Oprzędnica jesienna - koszmar drzew owocowych

• Królestwo: Zwierzęta
• Typ: Stawonogi
• Gromada: Owady
• Rząd: Motyle
• Rodzina: Erebidae
• Gatunek: Oprzędnica jesienna(Hyphantria cunea)

Występowanie

Oprzędnica jesienna początkowo zamieszkiwała terytorium Ameryki Północnej od Panamy po południową Kanadę. Przypadkowo ćma została wprowadzona ok. 1940 roku na tereny Jugosławii, gdzie szybko rozprzestrzeniła się i poszerzyła swój zasięg o pobliskie kraje. Pod koniec XX wieku była już notowana na terenie od Francji po Danię, Włochy, Grecję, Turcję i Kazachstan. Motyl został także wprowadzony na tereny Chin, Korei Południowej, Mongolii, Japonii i południowej części Kraju Nadmorskiego(Rosja). Motyla zaobserwowano także na terenie Nowej Zelandii. Owad występuje głównie na terenach, gdzie występują rośliny żywicielskie gąsienic, czyli min. klony, morwy, jabłonie, gruszę, śliwy, czereśnie i wiśnie.

Ogólny opis

Dojrzałe gąsienice oprzędnicy jesiennej osiąga rozmiar do 3,5 cm długości ciała. Ich ciało jest koloru od brunatnozielonego do jasnożółtego(ciemnieje wraz z dojrzewaniem), pokryte ciemnymi plamami z dwoma, podłużnymi jasnymi pasami po bokach ciągnącymi się przez całą długość ciała i pęczkami białych i brunatnych, gęsto rozmieszczonych włosków. Część głowowa koloru czerwonego, lub czarnego. Poczwarka ciemnobrunatna, osiągająca 1 cm długości. Imago osiąga 2,5-4 cm rozpiętości skrzydeł. Tułów i odwłok masywne, koloru białego(odwłok czasami w kolorze żółtawym), pokryte białym owłosieniem, najbardziej gęstym w okolicach tułowia. Głowa proporcjonalnie mała, biała i owłosiona. Skrzydła jednolicie białe, lub pokryte brązowymi , lub czarnymi plamami. Kończyny pomarańczowe, lub żółte.

Dymorfizm płciowy

Słabo zaznaczony. Czułki samca są zwykle grubsze i dłuższe, natomiast samica posiada nieco masywniejszy odwłok.

Populacja i zagrożenia

Gatunek nie podlega klasyfikacji w stopniach zagrożenia. Jest motylem pospolitym i powszechnym na terenie naturalnego zasięgu i gatunkiem inwazyjnym w niektórych rejonach świata. Nie są znane poważne zagrożenia dla populacji oprzędnicy jesiennej.

Pożywienie

Gąsienica żeruję na wielu gatunkach roślin(na ponad 636 gatunkach). Ulubionymi roślinami żywicielskimi są min. morwy, jabłonie, wiśnie, czereśnie, gruszę, śliwy, klony, dęby, olchy i topolę, lecz może także żerować na orzechu włoskim, orzechu amerykańskim, winoroślach, chmielu, wierzbach i wielu innych. Imago żywi się głównie nektarem kwiatowym jeżyn i ostów.

Zachowanie

Oprzędnica jesienna jest jednym z najbardziej polifagicznych gatunków motyli, którego gąsienice żerują na wielu gatunkach drzew leśnych i owocowych. Gąsienice zwykle spotykane w dość dużych ilościach na pojedynczej roślinie, ze względu na dużą ilość składanych jaj przez samice. Świeżo wyklute larwy od razu przechodzą do przędzenia pajęczyny, która łączy przyległe liście i tworzy swego rodzaju gniazdo. Po osiągnięciu ponad 3 cm długości przez gąsienice(po ostatnim linieniu), opuszcza ona gniazdo i intensywnie żeruję, aby zgromadzić zapasy potrzebne do przepoczwarzenia się. Gąsienica potrafi wytrzymać nawet 2 tygodnie bez jedzenia. Gąsienica przepoczwarza się w ściółce, lub pod korą u podstawy drzewa. Cienki kokon poczwarki złożony jest z detrytusu zlepionego przędzą. W tej formie motyl zimuję. Osobniki dorosłe pojawiają się zwykle w okolicach marca w południowych rejonach zasięgu, lecz na północnych obszarach występowania mogą pojawić się dopiero późną wiosną, lub wczesnym latem. Prowadzi nocny tryb życia i jest przyciągana przez światło. W razie braku dogodnych miejsc na złożenie jaj(wyczerpanie zapasów żywności) może migrować na inne pobliskie obszary.

Rozród

Po odbyciu kopulacji samica na spodniej części liścia  składa od 400 do 1000 zielonkawych jaj, pokrytych drobnymi, białymi włoskami. Po 1-2 tygodniach wykluwają się malutkie, zielonkawe gąsieniczki, które z przędzy i złączonych przez nią liści tworzą gniazdo, chroniące przed drapieżnikami. Po osiągnięciu ponad 3 cm przez larwę opuszcza ona gniazdo i w wieku 4-6 tygodni przepoczwarza się. Zimuję w formie poczwarki przez ok. 5-7 miesięcy(w zależności od szerokości geograficznej). Osobniki dorosłe pojawiają się wczesną wiosną na obszarach południowych zasięgu(marzec), a na północnych obszarach mogą pojawiać się dopiero późną wiosną, lub wczesnym latem(maj, czerwiec).

Naturalni wrogowie

Niektóre ptaki, nietoperze, pająki itp. Dla gąsienic głównie ptaki i mrówki.

Długość życia

Larwa: 4-6 tygodni, Poczwarka: 5-7 miesięcy, Imago: kilka tygodni.

Znaczenie dla człowieka

Larwy oprzędnicy jesiennej żerują na drzewach owocowych, dlatego ćma uważana jest za szkodnika(agrofaga). Grupowe żerowanie gąsienic oprzędnicy często prowadzi do gołożerów(ogołocenia drzewa z liści), co może prowadzić do obumarcia rośliny. Zwalczana przy użyciu insektycydów i środków biologicznych. W Ameryce Północnej i Europie południowo-wschodniej oprzędnica jesienna stanowi poważne zagrożenie dla sadów. W innych rejonach Europy i Azji nie stanowi większego zagrożenia z powodu jednostkowych wystąpień i małych tendencji ekspansywnych.

Ciekawostki

• Wyróżnia się dwie podstawowe mutację oprzędnicy jesiennej. Pierwsza mutacja występuję głównie na obszarach północnych i charakteryzuje się czysto białymi skrzydłami imago, oraz czarnym zabarwieniem główek gąsienic. Druga zamieszkuje południowe obszary. Skrzydła owej mutacji są zwykle ciemno nakrapiane, natomiast larwy posiadają czerwoną, lub pomarańczową część głowową. Niegdyś obie mutację klasyfikowane był jako odrębne gatunki i mimo iż obecnie północna i południowa populacja zostały uznane jako jeden gatunek to nadal trwają badania nad poprawną klasyfikacją owej ćmy. Obie odmiany motyla są spotykane na terenach, gdzie został introdukowany.
• W Polsce oprzędnica jesienna pojawia się sporadycznie i nie posiada stałych populacji. Jednak entomolodzy spekulują iż w wyniku globalnego ocieplenia oprzędnica może powiększyć swój zasięg, obejmując w tym również tereny Polski.
• Oprzędnica jesienna została opisana po raz pierwszy przez jednego z najbardziej znanych entomologów Dru Drury'ego w 1773 roku.
• Oprzędnica należy do podrodziny niedźwiedziówkowatych z których tylko nieliczne są szkodnikami. Ciekawostką jest iż gąsienice niektórych gatunków np. Paracles klagesi i Paracles laboulbeni, nauczyły się żyć pod wodą żerując na roślinach wodnych.   
• Oprzędnica jesienna jest znana jako jeden z najgroźniejszych szkodników upraw. 
• Do rodzaju Hyphantria zalicza się obecnie 15 gatunków motyli min. Hyphantria liturata, Hyphantria penthetria i Hyphantria textor.

Bibliografia:

-https://en.wikipedia.org/wiki/Fall_webworm

-https://pl.wikipedia.org/wiki/Oprz%C4%99dnica_jesienna

-http://ento.psu.edu/extension/factsheets/fall-webworm

-http://entnemdept.ufl.edu/creatures/trees/moths/fall_webworm.htm

-http://www.iop.krakow.pl/gatunkiobce/default.asp?nazwa=opis&id=85&je=pl