Nyctosaurus - pterozaur z masztem

• Królestwo: Zwierzęta
• Podtyp: Kręgowce
• Gromada: Zauropsydy
• Rząd: Pterozaury
• Rodzina: Nyctosauridae
• Gatunek: Nyctosaurus(Nyctosaurus ‬gracilis‭, Nyctosaurus nanus, Nyctosaurus ‬lamegoi i Nyctosaurus bonneri)

Występowanie

Skamieniałości nyctosaurusa zostały odnalezione w osadach Smokey Hills Chalk części formacji Niobrara na terenie stanu Kansas(USA), gdzie w okresie kredowym znajdowało się Morze Środkowego Zachodu. Był przypuszczalnie pterozaurem zamieszkującym tereny przybrzeżne i polującym na pełnym morzu. Występował 85-84.5 milionów lat temu w późnej kredzie.

Ogólny opis

Nyctosaurus morfologicznie przypominał spokrewnione z nim pteranodony. Posiadał stosunkowo długie skrzydła, osiągając nieraz ponad 2 metry rozpiętości. Mierzył przeciętnie 37 cm długości ciała i ważył ok. 1,8 kg. Jednak pterozaur charakteryzował się niewyobrażalnie wydłużonym kostnym grzebieniem, osiągającym nawet 55 cm długości. Grzebień składał się z dwóch dźwigarów. Jeden skierowany był ku górze, natomiast drugi drugi, prostopadle skierowany w kierunku tylnej części ciała pterozaura, umiejscowiony blisko nasady grzebienia, osiągając ok. 30 cm długości. Także grzebień nyctosaurusa przypominał kształtem literę "L". Bezzębna szczęka i żuchwa zwierzęcia była wydłużona, cienka i zaostrzona, przypominając dziób. Nyctosaurus, poza palcem do którego była przyczepiona błona lotna, utracił wszystkie inne. Naukowcy sugerują iż mogło to być przystosowanie zwierzęcia do życia głównie w powietrzu(podobnie jak albatrosy).

Dymorfizm płciowy

Możliwe iż jak u spokrewnionego gatunku pteranodona u nyctosaurusa występował wielkościowy dymorfizm płciowy. Samce mogły być większe od samic. Także grzebień mógł osiągać większe rozmiary u samców, lecz obecnie brak na to dowodów.

Pożywnie

Nyctosaurus w wielkim prawdopodobieństwem żywił się rybami. Możliwe iż łapał je z powierzchni wody podczas lotu, lub nurkował, podobnie jak robią to współczesne ptaki morskie.

Zachowanie

Nyctosaurus przypuszczalnie większość życia spędzał w powietrzu, szybując nad morzem wykorzystując prądy powietrza powstające nad falami(podobnie jak współczesne albatrosy). Na lądzie poruszał się nieporadnie i przypuszczalnie na ziemie schodził jedynie w celach rozrodczych. Zagadką nyctosaurusa jest jednak zastosowanie jego ogromnego grzebienia. Jedna z pierwotnych hipotez mówiła o jego zastosowaniu podczas lotu. Grzebień miał być pokryty błoną, która dawała mu zalety aerodynamiczne. Jednak paleontolog Christopher Bennett odkrył iż na grzebieniu brak jakichkolwiek śladów tkanek miękkich, a jego budowa uniemożliwia ich zaczepieniu, dlatego skłonił się ku tezie iż twór na głowie pterozaura służył w celach pokazowych. Mógł wyznaczać pozycję w stadach tych zwierząt i być znaczącym czynnikiem przy doborze płciowym. Naukowcy biorąc pod uwagę wagę pterozaura i rozpiętość skrzydeł obliczyli iż mógł on latać z prędkością ok. 35 km/h.

Rozród

Nyctosaurus zapewne był zwierzęciem jajorodnym. Przypuszczalnie schodził na ziemie jedynie w celach rozrodczych. Niektóre czaszki młodocianych osobników nie wskazywały obecności tworu na głowie i przypuszczalnie rozwijał się on w określonym wieku, przypuszczalnie po 1 roku. Wiadomo również iż osiągnięcie rozmiarów dorosłego osobnika przez pisklę trwało ok. rok.

Naturalni wrogowie

Większe zwierzęta drapieżne, min. deinozuch, mozazaury, duże ryby(np. Xiphactinus) i rekiny. Pterozaur najbardziej narażony był przypuszczalnie podczas pobytu na lądzie.

Długość życia

Brak danych. Choć naukowcy szacują z badań szczątków iż niektóre osobniki w chwili śmierci były w wieku 5-10 lat.

Przyczyny wymarcia

Nyctosaurus wymarł przypuszczalnie podczas regresji Morza Środkowego Zachodu ok. 84.5 milionów lat temu. Wymarło wtedy większość gatunków zamieszkujących ten obszar.

Ciekawostki

• Pierwsze odnalezione szczątki nyctosaurusa zostały opisane w 1876 roku przez amerykańskiego paleontologa Othniel'a Charles'a Marsh'a. Paleontolog uznał zwierze za gatunek pteranodona i nazwał Pteranodon gracilis. Jednak w tym samym roku przekwalifikował gatunek do stworzonego dla niego rodzaju, nazwanego Nyctosaurus(czyli "nocny jaszczur", lub "nietoperzy jaszczur". Badacz uznał iż skrzydło pterozaura jest podobne do nietoperza). Holotyp badany przez Marsh'a nie posiadał zachowanego grzebienia. 
• Strukturę grzebienia pterozaura opisał dopiero w 2003 roku Christopher Bennett na podstawie dwóch okazów z dość dobrze zachowanymi kostnymi tworami.
• Liczba gatunków w rodzaju Nyctosaurus jest nadal niepewna. Nyctosaurus ‬lamegoi został opisany na podstawie niekompletnej kości ramiennej i choć formalnie gatunek różni się od rodzaju Nyctosaurus, obecnie nie został stworzony osobny rodzaj dla owego gatunku. W 1972 roku został opisany nowy gatunek Nyctosaurus bonneri, który anatomicznie nie różni się od Nyctosaurus ‬gracilis(dlatego jego ważność jest podważana). Nyctosaurus nanus w 1984 roku został przeklasyfikowany z rodzaju Pteranodon, choć dziś badacze spekulują nad ważnością gatunku.
• Nyctosaurus dzielił strefę życiową z Pteranodon longiceps i Ichthyornis dispar. Morze Środkowego Zachodu było natomiast zamieszkałe przez klidastesy, tylozaury, mozazaury z rodzaju Ectenosaurus, nielotnego nurkującego ptaka Parahesperornis alexi, podobnego do miecznika Protosphyraena, drapieżną i dużą rybę Xiphactinusa i rekiny z rodzaju Cretolamna.

• Nyctosaurus był dosyć krótkotrwałym rodzajem, który przetrwał ok. 1,5 mln lat w przeciwieństwie do blisko spokrewnionego rodzaju Pteranodon, który istniał od 88 do 80,5 mln lat temu. 
• Pteranodony są często określane mianem dinozaurów, choć nie są z nimi spokrewnione.

Bibliografia:

-https://pl.wikipedia.org/wiki/Nyctosaurus

-https://en.wikipedia.org/wiki/Nyctosaurus

-http://www.prehistoric-wildlife.com/species/n/nyctosaurus.html

-http://www.palaeocritti.com/by-group/pterosauria/nyctosaurus

-http://www.reptileevolution.com/nyctosaurusFMNH.htm