wtorek, 14 października 2014

Karaluch - kandydat do przetrwania końca świata

inne nazwy: karaczan wschodni, karakon, karakon indyjski
  • Królestwo: Zwierzęta
  • Typ: Stawonogi
  • Gromada: Owady
  • Rząd: Karaczany
  • Rodzina: Prusakowate
  • Gatunek: Karaluch(Blatta orientalis)

Występowanie

Karalucha można spotkać na całym świcie, tam gdzie tylko znajduje się człowiek. Nie wiadomo do końca gdzie pierwotnie występował, choć sądzi się iż mogły to być wilgotne lasy Afryki i południowej Rosji. Niegdyś sądzono iż pochodzi z Azji, jak wskazuje jego nazwa gatunkowa. Obecnie jest gatunkiem synantropijnym, zasiedlającym ludzkie mieszkania, magazyny, piwnice, budynki inwentarskie itp. W klimacie umiarkowanym za swe siedlisko życia wybiera zwykle budynki sezonowo dogrzewane.

Ogólny opis

 U karaczana wschodniego występuje dosyć widoczny, wielkościowy dymorfizm płciowy. Samica osiąga od 20 do 27 mm długości ciała, natomiast samiec od 18 do 30 mm. Ciało owada jest owalne i spłaszczone grzbietobrzusznie, koloru brunatno-brązowego z nieco jaśniejszymi kończynami i pokrywami skrzydłowymi. Głowa mała, osłonięta mocno rozwiniętym przedpleczem. Po bokach głowy znajduje się para dużych oczu, złożonych z 2-3 przyoczek. Czułki długie, wieloczłonowe, często dłuższe niż reszta ciała(zwykle u samców). Pokrywy skrzydłowe u samców sięgają połowy długości odwłoka i chronią dobrze rozwinięte przezroczyste skrzydła. U samic skrzydła, jak i pokrywy skrzydłowe niemal całkowicie zredukowane. Kończyny wyposażone w wyraźne kolce, zwłaszcza na goleniach i udach. Na końcu odwłoka znajdują się krótkie przysadki.

Dymorfizm płciowy

Wyraźny. Różnica w rozmiarach płci, w długości czułek i pokryw skrzydłowym(patrz wyżej. ogólny opis). Samica zwykle posiada także ciemniejsze ubarwienie ciała.

Populacja i zagrożenia

Nie podlega klasyfikacji w stopniach zagrożenia. Jest gatunkiem bardzo licznym, czasami przybierającym formę plagi. Dlatego często stosuje się chemiczne formy stabilizacji jego liczebności. Uważany za jednego z najliczniejszych i najbardziej rozpowszechnionych owadów świata.

Pożywienie

Wszystkożerny. Żywi się wszelką materią roślinną, jak i zwierzęcą. Zjada głównie artykuły spożywcze, odpadki komunalne, produkty o postępujących procesach gnilnych, a nawet papier, czy przedmioty wykonane ze skóry.

Zachowanie

Karaluch prowadzi nocny tryb życia. W środowisku naturalnym w dzień ukrywa się pod opadłymi liśćmi, konarami, lub w szczelinach skalnych, lub drzewnych. W nocy wychodzi na żer. Samce mimo iż posiadają skrzydła, nie latają(w przeciwieństwie o większości karaczanów). Owad jednak szybko i sprawnie biega. W ludzkich domostwach ukrywa się między tapetami, listwami, pod podłogą i w innych ciasnych i ciemnych miejscach. Żerując na artykułach spożywczych, często zanieczyszcza je. Jest z natury płochliwy, wyczuwając zagrożenie przy pomocy włosków czuciowych umieszczonych na odwłoku. Pożywienia szuka przy pomocy wyczulonego węchu, jednak jego wzrok jest bardzo słaby. Jest także bardzo czuły na fale dźwiękowe i świetlne. Jest wrażliwy na niską i zbyt wysoką temperaturę, jednak bardzo odporny na głód. Zarówno osobnik dorosły, jak i larwa mogą nie jeść przez kilka miesięcy. Wskazują cechy stadne, komunikując się za pomocą wydzielanego zapachu. Karaczan oddzielony od stada, zwykle chaotycznie go poszukuje.

Rozród

Już kilka dni po linieniu samica jest gotowa do kopulacji. Samiec w przeciwieństwie do większości prusaków, w czasie godów jest bardzo bezpośredni, bardzo ukrócając czas zalotów. Podczas kopulacji wymachuje skrzydłami. Po odbyciu godów, samica w swoich narządach rodnych formuję kokon, zwany ooteką. Kokon wydalany jest następnie w przeciągu 12 h do 5 dni. Jest zwykle biały, a później ciemnieje. Ooteka ma zwykle 12 mm długości, 6 mm szerokości i znajduje się w nim 16 jaj, a każde ulokowane w osobnej komórce. Samica po upływie kilku dni zagrzebuje kokon w piasku, lub ukrywa go w wąskiej szczelinie. Rozwój zarodków trwa od kilkudziesięciu dni do 2 miesięcy. Zazwyczaj ok. 30% zarodków ginie. Larwa po wykluciu przypomina małego osobnika dorosłego. Pierwotnie jest koloru białego, lecz wraz z koleją wylinką robi się coraz ciemniejsza. Rozwój larwy trwa 6-12 miesięcy w zależności od warunków środowiskowych(czasami może wydłużyć się aż do 4 lat). Przy temperaturze ok. 27° C rozwój trwa 279 dni. W tym czasie larwa linieje 6 razy. Samica odbywa kopulację jedynie raz, lecz później co kilkanaście dni składa kokon. W ciągu swojego życia może złożyć ich aż 50.

Naturalni wrogowie

Większe zwierzęta owadożerne np. ptaki, jeże, borsuki itp.

Długość życia

Okres larwalny - 6-12 miesięcy.
Długość życia dorosłego osobnika - 1-1,5 roku.

Znaczenie dla człowieka

Karaluch Blatta orientalis jest uważany za jednego z najbardziej wytrzymałych szkodników ludzkich domostw i żywności. Żerując często zanieczyszcza żywność, a jego odchody mogą posiadać znaczne ilości czynników chorobotwórczych., mogących wywoływać zatrucia układu pokarmowego, dyzenterie, biegunki itp. Alergeny wytwarzane przez karaluchy mogą powodować reakcję alergiczne, a nawet astmę oskrzelową . Obecnie prowadzi się chemiczne zwalczania tych owadów, które jednak wskazują wysoką odporność na te środki. Karaluch jest także zwierzęciem laboratoryjnym, zwykle jako tester środków owadobójczych.

Ciekawostki


  • W klasyfikacji na najbardziej niebezpiecznego szkodnika dla człowieka, uzyskał miejsce 6.
  • Karaczan jest jednym z najodporniejszych zwierząt. Może przeżyć kilkumiesięczną głodówkę, żyć z obciętą głową nawet do 9 dni, oraz wytrzymać promieniowanie jonizujące śmiertelne dla większości żywych organizmów.
  • Karaczany są jedną z najpierwotniejszych grup owadów, która nie zmieniła się od setek milionów lat. Były jedną z pierwszych grup owadów, oraz jedną z niewielu pierwotnych które dotrwały o dziś.
  • Niektóre gatunki karaczanów przystosowały się do życia w ściśle określonym środowisku np. w gniazdach mrówek.
  • Rodzaj Blatta liczy 3 gatunki karaczanów min. karaczana wschodniego(Blatta orientalis), Blatta lateralis i Blatta furcata. Sam rząd karaczanów liczy ok. 4600 gatunków z czego w Polsce żyje 16(7 rodzimych).
  • Karaczan wschodni, karaczan prusak(Blatella germanica), oraz karaczan amerykański(Periplaneta americana) to jedne z najbardziej rozpowszechnionych karaczanów na świecie 
Bibliografia:
-http://www.homeopaci.pl/blatta-orientalis.html
-https://pl.wikipedia.org/wiki/Karaluch
-https://en.wikipedia.org/wiki/Oriental_cockroach
-http://animaldiversity.org/accounts/Blatta_orientalis/
-http://entomology.ifas.ufl.edu/creatures/urban/roaches/oriental_cockroach.htm
-http://www.terrarium.pl/t/species/_/blatta-orientalis-karaczan-wschodni-r692

Brak komentarzy:

Prześlij komentarz