Palczatka cytrynowa - cytrynowa trawa

inne nazwy: trawa cytrynowa, palczatka cytronelowa

• Królestwo: Rośliny 
• Podkrólestwo: Rośliny naczyniowe 
• Klasa: Okrytonasienne
• Rząd: Wiechlinowce
• Rodzina: Wiechlinowate
• Gatunek: Palczatka cytrynowa(Cymbopogon citratus)

Występowanie

Palczatka cytrynowa jest szeroko uprawianą rośliną min. na terenie Ameryki Środkowej i Południowej, Afryki, Azji Południowo-Wschodniej i wysp Oceanii. W wielu tych rejonach występują także jej formy zdziczałe. Pierwotnie trawa cytrynowa przypuszczalnie porastała tropikalne rejony Malezji.

Ogólny opis

Palczatka cytrynowa jest rośliną trawiastą, rosnącą w gęstych kępach do 1,8 metra wysokości i 1,2 metra szerokości. Liście wąskie, długie i opadające pod swoim ciężarem. Sięgają 0,5-2,5 cm szerokości i ok. 1 metra długości. Zimozielone liście posiadają niebieskozielony kolor, ostre krawędzie, oraz wydzielają specyficzny cytrusowy aromat w razie uszkodzenia.

Rozmnażanie

Palczatka cytrynowa rozmnaża się za pomocą nasion i podziału dorosłej rośliny. Kwiatostan zebrany w kłos na szczycie źdźbła. Obupłciowy kwiat jest trójkątny i posiada zredukowany okwiat. Owoc w formie ziarniaka(suchy i niepękający owoc), zawierający nasiono. W odpowiednich warunkach nasiono kiełkuję po 15-25 dniach.

Zagrożenia

Nie podlega klasyfikacji w stopniach zagrożenia. Nie są znane żadne bezpośrednie zagrożenia dla tego gatunku. Roślina jest szeroko rozpowszechniona, a populacja uważana jest za stabilną.

Długość życia

Roślina wieloletnia.

Znaczenie dla człowieka

Trawa cytrynowa jest popularną rośliną uprawianą w wielu krajach o cieplejszym klimacie min. w Afryce, Ameryce Południowej, Azji Południowo-Wschodniej i krajach śródziemnomorskich. Wykorzystywana głównie do produkcji olejku cytronelowego(zwierającego cytral), który wykorzystywany jest w kuchni, przemyśle kosmetycznym i medycynie. Jako przyprawa stosowany w kuchniach wielu rejonów świata min. jako dodatek do tajskiej zupy Tom-yum i peruwiańskiego napoju Inca Kola. Palczatka jest także składnikiem wielu herbat, a napar z trawy cytrynowej działa relaksująco i przyjaźnie na układ pokarmowy. Olejki eteryczne z trawy cytrynowej wielce cenione w przemyśle kosmetycznym ze względu na intensywny zapach i działanie odkażające. Często stanowi jeden ze składników antyperspirantów, dezodorantów, żeli, soli do kąpieli itp. Olejek cytronelowy posiada także działanie bakteriostatyczne i mykostatyczne. W medycynie stosowany do walki z opryszczką, zapaleniami skóry i narządów przewodu pokarmowego, oraz nowotworami(cytral może powodować apoptozę(śmierć) niektórych komórek rakowych). Często uprawiana także jako roślina ozdobna.  

Warunki uprawy

Roślina uprawiana w klimacie ciepłym, gdzie lato jest gorące i wilgotne, a zima sucha i ciepła. W Polsce uprawiana jedynie jako roślina doniczkowa. Nie posiada szczególnych wymagań co do gleby, lecz musi być ona żyzna. Lubi stanowiska słoneczne i częste podlewanie. Wymaga okresu spoczynkowego. W owym okresie temperatura może spaść do 5°C, a podlewanie należy ograniczać. W okresie wzrostu, aż po okres jesienny wymaga nawożenia w częstotliwości raz na tydzień.

Ciekawostki

• Podobnym gatunkiem do palczatki cytrynowej jest palczatka pogięta(Cymbopogon flexuosus) z której także wytwarzany jest olejek cytronelowy. Występuję ona jednak naturalnie w południowych i wschodnich Indiach, gdzie ma większe znaczenie w przemyśle niż palczatka cytrynowa.

• Olejek cytronelowy znany jest także jako naturalny odstraszacz owadów, min. komarów.
• Liście palczatki są na tyle ostre, aby bez trudu poważnie uszkodzić ludzką skórę. Także przy danych zabiegach przy roślinie zależy zachować szczególną ostrożność i używać rękawic ochronnych.
• Rodzaj Cymbopogon(palczatki) liczy obecnie 52 gatunki min. palczatkę wełnistą(Cymbopogon schoenanthus), Cymbopogon osmastonii i Cymbopogon minor.

Bibliografia:

-https://en.wikipedia.org/wiki/Cymbopogon_citratus

-https://en.wikipedia.org/wiki/Cymbopogon

-http://www.kew.org/science-conservation/plants-fungi/cymbopogon-citratus-lemon-grass

-http://www.swiatkwiatow.pl/poradnik-ogrodniczy/trawa-cytrynowa-id419.html

-http://budujesz.info/artykul/trawa-cytrynowa-palczatka-roslina-przyprawowa-i-lecznicza,690.html