Wiskaczan wielki - górski futrzak

inne nazwy: wiskacza

• Królestwo: Zwierzęta
• Podtyp: Kręgowce
• Gromada: Ssaki
• Rząd: Gryzonie
• Rodzina: Szynszylowate
• Gatunek: Wiskaczan wielki(Lagostomus maximus)

Występowanie

Wiskacza zamieszkuje nizinne łąki, suche, zakrzewione terany i pampasy u podnóża gór Andy. Obszar występowania tego gryzonia obejmuje północną, wschodnią i środkową Argentynę, południowy i zachodni Paragwaj oraz południowo-wschodnią Boliwię.

Ogólny opis

Wiskacza to duży przedstawiciel rodziny szynszylowatych, mierzący 47-66 cm, z ogonem o długości 15-20 cm. Waga ssaka waha się w granicach 2-8 kg, w zależności od wieku i płci zwierzęcia. Futro ssaka jest zwykle puszyste i szare na grzbiecie, choć różni się kolorystycznie w zależności od terenu występowania. Na terenach o podłożu piaszczystym, grzbiet jest jasnoszary, a o podłożu ciemnym, futerko jest ciemnoszare. Brzuszna część jest zwykle bardziej jaśniejsza, biała. Głowa wiskaczy jest dosyć duża i tępo zakończona. Na pysku widnieją czarne i białe pasy. Oczy gryzonia są duże, a łapki są wyposażone na przodzie w cztery, a z tyłu w trzy palce zakończone ostrymi pazurami. Ogon jest całkowicie pokryty futrem.

Dymorfizm płciowy

Wyraźnie zaznaczony. Samce są czasami czterokrotnie większe do samic. U obu płci występuje charakterystyczny wąsik, lecz u samców jest on lepiej zaznaczony. 

Populacja i zagrożenia

Gryzoń jest klasyfikowany jako gatunek najmniejszej troski, choć jego populacja kurczy się lub zanikła w niektórych obszarach. W 1905 roku w Argentynie został uznany za szkodnika i intensywnie tępiony, dlatego wymarł w wielu jej obszarach. Zagrożeniem dla tego gatunku są także polowania dla mięsa i skóry, lecz populacja wydaje się nadal dosyć duża.    

Pożywienie

Jest gatunkiem roślinożerny w niewoli jedzący każdy rodzaj roślin. W stanie dzikim żywi się trawami i nasionami, głównie iglicą i lucerną.

Zachowanie  

Wiskacza jest gatunkiem stadnym, aktywnym głównie po zmierzchu. Stada liczą zazwyczaj 20-30 osobników, choć nie rzadko spotykane są większe grupy do 50 sztuk. W stadzie znajdują się zazwyczaj 1-3 samce, które żyją wraz z samicami przez ok. 1 rok, po czym opuszczają harem(prawdopodobnie jest to instynkt, który uniemożliwia kojarzenia się spokrewnionych osobników). Wiskacze budują skomplikowaną sieć tuneli, zwanych viscachera. Nory mogą ciągnąć się nawet przez 600 m kw. i posiadać do 30 wejść. Podziemne nory są używana zazwyczaj w celach obronnych, jako miejsce porodów i wychowywania młodych. Samce są zazwyczaj terytorialne. Tupią zazwyczaj ogonem i łapami o ziemię na widok innego samca, a jeśli żaden z nich nie odpuści, dochodzi do krwawej walki, kończącej się nie raz poważnymi obrażeniami. Samce oznaczają wejście do nory, moczem, kałem i specjalnym feromonami znajdującymi się w okolicy policzków. Różne stada wiskaczy rzadko zamieszkują te same terytorium, choć samce nie wskazują zachowań agresywnych w stosunku do samic i osobników niedojrzałych z innych stad. Wsikacza jest zwierzęciem, ostrożnym i bardzo zwinnym, szczególnie na terenie skalnym, gdzie porusza się przy pomocy skoków. W chwili gdy dany osobnik zauważy drapieżnika, wydobywa z siebie odgłos alarmowy, aby ostrzec kompanów.

Rozród

Okres rozrodczy w stanie dzikim przypada w marcu-kwietniu. Nowe samce dołączają zazwyczaj wtedy do stada samic i rozpoczynają gody. Ciąża trwa przeważnie 153 dni, po której rodzą się zazwyczaj 2 w pełni ukształtowane i samodzielne młode(z wagą 200 g.), które po ok. 24 dniach odstawiane są od mleka, a usamodzielniają się po ok. 8 tygodniach. Dojrzałość płciową osiągają po ukończeniu 8,5 miesiąca przez samice i 15 miesiąca przez samca.

Naturalni wrogowie

Nie przeprowadzono badań na temat zwierząt polujących na wiskacze, choć jest wielce prawdopodobne że pada ofiarą wilka grzywiastego, lisa argentyńskiego, lisoszakala, lisa siwego, kalpeo, ptaków drapieżnych, pumy i kota andyjskiego.

Długość życia

W naturze długość życia nie poznana. W niewoli może dożyć 20 lat.

Znaczenie dla człowieka

Wiskacza jest uważana za szkodnika. Wiskacze czasami niszczą uprawy dlatego są tępione przez rolników. Ponadto uważa się iż budowane przez nie nory na pastwiskach są przyczyną złamań nóg u bydła, a uwalniany kwaśny mocz zatruwa glebę. Wskacze są także celem polowań, dla mięsa i cennego futra. Czasami trzymany w niewoli.

Ciekawostki 

• Wiskacza jest największym przedstawicielem rodziny szynszyli(Chinchillidae) 
• Obecnie jest jedynym przedstawicielem rodzaju Lagostomus.
• Intensywne polowania i tępienie zdziesiątkowały populacje wiskaczy na przestrzeni wieków, choć jego populacja nie wydaje się poważnie zagrożona, choć są uważane za rzadkie.
• Istnieje teoria iż kot andyjski(Leopardus jacobitus) wyspecjalizował się w polowaniu na wiskacze i szynszyle, dlatego kiedy szynszyle niemal wymarły na wolności, a wiskacz stał się rzadkością, kot andyjski stał się bardzo rzadko spotykany i poważnie zagrożony wyginięciem.
• Jedynym znanym wymarłym przedstawicielem rodzaju Lagostomus jest Lagostomus crassus znany jedynie z jednej czaszki znalezionej w Południowym Peru.

Bibliografia:

-https://en.wikipedia.org/wiki/Plains_viscacha

-http://www.iucnredlist.org/details/11170/0

-http://animaldiversity.org/accounts/Lagostomus_maximus/