Mamutowiec olbrzymi - kruchy gigant

inne nazwy: sekwoja olbrzymia, sekwojadendron, welingtonia, mamutowe drzewo

• Królestwo: Rośliny 
• Podkrólestwo: Rośliny naczyniowe 
• Klasa: Nagonasienne
• Rząd: Cyprysowce
• Rodzina: Cyprysowate
• Gatunek: Mamutowiec olbrzymi(Sequoiadendron giganteum)

Występowanie

Występuje na terenie gór Sierra Nevada(Kalifornia), głównie na ich zachodnich zboczach(Calaveras, Madera, Fresno, Mariposa, Placer, Tulare & Tuolumne Counties). Jego zakres jest silnie rozdrobniony i mierzy łącznie ok. 14 200 ha. Rośnie między 1500-2500 metrem n.p.m, tworząc leśne gaje.

Ogólny opis

Mamutowiec olbrzymi jest bardzo dużym drzewem, osiągającym nawet ponad 80 metrów wysokości(obecnie największy 84 m). Pień drzewa jest prosty, wyraźnie rozszerzony u nasady o grubej i czerwonobrązowej korze, pękającej i łuszczącej się płatami u starszych okazów. Młode pędy są zielonoszare, z wiekiem brązowieją. U młodych okazów korona gęsta i stożkowata, natomiast u starszych bardziej cylindryczna z konarami wyrastającymi dopiero na dużych wysokościach. Igły łuskowate, grube i ostro zakończone, zwykle koloru ciemnozielonego, lub niebieskozielonego. Pojedyncza igła osiąga 5-10 mm długości i ułożona jest w trzech podłużnych szeregach.

Rozmnażanie

Gatunek jednopienny. Kwitnie zwykle od marca do kwietnia. Kwiatostany wytwarzane są na końcach pędów. Kwiatostany męskie są owalne, białawe, zbudowane z 12-20 sporofili u mierzące ok. 4-8 mm długości. Zawsze rosną pojedynczo na końcówce pędu. Kwiatostan żeński jest elipsoidalny o długości 4-9 cm i 5 cm szerokości, zbudowany z zdrewniałych i silnie przylegających łusek. Pierwotnie rosną wzniesione, później zwisają. Szypułka stale grubieje wraz z dojrzewaniem nasion. W każdej łusce znajduje się od 3 do 9 jasnobrązowych, spłaszczonych i oskrzydlonych nasion o długości 3-6 mm. Szyszka osiąga maksymalną wielkość jesienią następnego roku, a dojrzewa po ok. 3 latach. Po wysypaniu nasion jeszcze długo pozostaje na drzewie(nawet do 20-30 lat). Szybko kiełkuje. Siewka posiada od 3 do 5 liścieni.

Zagrożenia

Wraz z odkryciem mamutowca, zaczął on wzbudzać zainteresowanie wielu ludzi. Gaje sekwojowe zaczęto wycinać, głównie w celu pozyskania odpornego na gnicie drewna, mimo iż było ono także kruche, a całość niezwykle ciężka. Często podczas ścinania drzewa w wyniku kolizji z ziemią, duży procent drewna ulegał rozkruszeniu. Jenak i tak ludzie zniszczyli ponad 90% pierwotnych lasów, które porastał mamutowiec. Od 1955 roku tereny na którym występuje sekwoja olbrzymia zostały objęte ochroną prawną. Obecnie największym zagrożeniem dla gatunku są pożary lasów, które szybko rozprzestrzeniają się w wyniku wprowadzenia obcych gatunków podszytowych przez człowieka. Mamutowiec olbrzymi jest obecnie klasyfikowany jako gatunek zagrożony, a jego populacja wydaje się maleć.

Długość życia

Nawet do kilku tysięcy lat. Najstarsze datuje się na ok. 3,5 tysiąca lat.

Znaczenie dla człowieka

Niegdyś jego drewno masowo wykorzystywano po odkryciu drzewa. Charakteryzowało się czerwonawym kolorem, lekkością i niezwykłą odpornością na gnicie u warunki atmosferyczne. Drewno zachowywało swoje właściwości, nawet u drzew padłych kilka tysięcy lat temu. Jednak drewno jest niezwykle trudne w obróbce ze względu na swoją kruchość, dlatego obecnie nie posiada wielkiego znaczenia. Obecnie nie ścina się już dzikich i wiekowych okazów, a uprawia na specjalnych plantacjach(mamutowiec ma dosyć duży przyrost). Czasami młode drzewka używane jako choinki świąteczne. Dziś największą popularnością mamutowiec cieszy się w uprawie, jako ładnie prezentujące się i nie trudne w uprawie drzewo. Lasy sekwojowe są także dosyć dużą atrakcją turystyczną.

Warunki uprawy

Jest drzewem uprawianym głównie w Europie i Chinach. W Polsce rzadki, uprawiany głównie na zachodzie kraju. Często przemarza, dlatego młode drzewka należy okrywać na zimę. Mamutowca przed zimą wzmacnia się także siarczanem potasu w nawozie. Lubi stanowiska nasłonecznione o wilgotnej glebie, wtedy też ma największy przyrost(nawet 1 metr rocznie). Wyselekcjonowano kilka odmian mamutowca w uprawie.

Ciekawostki

• Obecnie największy mamutowiec osiągnął 84 metry(Generał Sherman), lecz naukowcy szacują iż niektóre osobniki ścięte w XIX wieku mogły osiągać nawet 135 metrów.
• Zaraz po sekwoi wieczniezielonej(Sequoia sempervirens) i eukaliptusowi królewskiemu(Eucalyptus regnans) jest największym współcześnie żyjącym drzewem.
• W Polsce największy okaz mamutowca rośnie w Brwicach i osiąga obecnie 27 metrów. Niegdyś większe okazy rosły w Kłaninie i Glinnej, lecz przemarzły.
• Wraz z sekwoją wieczniezieloną, jest drzewem symbolizującym Kalifornie.
• Mamutowiec mimo iż był dobrze znany rdzennej ludności Ameryki to przez nowych kolonizatorów został odkryty dopiero w 1833 roku przez Josepha Walkera. Od roku 1853 gatunek był błędnie opisywany, aż do 1939 roku kiedy została przyjęta diagnostyka botanika Johna Buchholza, który zakwalifikował mamutowca do monotypowego rodzaju Sequoiadendron. Wcześniej często uważany za odmianę sekwoi wieczniezielonej. 
• Jest obecnie monotypowym przedstawicielem rodzaju Sequoiadendron. Znany jest jeszcze jeden gatunek kopalny Sequoiadendron chaneyi.

Bibliografia:

-https://en.wikipedia.org/wiki/Sequoiadendron_giganteum

-https://pl.wikipedia.org/wiki/Mamutowiec_olbrzymi

-https://en.wikipedia.org/wiki/Sequoiadendron

-http://www.monumentaltrees.com/en/trees/giantsequoia/giantsequoia/

-http://www.kew.org/science-conservation/plants-fungi/sequoiadendron-giganteum-giant-redwood

-http://www.iucnredlist.org/details/34023/0

-http://www.conifers.org/cu/Sequoiadendron.php