Sfinks-istota kochająca zagadki

Pierwsze podania:

Pierwsze wzmianki o sfinksie można już doszukać się w starożytnej Mezopotamii. Najstarszy wizerunek sfinksa znajduje się w Gobekli Tepe, datowany jest na ok. 9 tysięcy lat p.n.e. Sfinks przenikną do starożytnego Egiptu w ok. III tysiącleciu p.n.e. Wizerunek podobny do sfinksa posiadał egipski bóg Aker(strażnik wrót zaświatów), lecz rzeźby sfinksa były często utożsamiane z boginią wojny Sachmet  Egipskie sfinksy najczęściej przedstawiały faraońskich władców z ciałami lwów, jak na przykład najsłynniejszy Wielki Sfinks z Gizy, który przedstawia najprawdopodobniej faraona Chefrena. Grecy za czasów starożytnej Grecji, opisali egipskie rzeźby nadając im dzisiejszą nazwę "sfinks", opisali także kilka rodzajów sfinksów. Sfinks przez greków został zapożyczony do ich mitologi, gdzie nękał ludzi i powstrzymany zostaje dopiero przez Edypa.

Wygląd i rodzaje:

Sfinks pierwotnie przedstawiany był jako lew z głową i torsem człowieka. W Egipcie sfinksy przedstawiane były jako lwy, najczęściej z głową faraona, lecz także przedstawiane były z głowami baranów i ptaków. Dopiero grecy dodali sfinksowi skrzydła i uczynili z niego postać kobiecą. Jest kilka rodzajów i wizerunków sfinksów:

• Sfinks egipski- lew z głową człowieka, najczęściej faraona. Symbolizował bliskość faraonów z bogami.

        -hierakosfinks- sfinks o sylwetce lwa i głowie ptaka, najczęściej z głową Ra.         

        -kriosfinks-sfinks o sylwetce lwa i głowie barana.         

        -Aker-bóg egipski, nie należący do grona wielkich bogów. Opiekun wrót zaświatów.

          Przedstawiany zazwyczaj jako sfinks.

        -Ammit-pożeracz dusz, uczestniczyła w sądzie Ozyrysa. Jeżeli podczas ważenia na wadze, szalka z sercem zmarłego, była cięższa od szalki z piórem prawdy bogini Maat, dusze zmarłego pożerała Ammit(stworzenie z ciałem lwa, głową krokodyla i zadem hipopotama). Jeżeli serce nie było cięższe od pióra to dusza dostawała się do raju.

• Sfinks grecki-przedstawiany był jako lew z głową i torsem kobiety oraz ze skrzydłami. Według mitologi sfinks był dzieckiem Echidny i Orthrosa lub Tyfona. Został sprowadzony przez jednego z bogów, aby nękał Teby. Zabijał każdego człowieka, który nie umiał odpowiedzieć na jego zagadkę(co to za stworzenie, które z rana chodzi na czterech nogach, w południe na dwóch, a wieczorem na trzech? lub kim są dwie siostry, pierwsza rodzi drugą, a druga pierwszą?) . Dopiero Edyp potrafił odpowiedzieć na tą zagadkę(przyśniła mu się odpowiedź), brzmiała ona że stworzeniem tym jest człowiek, w różnych etapach życia(odpowiedzią na drugą zagadkę była dzień i noc). Zdziwiony sfinks zrzucił się z klifu i zabił, według innej wersji zjadł sam siebie.

• Simurg-perskie stworzenie z ciałem ptaka i głową człowieka. Symbolizował władzę, mądrość i długowieczność.

• istnieją także inne hybrydy człowieka i zwierzęcia, które bardziej lub mniej przypominają sfinksa.

W środkach masowego przekazu:

Postać sfinksa jest często przedstawiana w różnych książkach, filmach czy grach. W cyklu powieści Harry Potter występują sfinksy, które są wykorzystywane przez czarodziejów do pilnowania kosztowności. Kochają one zagadki i łamigłówki oraz są bardzo inteligentne. W grze Dungeons & Dragons i Magic the Gathering istnieje kilka gatunków sfinksów(androsfinksy, crocosfinksy, saurosfinksy itp.). W świecie Heroes Might & Magic istnieje sfinks, który zadaje zagadki i nagradza za dobrą odpowiedź.

Bibliografia:

-https://pl.wikipedia.org/wiki/Sfinks

-https://en.wikipedia.org/wiki/Sphinx

-http://sfery.wikia.com/wiki/Sfinks