodzaju.
• Gatunek został opisany przez szwedzkiego naturalistę Carl'a Peter'a Thunberg'a.
• Na terenie Japonii krzew nazywany jest Sasanqua(sazanka), skąd pochodzi nazwa epitetu gatunkowego owej rośliny.

Bibliografia:
-https://pl.wikipedia.org/wiki/Kamelia_ma%C5%82a
-https://en.wikipedia.org/wiki/Camellia_sasanqua
-https://pl.wikipedia.org/wiki/Kamelia_(ro%C5%9Blina)
-http://www.telegraph.co.uk/gardening/howtogrow/3345638/Camellia-sasanqua-How-to-grow.html
-http://www.toyogreen.com/plant%20species/Shrubs/Camellia%20sasanqua.htm
-https://www.rhs.org.uk/advice/profile?PID=327
-https://www.rhs.org.uk/Plants/89149/i-Camellia-sasanqua-i-Hugh-Evans/Details?returnurl=%2fplants%2fsearch-results%3fform-mode%3dfalse%26query%3dCamellia%2bsasanqua%26aliaspath%3d%252fplants%252fsearch-results