Kangurowiec czarny - wyspowy kangur

• Królestwo: Zwierzęta
• Podtyp: Kręgowce
• Gromada: Ssaki
• Rząd: Dwuprzodozębowce
• Rodzina: Kangurowate
• Gatunek: Kangurowiec czarny(Dorcopsis atrata)

Występowanie

Gatunek endemiczny dla Wyspy Goodenougha(wschodni kraniec Papui-Nowej Gwinei). Zakłada się iż jego areał występowania jest mniejszy niż 100 km².

Siedlisko

Kangurowiec czarny zasiedla reglowe tropikalne lasy dębowe pokrywające wyspę. Lasy Wyspy Goodenougha charakteryzują się dość niską, lecz gęstą roślinnością dolnych pięter(składającą się głównie z paproci, mchów i porostów). Sezonowo spotykany także na terenach bardziej otwartych np. murawach. Kangurowiec spotykany od 1000 do 1800 m n.p.m.

Ogólny opis

Kangurowate to rodzina torbaczy o kilku wyspecjalizowanych cechach. Głowa zwykle wąska z wydłużonym pyskiem, dużymi uszami(poza kangurami drzewnymi) i nosem. Na ogół kangury posiadają rząd prostych i szerokich zębów tnących w przedniej części jamy ustnej. W żuchwie pierwsza para siekaczy jest zwykle wysunięta i powiększona(stąd nazwa rzędu dwuprzodozębowce). Kły nie występują, lub są w zaniku, a między trzonowcami i siekaczami występuje luka. Ciało masywne i krępe, silnie wygrzbiecone na grzbiecie, widoczne zwłaszcza podczas spoczynku. Ogon długi, owłosiony, gruby u nasady, wykorzystywany jako podbora i narząd równowagi. Najbardziej charakterystyczna u kangurowatych jest ich budowa kończyn. Przednie wyraźnie krótsze i mniej masywne niż tylne. Łapa pięciopalczasta, palce krótkie, podobnej wielkości, zakończone długimi pazurami. Kończyny tylne bardzo masywne, wydłużone, zakończone długą i wąską stopą. Czwarty palec stopy wydłużony i solidny, podobnie jak piąty, który jest nieco krótszy. Palce drugi i trzeci połączone(skórą, dając złudzenie jakby z jednego palca wychodziły dwa pazury), słabo rozwinięte. Palec pierwszy zwykle nie występuje(występuje np. u torebnika piżmowego o niepewnej klasyfikacji). Palce stóp zakończone długimi pazurami.

Kangurowiec czarny jest średniej wielkości torbaczem, osiągającym 75-100 cm długości ciała i wagę 1,8-2,3 kg. Ogon mierzy ok. 30-40 cm długości. Kangurowiec posiada duże oczy, małe, zaokrąglone uszy, oraz bardzo słabo owłosioną głowę(miejscami nagą, zwłaszcza pysk i okolice oczu), odsłaniającą szaro-różowawą skórę. Reszta grzbietowej części ciała pokryta czarnym, niezbyt gęstym futrem. Strona brzuszna pokryta futrem koloru ciemnobrązowego. W przeciwieństwie do innych kangurowatych, kangurowce nie są tak dobrze przystosowane do skakania. Ich kończyny tylne i stopy są stosunkowo małe(porównując z innymi kangurowatymi). Połączone palce drugi i trzeci w stopie, posiadają podobną wielkość do palca piątego. Kończyny przednie dość masywne i dobrze rozwinięte. Długi ogon pokryty czarnym futrem do połowy długości(reszta naga).

Dymorfizm płciowy

Brak danych. U spokrewnionych gatunków zaobserwowano iż samce osiągają większe rozmiary.

Populacja i zagrożenia

Kangurowiec czarny jest gatunkiem endemicznym, występującym na bardzo małym i ograniczonym areale. Jest często obiektem polowań przez miejscową ludność dla mięsa. Do polowań używa się głównie psów, kiedy to kangury odwiedzają tereny o małym zalesieniu. Niektóre badania dowodzą jednak iż polowania na kangurowce stają się coraz rzadsze. Kangurowcowi zagraża także niszczenie siedliska, wyciska i fragmentacja lasów(głównie pod użytki zielne). Mimo to na odpowiednich terenach gatunek uważany jest za dość pospolity i często obserwowany. Z uwagi na ograniczony zakres występowania, oraz zmniejszający się trend wzrostowy populacji, kangurowiec czarny został kwalifikowany jako krytycznie zagrożony wyginięciem.

Pożywienie

Roślinożerca. Żywy się głównie pędami, liśćmi, trawami, owocami i korzeniami. Dokładna dieta kangurowca czarnego nie została poznana.

Zachowanie

Kangurowiec czarny jest naziemnym gatunkiem torbacza. Prowadzi głównie nocny tryb życia, choć nieraz obserwowano aktywne osobniki w dzień. Żyje w grupach społecznych, złożonych z kilku samic i samców. Pozycję w stadzie warunkuję zwykle wielkość i wiek osobnika, choć nierzadkie są także walki o dominację. Samce, jak i samice prowadzą krótkie(kilkusekundowe) potyczki, które szybko wyznaczają wygranego. W walce samice zwykle gryzą, natomiast samce używają kończyn do wyprowadzeń ciosów. Pochylona głowa oznacza poddanie się. Do oznaczania terenu kangurowce używają gruczołów zapachowych usytuowanych na klatce piersiowej i odbycie. W celu zaalarmowania towarzyszy postukują stopami w podłoże. Podczas poruszania się używają wszystkich czterech kończyn, unosząc ogon, który pozwala utrzymać równowagę. W czasie spoczynku ogon dotyka podłoża, a kangur potrafi stanąć na tylnych nogach. Podobnie jak nadrzewne kangury, kangurowiec bardzo rzadko skacze, a jego kończyny nie są przystosowane do owego ruchu. Podczas posilania się kangurowiec chwyta pokarm przednimi siekaczami, a następnie dzięki przednim łapą przemieszcza pożywienie do zębów trzonowych i przedtrzonowych.

Rozród

Nikle poznany. Przypuszczalnie nie posiadają sezonu rozrodczego i rozmnażają się przez cały rok. Pierwszeństwo kopulacji posiada dominujący samiec. Ciąża przypuszczalnie jak u spokrewnionych gatunków trwa ok. 30-45 dni, po czym samica rodzi jedno młode, które przechowywane jest w torbie lęgowej(marsupium). Bardzo małe i we wczesnym stadium rozwoju młode przywiązane jest do jednego ze czterech sutków, skąd spija mleko. Młode opuszcza torbę po ok. 180-190 dniach, jednak nadal pozostaje pod opieką matki(nadal pije mleko). Po ok. 270 dniach młode odstawiane jest od piersi i usamodzielnia się. Dojrzałość płciową spokrewnione gatunki uzyskują w wieku 15 miesięcy. Zwykle przedstawiciele rodziny Macropodidae rodzą kolejne młode, zaraz po opuszczeniu torby przez poprzednika.

Długość życia

Brak danych. Spokrewnione gatunki w niewoli dożywają ok. 15 lat.

Naturalni wrogowie

Brak danych. Przypuszczalnie kangurowiec czarny poza człowiekiem nie posiada naturalnych wrogów.

Znaczenie dla człowieka

Obiekt polowań dla mięsa przez rdzenne ludy papuaskie zamieszkujące wyspę. Niektóre badania dowodzą iż popyt na mięso kangurowców maleje. Może wiązać się to z malejącą liczebnością gatunku(coraz rzadziej spotykany), lub zmianą trybu życia tubylców, z myśliwych na hodowców.

Podgatunki

Nie posiada. 

Systematyka i pokrewieństwo

Rodzina kangurowatych reprezentuje 65 gatunków współcześnie żyjących, będąc drugą pod względem liczby przedstawicieli rodziną torbaczy(pierwszą są dydelfowate). Klasyfikuje się do niej występujące na terenie Australii i wyspach krainy australijskiej dwie podrodziny(kangury i filnderki), oraz 11 rodzajów: filanderek(Lagostrophus, jedyny rodzaj rodziny filnderków), kangur(Macropus), filander(Lagorchestes), kangurnik(Dorcopsulus), kangurowiec(Dorcopsis), drzewiak(Dendrolagus), pazurogon(Onychogalea), skalniak(Petrogale), kuoka(Setonix), pademelon(Thylogale) i walabia(Wallabia). Wcześniej do rodziny kangurowatych klasyfikowano także, obecnie osobne rodziny, kanguroszczurowate(z 11 przedstawicielami) i torebnikowate(z 1 współczesnym przedstawicielem).

Zapis kopalny kangurowatych jest dość skromny. Najstarszy przedstawiciel żył już w późnym miocenie(Hadronomas). Wszyscy wymarli przedstawiciele występowaniem byli ograniczenia do krainy australijskiej.

Rodzaj Dorcopsis liczy obecnie 4 gatunki: kangurowca czarnego(Dorcopsis atrata), kangurowca szarego(Dorcopsis luctuosa), kangurowca pręgowanego(Dorcopsis muelleri) i kangurowca białopręgiego(Dorcopsis hageni). Wszystkie gatunki występują na terenie Nowej Gwinei, choć ich występowanie jest ograniczone do innych rejonów. Kangurowiec białopręgi zamieszkuję północną część wyspy, szary południową, natomiast pręgowany zachodnią. Jedynie kangurowiec czarny nie występuje na głównej wyspie i ograniczony jest do jednej wysepki. Zasiedlają tropikalne lasy, choć w poszukiwaniu pożywienia potrafią wyjść na tereny bardziej otwarte. Kangurowce prowadzą nocny, naziemny i stadny tryb życia. Podobnie jak drzewiaki, nie porusza się przy pomocy skoków. Używają do tego wszystkich czterech kończyn i ogona pozwalającego rozłożyć ciężar ciała. Ekologia kangurowców jest dość słabo poznana, a większość badań nad ich zachowaniem pochodzi z obserwacji zwierząt w niewoli. Obecnie dwa kangurowce zostały uznane za gatunki zagrożone: kangurowiec czarny jako gatunek krytycznie zagrożony, oraz kangurowiec szary uznawany przez IUCN za narażony na wyginięcie. Głównym zagrożeniem dla owych torbaczy jest utrata siedliska życia(wycinka lasów pod uprawy). W mniejszym stopniu także polowania dla pozyskania mięsa. Wszystkie gatunki, poza kangurowcem czarnym, bywają trzymane i rozmnażane w ogrodach zoologicznych i prywatnych hodowlach.

Najbliższych krewnych kangurowców można szukać wśród rodzaju Dorcopsulus(kangurnik)

Ciekawostki

• Kangurowiec czarny, jak i przyroda Wyspy Goodenough jest dość słabo poznana, głównie z uwagi na kilka czynników utrudniających badania. Pierwszy to dojazd. Wyspa połączona jest z główną wyspą jedynie drogą promową na której rejs trwa ok. 10 godzin. Drugim czynnikiem jest nieufność tubylczej ludności wobec obcych. Z niejasnych przyczyn mieszkańcy Goodenough bardzo nie lubią przybyszy. Trzecim, oraz najważniejszym utrudnieniem jest poruszanie się na górzystym i zalesionym obszarze. Większość dzikich rejonów leśnych wyspy znajduje się na terenach o dużym zachyleniu stoku, ponadto lasy porastają kolczaste pandany i drzewiaste, trudne do usunięcia paprocie drzewiaste. Dodatkowo opadłe liście pandanów i paproci przy nadepnięciu bardzo głośno trzaskają, co alarmuje zwierzęta o obecności ludzi.
• Poza kangurowcem czarnym na wyspie Goodenougha można spotkać także kilka innych gatunków min. żaby Oreophryne insulana, Oreophryne inornata, Copiula minor, Litoria avocalis, jamraja Echymipera rufescens, szlarnika okopconego(Zosterops fuscicapilla), endemiczny gatunek cytrusa Citrus wakonai, a także kangura smukłego(Macropus agilis), jednego z dwóch kangurowatych zamieszkujących ową wyspę.
• Na wyspie Goodenough zaobserwowano kilka razy ptaka o czarnym upierzeniu i długim ogonie, wielkości kruka. Niestety gatunek nigdy nie został naukowo odkryty i obecnie jest tematem prac kryptozoologii. Z uwagi jednak na brak dostatecznych badań nad poznaniem przyrody rejonu, jest bardzo prawdopodobne iż ów zwierzę istnieje, wraz z innymi nieodkrytymi gatunkami.
• Gatunek został opisany w 1957 roku przez niejakiego Van Deusen'a.          

Bibliografia

-http://animaldiversity.org/accounts/Dorcopsis_atrata/

-http://www.iucnredlist.org/details/6794/0

-https://en.wikipedia.org/wiki/Black_dorcopsis
-http://ecologicalsolutions-si.com/files/75353020.pdf
-http://thetreehare.blogspot.com/
-https://en.wikipedia.org/wiki/Macropodidae
-https://books.google.pl/books?id=z9gMsCUtCZUC&pg=PA213&lpg=PA213&dq=Goodenough+Island+endemic&source=bl&ots=JUYphlij4X&sig=gPRe3haKT99IUD0xDEHTdbxduN0&hl=pl&sa=X&ved=0ahUKEwjKxfetiqLRAhVLXhQKHQVwDOYQ6AEIZjAJ#v=onepage&q=Goodenough%20Island%20endemic&f=false