Sparaxis calcicola - sparaksis wapienny

• Królestwo: Rośliny 
• Podkrólestwo: Rośliny naczyniowe 
• Klasa: Okrytonasienne
• Rząd: Szparagowce
• Rodzina: Kosaćcowate
• Gatunek: Sparaxis calcicola

Występowanie

Roślina znana jedynie z dwóch lokalizacji wokół terenu przybrzeżnego Jacobsbaai do Langebaan(Saldanha Bay, Prowincja Przylądkowa Zachodnia, RPA).

Siedlisko

Przybrzeżne, sezonowo wilgotne wapienne(lub złożone ze skał caliche) skaliste zbocza.

Ogólny opis

Sparaksis to rośliny bulwiaste, których bulwa jest zwykle mała, okrągła i pokryta włóknistą otuliną. Liście wyrastają głównie bezpośrednio z nasady bulwy(rzadziej z łodygi głównej). Łodyga gruba i zwykle nierozgałęziona.

Bulwa Sparaxis calcicola posiada siatkową włóknistą powłokę. Liście lancetowate, wydłużone i zielone, osiągające 12-22 cm długości.

Rozmnażanie

Roślina kwitnie zwykle od początku sierpnia do połowy września. Kwiatostan wyrasta na luźnym pojedynczym kłosie i składa się z kilku kwiatów. Kwiat symetryczny z sześcioma płatkami. Trzy górne koloru kremowego, natomiast trzy dolne(zwykle mniej od siebie oddalone i węższe) koloru żółtego z dwoma, brązowymi kropkami blisko nasady płatka. Owoc w formie torebki, zamierającej kilkanaście dość dużych i okrągłych nasion. 

Zagrożenia

Roślina klasyfikowana jako gatunek narażony na wyginięcie przez Red List of South African Plants(nie podlega klasyfikacji w stopniach zagrożenia IUCN z uwagi na to iż gatunek nie jest powszechnie uznawany). Sparaxis calcicola jest zagrożony głównie z uwagi na ograniczony zakres występowania(dwie znane lokalizacje). Ponadto tereny te są eksploatowane ze względu na pozyskiwanie wapnia, co niszczy siedlisko życia rośliny i zagraża jej dalszej egzystencji. Sparaksis ten jest także wypierany przez rośliny inwazyjne. Tren populacji uznaje się za malejący.

Długość życia

Brak danych.

Znaczenie dla człowieka

Gatunek nie posiada szczególnego znaczenia dla człowieka.

Systematyka i pokrewieństwo 

Obecnie rodzaj Sparaxis(Sparaksis) liczy ok. 20 gatunków. Dokładna liczba przedstawicieli z uwagi na niewystarczające badania nie jest znana i jest kwestią sporną(sam Sparaxis calcicola nie jest powszechnie traktowany jako gatunek).

Wszyscy przedstawiciele mają charakter endemiczny i są ograniczeni głównie do Prowincji Przylądkowej Zachodniej i krainy Karru(RPA). Rośliny bytują głównie na otwartych terenach trawiastych o glebie gliniastej(tzw. renosterveld), choć niektóre gatunki można spotkać także na terenach skalistych przybrzeżnych. Wiele gatunków(np. Sparaxis tricolor, Sparaxis bulbifera) jest uprawiana od kilkuset lat na całym świecie, choć na wolnym powietrzu uprawa możliwa głównie w klimacie śródziemnomorskim. Wyhodowano także wiele hybryd gatunków.  

W księdze gatunków zagrożonych Red List of South African Plants notowanych jest 16 gatunków sparaksis: 4 jako niskiego ryzyka na wyginięcie, 3 bliskie zagrożenia, 4 narażone, 4 zagrożone, oraz 1 krytycznie zagrożony. Gatunkom zagraża przede wszystkim utrata siedliska i ekspansja gatunków obcych.

 
Bibliografia:
-http://pacificbulbsociety.org/pbswiki/index.php/Sparaxis
-http://redlist.sanbi.org/species.php?species=1536-4002
-http://redlist.sanbi.org/search.php?sppsearch=Sparaxis