Pyton żółtogłowy - pyton bez receptorów termoczułych

• Królestwo: Zwierzęta
• Podtyp: Kręgowce
• Gromada: Gady
• Rząd: Łuskonośne
• Rodzina: Pytony
• Gatunek: Pyton żółtogłowy(Aspidites ramsayi)

Występowanie

Występuje endemicznie w Australii. Jego zasięg rozciąga się od wschodniego wybrzeża Australii Zachodniej(od Zatoki Rekina do rejonu Wheatbelt), po środkową część stanu. Zamieszkuje także teren od rejonu Pilbara(Australia Zachodnia) przez południową część Terytorium Północnego i północną część Australii Południowej, po południowy i południowo-zachodni Queensland, oraz północno-zachodnią Nową Południową Walię. Preferuje tereny suche, takie jak półpustynie, wydmy i podobne tereny piaszczyste.

Ogólny opis

Pyton żółtogłowy osiąga od 1,5 do 2,3 metrów długości ciała. Ciało węża jest masywne i krępe, zwężające się ku ogonowi. Głowa lekko spłaszczona, niezauważalnie oddzielona od reszty ciała(brak cefalizacji) z małymi i czarnymi oczyma. Łuski niewielkie i gładkie. Wąż jest zwykle koloru brązowego, oliwkowego, pomarańczowego, bądź kremowego z wyraźnym pręgowaniem, lub moręgowaniem przebiegającym poprzek grzbietu. Pręgi mogą przybierać kolor ciemny, lub jasny, a także mogą tworzyć wyraźny wzór, lub być jedynie delikatnie zarysowane. Strona brzuszna kremowa z żółtymi, brązowymi, lub jasnoróżowymi plamkami. Głowa koloru żółtego, lub pomarańczowego, brak pręgowania. Nad oczyma występuje zwykle nieco ciemniejsze zabarwienie, niż reszta głowy. W przeciwieństwie do większości pytonów nie posiada jamek termoczułych.

Dymorfizm płciowy

Samice zwykle nieco większe, natomiast u samców występują większe i bardziej rozwinięte pazury odbytowe. 

Populacja i zagrożenia

Jest gatunkiem poważnie zagrożonym(IUCN), jednak czasami bywa uznawany przez inne źródła jako krytycznie zagrożony wyginięciem. Głównymi zagrożeniami dla tego gada jest utrata siedliska życia, wskutek zmian w zagospodarowywaniu ziemi, głównie pod uprawy i wypas. Ostry spadek populacjo odnotowano już w 1989 roku, a w przeciągu ostatnich 10 lat jego populacja zmniejszyła się o co najmniej 50%. W 1996 roku spekulowano także jego wymarcie na wolności. Dużym zagrożeniem dla węża są także wprowadzone drapieżniki, takie jak dingo i lis, a sam człowiek także zabija pytona żółtogłowego, myląc go często z jadowitą nibykobrą Pseudonaja nuchalis. Bywa także wyłapywany i sprzedawany na czarnym rynku, jako zwierzę domowe. Obecnie pyton objęty jest ochroną gatunkową, oraz programem rozmnażania w niewoli i reintrodukcji, głównie prowadzony przez Ogród zoologiczny w Adelaide(Australia). Jego popyt na rynku jest obecnie zaspakajany w większości przez osobniki urodzone w niewoli. Jest notowany w CITES Załącznik II.

Pożywienie

Głównie małe ssaki, jaszczurki i ptaki.

Zachowanie

Jest wężem o nocnym trybie życia. Dzień spędza ukryty, zwykle pod powalonymi kłodami, lub opadłymi liśćmi. W nocy wyrusza na polowanie. Nie do końca wiadomo czym kieruje się pyton w lokalizowaniu swych ofiar(gdyż nie posiada termoreceptorów). Może w tym celu używać zmysłu węchu, dotyku, lub wzroku(choć ten jest dość słaby). Czasami wabi swoje ofiary(zwłaszcza jaszczurki i ptaki) poruszając koniuszkiem ogona, sam będąc zakopanym. Najczęściej zabija swe ofiary w jamach, gdzie często nie ma wystarczająco dużo miejsca. Wąż złapaną ofiarę przygważdża do ścian jamy(w której nie potrafi użyć wężowego splotu) i próbuje ją udusić. Upolowane zwierzę często broni się przed napastnikiem, dlatego dzikie osobniki często pokryte są licznymi bliznami. Pokarm połykają bardzo szybko(najszybciej wśród pytonów), lecz odznaczają się najwolniejszym metabolizmem i zdolnością trawienia wśród pytonów. W porze suchej, kiedy brak wystarczającej ilości ofiar, mogą jeszcze bardziej zmniejszyć swój metabolizm, wytrzymując bardzo długi okres bez jedzenia. W nieco chłodniejsze pory, może przenosić się do gniazd termitów, aby zachować odpowiednią ciepłotę ciała. Nie są wężami agresywnymi i rzadko gryzą, jednak bardzo głośno syczą. Dobrze pływają, choć na ich terenach rzadko mogą wykorzystać tą umiejętność.

Rozród

Okres godowy przypada zwykle od maja do sierpnia. Samce w tym okresie często zaciekle walczą, oplatając i gryząc się wzajemnie. Nierzadko dochodzi także do śmierci słabszego samca. Samica może kopulować z wieloma samcami na sezon, a sama kopulacja trwa średnio 10-150 minut. Podczas ok. 2-3 miesięcznej ciąży samica odmawia przyjmowania pokarmu, przybiera na wadze i często wywraca się na grzbiet. W zacisznym miejscu samica składa 5-19 jaj, którymi opiekuje się przez cały okres inkubacji, owijając swoje ciało wokół nich. Wężyki wykluwają się po 2-3 miesiącach i mierzą przeciętnie ok. 50 cm. Młode węże po wykluciu stają się całkowicie samodzielne, a samica przestaje się nimi opiekować. Pyton żółtogłowy dojrzałość płciową uzyskuje po ok. 4-5 latach życia.

Naturalni wrogowie 

Głównie psy dingo. Rzadko pada ofiarą innych drapieżników, ze względu na swoje podobieństwo do jadowitej nibykobry.

Długość życia

Przypuszczalnie ok. 15-25 lat.

Znaczenie dla człowieka

Niegdyś obiekt polowań dla Aborygenów, ze względu na smaczne mięso. Obecnie ze względu na swoją rzadkość polowania ustały, lecz wąż nadal bywa tępiony z uwagi na swoje podobieństwo do jadowitej nibykobry Pseudonaja nuchalis. Spotykany w handlu, lecz ze względu na swoją rzadkość, jego ceny są dosyć wygórowane(kilka tysięcy euro). Sama hodowla węża nie jest problematyczna.

Ciekawostki

• Pyton żółtogłowy jest prymitywnym wężem u którego zauważono anatomiczne pozostałości po prehistorycznych wężach kopiących. Właśnie te pozostałości, oraz przystosowania i cykl życiowy węża, poparły tezę iż pierwsze węże prowadziły podziemny tryb życia.
• U krewniaczego gatunku pytona czarnogłowego(Aspidites melanocephalus) wykryto umiejętność regeneracji utraconego języka. Przypuszczalnie pyton żółtogłowy także posiada tę zdolność.
• Został opisany w 1882 roku przez australijskiego zoologa William'a John'a Macleay.
• Uważany przez wielu terrarystów, za najodporniejszego pytona w hodowli.
• Jest blisko spokrewniony z pytonem czarnogłowym(Aspidites melanocephalus) z którym stanowią jedynych przedstawicieli rodzaju Aspidites.

Bibliografia:

-https://pl.wikipedia.org/wiki/Pyton_%C5%BC%C3%B3%C5%82tog%C5%82owy

-https://en.wikipedia.org/wiki/Aspidites_ramsayi

-http://www.terrarium.pl/t/species/_/aspidites-ramsayi-pyton-zoltoglowy-woma-r371

-http://www.trimek.pl/index.php/opisy-gatunkow-wezy/dusiciele-boidae/43-aspidites-ramsayi

-http://www.arkive.org/woma-python/aspidites-ramsayi/

-http://www.iucnredlist.org/details/2176/0