Aksamitek brodaty - złodziej nektaru

• Królestwo: Zwierzęta
• Podtyp: Kręgowce
• Gromada: Ptaki
• Rząd: Krótkonogie
• Rodzina: Kolibrowate
• Gatunek: Aksamitek brodaty(Heliomaster furcifer)

Występowanie

Aksamitek brodaty występuję na terenie wschodniej i środkowej Boliwii, Paragwaju, południowo-zachodniej i południowej Brazylii, północnej Argentyny i Urugwaju. Pojedyncze zaobserwowania zarejestrowano także w południowo-wschodniej Kolumbii, północno-wschodnim Ekwadorze i stanie Acre w zachodniej Brazylii. Gatunek zamieszkuje obrzeża lasów, niżowe użytki zielne oraz ekoregion Cerrado, pokryty sawanną.

Ogólny opis

Aksamitek brodaty jest kolibrem osiągającym 12-13 cm długości ciała i ok. 5-6 gramów wagi. Ptak posiada długi, niemal prosty i czarny dziób, oraz podobnie ubarwione nogi. Aksamitek brodaty charakteryzuję się wyraźnym dymorfizmem płciowym. Samiec posiada szmaragdowozielony kolor na karku, grzbiecie i górnej części głowy, oraz niebieski opalizujący kolor na brzuchu, klatce piersiowej i tylnej części głowy(po sezonie lęgowym brzuch samca zmienia barwę na przytłumiony szary). Przednia część szyi koloru jasnofioletowego(kolor bzu). Lotki koloru czarnego. Ogon dłuższy niż u samicy, rozwidlony, czarny z zielonawoniebieskim połyskiem. Wierzchnia część ciała samicy ciemnozielona, natomiast przednia część szyi, pierś, brzuch i kuper koloru białego, czasami z jasnozielonym kropkowaniem. Ogon krótki, zielonkawy, lub czarny z zielonym połyskiem i białymi końcówkami sterówek. Lotki czarne, lub czarnoszare. U obu płci od nasady dzioba po oko ciągnie się czarny, często słabo widoczny pasek. Często widoczna jest także biała plamka w pobliżu tylnej części oka. Osobniki niedojrzałe podobne do samic. 

Dymorfizm płciowy

Wyraźne zaznaczony. Samce posiadają ładniejsze i wyraźniejsze upierzenie niż samice(patrz. wyżej ogólny opis).

Populacja i zagrożenia

Gatunek nie jest notowany jako zagrożony. Globalna populacja nie została oszacowana ilościowo, choć gatunek opisywany jest jako rzadki. Z powodu dosyć szerokiego zasięgu i braku informacji o poważnych zagrożeniach aksamitek brodaty jest notowany przez IUCN jako niższego ryzyka na wyginięcie. Jednym ze znanych lokalnych zagrożeń dla kolibra jest utrata naturalnego środowiska(zwłaszcza na terenach Cerrado). Niegdyś był także wychwytywany i sprzedawany jako zwierzę domowe.

Pożywienie

Aksamitek brodaty żywi się głównie nektarem kwiatowym roślin z rodziny gązewnikowatych, bobowatych, imbirowatych, bromeliowatych, liliowatych, werbenowatych i kaktusowatych. Dietę urozmaica także w drobne bezkręgowce łapane w czasie lotu.

Zachowanie

Ekologia gatunku słabo poznana. Aksamitek brodaty jest kolibrem żywiącym się głównie nektarem kwiatów, pobieranym przy pomocy długiego dzioba, którym przekuwa podstawę korony kwiatu i pobiera nektar. Żyję zwykle samotnie. Lata ok. 2-8 metrów nad ziemią. Samce są terytorialne, zwłaszcza w okresach o dużej dostępności pożywienia. Zwykle stroszy pióra na szyi i głośno śpiewa przy kontakcie z intruzem. Gatunek przypuszczalnie wykonuję pewne migrację w okresach braku pożywienia, możliwe nawet iż na tereny tak odległe jak Kolumbia, Ekwador i Acre(co tłumaczy ich zaobserwowanie na tych terenach). Podczas latu potrafi poruszać się w pionie, zawisać, lub rytmicznie latać w bok, lub do tyłu.

Rozród

Okres lęgowy u aksamitka przypada od listopada do marca. Otwarte gniazdo w kształcie filiżanki budowane jest przez samice. Gniazdo wykonywane jest z części włókien roślinnych na zewnątrz okryte porostami ok. 3-6 metrów nad ziemią(zwykle na niewielkiej gałęzi). Samiec nie uczestniczy w budowie gniazda i odchowie młodych. Samica składa 2 jaja i wysiaduję je przez okres 2 tygodni. Pisklęta w przeciągu 20-25 dni od wyklucia uczą się latać, a dojrzałość płciową uzyskują w wieku ok. 2 lat. Możliwe iż samica wydaję kilka lęgów rocznie(choć nie jest to potwierdzone).

Naturalni wrogowie

Głównie węże, sokoły(np. trębacze) i małe sowy(np. sóweczki), natomiast dla piskląt i jaj przede wszystkim krukowate, tukany i niektóre nietoperze(np. Microchiroptera).

Długość życia

Brak danych.

Znaczenie dla człowieka

Niegdyś powszechne były ozdoby z martwych i spreparowanych kolibrów, a niektóre narządy uważane były za afrodyzjak. Sam gatunek nie posiada szczególnego znaczenia dla człowieka.

Ciekawostki

• Większość kolibrów odgrywa istotną rolę w zapylaniu kwiatów, lecz nie aksamitek. Nakłuwa on podstawę korony kwiatu omijając pylniki i spija nektar, nie uczestnicząc w zapylaniu.
• Gatunek został opisany w 1812 roku przez angielskiego zoologa George'a Shaw'a.
• Czasami można spotkać się z jego archaicznymi nazwami Heliomaster angelae i Trochilus furcifer.
• Do rodzaju Heliomaster zaliczanych jest 4 gatunki kolibrów min. aksamitek brodaty, aksamitek białowąsy(Heliomaster constantii), aksamitek długodzioby(Heliomaster longirostris) i aksamitek łuskowany(Heliomaster squamosus).

Bibliografia:

-http://www.hbw.com/species/blue-tufted-starthroat-heliomaster-furcifer

-https://pl.wikipedia.org/wiki/Heliomaster

-https://en.wikipedia.org/wiki/Blue-tufted_starthroat

-https://en.wikipedia.org/wiki/Heliomaster

-http://www.oiseaux-birds.com/card-blue-tufted-starthroat.html

-http://www.iucnredlist.org/details/22688144/0