Amfiprion pomidorowy - samiec staje się samicą. Skomplikowany cykl rozwojowy.

inne nazwy: błazenek pomidorowy

• Królestwo: Zwierzęta
• Podtyp: Kręgowce
• Gromada: Promieniopłetwe
• Rząd: Okoniokształtne
• Rodzina: Garbikowate
• Gatunek: Amfiprion pomidorowy(Amphiprion frenatus)

Występowanie

Amfiprion pomidorowy zamieszkuje płytkie rafy kolorowe, zwłaszcza występujące w zatokach na terenie zachodniego Pacyfiku. Rybę te można spotkać w Morzu Południowochińskim, Indonezji, u wybrzeży Singapuru, Malezji, Tajlandii, Wietnamu, Chin, Filipin, Tajwanu, aż po wyspy Riukiu leżące w południowej części Japonii. Gatunek ściśle związany z występowaniem ukwiałów, zwłaszcza z gatunku Entacmaea quadricolor i Heteractis crispa.

Ogólny opis

Amfiprion pomidorowy osiąga zwykle 7-14 cm długości ciała. Ciało bocznie spłaszczone, nieznaczenie wydłużone i owalne o niewielkim otworze gębowym. Młode dojrzałe osobniki posiadają ciało koloru intensywnie pomarańczowego z białym pionowym pasem(czasami z czarnymi krawędziami) ciągnącym się od czubka głowy, zaraz za okiem przez cały łuk skrzelowy. Ciało amfipriona pomidorowego wraz z wiekiem ciemnieje, aby stać się całkowicie czarne(zwykle jedynie białe oznaczenia, oraz płetwy pozostają niezmienne). U osobników młodocianych może występować także biały pionowy pas w środkowej części ciała, oraz w pobliżu płetwy ogonowej. Płetwy zwykle koloru jasnopomarańczowego. Płetwa grzbietowa amfipriona posiada 9-10 kolczastych promieni, oraz 16-18 miękkich, natomiast płetwa odbytowa 2 promienie kolczaste i 13-15 miękkich.

Dymorfizm płciowy

Wszystkie amfipriony rodzą się samcami, lecz posiadają narządy rozrodcze męskie, jak i żeńskie. Największa ryba w kolonii zamieszkującej dany ukwiał, zazwyczaj staje się samicą, druga co do wielkości samcem, lecz w razie śmierci samicy, samiec staje się samicą, a druga co do wielkości ryba w kolonii samcem. Pozostałe ryby pozostają bezpłodne. Samica jest większa od samca osiągając 10-14 cm długości ciała, jest zwykle także bardziej masywna, oraz posiada ciemniejsze ubarwienie ciała, głównie ze względu na to iż jest starsza. Samiec osiąga zazwyczaj 7 cm długości ciała, jest szczuplejszy i jaskrawiej ubarwiony.
   

Populacja i zagrożenia

Gatunek nie podlega klasyfikacji w stopniach zagrożenia. Notowany jako miejscowo liczny. Nie odnotowano poważnych zagrożeń dla tego gatunku. Czasami odławiany w celu hodowli akwarystycznej.

Pożywienie

Zooplankton, glony, małe skorupiaki, a także cząstki przemiany materii symbiotycznego ukwiału i jego martwe szczątki.

Zachowanie

Amfiprion pomidorowy jest rybą żyjącą w symbiozie z ukwiałem z gatunku Entacmaea quadricolor, rzadziej z Heteractis crispa. Amfiprion dzięki grubej warstwie śluzu, który hamuje zabójcze działanie parzydełek ukwiału, żyje wśród czułek koralowca, które zapewniają mu ochronę przed większymi drapieżnikami, a także pokarm w postaci niestrawionych resztek pozostawionych przez gospodarza. Błazenek natomiast broni ukwiał przed żywiącymi się polipami chetonikami, a sam koralowiec także korzysta z resztek organizmów niezjedzonych przez rybę. Jeden ukwiał zamieszkuje zwykle jedna grupa rodzinna, złożona z samca, samicy i grupy młodocianych amfiprionów. Największy błazenek staje się samicą, a drugi co do wielkości zdolnym do rozrodu samcem. Tylko te osobniki w grupie mogą się rozmnażać. Ryby zaciekle bronią swego domu przed innymi amfiprionami i rybami zagrażającymi ukwiałowi. Dominujący samiec i z rzadka samica często nękają mniejsze osobniki w swojej grupie, przez co zjadają one mniejszą ilość pokarmu i osiągają mniejsze rozmiary. Samica natomiast często zaczepia samca, aby natomiast ten nie dorósł do jej rozmiarów. Kiedy samica ginie, samiec zwykle zmienia płeć i szybko rośnie(gdyż nie jest już nękany przez samice). Amfipriony które nie znalazły odpowiedniego gospodarza, żyją zwykle w pobliżu innych koralowców(np. koralowców pęcherzykowatych).

Rozród

Wśród amfiprionów zdolność do rozrodu posiada jedynie para dominująca, która łączy się zwykle na całe życie. Błazenek pomidorowy rozmnaża się przez cały rok w rejonach tropikalnych i w cieplejsze miesiące w rejonie klimatu umiarkowanego. Tarło odbywa się podczas pełni księżyca, podczas którego samiec goni samice, prezentuje swoje płetwy i szybko pływa wśród ukwiału. Tarło trwa ok. 0,5-2 godziny. Zwykle ponad 1000 jajeczek ikry składanych jest w pobliżu stopy ukwiału. Ikrą opiekuje się samiec, którą ją wachluje(usuwając nieczystości i napowietrzając zarodki) i usuwa martwe jaja. Po ok. 6-7 dniach następuje wylęg, a do toni wodnej uwalniane są 3-4 mm larwy. Larwy dryfują w wodzie przez ok. 16 dni, żywiąc się planktonem, a następnie narybek poszukuje odpowiedniego ukwiału. Młode zwykle dołączają do grupy amfiprionów zamieszkującej dany ukwiał, lub tworzą własne grupy rodzinne. Dojrzałość płciową samce osiągają po uzyskaniu 4 cm długości ciała, samice zwykle po osiągnięciu 7 cm(okres ok. 2 lat). Para rozrodcza może trzeć się kilka razy do roku.

Naturalni wrogowie

Amfiprion zwykle iż zamieszkuje ukwiał, nie posiada naturalnych wrogów. Jedynie młode i ikra są narażone na ataki drapieżników, głównie amfiprionów innych gatunków i wargaczowatych.

Długość życia

ok. 6-10 lat w naturze i do 18 lat w niewoli.

Znaczenie dla człowieka

Amfipriony są jadalne i posiadają smaczne mięso, lecz ze względu na trudność w ich złowieniu nie posiadają prawie żadnego znaczenia gospodarczego. Ryby są jednak poszukiwane, odławiane i sprzedawane akwarystom. Jego hodowla nie przysparza większych problemów.

Ciekawostki

• Proces tworzenia specjalnego śluzu chroniącego rybę przed parzydełkami ukwiału nie jest do końca poznany. Wiadomo iż ryba nie rodzi się z śluzem, a jedynie nabywa zdolność jego tworzenia. Amfiprion pokrywa się śluzem naśladującym wydzieliny konkretnego ukwiału, dlatego koralowiec traktuje rybę jako jeden ze swoich narządów. Śluz błazenków jest dostosowany do danego osobnika, dlatego nie jest odporny na parzydełka innych ukwiałów, nawet tego samego gatunku. Kiedy ryba z jakiegoś powodu zostaje oddzielona od ukwiału na dłuższy okres traci zdolność ochrony przed ukwiałem i musi ją nabywać od nowa. Czasami ranne i niepokryte śluzem osobniki mogą zostać zaatakowane przez ukwiał. Badacze sądzą iż śluz jest tworzony przez skórę ryby, lub w jakiś sposób pokrywa swoje ciało śluzem z parzydełek gospodarza.
• Czasami błazenki przyciągają drapieżne ryby, które zostają same upolowane przez ukwiał.
• Hodowla amfipriona pomidorowego nie przysparza większych problemów. Nie wymaga dużego zbiornika, gdyż i tak nie oddala się za bardzo od koralowca, którego uznał za gospodarza, ok. 80 l. W akwarium najlepiej umieścić ukwiał, lecz są one dosyć problematyczne i często chorują(gdyż nie posiadają one symbiotycznych glonów występujących w naturze), dlatego w zastępstwie można dać błazenkowi innego koralowca. Dobrze w tym celu sprawdzają się koralowce skórzaste(Sarcophyton sp.).
• Rodzaj Amphiprion liczy 29-30 gatunków amfiprionów min. amfipriona ognistego(Amphiprion ephippium), amfipriona plamistego(Amphiprion ocellaris) i amfipriona złotego(Amphiprion perideraion).

Bibliografia:

-http://sklep.aquamedic.pl/amphiprion-frenatus.html

-https://pl.wikipedia.org/wiki/Amfiprion_pomidorowy

-https://en.wikipedia.org/wiki/Tomato_clownfish

-http://www.fishbase.org/summary/Amphiprion-frenatus.html

-http://animaldiversity.org/accounts/Amphiprion_frenatus/

-http://www.superakwarium.pl/amphiprion-frenatus-id696.html

-http://animal-world.com/encyclo/marine/clowns/frenatus.php