Piżmik trójstępkowy - bardziej znany jako żółw piżmowy

inne nazwy: żółw piżmowy

• Królestwo: Zwierzęta
• Podtyp: Kręgowce
• Gromada: Gady
• Rząd: Żółwie
• Rodzina: Mułowcowate
• Gatunek: Piżmik trójstępkowy(Sternotherus minor)

Występowanie

Piżmik trójstępkowy występuje na terenie wschodniej Ameryki Północnej. Jego zakres rozciąga się od północnej Florydy, przez Georgie, Alabamę, dorzecze rzeki Pearl River(także na terenie Luizjany), wschodni stan Missisipi, wschodnie Tennessee, zachodni obszar Karoliny Północnej, aż po południowo-wschodnie tereny Wirginii i południowe graniczne tereny stanu Kentucky. Żółw zamieszkuje tereny podmokłe, preferując wody czyste z piaszczystym dnem z licznymi kryjówkami w postaci powalonych drzew i pniaków. Gatunek występuje na terenie rzek, starorzeczy, bagien, górskich lejów krasowych, stawów, a także wartkich potoków. Często zamieszkuje tereny górskie do 1000 m n.p.m.

Ogólny opis

Piżmik trójstępkowy jest niewielkim gatunkiem żółwia, osiągającym 7-11,5 cm długości pancerza. Karapaks mocno wysklepiony z zauważalnym kilem kręgowym(zaostrzony grzbiet), koloru jasnego do ciemnobrązowego z ciemnymi smugami i plamami, oraz wyraźne zaznaczonymi, nachodzącymi na siebie tarczkami(ciemno-obrzeżone). Plastron mały, nie pokrywający w całości części brzusznej żółwia, koloru pomarańczowego po czerwony u osobników młodych, jaśniejący wraz z wiekiem. Dodatkowo u osobników młodych występuje dodatkowo kil grzbietowo-brzuszny, lecz zanika z wiekiem. Skóra jasna, szarawa lub różowawa, pokryta licznymi ciemnymi plamkami i smugami. Głowa duża o zaostrzonym pysku, chowana jedynie w pewnym stopniu(nie całkowicie). Szczęki dobrze zbudowane, haczykowate(zwłaszcza szczęka dolna). Poniżej dolnej szczęki widnieją dwa, niewielkie wyrostki, dobrze widoczne u osobników dorosłych. Skóra wokół kończyn i ogona chropowata, na reszcie ciała delikatna.

Dymorfizm płciowy

Widoczny. Samce posiadają bardziej masywna głowę. Jednak podstawową cechą płciową jest grubszy i dłuższy ogon samców i obecność guzków po wewnętrznej stronie ud, służące do przytrzymywania partnerki podczas kopulacji.

Zagrożenie i populacja

Piżmik trójstępkowy jest zwykle pospolitym gadem na odpowiednich terenach i obecnie nie jest gatunkiem zagrożonym, lecz istnieją poważne zagrożenia, mogące w przyszłości mieć znaczący wpływ na populację zwierzęcia. Zanieczyszczenie wód jest pierwszym i najbardziej znaczącym czynnikiem ograniczającym występowanie żółwia piżmowego, który preferuje wody czyste. Zatruwanie wody ściekami, zamulenie wód(np. poprzez kopalnictwo) i osuszanie bagien są poważnymi czynnikami utrudniającymi egzystencję ofiar żółwia, jak i jego samego. Innym dużym zagrożeniem jest natężenie ruchu jednostek pływających napędzanych śmigłem na terenach występowania piżmika. Często znajduje się ciała żółwi, które zostały śmiertelnie okaleczone łopatą śmigła, jednak porzucone haczyki rybackie z przynętą także są śmiertelnym zagrożeniem dla owego gatunku. Ostatnim poważnym zagrożeniem dla piżmika trójstępkowego jest ich wyłapywanie z środowiska naturalnego w celach handlowych. W 1980 roku populacja żółwia na terenie Florydy została znacznie zmniejszona, głównie z uwagi na wyłapywanie żółwi i sprzedawanie ich jako zwierzę domowe. Z niepotwierdzonych źródeł wynika iż na terenie Alabamy i Wirginii od 1980 roku populacja żółwia systematycznie spada, lecz obecnie nie przeprowadzono dokładnych badań mających oszacować populację gada, oraz uwidocznić trend i szybkość spadku populacji piżmika. Obecnie gad podlega ochronie, która zakazuje, lub reguluje wyłapywanie żółwia. Obecnie gatunek wymieniony jest jako niższego ryzyka na wyginięcie przez IUCN.

Pożywienie

Głównie owady wodne, raki i mięczaki(duży procent ślimaków i małż w diecie). Sporadycznie zjada także kawałki roślin, glony i padlinę. Dieta młodych osobników składa się głównie z owadów, dopóki ich szczęki nie staną się odpowiednio mocne do radzenia sobie z mięczakami.

Zachowanie

Piżmik trójstępkowy jest żółwiem o wodnym trybie życia, rzadko wychodzącym na ląd. Jego aktywność przypada w dzień, przeszukuje on wtedy dno w poszukiwaniu zdobyczy. Żeruje głównie blisko brzegu na niedużych głębokościach, choć odnotowano osobniki polujące nawet na znacznych głębokościach. Jako stanowisko do wygrzania się służą mu wynurzone kamienie, gałęzie i pnie drzew. Często wspina się na drzewa, wyszukując odpowiednio wyeksponowanego na promienie słoneczne miejsca. Na ląd wychodzi tylko w razie potrzeby, głównie w celu założenia gniazda. Nie jest zwierzęciem terytorialnym, jedynie samce, zwłaszcza w sezonie rozrodczym, mogą toczyć niegroźne spory o względy samicy. W razie zagrożenia wydziela nieprzyjemny, piżmowy zapach, zwykle zniechęcający drapieżnika. Złapany może także dotkliwie ugryźć. W chłodniejsze miesiące może hibernować.

Rozród

Okres godowy u piżmika w naturze przypada od października do czerwca/lipca. Samce charakteryzują się całoroczną gotowością do rozrodu, lecz samice dopuszczają ich jedynie w sezonie rozrodczym. Samiec zwykle pływa wokół samicy, a jeżeli partnerka jest gotowa do rozrodu, będzie pływać razem z zalotnikiem. Kopulacja trwa ok. 30 minut. Po kilku tygodniach samica składa 2 do 3 białych, kruchych jajek(rozmiar 23 x 14 mm) w wykopanym wcześniej w runie, lub piasku zagłębieniu, blisko brzegu(często u podstawy pni, lub drzew). W ciągu roku składa zwykle od 3 do 4 porcji jaj. Okres inkubacji w zależności od temperatury trwa od 60 do 120 dni(średnio 100 dni). Po wykluciu pisklęta mierzą 1,5-3 cm długości pancerza i warzą ok. 3 g. Szybko udają się do wody i zaczynają polować na niewielki bezkręgowce. W przeciągu 4 lat osiągają rozmiary dorosłych osobników. Dojrzałość płciową samce osiągają w wieku ok. 4-6 lat, gdy ich karapaks osiągnie ok. 5-6 cm długości, samice dojrzewają później w wieku 6-8 lat, kiedy osiągną 7-8 cm długości karapaksu.

Długość życia 

Przypuszczalnie ok. 20 lat.

Naturalni wrogowie

Głównymi wrogami piżmika są min, aligatory, mokasyny, żółwie sępie, żółwie jaszczurowate i duże ryby. Natomiast szopy, skunksy, oposy, krukowate i lancetogłów królewski są głównym zagrożeniem dla jaj i młodych żółwików.

Znaczenie dla człowieka

Gatunek spotykany w hodowlach w niewoli. Dość rzadko dostępny w sprzedaży(w Polsce okazyjnie dostępny), mimo dość małych rozmiarów, łatwości rozmnożenia i w miarę dużej wytrzymałości. Na wolności nie ma szczególnego znaczenia, po za tym iż może zjadać przynęty wędkarskie.

Ciekawostki

• Piżmik trójstępkowy jest gatunkiem żółwia trzymanym jako zwierzę domowe, choć nie należy do często spotykanych gatunków w handlu. Nie jest gatunkiem wymagającym. Dla małego haremu żółwi(1 samiec i 2 samice) wystarcza akwarium o wymiarach 60 x 30. Samice są zwykle pokojowo nastawione do przedstawicieli swojego gatunku, lecz samce mogą toczyć między sobą walki, dlatego nie poleca się trzymać więcej niż jednego samca na akwarium. Tafla wody powinna być niska, gdyż piżmiki nie są dobrymi pływakami. Dla osobników młodych wystarczy 8 cm głębokości wody. Ważne aby żółwie mogły także swobodnie wyjść na ląd, dlatego w akwarium umieszczamy wynurzone korzenie i kamienie, najlepiej pod lampą grzewczą(jeżeli taka będzie zainstalowana) i UVB. Jeżeli chcemy rozpocząć hodowle żółwi, ważne jest aby w zbiorniku znajdował się pojemnik(lub inny obiekt) z torfem(np. mchem i piaskiem), gdzie samica mogłaby założyć gniazdo. Temperatura wody powinna utrzymywać się na poziomie 20°C, choć sezonowo może spadać nawet do 5°C(lecz przez krótki okres). 
• W handlu większą popularnością cieszą się spokrewnione z żółwiem piżmowym żółw wonny(Sternotherus odoratus) i piżmik brzytwogrzbiety(Sternotherus carinatus). Zwłaszcza żółw wonny, zwany stinkpotem(lub mylnie żółwiem piżmowym) cieszy się duża popularnością z uwagi na swoje małe wymagania i mały rozmiar.

• Gatunek został opisany w 1857 roku przez szwajcarskiego zoologa Louis'a Agassiz'a.
• Piżmik trójstępkowy posiada dwa podgatunki Sternotherus minor minor i Sternotherus minor peltifer.
• Rodzaj Sternotherus liczy 4 gatunki żółwi, min. żółwia wonnego(Sternotherus odoratus), piżmika brzytwogrzbietego(Sternotherus carinatus), Sternotherus depressus i opisywanego piżmika trójstępkowego(Sternotherus minor). Żółwie owego rodzaju charakteryzują się niedużymi rozmiarami(do 15 cm długości karapaksu), plastronem nie pokrywającym w całości części brzusznej gada, oraz nieprzyjemnym zapachem wydzielanym w razie zagrożenia. Sternotherus depressus jest gatunkiem krytycznie zagrożonym z uwagi na niszczenie jego naturalnego środowiska, pozostali przedstawiciele rodzaju nie są gatunkami zagrożonymi.  

Bibliografia:

-https://en.wikipedia.org/wiki/Loggerhead_musk_turtle

-https://en.wikipedia.org/wiki/Sternotherus

-http://www.iucnredlist.org/details/170493/0

-http://srelherp.uga.edu/turtles/stemin.htm

-http://www.austinsturtlepage.com/Care/cs-logger.htm

-http://www.virginiaherpetologicalsociety.com/reptiles/turtles/striped-necked-musk-turtle/stripe-necked_musk_turtle.php

-http://www.britishcheloniagroup.org.uk/testudo/v3/v3n3loggerhea
d