Trwożnica habu - składnik alkoholowego trunku

inne nazwy: wąż habu, habu, okinawa habu*

• Królestwo: Zwierzęta
• Podtyp: Kręgowce
• Gromada: Gady
• Rząd: Łuskonośne
• Rodzina: Żmijowate
• Gatunek: Trwożnica habu(Trimeresurus flavoviridis)

Występowanie

Trwożnica habu zamieszkuje endemicznie japoński archipelag wysp Riukiu. Ogranicza się do większych wysp archipelagu min. Okinawy i wysp Amami, nie występując na mniejszych wyspach koralowych. Habu można spotkać niemal we wszystkich habitatach Wysp Japońskich, lecz najczęściej spotykany na terenach leśnych(min. lasy deszczowe), polach uprawnych(zwłaszcza trzciny cukrowej) i w pobliżu ludzkich osad. Spotykany także w jaskiniach, skalnych ścianach i grobowcach. 

Ogólny opis

Trwożnica habu jest największym przedstawicielem podrodziny grzechotnikowatych w Azji, oraz największym członkiem swojego rodzaju, osiągając przeciętnie 1,1-1,5 metra długości, lecz może dorastać nawet do 2,5 metrów(niektóre źródła podają iż nawet do 3 metrów). Ciało węża jest smukłe i wydłużone z nieproporcjonalnie dużą głową. Głowa trójkątna, wyraźnie oddzielona od szyi z dużymi, rdzawymi oczami posiadającymi pionową źrenice. Ciało węża zwykle koloru brązowozielonego, blado-brązowego, lub żółtooliwkowego, pokryte na części grzbietowej ciemnozielonymi, lub ciemnobrązowymi falistymi plamami, tworzącymi wzór. Ciemne plamy posiadają żółte otoczki, które często zlewają się ze sobą, powodując iż grzbiet węża staje się żółty. Górna część głowy często także pokryta ciemnymi, falistymi wzorami, natomiast od tylnej części oka, po kraniec głowy ciągnie się ciemny pas. Część brzuszna koloru białawego.

Dymorfizm płciowy

Brak danych. Przypuszczalnie samice posiadają nieco większą głowę i masę ciała niż samce. Samce natomiast posiadają dłuższy ogon.

Populacja i zagrożenia

Nie podlega klasyfikacji w stopniach zagrożenia. Niegdyś liczny do tego stopnia iż wprowadzono program zmniejszenia populacji trwożnicy habu w celu ochrony ludzi przed jadowitym wężem. W tym celu wprowadzono na teren Okinawy mangustę małą(Herpestes javanicus) ok. roku 1910, która miała ograniczyć liczebność gada. Nie zbadano jeszcze wpływu obcego gatunku na ekosystem wyspy, choć w innych rejonach świata wprowadzenie mangusty miało fatalny wpływ na rodzimą faunę. Gatunek pozyskuję się także w dużych ilościach do produkcji habushu(skąd nazwa węża), czyli awamori(napój alkoholowy) w którym zanurzony jest wąż. Wąż jest także tępiony ze względu na swoja jadowitość. Nie podjęto próby oszacowania populacji trwożnicy habu, choć naukowcy spekulują iż w przyszłości gatunek znajdzie się na Czerwonej Liście Gatunków Zagrożonych.

Pożywienie

Głównie gryzonie np. myszy i szczury, a także jaszczurki, węże, płazy i ptaki.

Zachowanie 

Ekologia gatunku słabo poznana. Habu prowadzi nocny i częściowo nadrzewny tryb życia. Sprawnie wspina się na drzewa i skalne ściany, przypuszczalnie w celu ukrycia się. Dzień spędza na wygrzewaniu się i odpoczynku. Często odpoczywa także wśród roślinności, między skałami, a także w grobach i grobowcach. Przy niekorzystnych warunkach może hibernować. Poluję głównie na ziemi, przeszukując jamy, jaskinie, nory i ludzkie domostwa w poszukiwaniu gryzoni, wykorzystując zmysł temperatury(odbiera różnice temperatur, jak większość grzechotnikowatych). Jad paraliżuję ofiarę i utrudnia oddychanie. Następnie wąż zjada zwierzę w całości. Jest gatunkiem terytorialnym, lecz unika kontaktu z ludźmi. Nie jest gatunkiem agresywnym, lecz niepokojony nie zawaha się ukąsić. Ze względu na szybkość, duży zasięg ataku, oraz siłę jadu jest niebezpiecznym wężem dla człowieka.

Rozród   

Zachowania rozrodcze tego gatunku słabo poznane. Jest jednym z niewielu jajorodnych gatunków żmij(większość jest jajożyworodna). Okres godowy przypada zwykle od marca do maja. Samce często walczą(przepychają się) ze sobą o możliwość kopulacji. Sama kopulacja jest swego rodzaju tańcem, gdzie samiec oplata się wokół ciała samicy. Samica składa jaja w okolicach lipca. Ilość jaj zależna jest zwykle od wielkość samicy i waha się w granicach 5-17 sztuk. Po ok. 5-6 tygodniach wykluwają się młode, które mierzą ok. 20 cm. Przypuszczalnie dojrzałość płciową samicę uzyskują przy 110 cm długości. Wiek, lub wielkość przy jakiej samce uzyskują dojrzałość jest nieznana.

Naturalni wrogowie

Ptaki drapieżne, koty i większe węże.

Długość życia

7-10 lat.

Znaczenie dla człowieka

Wąż jest wykorzystywany przy produkcji habushu, awamori(napój alkoholowy) w którym zanurzony jest habu. Alkohol cieszy się popularnością w Japonii, zwłaszcza jako jedna z atrakcji turystycznych. Napojowi przypisuję się właściwości lecznicze, głównie poprawę męskiego libido. Uważany jest także za napój męski, dodający odwagi i energii. Przy przygotowaniu węża do umieszczenia w butelce z alkoholem stosuję się dwie metody. Zamyka się żywego habu w butelce, gdzie tonie, lub daje się żywego węża na lód, gdzie w wyniku chłodu hibernuję. Następnie nacina się ciało węża w celu jego wykrwawienia. Wąż zwykle w wyniku tego zabiegu atakuję na oślep i umiera w pozycji atakującej, co jest najbardziej korzystne dla producenta habushu. Wąż habu poza przemysłem alkoholowym nie cieszy się pozytywną opinią. Jest gatunkiem jadowitym, bardzo niebezpiecznym dla życia człowieka w czasach przed rozpowszechnieniem surowicy. Obecnie mimo dosyć dużej liczby pokąsań przez węża(wąż często występuję w sąsiedztwie ludzkich osad), śmiertelność wynosi ok. 1 %. Gatunek jest czasami hodowany w niewoli, choć na rynku poza Japonią pojawia się bardzo rzadko.

Ciekawostki

• Trwożnica habu jest największym przedstawicielem podrodziny grzechotnikowatych na terenie Azji, oraz największym przedstawicielem swojego rodzaju. Jest także jedną z niewielu jajorodnych żmii. 
• Określeniem wąż habu nazywane są także inne gatunki węży, które czasami także wykorzystywane są do produkcji habushu, min. Trimeresurus elegans, Trimeresurus tokarensis, Trimeresurus gracilis, Trimeresurus mucrosquamatus, Ovophis okinavensis i Ovophis monticola.

• Niektórzy badacze wyróżniają dwa podgatunki trwożnicy habu Trimeresurus flavoviridis flavoviridis i Trimeresurus flavoviridis tinkhami.
• Jad trwożnicy jest silną hemotoksyną(niszczącą komórki krwi) z czynnikami cytotoksycznymi. Aż do rozpowszechnienia się surowicy trwożnica habu była odpowiedzialna za największą liczbę zgonów w wyniku ukąszeń węży na terenie Japonii.
• Gatunek został opisany w 1861 roku przez amerykańskiego herpetologa Edward'a Hallowell'a.
• Czasami można spotkać się z łacińską nazwą gatunku Protobothrops flavoviridis. Obecnie rodzaj Protobothrops został włączony do rodzaju Trimeresurus, choć niektórzy badacze nadal używają starszej nazwy.
• Rodzaj Trimeresurus zalicza się 41-50 gatunków węży min. trwożnicę bambusową(Trimeresurus gramineus), Trimeresurus kaulbacki i Trimeresurus popeorum.

Bibliografia:

-https://en.wikipedia.org/wiki/Trimeresurus_flavoviridis

-http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/11881969

-http://www.habu.org/what-is-habu.html

-https://en.wikipedia.org/wiki/Habushu

-https://en.wikipedia.org/wiki/Trimeresurus

-https://pl.wikipedia.org/wiki/Trimeresurus