Goryl maoryski - czyżby łatwy do pomylenia :)

          Goryl maoryski jest zwierzęciem człekokształtnym, będącym tematem badań kryptozoologii. Rdzenne ludy maoryskie(Nowa Zelandia) przedstawiają stworzenie zwane przez nich "tupuna"(czyli w tłumaczeniu przodek). Zamieszkuje ono ponoć rejony Zatoki Portera, żyjąc blisko linii brzegowej. Opisywany jako wyprostowana istota człekokształtna osiągająca ok. 150 cm wysokości, z rzadkim owłosieniem na całym ciele, kępką dłuższych włosów na czubku głowy, oraz parą długich kłów, wystających z pyska. Ponoć często obserwowany korzystając z kąpieli w wodzie. W skład różnorodnej diety goryla maoryskiego mają wchodzić głównie ziemniaki, orzechy, oraz ich skorupki.

Tupuna był jedynie obecny w legendach, aż do drugiej połowy roku 1870, kiedy doniesiono o kilku obserwacjach bardzo podobnego stworzenia, którego nazwano "gorylem maoryskim". Odnalezienie naczelnego żyjącego endemicznie na wyspie Nowej Zelandii byłoby fenomenem, oraz nakreśliłoby nową ścieżkę ewolucji owego rzędu ssaków.

Istniało kilka doniesień o złapaniu żywego osobnika ów kryptydy. Okazały się one jednak mistyfikacją(lub nieświadomym wprowadzeniem w błąd). Jeden z takich przypadków okazał się być złapaną foką. Inny zaś, najbardziej zaskakujący, kobietą. Ponoć starsza, samotna kobieta(już nieco łysawa z uwagi na swój wiek) bardzo przypominała kryptyde, przez co została wytropiona przez psy, związana i przetrzymywana tak aż do przybycia badaczy. Sama jednak kobieta stanowiła ciekawostkę, gdyż według kilku relacji osiągnęła ona wiek ponad 170 lat, przez co została zapomniana przez małe społeczeństwo w którym mieszkała.

Bibliografia:
http://www.kryptozoologia.pl/dziwna-sprawa-maoryskiego-goryla,568,24,artykul.html

Sparaxis calcicola - sparaksis wapienny

• Królestwo: Rośliny 
• Podkrólestwo: Rośliny naczyniowe 
• Klasa: Okrytonasienne
• Rząd: Szparagowce
• Rodzina: Kosaćcowate
• Gatunek: Sparaxis calcicola

Występowanie

Roślina znana jedynie z dwóch lokalizacji wokół terenu przybrzeżnego Jacobsbaai do Langebaan(Saldanha Bay, Prowincja Przylądkowa Zachodnia, RPA).

Siedlisko

Przybrzeżne, sezonowo wilgotne wapienne(lub złożone ze skał caliche) skaliste zbocza.

Ogólny opis

Sparaksis to rośliny bulwiaste, których bulwa jest zwykle mała, okrągła i pokryta włóknistą otuliną. Liście wyrastają głównie bezpośrednio z nasady bulwy(rzadziej z łodygi głównej). Łodyga gruba i zwykle nierozgałęziona.

Bulwa Sparaxis calcicola posiada siatkową włóknistą powłokę. Liście lancetowate, wydłużone i zielone, osiągające 12-22 cm długości.

Rozmnażanie

Roślina kwitnie zwykle od początku sierpnia do połowy września. Kwiatostan wyrasta na luźnym pojedynczym kłosie i składa się z kilku kwiatów. Kwiat symetryczny z sześcioma płatkami. Trzy górne koloru kremowego, natomiast trzy dolne(zwykle mniej od siebie oddalone i węższe) koloru żółtego z dwoma, brązowymi kropkami blisko nasady płatka. Owoc w formie torebki, zamierającej kilkanaście dość dużych i okrągłych nasion. 

Zagrożenia

Roślina klasyfikowana jako gatunek narażony na wyginięcie przez Red List of South African Plants(nie podlega klasyfikacji w stopniach zagrożenia IUCN z uwagi na to iż gatunek nie jest powszechnie uznawany). Sparaxis calcicola jest zagrożony głównie z uwagi na ograniczony zakres występowania(dwie znane lokalizacje). Ponadto tereny te są eksploatowane ze względu na pozyskiwanie wapnia, co niszczy siedlisko życia rośliny i zagraża jej dalszej egzystencji. Sparaksis ten jest także wypierany przez rośliny inwazyjne. Tren populacji uznaje się za malejący.

Długość życia

Brak danych.

Znaczenie dla człowieka

Gatunek nie posiada szczególnego znaczenia dla człowieka.

Systematyka i pokrewieństwo 

Obecnie rodzaj Sparaxis(Sparaksis) liczy ok. 20 gatunków. Dokładna liczba przedstawicieli z uwagi na niewystarczające badania nie jest znana i jest kwestią sporną(sam Sparaxis calcicola nie jest powszechnie traktowany jako gatunek).

Wszyscy przedstawiciele mają charakter endemiczny i są ograniczeni głównie do Prowincji Przylądkowej Zachodniej i krainy Karru(RPA). Rośliny bytują głównie na otwartych terenach trawiastych o glebie gliniastej(tzw. renosterveld), choć niektóre gatunki można spotkać także na terenach skalistych przybrzeżnych. Wiele gatunków(np. Sparaxis tricolor, Sparaxis bulbifera) jest uprawiana od kilkuset lat na całym świecie, choć na wolnym powietrzu uprawa możliwa głównie w klimacie śródziemnomorskim. Wyhodowano także wiele hybryd gatunków.  

W księdze gatunków zagrożonych Red List of South African Plants notowanych jest 16 gatunków sparaksis: 4 jako niskiego ryzyka na wyginięcie, 3 bliskie zagrożenia, 4 narażone, 4 zagrożone, oraz 1 krytycznie zagrożony. Gatunkom zagraża przede wszystkim utrata siedliska i ekspansja gatunków obcych.

 
Bibliografia:
-http://pacificbulbsociety.org/pbswiki/index.php/Sparaxis
-http://redlist.sanbi.org/species.php?species=1536-4002
-http://redlist.sanbi.org/search.php?sppsearch=Sparaxis    

Rhinichthys deaconi - wymarła ryba z Las Vegas

• Królestwo: Zwierzęta
• Podtyp: Kręgowce
• Gromada: Promieniopłetwe
• Rząd: Karpiokształtne
• Rodzina: Karpiowate
• Gatunek: Rhinichthys deaconi

Występowanie

Rhinichthys deaconi występował endemicznie w źródłach i odpływach zatoki Las Vegas Creek(Las Vegas, Nevada, USA).

Siedlisko 

Wartkie i czyste strumienie o skalistym podłożu. Rhinichthys deaconi był gatunkiem przydennym.

Ogólny opis 

Przedstawiciele rodzaju Rhinichthys charakteryzują się wydłużonym kształtem ciała, duża głową, dużymi oczami, oraz wąskim i ukośnym otworem gębowym skierowanym w dół. Linia boczna dobrze zarysowana. Płetwy nieduże i bezbarwne. Płetwa grzbietowa, brzuszne i odbytowa osiągają podobną wielkość.    

Rhinichthys deaconi osiągał ok. 3-6 cm długości ciała. Ciało smukłe, lekko wypukłe w okolicach brzucha. Głowa stożkowata, pysk tępo zakończony. Ciało koloru oliwkowego z czarnymi, nieregularnymi plamkami rozsianymi po całym ciele(zwłaszcza na części grzbietowej). Część brzuszna jasna, biaława, często z nielicznymi, czarnymi oznaczeniami. Na części grzbietowej często zaobserwować można było większe czarne plamy, lub podłużne pasy. Nasada wszystkich płetw często posiadała pomarańczowy kolor.

Dymorfizm płciowy

Słabo zaznaczony. Samice osiągały większe rozmiary(4,5-6,2 cm długości) niż samce(2,7-4,2 cm długości).

Pożywienie

Drobne bezkręgowce np. larwy jętek. Narybek i osobniki młode mogły żywić się materią roślinną, aż do osiągnięcia odpowiednich rozmiarów, pozwalających zjeść owada.

Zachowanie

Słabo poznane. Przypuszczalnie podobnie jak spokrewnione gatunki był rybą przydenną, głównie o nocnym trybie życia.

Rozród

Brak danych. Zapewne jak spokrewnione gatunki był rybą jajorodną, składającą parę tysięcy jajeczek ikry z której po kilku dniach wylęgał się samodzielny narybek. Rozwój ryb trwał ok. 2 lata.

Długość życia

Brak danych. Rhinichthys żyją przeciętnie 3-5 lat.

Naturalni wrogowie

Brak danych. Przypuszczalnie głównie ryby z rodziny łososiowatych.

Przyczyny wymarcia

Rhinichthys deaconi został po raz pierwszy naukowo opisany w 1938 roku, a jako gatunek został wyodrębniony w 1984 roku. Rhinichthys deaconi egzystował na terenie zatoczki nazwanej Las Vegas Creek, gdzie wartkie i czyste strumienie, zasilane deszczami, spływały do kanału Las Vegas Wash, a następnie do rzeki Kolorado. Jednak mimo potencjalnie odpowiednich warunków do życia w wodach na terenie Las Vegas Valley i Indian Spring Valley, ryba przypuszczalnie nigdy tam nie występowała. Ryba jeszcze była obecna w 1955-1957 roku, lecz nadmierne pozyskiwanie wód i regulacja brzegów spowodowała iż ryba straciła swoje środowisko życia i wymarła około roku 1967.

Systematyka, ewolucja i pokrewieństwo

Obecnie rodzaj Rhinichthys liczy 9 gatunków(wraz z jednym wymarłym). Występują na terenie Ameryki Północnej, zasiedlając głównie szybko płynące strumienie. Rhinichthys są rybami przydennymi o nocnym trybie życia. Ryby nie są stadne, a w okresie tarła samce stają się terytorialne. Rhinichthys są na ogół rybami wszystkożernymi.

Rhinichthys cobitis jest gatunkiem klasyfikowanym jako narażony na wyginięcie, głównie z uwagi na małą, rozdrobioną populację i niszczenie jego środowiska naturalnego(regulacja rzek, budowa tam). Opisywany Rhinichthys deaconi jest gatunkiem wymarłym, a pozostali przedstawiciele są klasyfikowani jako gatunki niższego ryzyka na wyginięcie.

Rhinichthys należą do dużej podrodziny Leuciscinae, ryb zamieszkujących słodkowodne zbiorniki na terenie Ameryki Północnej, Afryki i Eurazji. Dokładny okres wyewoluowania przedstawicieli podrodziny nie jest znany, lecz ich duże zróżnicowanie przypada na okres oligoceński i mioceński. Obecne zakres występowania ryb zawdzięczany jest plejstoceńskim zlodowaceniom.
        

Bibliografia:
-http://www.fishbase.org/summary/Rhinichthys-deaconi.html
-https://deepblue.lib.umich.edu/bitstream/handle/2027.42/57143/OP707.pdf?sequence=1
-http://animaldiversity.org/accounts/Rhinichthys_cataractae/
-http://bmcevolbiol.biomedcentral.com/articles/10.1186/1471-2148-10-265
-http://www.iucnredlist.org/details/39285/0
-http://www.fishbase.org/identification/SpeciesList.php?subfamily=Leuciscinae

Gigantocamelus spatulus - wielbłąd gigant

• Królestwo: Zwierzęta
• Podtyp: Kręgowce
• Gromada: Ssaki
• Rząd: Parzystokopytne
• Rodzina: Wielbłądowate
• Gatunek: Gigantocamelus spatulus(synonim. Titanotylopus spatulus)

Występowanie

Ameryka Północna. Szczątki wielbłąda odnajdywane są na terenie Stanów Zjednoczonych min. na obszarze stanów Idaho, Teksas, Kansas, Nebraska, Arizona i Kolorado.

Siedlisko

Tereny otwarte o małym zadrzewieniu, min. stepy, półpustynie, tereny zalewowe(terasy).

Okres występowania

Szacowany od 1,8 mln lat temu do 300 tysięcy lat(paleolit).

Ogólny opis

Wielbłądowate to masywne ssaki parzystokopytne, charakteryzujące się wygiętą, smukłą szyją, wąską i wydłużoną głową z rozczepioną górną wargą i dużymi, zamykanymi nozdrzami, oraz długimi i smukłymi kończynami, z dwoma dużymi palcami, zakończonymi małymi, twardymi kopytami. Od spodu szeroka stopa pokryta jest grubym skórnym fałdem. Ciało pokrywa gruba warstwa futra. Wielbłądy(Camel) posiadają charakterystyczne garby na grzbiecie(jeden, lub dwa), gdzie koncentrowana jest tkanka tłuszczowa.

Gigantocamelus spatulus był dużym gatunkiem wielbłąda(największy wielbłąd jaki kiedykolwiek istniał), osiągającym 3,7 metrów długości ciała i 3 metry wysokości. Szacowana waga to ok. 1,5-2,5 tony. Wyglądem przypuszczalnie przypominał dzisiejsze wielbłądy. Posiadał jeden garb. Charakterystyczną cechą Gigantocamelus było posiadanie kłów, o dość dużych rozmiarach(2 razy większe od zębów trzonowych). Przedstawiciele rodzaju Gigantocamelus bardzo przypominają przedstawicieli Titanotylopus(bliskie pokrewieństwo), a rozróżniani są na podstawie różnic anatomicznych.

Dymorfizm płciowy

Brak danych. Możliwe że jak u współczesnych wielbłądów, samce osiągały większe rozmiary. Możliwe także iż kły były większe u samców. 

Pożywienie

Roślinożerca. Przypuszczalnie głównym składnikiem diety prehistorycznego wielbłąda były liście drzew i krzewów, możliwe iż także trawy.

Zachowanie

Gigantocamelus spatulus przypuszczalnie jak spokrewnione, współczesne gatunki prowadził stadny tryb życia. Był przystosowany do nieprzyjaznych dla wielu stworzeń środowisk, głównie dzięki specyficznej budowie stopy, oszczędnej gospodarki wodą w organizmie i garbie, w którym magazynowany jest wysokoenergetyczny tłuszcz, wykorzystywany przy braku dostępu do pożywienia.

Rozród

Brak danych. Przypuszczalnie podobnie jak współczesne wielbłądy samica rodziła jedno, rzadziej dwa młode.

Długość życia

Brak danych. Obecne wielbłądy są dość długowiecznymi ssakami, żyjącymi nawet 50 lat.

Naturalni wrogowie 

Z uwagi na duże rozmiary Gigantocamelus przypuszczalnie rzadko bywał celem drapieżników. Głównie narażone były osobniki młode, które mogły padać ofiarą kotów z podrodziny machajrodonów(np. Smilodon fatalis), niedźwiedzi(np. niedźwiedzia krótkopyskiego Arctodus simus), hien(Chasmaporthetes) itp.

Przyczyny wymarcia

Nieznane. Przypuszczalnie wymarł w wyniku konkurencji z lepiej przystosowanymi roślinożercami np. innymi dużymi wielbłądami z rodzaju Camelops, bizonami i końmi.

Znaleziska

Szczątki Gigantocamelus spatulus odnajdywane są niemal na całym terenie USA.

Systematyka, ewolucja i pokrewieństwo

Pierwsze wielbłądowate pojawiły się ok. 45 mln lat temu w Lutecie(środkowy eocen) na terenie Ameryki Północnej. Protylopus przypuszczalnie przypominał wyglądem dzisiejsze lamy. Osiągały ok. 80 cm długości ciała i ok. 30 kg wagi. Charakterystyczne dla ów rodzaju było posiadanie czterech palców u każdej kończyny(dzisiejsze posiadają dwa palce), a stopa była przypuszczalnie pokryta kopytem(dzisiejsze posiadają pod stopą gruby fałd skórny). U Poebrotherium, istniejącego ok. 38-30 mln lat temu(eocen-oligocen), dwa palce(II i V) uległy zanikowi, lecz pozostałe nadal pokryte były kopytem. Wyglądem przypominał lamę, a osiągał ok. 80 cm długości ciała i wagę ok. 30-40 kg. Około 30 mln lat temu na terenie Ameryki Północnej wykształcił się Stenomylus przypominający wyglądem gazele, którego jedynie palce były zakończone kopytem(budową stopa przypominała dzisiejszego widłoroga). 10-15 mln lat temu, kiedy powstał Przesmyk Panamski wcześniej ograniczone wielbłądowate do Ameryki Północnej przedostały się do Ameryki Południowej. Przodkiem dzisiejszych południowoamerykańskich lam był przypuszczalnie Hemiauchenia, który rozpowszechniony był na terenie Ameryki Północnej i Środkowej, oraz przekroczył Przesmyk Panamski, dając początek dzisiejszym lamom. 2-3 mln lat temu wielbłądy przez pomost Beringia przedostały się do Azji, a następnie na tereny Afryki, gdzie występują aż do czasów współczesnych. Na terenie Ameryki Północnej od ok.4 mln lat wielbłądy zaczęły osiągać większe rozmiary(Gigantocamelus, Megacamelus, Camelops i Titanotylopus) przekraczając 3 metry wysokości i 3,5 metrów długości ciała. Wielbłądy rozprzestrzenił się także na terenach arktycznych(północna Kanada). Ostanie wielbłądy(Camelops) zamieszkujące swą pierwotną lokację(Amerykę Północną) wymarły ok. 10-8 tysięcy lat temu w wyniku zmian klimatycznych, oraz przypuszczalnie ingerencji człowieka. Obecnie rodzaj wielbłądy(Camelus) reprezentuje jedynie 2 gatunki dromadera(Camelus dromedarius) i baktriana(Camelus bactrianus), które zamieszkują naturalnie tereny Afryki i Azji. Dromader został wprowadzony także na teren Australii, gdzie utrzymuje stabilną populację.

Pierwotnie Gigantocamelus spatulus został opisany jako Gigantocamelus fricki, lecz był także kilkukrotnie opisywany jako przedstawiciel rodzajów Pliauchenia, Megatylopus i Titanotylopus. Obecnie jest jedynym przedstawicielem rodzaju Gigantocamelus, blisko spokrewnionego i anatomicznie bardzo podobnego do rodzaju Titanotylopus.

Ciekawostki

• Przedstawiciele Titanotylopus żyli w tym samym okresie co Gigantocamelus spatulus i sądzi się iż byli organizmami sympatrycznymi.
• Gigantocamelus spatulus był drugim największym wielbłądem w historii Ziemi. Na miano pierwszego zasłużył Megacamelus merriami osiągający 3,7 cm długości i 3,7 metrów wysokości.
• Niektóre wymarłe wielbłądy budową ciała znacznie odróżniały się od współczesnych przedstawicieli. Dobrym przykładem jest Aepycamelus giraffinus, który posiadają wydłużoną szyję i kończyny przypominał obecnie żyjącą żyrafę(Giraffa camelopardalis).

Bibliografia:
-https://twilightbeasts.wordpress.com/2015/12/09/a-camel-for-christmas/
-http://fossilworks.org/bridge.pl?a=taxonInfo&taxon_no=46648
-https://en.wikipedia.org/wiki/Gigantocamelus
-https://en.wikipedia.org/wiki/Titanotylopus
-http://prehistoric-fauna.com/Gigantocamelus
-https://en.wikipedia.org/wiki/Camelid