Amazonka liliogłowa - lubiana przez czarny rynek zwierząt

inne nazwy: amazonka liliowogłowa*

• Królestwo: Zwierzęta
• Podtyp: Kręgowce
• Gromada: Ptaki
• Rząd: Papugowe
• Rodzina: Papugowate
• Gatunek: Amazonka liliogłowa(Amazona finschi)

Występowanie

Amazonka liliogłowa zamieszkuje endemicznie zachodnie wybrzeże Meksyku. Pierwotnie papuga zamieszkiwała tereny od południowego stanu Sonora i południowo-zachodniego stanu Chihuahua, aż po stan Oaxaca. Obecnie na terytorium stanów Nayarit, Jalisco, Colima, Durango, Michoacán i Oaxaca populacja amazonki liliogłowej została niemal całkowicie wytępiona, pomniejszając swój historyczny zasięg o ok. 37%. Obecnie najliczniej występuje na terenie stanów Jalisco, Michoacán(mimo iż odnotowano tam największy spadek) i Sinaloa. Zdziczałe populacje papugi odnotowano na terenie Gór San Gabriel(USA) i południowej Kalifornii(USA). Amazonka liliogłowa preferuje sezonowe lasy liściaste i mieszane na terenach przybrzeżnych, a także lasy sosnowo-dębowe do 2000 m n.p.m. Unika terenów zurbanizowanych i zdegradowanych, choć zdziczałe populację na terenie USA wolą tereny miejskie i podmiejskie.

Ogólny opis

Amazonka liliogłowa jest średniej wielkości papugą, osiągającą  31-34 cm długości i wagę ok. 280-310 gram. Większość ciała amazonki pokryte jest soczyście zielonym upierzeniem z falistym wzorem na części brzusznej. Czoło papugi jest wysokie, koloru bordowo-czerwonego, a pod nim znajduje się masywny dziób o barwie kości słoniowej. Wierzchnia część głowy i kark koloru fioletowoniebieskiego(liliowego), skąd ptak zawdzięcza swoją nazwę. Rozłożyste skrzydła amazonki liliogłowej posiadają czarne, czerwone i granatowe długie lotki. Oczy żółto-czerwone, otoczone bladym pierścieniem. Nogi szare. U osobników młodych upierzenie jest ciemniejsze, tęczówka oka ciemnobrązowa, a pierścień otaczający oko biały.

Dymorfizm płciowy

Brak.

Populacja i zagrożenia

Amazonka liliogłowa jest gatunkiem poważnie zagrożonym. Jej pierwotny zakres znacznie zmniejszył się na skutek działalności człowieka. Głównym zagrożeniem dla amazonki liliogłowej jest nielegalny handel zwierzętami. Papuga jest wysoko ceniona w handlu, dlatego między innymi na początku 1980 roku była najchętniej wyłapywaną amazonką. Obecnie amazonka liliogłowa jest najczęściej skonfiskowaną papugą meksykańską. Rocznie wyłapywanych jest ok. 5 400 osobników amazonki liliogłowej w celach handlowych, co daje jej miano jednej z pięciu najbardziej przechwytywanych papug meksykańskich. Kłusownicy najczęściej kradną pisklęta z gniazd. Gatunek cierpi także z powodu utraty siedlisk, gdyż gniazduje jedynie w dziuplach starych i wysokich drzew, których zwykle brakuje na terenach zmodyfikowanych przez człowieka. Lasy przybrzeżne meksyku posiadają największy współczynnik wylesienia, a zmniejszona ilość opadów za sprawą globalnego ocieplania także nie sprzyja rozwojowi lasów. Populację amazonki liliogłowej szacuje się na 7-10 tysięcy osobników, choć ze względu na dużą liczbę papug wyłapywanych na handel(ok. 5 400 osobników), wartość ta może być nieco zaniżona. Amazonka liliogłowa polega prawnej ochronie na mocy Konwencji CITES. Gatunek notowany jest w Załączniku I. Na przełomie 1995 -2003 przechwycono przez inspekcję na terenie Meksyku 266 żywych osobników amazonki liliogłowej. Powstały także rezerwaty mające na celu ochronę tych papug przed wyginięciem min. Sierra de Alamos-Arroyo Cuchujaqui, Chamela-Cuixmala, Sierra de Manantlan, jednak niektóre z nich nie są objęte oficjalnym programem ochrony owego gatunku.

Pożywienie

Amazonka liliogłowa żywi się głównie nasionami drzew i traw, które stanowią ok. 70-80% ich diety. Żywią się także owocami, liśćmi i ziołami.

Zachowanie

Amazonka liliogłowa jest ptakiem społecznym o dziennym trybie życia. Papuga spotykana jest zwykle parami, lub stadami, liczącymi nawet 1000 osobników w porze suchej. Aktywna jest głównie w godzinach porannych i popołudniowych, unikając najcieplejszych okresów dnia. Często odbywa mniejsze wędrówki stadne z miejsc do nocowania do terenów, gdzie posilają się. O obecności stada amazonek świadczy głównie hałas, gdyż owa papuga obdarzona jest donośnym i skrzeczącym głosem. Amazonka liliogłowa jest papugą bardzo energiczną i inteligentną, wiecznie czymś zajętą. Bardzo dobrze naśladują różne dźwięki. Pożywienia szuka na drzewach i ziemi.

Rozród 

Okres godowy u amazonki liliogłowej przypada zwykle od lutego do maja, podczas pory suchej. Papuga tworzy monogamiczne pary, nieraz na całe swoje życie. Amazonki zwykle migrują w poszukiwaniu miejsc lęgowych. Optymalnym środowiskiem są wilgotne lasy liściaste między 600, a 1000 m n.p.m. Na terenie stanu Michoacan papugi jako miejsca lęgowe wybierają lasy tropikalne na terenach górzystych. Gniazda zakładają na stosunkowo niedostępnych stokach o średnim nachyleniu wynoszącym 22°. Amazonki wyszukują odpowiednich zagłębień(dziupli) w dużych i wiekowych drzewach, które wybierają na gniazda. Samica składa od 2 do 3 jaj, które wysiaduje przez 26-28 dni. W tym czasie samiec dokarmia swoją partnerkę. Pisklętami opiekują się oboje rodziców, a po 54-60 dniach młode zwykle opuszczają gniazdo i uczą się latać. Zostają jednak pod opieką rodziców jeszcze przez parę tygodni. Dojrzałość płciową uzyskują w wieku 2-5 lat. Amazonka liliogłowa rozmnaża się raz do roku, choć jeżeli jajka zostaną stracone, papuga może znieść jeszcze jedną partię tego samego roku.

Naturalni wrogowie

Osobniki dorosłe mają niewielu wrogów, głównie kotowate i większe ptaki drapieżne. Natomiast pisklęta i jaja często padają ofiarą szczurów, węży, dydelfa wirginijskiego i ostronosa białonosego.

Długość życia 

40-60 lat.

Znaczenie dla człowieka

Obiekt handlu krajowego i międzynarodowego, jako zwierzę towarzyszące. Papuga lubiana ze względu na swoją niespożytą energię i inteligencję, lecz ze względu na to jest częstym obiektem polowań przez kłusowników, dlatego gatunek ten najczęściej występuje w sprzedaży na czarnym rynku. Poza tym bywa szkodnikiem upraw, uszkadzając owoce na plantacjach(np. bananów) i wyjadając nasiona zbóż.

Ciekawostki

• Amazonka liliogłowa wymaga przestronnej woliery z dużą ilością zabawek, min. sznurów i huśtawek, oraz dobrze zbilansowanej diety, przeciwdziałającej otyłości(na którą owa papuga ma predyspozycję). Szybko uczy się mówić i są bardzo inteligentne. Nie poleca się ich łączyć z innymi gatunkami ptaków. Amazonki liliogłowe urodzone w niewoli są łatwe w hodowli i oswajaniu, jednak ptaki pochodzące z odłowu są bardzo wymagające i oporne. Rozmnaża się w niewoli.
• Wyróżnia się dwa podgatunki amazonki liliogłowej: Amazona finschi finschi i Amazona finschi woodi.
• Papuga została opisana przez angielskiego zoologa Philip'a Lutley'a Sclater'a w 1864 roku.
• Amazonka liliogłowa jest bardzo podobna do spokrewnionego gatunku amazonki krasnogłowej (Amazona viridigenalis). Oba gatunki posiadają podobne upierzenie, jednak u amazonki kasnogłowej kolor fioletowoniebieski na wierzchniej części głowy nie sięga karku, w przeciwieństwie do amazonki liliogłowej, która posiada charakterystyczny "kołnierzyk". Obie amazonki zostały wprowadzone na tereny Kalifornii, co może przysparzać problemy identyfikacyjne.

• Rodzaj Amazona liczy 32 gatunki amazonek min. amazonkę jamajską(Amazona collaria), amazonkę zmienną(Amazona autumnalis) i amazonkę królewską(Amazona guildingii). Do owego rodzaju zalicza się także dwa hipotetycznie wymarłe gatunki Amazona martinica zamieszkujący Martynikę i Amazona violacea z terenów Gwadelupy. Ze względu iż nie zachowały się po nich żadne pozostałości, nie wiadomo czy należały do osobnych gatunków, podgatunków, czy były może jedynie wprowadzonymi przez ludzi papugami.

Bibliografia:

-https://en.wikipedia.org/wiki/Lilac-crowned_amazon

-http://www.arkive.org/lilac-crowned-amazon/amazona-finschi/

-https://www.beautyofbirds.com/lilaccrownedamazon.html

-http://animal-world.com/encyclo/birds/amazons/lilaccrownedamazon.php

-http://neotropical.birds.cornell.edu/portal/species/overview?p_p_spp=23510

-http://www.hbw.com/species/lilac-crowned-amazon-amazona-finschi