Frynosoma rogata - krwawa obrona

• Królestwo: Zwierzęta
• Podtyp: Kręgowce
• Gromada: Gady
• Rząd: Łuskonośne
• Rodzina: Frynosomowate
• Gatunek: Frynosoma rogata(Phrynosoma cornutum)

Występowanie

Zamieszkuje tereny Ameryki Północnej od południowo-wschodniego stanu Kolorado, Kansas i południowo-zachodniego Missouri, przez stan Oklahoma, Teksas, Nowy Meksyk(z wyjątkiem północno-zachodniego obszaru), południowo-wschodnią Arizonę, zachodnią Luizjanę, aż po północny Meksyk. Występowanie na terenie stanu Arkansas nie zostało potwierdzone. Gad został introdukowany na tereny Karoliny Północnej i Florydy. Jaszczurka zamieszkuje suche i otwarte tereny z rzadką i rozproszoną roślinnością np. pustynie, stepy, wydmy.

Ogólny opis

Jest największą frynosomą z rodzaju Phrynosoma, osiągającą 9-14 cm długości ciała. Kształt ciała nietypowy, grzbietowobrzusznie spłaszczony i bardzo szeroki w części tułowiowej. Ogon krótki, podobnie jak kończyny. Z wyglądu przypomina ogoniastą ropuchę. Posiada kilka rzędów kolców po bokach korpusu, głowy i ogona. Dwa duże kolce przypominające rogi, znajdują się na tyle głowy. Brzuch koloru szarego, lub brązowawego, natomiast strona grzbietowa koloru beżowoszarego z jasnymi, żółtymi, lub czerwonymi plamami. Czarne plamy z jasną obwódką na grzbiecie jaszczurki, otaczają zwykle kolce grzbietowe.

Dymorfizm płciowy

Wyraźny, wielkościowy. Samiec mniejszy osiągający ok. 9-10 cm długości ciała, samica zwykle dorasta do górnych granic wielkościowych dla tego gatunku.

Populacja i zagrożenia

Frynosoma rogata klasyfikowana jest jako gatunek niższego ryzyka na wyginięcie. Jednak w stanie Oklahoma i Teksas jest notowana na liście gatunków zagrożonych. Frynosoma jest wyłapywana z naturalnego siedliska i przetrzymywana jako zwierzę domowe. Zagrażają jej także utrata siedliska, oraz stosowanie pestycydów i ekspansja mrówek ogniowych, które zmniejszają populację tzw. mrówek zbożowych(Pogonomyrmex maricopa, Pogonomyrmex occidentalis itd.), głównych ofiar jaszczurki. Ogólna populacja gada wydaje się utrzymywać jednak na stabilnym poziomie.

Pożywienie

Głównie tzw. mrówki zbożowe(Pogonomyrmex maricopa, Pogonomyrmex occidentalis itd.), ale także czasami upoluję świerszcza, termita, chrząszcza, czy jego larwę.

Zachowanie

Jest jaszczurką o dziennym trybie życia. Zwykle godziny poranne spędza na wygrzewaniu się, a w południe kiedy temperatura gwałtowanie rośnie, często ukrywa się w cieniu, lub zakopuje w piasku. Zakopując się w piasku jaszczurka czasami chroni się także przed chłodem. Do kopania używa swoich kolców na bokach i głowie, ruchem korpusu przegrzebując piaszczystą glebę. Hibernuję od lipca do kwietnia, zwykle w norach wykopanych przez inne zwierzęta(np. gryzonie), lub pod skałami. Niemal 70% ofiar frynosomy stanowią tzw. mrówki zbożowe, dlatego można ją często spotkać w pobliżu ich mrowisk. Ciekawy jest mechanizm obronny frynosom. Posiada doskonały kamuflaż, a zaatakowana szybko zakopuje się w piasku. Jeśli zostanie wykopana, lub złapana, jaszczurka nadyma się, udając większą niż jest w rzeczywistości, a także syczy i symuluję atak . Potrafi także nagle zerwać się, mimo jej powolności. Jeśli wszystkie poprzednie techniki obronne nie odstraszą napastnika, frynosoma w wyniku podniecenia wstrzymuje odpływ krwi z głowy. Nadmiar krwi gromadzi się w kąciku oka, wyposażonego w małe pęcherzyki, które pękają pod naporem ciśnienia i cienki strumień krwi tryska w stronę napastnika. Krew frynosomy posiada nieprzyjemny smak, dlatego większość drapieżników odpuszcza atak. Krew często dostaje się do oka frynosomy, dlatego przez pewien czas gad jest ślepy. Jaszczurka może kilkukrotnie powtórzyć wytrysk krwi, który strumień może sięgać 1 m.

Rozród

Okres lęgowy trwa od kwietnia, aż do lipca. Samica po ok. 2 miesiącach po godach, składa w wilgotnej, piaszczystej glebie średnio 7 jaj(2-15 jaj), które zakopuje w piaskowym zagłębieniu i zaciera ślady kopania(aby utrudnić drapieżnikom odnalezienie gniazda). Jaja mierzą średnio 1-2 cm średnicy i inkubowane są przez okres ok. 45-55 dni. Młode po wykluciu mierzą ok. 1,2 cm i wyglądają jak miniaturowe wersję osobników dorosłych. Małe jaszczurki są całkowicie samodzielne. Dojrzałość płciową uzyskują po ok. 2-3 latach. Samica w ciągu jednego sezony składa zwykle do 2 porcji jaj.

Naturalni wrogowie

Głównie psowate.

Długość życia

brak danych

Znaczenie dla człowieka

Jest czasami spotykana w hodowlach w niewoli. Frynosoma jest narodowym gadem stanu Teksas.

Ciekawostki

• Wyrzucanie w stronę wroga strumienia krwi jest charakterystyczną obroną frynosom, niespotykaną u innych gatunków zwierząt. Jednak zagadką jest dlaczego mocno podniecona jaszczurka w niektórych momentach może powstrzymać wytrysk krwi.
• Frynosoma rogata jest największą frynosomą swojego rodzaju.
• Została opisana w 1825 roku przez amerykańskiego zoologa Richard'a Harlan.
• Pierwotni jaszczurka opisana jako "Horned frog", czyli rogata żaba, gdyż z wyglądu przypomina nieco płaza.
• Rodzaj Phrynosoma liczy 15 gatunków frynosom, min. frynosomę krótkorogą(Phrynosoma douglassii), frynosomę królewską(Phrynosoma solare) i frynosomę szerokonosą(Phrynosoma platyrhinos).

Bibliografia:

-https://pl.wikipedia.org/wiki/Frynosoma_rogata

-https://en.wikipedia.org/wiki/Texas_horned_lizard

-http://www.iucnredlist.org/details/64072/0

-http://animaldiversity.org/accounts/Phrynosoma_cornutum/

-http://uts.cc.utexas.edu/~varanus/phryno.html

-http://www.reptilesofaz.org/Lizards-Subpages/h-p-cornutum.html