Wieloryb biskajski - niegdyś najliczniejszy, dzisiaj najrzadszy

inne nazwy: wal biskajski

• Królestwo: Zwierzęta
• Podtyp: Kręgowce
• Gromada: Ssaki
• Rząd: Walenie
• Rodzina: Wieloryby gładkoskóre
• Gatunek: Wieloryb biskajski(Eubalaena glacialis)

Występowanie

Zamieszkuje wody umiarkowane i subpolarne północnego Atlantyku. Niegdyś zamieszkiwał obszar na wschodzie od Sahary Zachodniej przez Azory, Zatokę Biskajską, zachodnią część Wysp Brytyjskich po Przylądek Północny(Norwegia) i Islandię, a na zachodzie od wybrzeży Teksasu przez Florydę, Georgie(miejsca rozpłodowe) po Morze Labradorskie. Obecnie wieloryb biskajski przypuszczalnie wymarł z wielu miejsc na wschodnim zasięgu, jak wynika z przeprowadzonych badań, jednak nie do końca potwierdzając jego całkowite wymarcie(widuje się pojedyncze okazy). W zależności od pory roku wieloryba biskajskiego można znaleźć w pobliżu zatok, półwyspów i wód przybrzeżnych. Obszary te stanowią zwykle miejsca godowe samców i tereny odchowu młodych przez samice. Na północnym zasięgu wieloryby żerują zwykle na wodach otwartych, polując na widłonogi. Cztery miejsca o największym zagęszczeniu wali biskajskich to Zatoka Browns-Bac­ca­ro , Zatoka Fundy, Zatoka Maine i Zatoka Cape Cod, trzy pierwsze miejsca osiągają głębokość do 150 m, natomiast Zatoka Cape Cod jest nieco płytsza.

Ogólny opis

Jest bardzo dużym ssakiem morskim osiągającym 13-16 metrów długości ciała, przy wadze ok. 70 ton. Posiada charakterystyczne modzele siedzeniowe(u fiszbinowców zwane czapką) na głowie, przypominające białe narośle. Otwór gębowy szeroki, wygięty w dół, rozpoczynający się tuż pod okiem i mieszczący 5 metrowe fiszbiny w ilościach ok. 300 płyt fiszbinowych po obu stronach jamy gębowej. Grzbiet szeroki, pozbawiony płetwy grzbietowej, natomiast posiada szerokie i łopatkowe płetwy piersiowe, które pomagają także w sterowaniu. Potężny ogon zakończony szeroką płetwą ogonową. Wieloryb jest zwykle koloru ciemnoszarego, lub czarnego, czasami z białymi plamami w okolicach brzucha.

Dymorfizm płciowy

Samice są zwykle większe od samców.

Populacja i zagrożenia

Już od XI wieku Baskowie polowali na te olbrzymy głównie w Zatoce Biskajskiej. Wieloryb biskajski, zwany przez wielorybników wielorybem właściwym był idealnym celem do polowań. Zamieszkiwał głównie tereny przybrzeżne, nie osiągał dużych prędkości, posiadał duże pokłady oleju, a jego ciało z racji iż posiadało grubą warstwę tłuszczu, nie tonęło, dlatego wieloryba nie trzeba było wyciągać na statek i spokojnie holować go do brzegu. Wal biskajski był cennym źródłem tranu i mięsa. Od XIV do XVIII wieku polowania na wieloryby biskajskie nasiliły się, głównie w okolicy Wysp Brytyjskich, Islandii i Norwegii, a już w 1650 roku odnotowano spadek ich populacji. Jednak polowania najbardziej nasiliły się w XIX wieku, kiedy zabito ponad 100 tysięcy wielorybów biskajskich, aż do początków XX wieku kiedy waleń stanął na granicy wymarcia. W 1935 roku uregulowano połowy wielorybów, zakazując zabijania wieloryba biskajskiego. Ochrona gatunku została poszerzona w 1972 roku wraz z ustawą o ochronie ssaków morskich. Szacuje się iż w Atlantyku żyje jedynie ok. 300 osobników, a gatunek może wymrzeć w przeciągu 200 lat. Obecnie jest jednym z najbardziej zagrożonych ssaków, mimo iż niegdyś jego populacja była jedną z najliczniejszych wśród wielorybów gładkoskórych. Przypuszczalnie populacja z wschodniego Atlantyku(z wybrzeży Europy i Afryki) wymarła, gdyż w latach 1960-99 odnotowano jedynie 8 potwierdzonych obserwacji wieloryba. Naukowcy oszacowali iż obecnie populacja wala biskajskiego zwiększa się o 2,5% na rok(co i tak jest bardzo małym przyrostem). Obecnie największym zagrożeniem dla tych wielorybów są kolizję z statkami, gdyż wieloryb odpoczywając na powierzchni nie zauważa w porę przepływającego statku. Kolejnym poważnym zagrożeniem są zaplątania w sieci, głównie te zakładane na dorsze i homary. W latach 1970-99 odnotowano 16 zgonów spowodowanych kolizją ze statkiem, oraz 8 przypadków śmierci spowodowanej zaplątaniem w sieci rybackie(co dla populacji 300 osobników stanowi poważny cios). Przypuszczalnie także tzw. hałas morski, spowodowany przez nadmierny ruch statków, powoduje zaburzenia stresowe u tych wielorybów. Globalne ocieplenie może mieć także poważny wpływ na wieloryby(zmiana ilości pożywienia, temperatury wody, prądów morskich). Przez IUCN wieloryb biskajski klasyfikowany jest jako poważnie zagrożony gatunek.

Pożywienie

Wieloryb biskajski żywi się małymi skorupiakami unoszącymi się w toni wodnej min. krylem i widłonogami.

Zachowanie

Wieloryb biskajski jest gatunkiem wędrownym. W okresie zimowym(listopad-grudzień) wędrują na południe w celach rozrodczych. Miejsce godów wielorybów biskajskich jest nieznane. Zimę wieloryby spędzają u wód przybrzeżnych, gdzie także samice odchowują swoje młode. W okresie letnim w czerwcu wieloryby migrują na północ do żerowisk i pozostają na nich do października. Polują na małe skorupiaki, blisko powierzchni, otwierając szeroko pysk i pobierając ogromne ilości wody. Fiszbiny filtrują wodę z małych żyjątek. Kiedy wal czuję iż znaczna ilość skorupiaków osadziła się na fiszbinach, zamyka pysk i językiem zgrania ofiary. Zwykle nie pożywia się, jeśli nie odnajdzie odpowiedniego skupiska zooplanktonu. Spotykany zwykle samotnie, choć może tworzyć małe grupki. Do komunikacji służą im wydawane dźwięki o niskiej częstotliwości(przypuszczalnie). Nie osiąga zwykle dużych prędkości, przeciętnie 10 km/h. Może wstrzymać oddech na 10-20 minut. Czasami może wyskakiwać nad powierzchnie wody.

Rozród

W okresie zimowym(listopad-grudzień) wieloryby biskajskie wyruszają na południe. Już wtedy samce często zalecają się do samic, dotykając je pyskiem. Wieloryby biskajskie są poligamiczne. U samców nie zaobserwowano zachowań agresywnych w stosunku do siebie. Miejsce gdzie wieloryby wędrują w sezonie godowym jest nieznane. Wiadomo tylko iż ciężarne samice, których ciąża trwa 12 miesięcy, wędrują do ciepłych wód przybrzeżnych, zwłaszcza ku wybrzeżom Florydy i Georgie. Tam na przełomie grudnia/marca rodzą 1 młode. Noworodek w chwili urodzenia mierzy 4-6 metrów długości ciała i waży ok. 1,4 tony. Młode jest karmione mlekiem matki przez okres ok. 1 roku. Mleko wydalane jest przez samice pod wysokim ciśnieniem, aby nie miało styku z wodą słoną podczas karmienia młodego. Młode szybko rośnie i w wieku 18 miesięcy osiąga już 12 metrów. Młode trzyma się blisko matki poznając trasy wędrówek do żerowisk. Dojrzałość płciową wale biskajskie uzyskują na przełomie 5-10 roku życia. Samica zwykle wydaje jedno młode co 3-4 lata.

Naturalni wrogowie

Zwykle ogromne rozmiary chronią wieloryba przed potencjalnymi drapieżnikami. Jedynie młode mogą być narażone na ataki dużych rekinów i orek(które w dużych stadach, mogą zagrozić nawet dorosłemu osobnikowi).

Długość życia

Przypuszczalnie ok. 50 lat, choć możliwe iż podobnie jak spokrewnione wieloryby może dożyć ponad 100 lat.

Znaczenie dla człowieka

Niegdyś ważny cel dla wielorybników. Polowano na nie głównie dla oleistego tłuszczu, stosowanego w lampach olejowych i dla mięsa. Obecnie stanowi ważną atrakcje ekoturystyki.

Ciekawostki

• Samce wieloryba biskajskiego posiadają największe jądra wśród zwierząt, osiągając wagę 525 kg.
• Populacja wschodnia wala biskajskiego jest potencjalnie uważana za wymarłą. Niegdyś wieloryby te rozmnażały się także w Zatoce Biskajskiej(stąd nazwa wieloryba), a także wędrowały aż po wybrzeże Sahary Zachodniej, czasami wpływając do Morza Śródziemnego.
• Ciało wieloryba w 40% składa się z tłuszczu o niskiej gęstości, dlatego martwy wieloryb unosi się na powierzchni wody.
• Najbliżej spokrewnionymi gatunkami z walem biskajskim są wal biskajski południowy(Eubalaena australis), obecnie jeden z najpospolitszych wielorybów, oraz Eubalaena japonica, najbardziej zagrożony waleń na świecie, bardzo rzadko spotykany, sugerowano także jego wymarcie. Wszystkie trzy gatunki były niegdyś zaliczane jako jeden.
• Do rodzaju Eubalaena zalicza się także 2 wymarłe w prehistorii gatunki min. Eubalaena shinshuensis i Eubalaena belgica.

Bibliografia:

-https://en.wikipedia.org/wiki/North_Atlantic_right_whale

-http://www.iucnredlist.org/details/41712/0

-http://www.nmfs.noaa.gov/pr/species/mammals/whales/north-atlantic-right-whale.html

-http://animaldiversity.org/accounts/Eubalaena_glacialis/

-http://www.arkive.org/north-atlantic-right-whale/eubalaena-glacialis/

-http://wwf.panda.org/what_we_do/endangered_species/cetaceans/about/right_whales/north_atlantic_right_whale/

-http://marinebio.org/species.asp?id=191