Borowiec wielki - migrujący nietoperz

• Królestwo: Zwierzęta
• Podtyp: Kręgowce
• Gromada: Ssaki
• Rząd: Nietoperze
• Rodzina: Mroczkowate
• Gatunek: Borowiec wielki(Nyctalus noctula)

Występowanie

Jest gatunkiem szeroko rozpowszechnionym, występującym w Europie po południową Skandynawię na północy(nie występuje w Szkocji i Irlandii) i góry Ural i Kaukaz na zachodzie. W Azji spotykany od Turcji po Izrael i Oman, a także w zachodnim Turkmenistanie, zachodnim Kazachstanie, Uzbekistanie, Kirgistanie i Tadżykistanie, aż po zachodnią Syberię, góry Himalaje, Birmę, Wietnam i zachodnią Malezję. Występowanie w Afryce Północnej, przypuszczanie aż po Mozambik, wymaga potwierdzenia. Jego środowiskiem życia są przede wszystkim lasy, głównie liściaste. Spotkać go można także na terenach bagiennych, wśród zadrzewień śródpolnych, w parkach i na terenach miejskich. Spotykany do 1000 m n.p.m., choć podczas migracji może osiągać większe wysokości.

Ogólny opis

Jest jednym z największych europejskich nietoperzy, osiągając 6-8 cm długości ciała i 20-40 gramów wagi. Rozpiętość skrzydeł wynosi 30-40 cm. Posiada gęste i jedwabiste futro koloru jasnobrązowego, do czerwonobrązowego z lekkim połyskiem w okresie letnim. Spód ciała nieco jaśniejszy. Pyszczek dosyć szeroki, koloru czarnego. Oczy dobrze widoczne. Uszy krótkie, szerokie i zaokrąglone, koloru czarnego o długości 1-2 cm. Skrzydła dosyć wąskie o kolorze czarnobrązowym. Ogon o długości 4-6 cm. U osobników młodocianych futro zwykle jest ciemne.

Dymorfizm płciowy

Brak wyraźnego.

Populacja i zagrożenia

Klasyfikowany przez IUCN jako gatunek najmniejszego ryzyka na wyginięcie. Jest gatunkiem dosyć licznym, lecz zagraża mu utrata siedliska min. wycinanie starych drzewostanów, które służą nietoperzom za kryjówki, a także stosowanie pestycydów, które zmniejszają ilość potencjalnych ofiar borowca, oraz mogą powodować śmiertelne zatrucia w jego organizmie. Nietoperz podlega na terenie większości państw na jego zasięgu, ochronie na mocy Konwencja w Bonn(o ochronie gatunków wędrownych) i Konwencja Berneńskiej(o ochronie dzikiej fauny i flory). Wielkość populacji borowca wielkiego jest nieznana.

Pożywienie

Nietoperz owadożerny. Poluje na owady, głównie ćmy, skrzydlate mrówki i chrząszcze, które są jego ulubioną zdobyczą. Odnotowano jeden przypadek kiedy borowiec wielki upolował i zjadł mysz domową.

Zachowanie

Jest gatunkiem o nocnym trybie życia i poza okresem rozrodczym i zimowym, żyje raczej samotnie. Za kryjówkę używa zwykle dziupli drzew, szczelin skalnych i budynków(strychów, szczelin). Na łowy wylatuje zwykle wcześnie, jeszcze zanim zajdzie słońce. Jest jednym z najwcześniej latających nietoperzy Europy. Swych ofiar szuka zwykle między drzewami, nad polami, a przede wszystkim nad zbiornikami wodnymi, polując na roje unoszących się owadów. Do wyszukiwania celów i poruszania się w ciemnościach służy mu zmysł echolokacji, wykorzystując ultradźwięki. Jego wzrok(wbrew powszechnemu przekonaniu) jest także dobry, lecz zbędny w nocy. Lata szybko(ok. 50 km/h), często gwałtowanie skręcając i nurkując. Podczas okresu jesiennego nietoperze migrują bardziej na południe, lub południowy-zachód, aby uniknąć surowszych zim. Podczas wędrówek potrafi przebyć nawet 2000 km. Hibernuje od października do kwietnia, często kolonijnie(do 1000 osobników) w dziuplach drzew, budynkach(strychy, wieże kościelne), szczelinach skalnych, rzadziej w jaskiniach. Pod koniec maja samice zwykle tworzą kolonie rozrodcze, samce zwykle żyją samotnie z dużym instynktem terytorialnym. Dosyć wrażliwy na chłód, dlatego często zamarza podczas surowych zim.

Rozród

W klimacie z chłodnymi zimami okres godowy przypada od sierpnia do października, w cieplejszych zaś od września do maja. Samce w tym okresie zajmują terytoria, oznakowując granice za pomocą dźwięku, pisków słyszalnych dla człowieka, często wydawanych podczas lotu, lub z kryjówek. Wokół terytorium samca zwykle gromadzą się haremy samic ok. 5 osobników(maksymalnie do 20). Kopulacja odbywa się w kryjówce haremowej, lecz obserwowano także kopulacje w miejscach hibernacji(nie obserwowano wtedy zachowań terytorialnych). W wyniku kopulacji dochodzi jedynie do zaplemnienia, a samica przechowuje plemniki samca podczas hibernacji. Do zapłodnienia dochodzi wiosną(kwiecień). W maju samice tworzą kolonie rozrodcze, natomiast samce często żyją osobno, zwykle samotnie. Ciąża trwa 70-75 dni po czym samica rodzi 2 młode(rzadziej 1, czy 3). Na Wyspach Brytyjskich samica częściej rodzi 1 młode. Młode pozostają w kryjówkach i żywią się mlekiem matki. Po ok. 4 tygodniach uczą się latać, a po 8-9 tygodniach uzyskują samodzielność. Dojrzałość płciową borowiec uzyskuje po ok. 1,5 roku. Samica może dać jedynie jeden miot rocznie.

Naturalni wrogowie

Głównie ptaki drapieżne i niektóre węże.

Długość życia

8-12 lat.

Znaczenie dla człowieka

Często żyją w pobliżu ludzkich osiedli i często uważane są za zwierzęta pożyteczne, redukujące ilość owadów. W Polsce nietoperze te mogą być rezerwuarem wścieklizny, choroby bardzo groźnej dla zwierząt i ludzi, w innych krajach zaś rezerwuarem dżumy i krętka Borrelia recurrentis(wywołuje chorobę dur powrotny), który przenoszony jest na ludzi przez wszy i kleszcze.

Ciekawostki

• Borowiec wielki jest nietoperzem wędrującym, szukającym odpowiedniego miejsca na przezimowanie. Najdłuższa zarejestrowana migracja wynosiła 2347 km.
• Czasami trzymane w niewoli, głównie w celach badawczych.
• Borowiec wielki żyje na terenie całego kraju(Polski), omijając jedynie wyższe partie gór.
• Na terenie Polski stwierdzono 3 gatunki nietoperzy z rodzaju Nyctalus, min. borowca wielkiego, borowiaczka i borowca olbrzymiego.
• Rodzaj Nyctalus liczy 8 gatunków borowców min. borowca olbrzymiego(Nyctalus lasiopterus), borowca chińskiego*(Nyctalus plancyi) i borowca japońskiego*(Nyctalus furvus).

Bibliografia:

-https://pl.wikipedia.org/wiki/Borowiec_wielki

-https://en.wikipedia.org/wiki/Common_noctule

-http://www.iucnredlist.org/details/14920/0

-http://www.arkive.org/noctule-bat/nyctalus-noctula/

-http://www.bmpankowscy.pl/index.php?go=borowiec_wielki

-http://www.bats.org.uk/pages/noctule_bat.html

-http://animaldiversity.org/accounts/Nyctalus_noctula/