Wampir- nocny upiór krwiopijca

Pierwsze podania:

W wierzeniach prawie każdej cywilizacji istniała istota, która powstaje nocą, aby nieść śmierć. Niektóre stworzenia przypominają, inne nieco odbiegają od współczesnego wizerunku wampira, rozpowszechnianego przez książki, filmy i media. Postać wampiro-podobną można spotkać, poczynając od tradycji hebrajskiej, mitologi greckiej i rzymskiej, kończąc na wierzeniach starosłowiańskich.

Postać istoty:

Postać wampiryczną można spotkać w wielu pierwotnych wierzeniach, między innymi to:                  

• Lilith-w legendach hebrajskich, była pierwszą kobietą stworzoną przez Boga(jeszcze przed Ewą), wraz z pierwszym mężczyzną Adamem. Jako że czuła się na równi z mężczyzną, nie tolerowała służalczej postawy wobec Adama. Uciekła z raju i dała życie Lililą, demonicznym duchom, prawdopodobnie poczętych jeszcze z Adamem lub z demonami. Adam poprosił Stwórce, aby sprowadził Lilith z powrotem do raju. Bóg dał swoim trzem aniołom, które zwały się Senoy, Sansenoy i Semangelof, zadanie sprowadzenia pierwszej kobiety. Anioły zagroziły Lilith że będą zabijali setną część dzieci kobiety dziennie, do póki ta nie wróci do Edenu. Lilith także zagroziła że w zamian będzie zabijała dzieci Adama i Ewy(prawdopodobnie  spijając ich krew), nie mogła jedynie zabić tych, którzy nosili przy sobie amulety z imionami trzech aniołów. Lilith w końcu wstąpiła do piekła i została małżonką Belzebuba.      

• Lamia-grecki upiór mitologiczny pod postacią kobiety. Lamia była królową Libii, jej urodą zainteresował się sam Zeus, wkrótce spłodził z nią dzieci. Zazdrosna Hera zabiła wszystkie dzieci Lamii, a ta z bólu rozpaczy oszalała. Wygląd kobiety zmienił się nie do poznania, zaczęła ona porywać i zabijać dzieci, a także przybierać wygląd piękniej kobiety, aby zauroczyć młodych chłopców, by następnie ich zabić i wyssać z nich krew.   

• Ghul-według mitologi arabskiej, pustynny duch. Ghule powstały w aniołów, które sprzeciwiły się Bogu. Bóg za karę cisnął w nich gwiazdami, które spaliły część z zbuntowanych aniołów, niektóre spadając na ziemie zmieniły się w krokodyle, za to niektóre w ghule. Prawdopodobnie mogły także powstać z bezdymnego ognia lub zostać spłodzonymi przez Szatana. Ghule napadały na podróżnych, zwabiając ich i zabijając, później żywiąc się nimi. Okradały także groby i zjadały zwłoki. 

• Asanbosam-według wierzeń niektórych ludów afrykańskich, wampiryczne stworzenie zamieszkujące niedostępne zakątki lasów. Poluje na zagubionych ludzi, przybierając postać człowieka. Wciąga swoje ofiary na drzewo i tam je zabija. Charakterystyczną cechą tego stworzenia są żelazne zęby oraz wyrostki na nogach.
• Striges-według rzymskiej mitologi, skrzydlaty demon, prawdopodobnie kobiecy, posiadający zdolność przemieniania się w drapieżnego ptaka. Wysysał on krew z dzieci.
• Strzygoń(strzyga)-słowiański demon, prawdopodobnie pochodzi od strigesa. Strzyga powstawała z ludzi którzy urodzili się z podwójną duszą, sercem lub podwójnym szeregiem zębów, które były widoczne już po urodzeniu. Zazwyczaj takie osoby był przepędzane, a kiedy ginęły druga dusza strzygi żyła i zaczynała polować. Strzyga zazwyczaj żywiła się krwią z swoich ofiar, ale zjadała również ich ciała.

• oraz wiele innych innych stworzeń w prawie każdej kulturze.

Wygląd:

Wizerunek wampira w różnych dziedzinach sztuki odbiega bardziej lub mniej od typowego wizerunku, pragnącego krwi upiora. Choć w pierwotnych dziełach(Dracula, Nosferatu) wygląd wampira jest odrażający i wręcz potworny, w współczesnych środkach przekazu bardziej przypominają ludzi lub są od nich bardziej atrakcyjni. W "Zmierzchu" i "Wywiadzie z wampirem" wampiry posiadają przeciętny wygląd człowieka i mogą żyć w ich społeczności, a jedyną cechą rozpoznawczą są zazwyczaj nienaturalnego koloru oczy i świecąca skóra w słońcu jak to widać w Zmierzchu. W "Pamiętnikach wampirów" główni bohaterowie, bracia wampiry są niezwykle przystojnymi młodzieńcami, którzy swoim wyglądem przyciągają wiele kobiet. Niekiedy wygląd wampira zależy od jego gatunku, jak to jest ukazane w "Wiedźminie" A. Sapkowskiego, bestialski wygląd posiadają wampiry niższe(Fleder, Ekimma, Garkain), za to wampiry wyższe przypominają nieco ludzi z wyglądu, jak np. Regis, wampirzy przyjaciel Geralta, którego rozpoznać potrafią jedynie zwierzęta po zapachu.

Umiejętności:

• Latanie: Wiele wampirów w niektórych dziełach, potrafią samoistnie latać, łamiąc podstawowe prawa fizyki np. zdolność lotu posiadają matka Blade'a z "Blade: The Vampire-hunter" i Morbius z "The Amazing  Spider-Man".
• Teleportacja i bardzo szybkie przemieszczanie się: Większość wampirów w różnych dziedzinach sztuki, posiadają zdolność błyskawicznego przemieszczania się, dając niekiedy iluzję jakoby teleportowały się(choć niektóre posiadają też i tą zdolność). Wampiry są zazwyczaj tak szybie że ofiara lub przeciwnik nie potrafi w porę obronić się przed ich atakiem. Zdolność szybkiego przemieszczania się posiadają większość wampirów z środków masowego przekazu, zdolność teleportacji posiadają np. Wampirzy lordowie z gry Heroes M&M.
• Polimorfizm-u wampirów przejawia się zazwyczaj przemianą w nietoperza, rzadziej w inne zwierzę. Przemiana w zwierzęta zazwyczaj służy wampirowi w przemieszczaniu się(np. w niedostępne miejsca, zbyt wysoko lub przejście do nich jest zbyt małe), byciu niezauważalnym lub komunikowaniu się z zwierzętami. Właściwości polimorficzne posiadał Dracula Brama Stokera oraz Alpy z gry Heroes III M&M.
• Hipnoza i czytanie w myślach-Niektóra wampiry posiadają zdolność hipnozy i czytania w myślach. Wampiry zazwyczaj hipnotyzują swoje ofiary, aby ta zgodziła się na bycie posiłkiem dla nich. Zdolność hipnozy posiadają wampiry z "Pamiętników wampirów", umiejętność ta nazywana jest zauroczeniem.
• Super siła-Większość wampirów posiada po przemianie nadludzką siłę, która zazwyczaj rośnie wraz z wiekiem.
• Szybka regeneracja i nieśmiertelność-prawie w wszystkich dziedzinach sztuki wampiry nie starzeją się i nie mogą umrzeć ze starości. Choć prawie każdy wampir posiada zdolność szybkiego regenerowania ran, można go zabić na kilka sposobów.
• oraz inne umiejętności, które zazwyczaj są unikatowe dla danych wampirów w danych dziełach, jak np. niewidzialność Draculi, wkraczanie w sny przez wampiry w Pamiętnikach wampirów oraz zdolności wampirów w Zmierzchu, które są przypisane pojedynczemu wampirowi.

Wrażliwości:

• Drewniany kołek-Według niektórych źródeł wampira można zabić przy pomocy drewnianego kołka wbitego w serce(Pamiętniki wampirów), lub kołka osikowego, podobnie wbitego w serce(Dracula). Wampiry z Pamiętników wampirów, są ogólnie uczulone na działanie drewna, rany spowodowane drewnianą bronią są dla nich bardzo bolesne i nieprzyjemne. Choć na przykład drewniane kołki są niestraszne dla wampirów z Wiedźmina i Wywiadu z wampirem.
• Uczulenie na słońce-Większość wampirów są także uczulone na promieniowanie UV, które zazwyczaj zabija wampira po dłuższym jego działaniu na skórę, dlatego zazwyczaj wampiry polują nocą, lecz wampiry wymyśliły wiele sposobów na uniknięcie śmiercionośnego działania słońca. Wampiry z Pamiętników wampirów posiadają specjalnie zaklęto biżuterie  która chroni wampira przed słońcem, wampiry z pomieści "Abraham Lincoln: Łowca wampirów" chronią się przy pomocy specjalnego kremu przeciwsłonecznego, a wampiry z Wiedźmina ewoluowały i uodporniły się na działanie słońca. W sadze Zmierzch słońce nie szkodzi wampirom, lecz w jaśniejszym świetle śmieci im skóra.
• Ogień-Niektóre wampiry są także uczulone na ogień, a poparzenia zaburza proces regeneracji. W Pamiętnikach wampirów i Zmierzchu wampira można zabić, działając na nim ogniem. Wampiry w Wiedźminie są odporne na poparzenia, przy użyciu gorących przedmiotów.
• Odcięcie głowy lub rozczłonkowanie-Odcięcie głowy jest jednym z najskuteczniejszych sposobów pozbycia się wampira i zazwyczaj we wszystkich podaniach zgadza się iż powoduje to śmierć, lecz w Wiedźminie utrata głowy przez wampira nie powoduje jego śmierci, głowa może się zregenerować, tak jest w przypadku Regisa, któremu wieśniacy odcięli głowę, lecz odrosła mu po ok. pięćdziesięciu latach. Rozczłonkowanie wampira to jeden ze sposobów zabicia go w Zmierzchu.
• Krew umarłego-W Wywiadzie z wampirem wampir nie może pożywić się zmarłym, gdyż w wyniku tego może umrzeć.
• Śmierć pierwotnego-W Pamiętnikach wampirów po śmierci pierwotnego wampira, giną wszystkie wampiry zrodzone z jego krwi.
• Ugryzienie wilkołaka-W Pamiętnikach wampirów ugryzienie przez wilkołaka jest śmiertelne dla wampira, jedynym lekarstwem jest krew hybrydy wampira i wilkołaka.
• Srebro-Czasami wampiry dzielą razem z wilkołakami, uczulenie na srebro. W Blade i Abraham Lincoln  Łowca wampirów srebro jest skuteczną bronią wobec wampirów.
• Symbole religijne i woda święcona- Krucyfiks i woda święcona skutecznie odstraszały takie wampiry jak Dracula, lecz coraz częściej wampiry są przedstawiane jako odporne na te przedmioty.
• Czosnek, cebula i werbena- Niektóre rośliny skutecznie odstraszały wampiry, mowa tu głównie o czosnku. Czosnek w Blade jest śmiertelną bronią przeciw wampirom, kontakt z nim powoduje wzrost ciśnienia w ich ciele i rozerwanie go, lecz w większości podaniach wampiry nie lubią czosnku z powodu jego intensywnego zapachu, podobnie jak cebuli, gdyż posiadają wyostrzony węch. Stefan Salvatore(Pamiętniki wampirów) oświadcza iż lubi jeść czosnek, lecz wampiry w Pamiętnikach wampirów są uczulone na werbenę, która w sposób magiczny powoduje u wampirów poparzenia. Werbena rosła pod Biały dębem i kiedy wiedźma tworząc wampiry, połączyła je z długowiecznością dębu, natura obdarzyła werbenę skuteczną bronią przeciw wampirom.
• Bieżąca woda- Dracula to jeden z wampirów, który bał się bieżącej wody, prawdopodobnie kontakt z nią powodował śmierć.

Stosunek z innymi rasami:

Stosunek z ludźmi-w wierzeniach ludzie są potencjalną ofiarą dla wampirów, gdyż te żywią się ich krwią i mogą przemieniać ich w wampiry, i choć stwarzają realne zagrożenia dla nich, w różnych współczesnych podaniach jest wiele sytuacji, gdy wampir zakochuje się w człowieku(Pamiętniki wampirów, Zmierzch). Niektóre wampiry także zaprzestały picia ludzkiej krwi, tak jak Stefan z Pamiętników wampirów, czy Regis z Wiedźmina, z tą różnicą że Stefan zaczął pić zwierzęcą krew, a Regis w ogóle przestał ją przyjmować.

Stosunek z wilkołakami- Wilkołaki i wampiry często są do siebie wrogo nastawione, prawdopodobnie z powodu konkurencji o te same ofiary(ludzi). W Pamiętnikach wampirów wampir ginie jeśli zostanie ugryziony przez wilkołaka, a w sadze Zmierzch wampiry często toczą walki przeciw wilkołakom. 

Hybrydy:

Dhampir-jest to hybryda człowieka z wampirem. Dhampir pochodzi z wierzeń cygańskich, według których dhampir zrodzony jest z matki człowieka i poczęty przez ojca wampira. Często dhampiry odziedziczają niektóre cechy obojga rodziców np. wyostrzone zmysły, szybkie przemieszczanie, ale także śmiertelność, czy niewrażliwość na światło słoneczne. Najsławniejszym dhampirem jest Blade, który powstał przez ugryzienie jego matki przez wampira w zaawansowanej ciąży. Blade odziedziczył po wampirze super siłę,  szybkość, wytrzymałość, szybką regeneracje, ale także pragnienie krwi bez której nie potrafi żyć, lecz Blade jest także w przeciwieństwie do wampirów odporny na światło słoneczne i czosnek.

Hybryda wampir-wilkołak(wampirołak)- możliwa jest także w wielu podaniach, hybryda wampira i wilkołaka. W Pamiętnikach wampirów jest to najbardziej widoczne, pierwsza hybryda została stworzona przypadkiem przez wiedźmę, która chciała ochronić swoje dzieci przed śmiercią, zmieniając je nieumyślnie w wampiry, lecz wcześniej zdradziła ona swojego małżonka, właśnie z wilkołakiem, a owocem tego związku było dziecko. Po przemianie w wampira, syn wiedźmy zabił swoją pierwszą osobę, uaktywniając wilkołaczą klątwę i stając się hybrydą. Wiedźmy skutecznie uśpiły w nim wilkołaczą naturę, lecz Niklaus(po tak miała na imię hybryda) złamał ten czar i stwarzał nowe hybrydy, przemieniając wilkołaki w wampiry, a później karmiąc je krwią sobowtóra. Hybryda taka jest silniejsza od zwykłego wampira, nie musi się przejmować przemianami podczas pełni, jest odporna na ugryzienia wilkołaków i nie można jej zabić przy pomocy drewnianych kołków czy zaklętego sztyletu.

W niektórych filmach, książkach i grach istnieją jeszcze inne krzyżówki wampirów, lub wampiry o umiejętnościach spotykanych u innych stworzeń np. Wampiry nekromanci z Heroesa, wampiry szkielety z świata Magic The Gathering czy wampiry powstające ze zwierząt.

Podstawowe gatunki:

W niektórych dziedzinach sztuki, wampiry dzieli się na gatunki lub rodzaje, które różnią się od siebie wyglądem, występowaniem lub umiejętnościami. Kilka gatunków wampirów w wybranych dziełach:

Pamiętniki wampirów: W Pamiętnikach wampirów wampiry można podzielić na dwa rodzaje, wampiry pierwotne i ich potomków zwykłe wampiry. Wampiry posiadają w tym dziele nadludzką siłę rosnącą wraz z wiekiem, super szybkość, nieśmiertelność, wytrzymałość, wyczulone zmysły, zdolność hipnozy(zauroczenia), szybką regeneracje i wkraczanie w sny, lecz są wrażliwe na działanie słońca(które niektóre wampiry przezwyciężają używając zaklętych pierścieni i naszyjników), drewna i werbeny. Wampiry pierwotne obdarzone są o wiele większą siłą(dzięki ich wieku), mogą hipnotyzować zwykłe wampiry, są odporne na działanie drewna, a unieruchomić można je za pomocą sztyletu zamoczonego w popielę białego dębu, lub zabić przy pomocy koła zrobionego z białego dębu.

Wiedźmin: W Wiedźminie istnieje kilka gatunków wampirów, które dzieli się na wampiry wyższe i niższe. Wampiry wyższe są bardziej przystosowane do polowania na ludzi, dzięki czemu są odporne na niektóre rzeczy, które szkodzą wampirom niższym np. światło słoneczne.

Wampiry niższe:

• Fleder-niższy wampir, żywiący się zwłokami, jak i żywymi istotami. Podczas posilania się fleder rozszarpuję swoje ofiary. Może przemieniać się w nietoperza, lecz tylko podczas pełni. Jego wygląd jest odrażający, posiada łysą głowę, duże szpiczaste uszy i wielkie ostre zęby i pazury. Wampir ten występuje w tropikach i wiedza o nim jest niezwykle skromna. 
• Ekimma-niższy rodzaj wampira, wiadomo jedynie że rozszarpują swoje ofiary podczas posilania się.
• Garkain-niższa forma wampira, bytuje w kryptach i cmentarzach, przypomina nieco fledera, lecz jest od niego silniejszy.

 Wampiry wyższe

• Mula-wampir wyższy, przypominający wyglądem kobietę. Swoją ofiarę zazwyczaj unieruchamia czarami, a później wysysa z nich krew. Słońce osłabia mule, lecz nie może jej zabić. Jest wrażliwa na srebro, ogień, niektóre czary i kołek osikowy.
• Katakan-wyższy wampir, cechą charakterystyczną tego wampira są bardzo długie kły. Z wyglądu wampir ten przypomina kobietę. Może przybierać formę nietoperza i kruka. Jest całkowicie odporny na światło słoneczne i ogień, ale wrażliwy na srebro, czary i osikowy kołek.
• Nosferat-wyższy wampir, niezwykle groźny i agresywny. Swojego ofiary atakuje przy użyciu swojej nadnaturalnej siły. Nie lubi przebywać na słońcu, a zabić go można przy pomocy magi, ognia, kołka osikowego i srebra  
• Bruxa-wampir formy wyższej, przypominający kobietę delikatnych rysów, choć czasem może być mężczyzną. Może przemieniać się w wielkiego nietoperza i w tej formie poluje. Jest niewrażliwy na światło słoneczne, lecz przy pomocy magi, ognia i srebra, można go zabić.
• Alp-wyższy wampir, wyglądem przypomina bladego człowieka. Potrafi zmieniać się w zwierzęta i jest odporny na ogień i światło słoneczne, ale wrażliwy na srebro i czary.

Heroes-W Heroes od I do VI wampiry zawsze reprezentowały frakcje Nekropolis i zazwyczaj wyróżniało się ich dwa rodzaje wampira(zwykłego) i wampirzego lorda, w Heroes V Dzikie Hordy został wprowadzony książę wampirów. W Heroes III bohaterka Gem nazywa wampiry dowodzone przez nekromantów alpami i tak właściwie ta nazwa pasowała by idealnie do ich wyglądu. Wampiry zazwyczaj w tej grze są bardzo szybkie i niemożliwe jest skontrowanie ich ataku, a do tego wysysają życie ze swojego celu.

Pochodzenie i zamiana w wampira:

Pochodzenie wampirów w różnych dziełach jest zazwyczaj inne. W Pamiętnikach wampirów pierwsze wampiry powstały w skutek miłości matki do swoich dzieci. Esther jedna z pierwotnych wiedźm postanowiła  rzucić zaklęcie na swoje dzieci, aby obdarzyć je siłą i nieśmiertelnością, zmotywowało ją do tego śmierć jednego z synów w wyniku utarczki z wilkołakiem. Wiedźma przemieniła w wampiry wszystkie swoje pięć dzieci i swojego męża. Wkrótce okazało się że wampir do życia potrzebuje ludzkiej krwi i zaczęły mordować ludzi, okazało się także że nie mogą wychodzić na światło dzienne, lecz matka skonstruowała dla nich specjalną biżuterie chroniącą przed światłem. Natura postanowiła ukarać Esther za wydaniem na świat demonów cienia i ukarała ją przez nie zaznanie spokoju dopóki wampiry nie przestaną istnieć. Esther wielokrotnie próbowała zniszczyć wampiry, lecz główni bohaterowie powstrzymywali jej wysiłki. W The Amazing Spider-Man i Blade: The Vampire-hunter wampiry powstały na skutek nieudanego eksperymentu, Morbius na przykład, stał się wampirem w wyniku ugryzienia przez napromieniowanego nietoperza wampira, który dostał się przypadkiem pod reaktor. W Wiedźminie wampiry pojawiły się w świecie po tzw. Koniunkcji sfer, kiedy to powstały nowe gatunki stworzeń.

Przemiana w wampira również jest różna w każdym dziele i podaniu, według słowiańskich podań wampirem stawała się osoba, której szczątki nie zostały pogrzebane, skremowane, zostały sprofanowane lub przeskoczyło nad nimi dane zwierzę. Wampirami stawały się również samobójcy, przeklęci i wiedźmy, a nawet osoby rude, leworęczne czy z podwójnym kompletem zębów. W sadze Zmierzch wampirem zostawało się jeśli ugryzł on człowieka(nie zabijając go) i wprowadzi w niego swój jad. W Wywiadzie z wampirem człowiek stawał się wampirem jeśli wypił krew wampira i prawie natychmiastowo się w niego przemieniał. Jednak tak jak to było z Claudiom, dziecko przemienione w wampira przestaje się starzeć i zostaje już do końca życia w niedojrzałym ciele, choć psychika wampira może być na poziomie dorosłego człowieka, dlatego Claudia cierpiała z tego powodu i zabijała dojrzałem i urodziwe kobiety.

Skutki wampiryzmu

• Pragnienie krwi- Większość wampirów do życia potrzebuje ludzkiej krwi, lecz istnieją takie, które przeczą powszechnemu stereotypowi bezlitosnego krwiopijcy. Stefan z Pamiętników wampirów żywi się zwierzęcą krwią, chociaż później wraz z swoim bratem żywią się krwią, kradzioną z banków krwi. Regis z Wiedźmina nie musi pić krwi, gdyż tłumaczy że krew dla wampira jest czymś podobnym jak alkohol dla człowieka. Blade żywi się sztuczną krwią, tworzoną na zasadzie prawdziwej.
• Odbicie w lustrze- Istnieje stereotyp iż wampiry nie odbijają się w lustrze, tak jak Dracula czy Regis, lecz w większości opowiadań o wampirach, wampiry posiadają odbicie.
• oraz inne skutki, podawane w różnych dziełach jak: brak cienia czy wieczny ból 

Bibliografia

-https://pl.wikipedia.org/wiki/Wampir

-https://en.wikipedia.org/wiki/Vampire

-http://pl.twilightsaga.wikia.com/wiki/Wampir

-http://pl.harrypotter.wikia.com/wiki/Wampir

-http://wiedzmin.wikia.com/wiki/Wampir

-http://sfery.wikia.com/wiki/Wampir