Pyszczak rdzawy - endemit południowej częsci jeziora Malawi

• Królestwo: Zwierzęta
• Podtyp: Kręgowce
• Gromada: Promieniopłetwe
• Rząd: Okoniokształtne
• Rodzina: Pielęgnicowate
• Gatunek: Pyszczak rdzawy(Iodotropheus sprengerae)

Występowanie

Pyszczak rdzawy jest endemitem południowej części jeziora Malawi. Zaobserwowano go w okolicy wysp Chinyankwazi, Chinyamwezi i Boadzulu oraz rafie Makokola. Bytuje głównie w strefie przybrzeżnej o skalistej konstrukcji od 4 do 40 metrów głębokości.

Ogólny opis

Jest dosyć małą pielęgnicą osiągającą przeciętnie 7-8 cm. Pysk i płetwy ryby są zazwyczaj koloru rdzawego do brązowego, a boki mienią się na niebiesko lub fioletowo. Płetwa grzbietowa jest niska, lecz bardzo długa, ciągnąca się prawie przez całą długość ryby. Płetwy brzuszne są krótkie i wąskie. Na płetwie odbytowej posiadają atrapy jajowe.

Dymorfizm płciowy

Słabo zaznaczony. Samce są zazwyczaj większe, lepiej wybarwione i posiadają więcej atrap jajowych.

Populacja i zagrożenia

Pyszczak głównie ze względu na wąski zakres występowania jest klasyfikowany jako gatunek narażony na wyginięcie. Populacja ryby wydaje się dosyć duża na zamieszkiwanym terenie, choć nie została ona naukowo oszacowana. Pyszczakowi rdzawemu zagrażają także nadmierne połowy w celach konsumpcyjnych i kolekcjonerskich dla akwarystów. Pyszczak łatwo rozmnaża się w niewoli.

Pożywienie

Gatunek wyjątkowo roślinożerny, znajda glony, wodną roślinności i szczątki materii roślinnej, ale także larwy owadów, skorupiaki oraz szczątki materii zwierzęcej.

Zachowanie  

Jest gatunkiem najchętniej żyjącym w grupach o dziennym trybie życia. Jak na pyszczaka nie wskazuje zachowań agresywnych, a samce posiadają umiarkowany terytorializm. Najchętniej przebywają na skalistych rafach, gdzie znajduje się wiele kryjówek w których ryby chętnie przebywają, głównie po zmroku w celach ochronnych.

Rozród

Do tarła najczęściej dochodzi nocą. Samiec staje się na natarczywy wobec samicy, nastraszając pletwę grzbietową i wabiąc partnerkę atrapami jajowymi na płetwie odbytowej. Samiec pływa najczęściej wokół samicy. W końcu ta składa ikrę w miejscu wcześniej przygotowanym przez samca, zwykle od 5 do 50 jajek. Samica zbiera ikrę do pyska, skubiąc następnie pletwę odbytową samca, a ten uwalnia nasienie do jej pyska. W przeciągu 3 tygodni wylęga się narybek w pysku samicy. Wypuszczenie młodych następuje zazwyczaj po kilku dniach, najczęściej w grotach i pomiędzy roślinnością, aby młode mogły czuć się bezpiecznie. Rybki rosną bardzo szybko, a dojrzałość płciową osiągają już po kilku miesiącach, mając zaledwie 4 cm długości. Samica do kolejnego tarła może być już godowa po miesiącu od poprzedniego.

Naturalni wrogowie

Głównie niektóre ryby z rodzaju Oreochromis(tilapię), sum Kanpango*(Bagrus meridionalis), czasami pada ofiarą bielika afrykańskiego, krokodyli i innych większych ryb z rodziny pielęgnicowatych(np. pyszczak Livingstona Nimbochromis livingstonii).

Długość życia

ok. 8-10 lat.

Znaczenie dla człowieka                 

Jest popularną rybą akwariową, najbardziej wśród tzw. malawistów, czyli akwarystów, którzy upodobali sobie hodowlę ryb z jeziora Malawi. Najczęściej nie sprawia problemów w utrzymaniu i rozmnażaniu, dlatego polecana jest dla początkujących hodowców pyszczaków. W jeziorze Malawi czasami łowiona w celach konsumpcyjnych.

Ciekawostki

• Pyszczak rdzawy został uznany jako gatunek w 1972 roku.
• Pyszczak rdzawy przez akwarystów jest uważany jako pyszczak Mbuna. Pyszczaki Mbuna i nie-Mbuna to ryby występujące w jeziorze Malawi, Mbuna są głównie roślinożerne, a nie-Mbuna mięsożerne i drapieżne.
• Jest gatunkiem typowym dla rodzaju Iodotropheus, liczącego obecnie 3 gatunki pyszczaków.
• Do 1990 roku rodzaj Iodotropheus był monotypowy, aż za gatunek nie został uznany Iodotropheus stuartgranti, a później Iodotropheus declivitas.
  
  

Bibliografia:

-http://www.klub-malawi.pl/serwis/artykuly-klubowiczow/opisy-gatunkow/144-iodotropheus-sprengerae-opis.html

-http://rybyakwariowe.eu/ryba-akwariowa/pyszczak-rdzawy-pyszczaki-rdzawe/

-https://pl.wikipedia.org/wiki/Pyszczak_rdzawy

-https://en.wikipedia.org/wiki/Iodotropheus_sprengerae

-http://www.mojeryby.com.pl/artykuly/ryby/iodotropheus-sprengerae-pyszczak-rdzawy,524_1_1.html