Gołąb wędrowny-najliczniejszy wymarły ptak

• Królestwo: Zwierzęta
• Podtyp: Kręgowce
• Gromada: Ptaki
• Rząd: Gołębiowe
• Rodzina: Gołębiowate
• Gatunek: Gołąb wędrowny(Ectopistes migratorius)

Występowanie

Zamieszkiwał Amerykę Północną. Latem przebywał od Gór Skalistych na wschodzie, po centralną Kanadę do północno-wschodnich Stanów Zjednoczonych. Zimą przenosił się na południe od Stanów Zjednoczonych, czasami aż do Meksyku i Kuby.

Ogólny opis

Gołąb wędrowny swym rozmiarem przypominał gołębia skalnego, długość jego ciała wahała się w granicach 40 cm, przy wadze około 400 g. Posiadał długi ogon, długości ok. 20 cm. Głowa, grzbiet i kuper ptaka były koloru szaroniebieskiego, pierś za to koloru czerwonego.

Dymorfizm płciowy

Samce były nieco większe od samic, a ponadto posiadały czarne smugi na plecach i skrzydłach oraz różowawe zabarwienie na bokach szyi. Upierzenie samca mieniło się także w świetle na różne kolory. Samica oraz niedojrzałe ptaki posiadały ciemnobrązowe upierzenie na plecach oraz nie posiadały aż tak intensywnego koloru różowego na bokach szyi jak samce.

Pożywienie

Dieta gołębia wędrownego składała się głównie z orzeszków bukowych, żołędzi, kasztanów, nasion i jagód. W okresie letnim uzupełniał swoją dietę w małe bezkręgowce. Był uważany za szkodnika z powodu tego iż żywił się uprawami.

Zachowanie

Gołąb wędrowny był wyjątkowo społecznym ptakiem. Stada gołębi wędrownych liczyły od kilku tysięcy po 2 miliardy osobników, tworząc tym samym największe skupiska ptaków na Ziemi. Gołębie wędrowne migrowały na południe od Stanów Zjednoczonych w marcu i kwietniu. Stada migrujących gołębi tworzyły wielkie chmury zasłaniające niebo, a osiadające ptaki łamały gałęzie drzew i niszczyły roślinność swoimi odchodami.

Rozród

Ptaki te rozmnażały się w dużych koloniach, liczących nawet 120 milionów ptaków od marca do września, lecz głównie w okresie od  kwietnia do maja. Samce odprawiały godowy taniec przed samicami, nadymając swoją pierś i rozkładając ogon i skrzydła szurając nimi przy ziemi. Samce często nie odstępowały samic na krok. Jeśli samiec został zaakceptowany to jako para zostawali do końca życia. Pary budowały luźne gniazda na drzewach, nawet po 100 par na jednym drzewie. W gnieździe było składane jedynie jedno białe jajko i inkubowane przez 12-14 dni. Oboje rodzice opiekowali się jajkiem i wyklutym pisklęciem. Po 14 dniach młody gołąb opuszczał gniazdo i zwykle był tak troskliwie karmiony, że swoją masą przeważał dorosłego gołębia. Gołąb w tym czasie mógł już sam zadbać o siebie.

Naturalni wrogowie

Głównie ptaki drapieżne np. jastrząb, a także lisy, łasice, wilki, pumy, kojoty itp.

Długość życia

Martha, ostatni gołąb wędrowny w niewoli przeżyła 29 lat. Długość życia gołębi w stanie dzikim nie jest znana.

Przyczyny wymarcia

Główną przyczyną wymarcia gołębi wędrownych to masowe polowania i tępienia oraz utrata siedliska. Rodowici Amerykanie sporadycznie polowali na te gołębie, lecz w XIX wieku myśliwi masowo zakładali siatki na gołębie, strzelano do nich, używano jako ruchome cele do strzelania, a nawet jako nawóz dla rolników. Gołębie wędrowne zabijano tysiącami. W 1805 r para gołębi kosztowała jedynie 2 centy, a w XVIII i XIX wiecznej Ameryce mięsem gołębi wędrownych karmiono niewolników i choć w 1850 r populacja gołębia drastycznie spadła to polowania nie ustały. W 1878 r zanotowano ostanie wielkie gniazdowanie gołębia wędrownego, lecz gołębie szybko zostały doszczętnie wybite w liczbie miliona osobników. Poważnym zagrożeniem dla gołębia była też utrata siedliska. Tereny lęgowe gołębi zostały usunięte z drzew, choć naukowcy sądzą że gołębie i tak posiadały duże połacie lasów do gniazdowania. Nie wszyscy ludzie sądzili iż gołębie trzeba zabijać, niektóre instytucje postanowiły objąć ochroną gołębie wędrowne  lecz zazwyczaj nie odnosiło to skutków lub prawo było naginane. Ostatniego dzikiego osobnika tego gatunku zaobserwowano w 1900 r, lecz gołąb został zastrzelony przez chłopca z Ohio w USA. Naukowcy sądzą iż na wolności mogła pozostać jeszcze niewielka populacja gołębia wędrownego, lecz ptak ten mógł się pomyślnie rozmnażać jedynie w dużych stadach i z tego samego powodu ptaki te nie chciały rozmnażać się w niewoli. Ostatnie próby rozmnażania gołębi wędrownych w ogrodach zoologicznych nie powiodły się, kiedy to podjęto próbę rozmnażania gołębi wraz z gołębiami skalnymi jako rodzicami zastępczymi. Prawdopodobnie ostatnia gołębica przy życiu Martha była trzymana w The Cincinnati Zoo. Zdechła ona 1 września 1914 r w wieku 29 lat, i tą datę przyjęto jako datę wygaśnięcia gatunku.

Ciekawostki   

• Gołąb wędrowny był najliczniejszym ptakiem na Ziemi. Jego populacja liczyła ok. 5 miliardów osobników.
• Po zastrzeleniu ostatniego dzikiego gołębia na wolności w 1900 r, oferowano bardzo wysokie nagrody za żywego osobnika.
• Istniały doniesienia z Arkansas i Luizjany o zaobserwowaniu tego gołębia w stadzie 10-20 osobników, aż do roku 1930, lecz te doniesienie nie zostało potwierdzone.
• Ciało Marthy zostało zamrożone i wysłane do Smithsonian Institution, gdzie aktualnie znajduje się w muzealnym archiwum.
• Po wyginięciu gołębia wędrownego za wymarłe uważano pasożytnicze wszy żyjące na ciele gołębia wędrownego Columbicola extinctus i Campanulotes defectus, lecz w 2000 roku Columbicola extinctus zostało znaleziona na ciele gołębia pręgosternego (Patagioenas fasciata), a Campanulotes defectus uznano za błąd w identyfikacji innego gatunku Campanulotes flavus.
• W 1878 roku codziennie przez prawie 5 miesięcy ginęło ok. 50 000 gołębi.
• W przyszłości istnieje możliwość sklonowania gołębia wędrownego z fragmentów DNA z zachowanych okazów.
• Gołąb wędrowny był jedynym przedstawicielem rodzaju Ectopistes.

Bibliografia:

-https://pl.wikipedia.org/wiki/Go%C5%82%C4%85b_w%C4%99drowny

-https://en.wikipedia.org/wiki/Passenger_pigeon

-http://www.si.edu/encyclopedia_si/nmnh/passpig.htm

-http://www.audubon.org/magazine/may-june-2014/why-passenger-pigeon-went-extinct

-http://www.wbu.com/chipperwoods/photos/passpigeon.htm

-http://www.iucnredlist.org/details/22690733/0