Ajolot - amfisbena z kończynami

• Królestwo: Zwierzęta
• Podtyp: Kręgowce
• Gromada: Gady
• Rząd: Łuskoskóre
• Rodzina: Bipedidae
• Gatunek: Ajolot(Bipes biporus)

Występowanie

Zamieszkuję endemicznie Półwysep Kalifornijski(Meksyk). Jego zakres rozciąga się od południowo-zachodniej Kalifornii Dolnej przez zachodnia część Kalifornii Dolnej Południowej po Przylądek San Lucas.

Siedlisko

Ajolot zamieszkuje tereny, gdzie gleba jest luźna i sucha. Przede wszystkim pustynie, wydmy i obszary o niskiej częstotliwości opadów, często porośnięte roślinnością kserotermiczna. Jest gatunkiem który większość życia spędza pod ziemią. Może bytować na umiarkowanie przekształconym przez człowieka terenie, jeżeli występuje na nim odpowiednia gleba. 

Ogólny opis 

Amfisbeny to rząd(czasem podrząd lub klad w zależności od autora klasyfikacji) gadów o wydłużonym i robakowatym kształcie ciała, pokrytym dużymi łuskami. Głowa ma zwykle klinowaty kształt, jest zaokrąglona, niewyróżniająca się od reszty ciała(można pomylić z odległości ogon i głowę). Brak uszu zewnętrznych, natomiast oczy niewielkie, pokryte skórą. Zwykle nie posiadają kończyn(poza poszczególnymi gatunkami, przykładowo opisywanym ajolotem).

Ajolot posiada dość małą, stwardniałą głowę. Ciało pokryte jest łuskami pierścieniowymi. Osiąga długość od 18 do 21 cm. Odmiennie od większości amfisben ajolot posiada kończyny przednie(brak tylnych), małe lecz funkcjonalne, wyposażone w pazury. Ogon stanowi 1/10 długości ciała, ulega autotomii(bez możliwości regeneracji). Ubarwienie młodych osobników jest zwykle różowe, lecz z wiekiem robią się coraz bledsze.

Dymorfizm płciowy 

Brak.

Populacja i zagrożenia

Gatunek klasyfikowany przez IUCN jako niższego ryzyka na wyginięcie. Mimo niskiego potencjału reprodukcyjnego, gatunek wydaje się występować dość licznie. Nie są znane poważne zagrożenia dla przetrwania gatunku, choć rozwijające się rolnictwo może miejscowo ograniczać liczebność ajolota. Czasami jest także tępiony z uwagi na wygląd przypominający węża, choć zdarza się to rzadko, ponieważ zwierze prowadzi skryty tryb życia. Istnieje także zagrożenie z uwagi na przemyt zwierząt do prywatnych hodowli, choć prawdopodobnie niema to zbytniego wpływu na populację. Gatunek jest chroniony prawem meksykańskim. Występuje także na kilku obszarach chronionych.

Pożywienie

Drapieżnik oportunista, polujący na wszelkiego rodzaju zwierzęta które potrafi połknąć, są to przede wszystkim stawonogi(karaczany, pająki, mrówki, termity, chrząszcze oraz ich larwy), pierścienice i drobne kręgowce np. małe jaszczurki.

Zachowanie 

Ajolot jest amfisbeną żyjąca głównie pod powierzchnią ziemi. Przypuszczalnie może żerować we wszystkich porach doby, choć unika najcieplejszych okresów. Tworzy duże i skomplikowane systemy korytarzy, głównie tuż pod powierzchnią gleby(na głębokości od 2,5 do 15 cm, głównie 4 cm), mające swoje wyjścia zwykle pod kłodami lub skałami. Łatwo kopie i porusza się w tunelach dzięki swoim kończynom, na lądzie porusza się dzięki tzw. ruchom concertina locomotion(przykład https://www.youtube.com/watch?v=xo0pVlzUBc8), występującym głównie u węży i innych beznogich gadów. Na powierzchnie ajolot wychodzi głównie podczas poszukiwania ofiar lub podczas ulewnych deszczów(kiedy woda zatapia nory). Jako gatunek zmiennocieplny podczas upalnych dni zakopuje się głębiej pod powierzchnie.

Żeruje zwykle nasłuchując ruchów nad powierzchnią, kiedy zlokalizuje ofiarę wychodzi z nory i chwyta ją szczękami, aby szybko wciągnąć ją pod powierzchnie. Nie hibernuje.

Rozród 

Słabo poznany. Bipes biporus jest gatunkiem jajorodny. Okres rozrodczy przypada zwykle na czerwiec/lipiec Samica (przypuszczalnie w jednej z nor) składa od 1 do 4 jaj(zwykle 2). Nie potwierdzono informacji czy ajolot wskazuje jakąkolwiek opiekę rodzicielską. Okres inkubacji trwa ok. 2 miesiące, a młode klują się zwykle podczas pory deszczowej. Okres rozwoju młodych jest słabo poznany. Dojrzałość płciową otrzymują po osiągnięciu 18 cm długości ciała, zwykle w przeciągu 3,5 lat. Samice przypuszczalnie rozmnażają się raz do roku.

Długość życia

Brak danych. Przypuszczalnie gatunek długowieczny z uwagi na niska rozrodczość i późny okres dojrzałości płciowej.

Naturalni wrogowie 

Głównie węże, które potrafią kopać np. Phyllorhynchus decurtatus. Czasem padają ofiarą skunksów i borsuków. Podczas deszczu, kiedy opuszczają nory mogą padać ofiarą ptaków drapieżnych. ,

Podgatunki 

Nie wyróżnia się.

Znaczenie dla człowieka

Może kontrolować populacji szkodników przez co jest zwierzęciem pożytecznym. Jego nory napowietrzają także glebę, jedna z uwagi na morfologiczne podobieństwo do węży, czasem jest z nimi mylony i tępiony. Bywa także obiektem handlu jako zwierzę domowe, choć bardzo rzadko.

Systematyka, ewolucja i pokrewieństwo

Amfisbeny to podrząd gadów łuskoskórych, morfologicznie przypominających węże, lecz przypuszczalnie daleko z nimi spokrewnione. Obecnie za najbliższych krewnych amfisben uznaje się jaszczurki właściwe(Lacertidae). Pokrewieństwo wewnątrz podrzędu amfisben też nie jest dobrze poznana. Bipedidae najczęściej uznaje się za najwcześniejszą gałąź ewolucyjną z uwagi na obecność kończyn, jednak badania molekularna dowodzą że najstarszą rodziną amfisben są beznogie Rhineuridae, co sugeruję iż do utraty kończyn mogło dojść kilkukrotnie, a ich obecność nie jest dobrym wyznacznikiem grup bazalnych.

Przypuszcza się iż amfisbeny powstały ok.120 mln lat temu(kreda), choć brak na to kopalnych dowodów. Najstarszy potencjalny przedstawiciel(Slavoia darevskii) liczy 85-70 mln lat(kreda), choć jedynie przypuszcza się iż może być przedstawicielem amfisben(łączy z nimi pewne cechy anatomiczne). Najstarszą, zatwierdzoną amfisbeną jest Plesiorhineura tsentasai, liczący 63-61 mln lat(paleogen). Niektóre wymarłe łuskoskóre np. Cryptolacerta łączą w sobie cechy amfisben i jaszczurek właściwych co może świadczyć o wspólnym pochodzeniu tych grup organizmów(homologia), choć może też być to równie dobrze paralelizm ewolucyjny, czyli wykształcenie podobnych cech z uwagi na podobny tryb życia. 

Bibliografia:
-http://www.strangeanimals.info/2011/02/mexican-mole-lizard.html
-http://www.iucnredlist.org/details/63723/0
-http://animaldiversity.org/accounts/Bipes_biporus/
-https://pl.wikipedia.org/wiki/Amfisbeny
-https://en.wikipedia.org/wiki/Rhineuridae
-http://fossilworks.org/bridge.pl?a=taxonInfo&taxon_no=37980

Owocożer złotawy - gołąb o niegołębich cechach

• Królestwo: Zwierzęta
• Podtyp: Kręgowce
• Gromada: Ptaki
• Rząd: Gołębiowe
• Rodzina: Gołębiowate
• Gatunek: Owocożer złotawy(Ptilinopus luteovirens)

Występowanie

Zamieszkuję endemicznie wyspy Waya Group, Vitu Levu, Beqa, Ovalau i Gau, leżąca na terenie państwa Fidżi.

Siedlisko

Tropikalne lasy pierwotne, lasy wtórne i zakrzewienia. Czasami także obrzeża wiosek ludzkich.

Ogólny opis 

Gołębiowate posiadają krępą, masywną budowę ciała, stosunkowo małą głowę, duże oczy, krótki, prosty dziób z widoczną, miękką woskówką i krótkie nogi. Upierzenie gęste i miękkie. 

Owocożer złotawy osiąga 19-21 cm długości ciała. Pióra samca koloru złotawego lub zielonozłotawego. Na pokrywach skrzydłowych, grzbiecie, karku pióra są wydłużone, wąskie i przypominające włosy swoją budową. Brzuch, kuper i dolne pokrywy ogonowe zwykle posiadają złotawe zabarwienie. Głowa zielona lub zielono-niebieska. Często od oczu(także wokół nich) po dziób występuje zielonkawe, jaśniejsze zabarwienie piór.

Samica mniej jaskrawo ubarwiona, zwykle koloru ciemnozielonego, bez włoso-podobnych piór. Brzuch często szarozielony, lotki koloru ciemnobrązowego, a dolne pokrywy ogonowe pomarańczowe lub żółtawe. Głowa jasnozielona, czasem bardziej lub mniej kontrastująca z resztą ciała. Osobniki młodociane podobne do samic.

Ogon obu płci krótki, wachlarzowaty. Dziób i nogi zielone lub niebieskozielone. Tęczówka biała.

Dymorfizm płciowy

Wyraźny. Patrz wyżej(ogólny opis).

Populacja i zagrożenia

Nie jest uważany za gatunek zagrożony(najmniejszej troski). Brak szczegółowych danych na temat liczebności gatunku. Wydaje się występować dość licznie, szczególnie na wyspie Vitu Levu. Także ptak jest dość elastyczny jeżeli chodzi o zamieszkiwane siedliska. Nie są znane poważne zagrożenia dla przetrwania gatunku. Lokalnie może mu zagrażać niszczenie leśnych siedlisk.

Pożywienie 

Głównie owocożerny. Żywi się małymi owocami, zwłaszcza roślin z rodzaju Ficus(figowce) i Clidemia. Dietę urozmaica w drobne bezkręgowce.

Zachowanie

Ekologia gatunku słabo poznana. Ptak żeruję głównie w górnej części drzew(korona). Nie tworzy stad i przypuszczalnie preferuje samotny tryb życia. Zwykle nie wędruje, choć może pokonywać większe odległości np. w poszukiwaniu materiału do budowy gniazda. Wydają z siebie pstrykania, szczekania i gwizdy(odmiennie niż inne gołębie).

Rozród

Bardzo mało danych na temat rozrodu tego gatunku. Tworzy otwarte gniazda o luźnej strukturze z cienkich patyków i kawałków pnączy, dość nisko nad ziemią(ok. 3 metry) na gęstym krzewie lub wśród pnączy. Samica składa jedno jajo. U spokrewnionych gatunków zaobserwowano że jedynie samica opiekują się jajami i młodymi, co jest dość niezwykłe dla gołębiowatych.

Długość życia

Brak danych.

Naturalni wrogowie

Głownie ptaki drapieżne np. krogulec rdzawoszyi.

Podgatunki 

Nie wyróżnia się.

Znaczenie dla człowieka

Gatunek nie posiada szczególnego znaczenia dla człowieka.

Systematyka, ewolucja i pokrewieństwo

Do rodzaju Ptilinopus zaliczanych jest 54-58 gatunków gołębi zamieszkujących wyspy Oceanii i Australię. Większość wskazuje przystosowania do żywienia się owocami(skąd nazwa owocożery). Zamieszkują środowiska leśne, niektóre gatunki ograniczają się do lasów pierwotnych np. owocożer żółtooki(Ptilinopus arcanus), inne zaś wolą lasy wtórne i siedliska zurbanizowane np. owocożer guzodzioby(Ptilinopus insolitus) i owocożer żółtobrody(Ptilinopus melanospilus). Niektóre gatunki prowadzą skryty tryb życia, przez co ich ekologia jest bardzo słabo poznana(przykładem jest owocożer dwuwstęgowy Ptilinopus speciosus).

Większość gatunków jest notowanych jako mniejszego ryzyka na wyginięcie, kilka jako gatunki gatunki bliskie zagrożeniu lub narażone, dwa gatunki jako poważnie zagrożone(owocożer różowobrzuchy Ptilinopus huttoni i owocożer mariański Ptilinopus roseicapilla) i jeden jako krytycznie zagrożony(owocożer żółtooki Ptilinopus arcanus). Głównymi zagrożeniami dla przetrwania owocożerów są niszczenie środowiska, gatunki obce, polowania oraz wprowadzone ptasie choroby. Cztery gatunki z rodzaju Ptilinopus są uważane za wymarłe, jeden naukowo nieopisany gatunek wymarł w okresie prehistorycznym, jeden wymarły(owocożer czerwonowąsy Ptilinopus mercierii) w połowie XX wieku, natomiast dwa kolejne gatunki(Ptilinopus marshallianus i Ptilinopus byronensis ) są wątpliwe(uważane czasami za podgatunki).

Ptilinopus jest taksonem parafiletycznym do którego nie wlicza się powiązanych z nim rodzajów Alectroenas i Drepanoptila. Sam rodzaj Ptilinopus często umownie grupuje się na owocożery w zależności od rejonu występowania i podobieństwo morfologiczne. Niektóre także zalicza się do osobnych rodzajów Chrysoena(opisywany gatunek jest czasem do niego zaliczany) i Megaloprepia.

Rodzaj Ptilinopus należy do plemienia Ptilinopini do którego klasyfikuje się także rodzaje Alectroenas(koralczyki), Drepanoptila(strzępopiór), Ducula(muszkatele), Hemiphaga(garlica maoryska), Lopholaimus(siwiec), Cryptophaps(rotangowiec) i Gymnophaps(krasnooki).

Zapis kopalny gołębiowych nie jest dobrze reprezentowany. Za najwcześniejszą formę gołębiowych uznaje się rodzaj Gerandia zamieszkujący tereny dzisiejszej Francji we wczesnym miocenie(ok. 20 mln lat temu), choć obecne badania bardziej skłaniają się by uznać rodzaj za wczesne stepówki. Jednak wczesny gatunek gołębia odnaleziono także na terenie Nowe Zelandii, który również jest datowany na wczesny miocen(19-15 mln lat). Rupephaps taketake anatomicznie przypomina reprezentantów rodzajów Hemiphaga, Gymnophaps i Lopholaimus. Innym wczesnym gołębiem jest Arenicolumba prattae odnaleziony na terenie Florydy, a którego krewnych przypuszczalnie można szukać wśród rodzajów Columbina(gołąbeczki) i Scardafella(łuskowiaki). 

Bibliografia:

-https://www.hbw.com/species/golden-dove-chrysoena-luteovirens

-http://www.iucnredlist.org/details/22691577/0

-https://en.wikipedia.org/wiki/Golden_fruit_dove
-https://en.wikipedia.org/wiki/Whistling_fruit_dove
-https://en.wikipedia.org/wiki/Columbidae
-http://fossilworks.org/bridge.pl?a=taxonInfo&taxon_no=333914

    

Mrównik afrykański - żywa mrówkożerna skamielina

inne nazwy: prosię ziemne

• Królestwo: Zwierzęta
• Podtyp: Kręgowce
• Gromada: Ssaki
• Rząd: Rurkozębne
• Rodzina: Mrównikowate
• Gatunek: Mrównik afrykański(Orycteropus afer)

Występowanie

Szeroko rozpowszechniony w Afryce Subsaharyjskiej od południowych terenów Mauretanii, Mali, Nigru, Czadu, Sudanu i południowo-wschodnich terenów Afryki, aż po Południową Afrykę. Zamieszkuje również lasy deszczowe Kotliny Kongo i Afryki Zachodniej, choć jego rozmieszczenie na tych terenach jest słabo poznana.

Siedlisko 

Akceptuję wiele siedlisk. Przed wszystkim liczny na terenach półpustynnych, trawiastych, krzewiastych i sawannach. Spotykany także w rożnego typu lasach(także deszczowych). Unika terenów bagiennych, pustynnych i skalistych(gdzie trudno wybudować nory). Jego występowanie jest zależne od populacji mrówek i termitów na danych terenie. Spotykany na terenach uprawnych.

Ogólny opis

Mrównik posiada dość charakterystyczna budowę ciała. Ciało jest masywne, zwarte i pokryte grubą, jasną(kremową) skórą. Osiąga 100-130 cm długości ciała, 70 cm długości ogona i masę 40-80 kg. Grzbiet mocno wygięty ku gorze. Głowa wąska z silnie wydłużonym pyskiem. Oczy niewielkie. Na końcu pyska znajdują się duże i szerokie nozdrza z możliwością zamknięcia. Uszy bardzo długie i wąskie(podobne do zajęczych). Kończyny krótkie, muskularne. Przednie krótsze niż tylne, wyposażone w cztery palce(bez kciuka) zakończone długimi pazurami, przypominającymi łopaty. Tyle kończyny posiadają 5 palców, uzbrojone w masywne i szerokie pazury przypominające racice. Ogon mocno umięśniony, wleczony po ziemi. Sierść rzadka, szczeciniasta i brązowa, gęstsza i ciemniejsza jedynie na nogach. 
              

Dymorfizm płciowy

Samce osiągają nieco większe rozmiary. Samice posiadają jaśniej zabarwioną głowę i ogon.

Populacja i zagrożenia

Populacja mrównika nie została oszacowana, nie ma także dowodów na to że populacja może się znacząco zmniejszać lub zwiększać. Sądzi się jednak że z uwagi na rosnącą ekspansję człowieka, niszczenie środowiska i polowania jego liczebność może się zmniejszać. Bywa także tępiony na obszarach rolniczych. Mimo to na obszarach chronionych występuje dość licznie, dodatkowo jego szeroki zakres występowania przyczyniło się do zakwalifikowania go do gatunków niższego ryzyka na wyginięcie.

Pożywienie

Mrównik jest myrmekofagiem, czyli żywi się mrówkami i termitami. Głównym składnikiem diety mrównika są mrówki, których zwierzę może zjadać w okolicach 50 tysięcy podczas jednej nocy. Mrównik rozkopuje gniazdo mrówek długimi pazurami, a następnie łapie owady lepkim językiem. Termity są zwykle łapane podczas ich wędrówek, gdyż w kopcach ich gęstość występowania jest o wiele mniejsza niż mrówek. Jedynym dodatkiem do diety mrówników są owoce ogórków Cucumis humifructus, które są zjadane przez ssaka z uwagi na dużą zawartość wody(nasiona rośliny kiełkują jedynie po przejściu przez układ pokarmowy mrównika).

Zachowanie 

Mrównik afrykański jest zwierzęciem o samotnym trybie życia. Jest zwierzęciem terytorialnym, zajmującym powierzchnie 2-5 km², przy czym tereny zajmowane przez samce są zwykle większe. Aktywność wykazuje po zmroku.

Dzień spędza w norze. Na swoim terytorium mrównik buduje kilka nor, które różnią się swoim zastosowaniem. Jedne służą jako ostoja(miejsce odpoczynku, miejsce ewentualnego schronienia się), inne jako stałe domy, zaś inne wykopywane są jedynie podczas poszukiwania pożywienia i nie mają większego zastosowania. Główna nora jest używana jako sypialnia i schronienie dla młodych. Jest zwykle bardziej obszerna(może pomieścić człowieka) i rozległa niż pozostałe nory(osiąga nieraz 13 metrów długości). Posiada czasem kilka wejść, a układ tunelów i pomieszczeń jest zwykle regularnie zmieniana. Nieraz także sama nora jest opuszczana, a mrównik buduje nową. Poza czasem na żerowanie mrównik często spędza czas na poszerzaniu nor i budowie nowych. Zwykle wchodzi i opuszcza norę z głową skierowaną do wyjścia. Przed opuszczaniem nory wychyla głowę węsząc i zasłuchując kilka minut, wyszukując niebezpieczeństwa, po czym gwałtowanie wybiega z nory na odległość ok. 10 metrów. Skacze, nasłuchuję, telepię głową, aby upewnić się że nie ma drapieżników w pobliżu, po czym zaczyna żerować.

Żerując mrównik powoli porusza się do przodu, starannie obwąchując ziemię, szukając skupisk owadów. Po zlokalizowaniu gniazda, przednimi łapami szybko rozkopuje ziemię, następnie do otworów mrowiska wkłada lepki język, szybko wsuwając go z powrotem wyłapując stawonogi. Otwory nosowe zwierzęcia są  zamykane, co uniemożliwia wniknięciu do niego mrówki, a liczne włoski wewnątrz ochraniają przed pyłkami uwalnianymi podczas kopania. Gruba skóra na ciele chroni mrównika przed ugryzieniami. Podczas posilania się, uszy mrównika zawsze zasłuchują, aby uchronić go przed atakiem drapieżników. Zwykle co noc wybiera inną trasę wędrówek dając tym samym czas na zregenerowanie się mrowisk.

Rozród 

Okres rozrodczy u mrówników przypada różnie w zależności od szerokości geograficznej. W północnych rejonach Afryki rozpoczyna się w marcu/kwietniu, natomiast w południowych w październiku-styczniu. Zwierzęta w owym okresie wyjątkowo dobierają się w pary i pozostają w nich przez kilka dni. Para przyciąga siebie nawzajem przy pomocy bodźców zapachowych. Samiec podczas sezonu kryje wiele samic, natomiast nie wiadomo czy samica posiada wielu partnerów. Ciąża trwa 225-240 dni. Samica rodzi zwykle 1 młode(rzadziej 2). Noworodek rodzi się dobrze rozwinięty(nagi, otwarte oczy, wiele zmarszczek, pazury obecne) i mierzy ok. 55 cm, przy wadzę ok. 2 kg. Początkowo młode karmione jest mlekiem i pozostaje w norze, lecz w przeciągu 2 tygodni ją opuszcza i zaczyna wędrować z matką(uczy się zdobywać pokarm). 3 miesięczny mrównik zaczyna jeść owady, a w wieku 6 miesięcy usamodzielnia się(sam zdobywa pokarm, kopie nory), zwykle w niedługim odstępie czasu odchodzi. Dojrzałość płciową osiąga w przeciągu 2 lat. Mrówniki zwykle rozmnażają się raz na rok.

Długość życia

Na wolności mogą dożyć 18 lat. W niewoli najstarszy żył 23 lata.

Naturalni wrogowie

Bywają zabijane przez lwy, lamparty i hieny.

Podgatunki

Mrównik posiada 17 podgatunków.

Znaczenie dla człowieka

Bywają obiektem polowań dla mięsa, trofeum, skór i innych narządów(z których robi się amulety), zwłaszcza przez rdzenne ludy buszmeńskie i hotentockich. Czasami niektóre części ciała mrównika są wykorzystywane w tradycyjnej medycynie.

Mrównik jest zwykle uważany za zwierzę pożyteczne, gdyż żywi się owadami niszczącymi uprawy, jednak jego rozkopywanie i budowanie nor na obszarach rolniczych czasem przynosi więcej szkód, dlatego bywa tępiony. Dodatkowo nory utrudniają przejazd pojazdom.

Bywają hodowane w ogrodach zoologicznych. Rozmnaża się w niewoli.

Systematyka, ewolucja i pokrewieństwo

Mrównik afrykański należy do rodziny mrównikowatych(Orycteropodidae) do której klasyfikuje się ok. 17 gatunków(w 7 rodzajach), lecz obecnie jedynym żyjącym przedstawicielem jest opisywany gatunek. Niegdyś był klasyfikowany do rzędu Edentata wraz z szczerbakami i łuskowcami z uwagi na podobieństwo anatomiczne. Obecnie za najbliższych obecnie żyjących krewnych mrównika uznaje się ryjkonosy, złotokrety i tenreki. Mrównik jest czasami uznawany za przedstawiciela kladu afroterów, który został zaproponowany na podstawie badań molekularnych i poza wcześniej wymienionymi, obejmuje także trąbowce, brzegowce i góralkowce.

Najstarsi przodkowie rurkozębnych liczą sobie 23 mln lat. Jednym z najstarszych jest Myorycteropus africanus, który przypuszcza się że poza mniejszym rozmiarem nie różnił się nadto od obecnie żyjącego mrównika. Posiadał podobną anatomię, a co za tym idzie przypuszczalnie ekologię. Większość kopalnych przedstawicieli zamieszkiwało tereny Afryki, choć szczątki rurkozębnych odnajdywano także na terenie Europy i Azji. Z uwagi iż anatomia przedstawicieli rodzaju Orycteropus nie uległa większym zmianom w ciągu milionów lat, mrównik afrykański jest uznawany za żywą skamielinę.

Ciekawostki 

• Opuszczone nory mrówników są często zamieszkiwane przez nietoperze, sowy, wiewiórki, jeże, mangusty, guźce i hieny.
• Mrównik jest bardzo dobrym pływakiem.
• Nazwa rzędu "Rurkozębne" wzięła się od specyficznej budowy zębów ssaka, które wypełniają skupiska małych kanałów(rurek). Zęby są ścieralne, lecz rosną przez całe życie.
• Oczy mrównika są jednym z najmniej rozwiniętych narządów. Ssak widzi czarno-biało i rozróżnia kształt i ruch.
• Nory mrówników podczas pożarów sawanny są często używane jako kryjówki dla wielu zwierząt.
• Mrównik jest powszechnie obecny w afrykańskim folklorze. Niektórzy sugerują iż głowa Seta(egipskiego boga pustyni) jest inspirowana właśnie mrównikiem.           

Bibliografia:
-http://www.iucnredlist.org/details/41504/0
-http://animaldiversity.org/accounts/Orycteropus_afer/
-http://eol.org/pages/327830/details
-https://en.wikipedia.org/wiki/Aardvark
-http://dinoanimals.pl/zwierzeta/mrownik-prosie-ziemne-orycteropus-afer/

Trukwa ostrokątna - odpowiednik ogórka i cukinii.

• Królestwo: Rośliny 
• Podkrólestwo: Rośliny naczyniowe 
• Klasa: Okrytonasienne
• Rząd: Dyniowce
• Rodzina: Dyniowate
• Gatunek: Trukwa ostrokątna(Luffa acutangula)

Występowanie

Przypuszczalnie roślina wywodzi się z terenów Indii, lecz obecnie występuję jako roślina uprawna i antropofit na wielu terenach tropikalnych i subtropikalnych na całym świecie(Afryce, Azji, Ameryce Południowej itp).

Siedlisko

Rejony o wysokich opadach deszczu np. lasy deszczowe. Często rośnie na nieużytkach lub terenach zaśmieconych.

Ogólny opis

Trukwa ostrokątna to jednoroczne pnącze do 2-6 metrów o pięciokątnej, zielonej i lekko owłosionej łodydze o licznych wąsikach przyczepnych. Liście zielone, ząbkowane, gęsto i szorstko owłosione, dłoniasto-wcinane zwykle 5-7 klapowe. Liście dorastają do 13 cm długości i 30 cm szerokości.

Rozmnażanie

Trukwa ostrokątna jest rośliną jednopienną, rozdzielnopłciową i obcopylną. Kwiaty męskie zebrane w grona po kilkanaście sztuk, posiadają 5 żółtych, szerokich płatków i usytuowane są na krótkich szypułkach. Kwiaty żeńskie wyrastające później są pojedyncze, podobne do męskich lecz o wiele większe od nich. Wyrastają na długich szypułkach i posiadają dobrze widoczną zalążnie. Kwiaty zapylane są krzyżowo przez owady. Trukwa ostrokątna kwitnie dopiero gdy osiągnie odpowiednie rozmiary(masę wegetatywną), w przeciwieństwie np. do egipskiej, która wytwarza kwiaty i owoce już w fazie wzrostu.

Owoc to jagoda rzekoma. Owoc trukwy ostrokątnej jest podłużny, cylindryczny i karbowane o długości do 1 metra. Kolor owocu pierwotnie zielony w fazie dojrzewania może przefarbować się na różne odcienie brązu i żółtego. Owoc podzielony jest na cztery komory nasienne. Nasiona ciemnobrązowe, jedno-centymetrowe o kropelkowym kształcie. Nasiona kiełkują przy temperaturze ok. 25°C w przeciągu 14 dni.

Zagrożenia

Brak informacji na temat stanu populacji trukwy ostrokątnej w stanie dzikim. Gatunek inwazyjny na innych nierodzimych terenach na całym świecie.

Długość życia

Roślina jednoroczna.

Znaczenie dla człowieka

Popularne warzywo jadalne na Dalekim Wschodzie o podobnym zastosowaniu jak nasze ogórki czy cukinię. Najlepsze są owoce niedojrzałe, wtedy są jeszcze miękkie i mniej gorzkie. Trukwy smaży się lub podaje świeże do sałatek. Nasiona mają zastosowanie jako drobny dodatek do zup i dań gotowanych, także wytłacza się z nich olej. Przy trukwie jadalne są także liście, pędy i kwiaty, zwykle przed podaniem zalewane wrzątkiem.

Trukwy w Europie znane głównie jako naturalny odpowiednich syntetycznych gąbek. W połączeniu z innymi materiałami także ma zastosowanie w budownictwie i stolarstwie. Dojrzałe owoce zwykle składają się z bardzo dużej ilości włókna, co daje ich oryginalny kształt po wysuszeniu. Trukwy także czasami traktowane jako ozdoby, dodatek do bukietów lub naturalna zabawka do zwierząt.

Owoce używane także w tradycyjnej medycynie chińskiej.

Systematyka i pokrewieństwo

Trukwa ostrokątna należy do rodzaju  Luffa do którego zalicza się 7 gatunków. Cztery pochodzą z rejonów tropikalnych Starego Świata, natomiast 3 pozostałe z Ameryki Południowej. Trukwy są jednak powszechnie uprawiane w wielu rejonach świata(głównie trukwa ostrokątna i egipska), bywają także spotykane w uprawie gruntowej w Polsce, lecz zwykle posiadają skrócony okres wegetacji(owoc nie dojrzewa w pełni).

Obecnie wyróżnia się 3 odmiany trukwy ostrokątnej: Luffa acutangula var. acutangula, var. amara i var. forskalii.

Ciekawostki

• Często atakowany przez pasożytnicze grzyby zwane mącznikami(Erysiphe cichoracearum i Pseudoperonospora cubensis).
• Z trukwy ostrokątnej wytwarza się naturalne gąbki, choć bardziej popularna w tym zastosowaniu jest trukwa egipska(Luffa aegyptiaca).
• Roślina może hybrydyzować się z innymi przedstawicielami swojego rodzaju. Hybrydy są zwykle cenione w uprawie.              

Bibliografia:
-https://www.prota4u.org/database/protav8.asp?g=pe&p=Luffa+acutangula+(L.)+Roxb.
-http://www.ogrodinfo.pl/uprawy-pod-oslonami/trukwa-malo-znane-warzywo-z-chin
-https://en.wikipedia.org/wiki/Luffa

Myotragus balearicus - czyżby zmiennocieplny ssak?

inne nazwy: koza jaskiniowa*

• Królestwo: Zwierzęta
• Podtyp: Kręgowce
• Gromada: Ssaki
• Rząd: Parzystokopytne
• Rodzina: Krętorogie
• Gatunek: Myotragus balearicus

Występowanie

Majorka, Minorka, Sa Dragonera i Cabrera(Baleary, Hiszpania).

Siedlisko

Przypuszczalnie głównie suche zakrzewienia porastające wyspy.

Ogólny opis

Myotragus balearicus był karłowatym kozłowatym, osiągającym ok. 75 cm długości ciała, ok. 50 cm wysokości w kłębie oraz wagę 50-70 kg. Ciało masywne o wyraźnych, zaokrąglonych kształtach. Nogi proporcjonalnie krótsze i mniej elastyczne niż u kontynentalnych kozłowatych, zakończone racicami. Ogon dość długi. W przeciwieństwie do większości kopytnych, oczy kozy jaskiniowej były skierowane do przodu(widzenie stereoskopowe), podobnie jak u naczelnych czy drapieżnych. Żuichwa posiadała dwa wydłużone siekacze, które rosły przez całe życie(podobnie jak u zajęczaków czy gryzoni), natomiast górna szczęka była ich pozbawiona. Reszta szczęki i żuchwy była wyposażona w trzonowce i przedtrzonowce. Nos był proporcjonalnie mały. Na szczycie głowy u obu płci występowała para krótkich rogów, choć ich długość mogła być różna w zależności czy poza kostną podstawą występowała dalsza cześć(na razie jednak dowody kopalne nie potwierdzają tego że rogi były dłuższe).

Dymorfizm płciowy 

Przypuszczalnie brak.

Pożywienie

Głównie krzewy i niskie gałęzie drzew. Przed przybyciem człowieka na wyspach nie występowały szerokie trawiaste łąki, także trawy nie były głównym składnikiem diety kóz.

Zachowanie

Z uwagi na izolację koza wykształciła niezwykłe przystosowania, odmienne od lądowych kuzynów. Z uwagi na brak drapieżnictwa(jedynie ptaki drapieżne), oczy Myotragus przesunęły się bliżej przodowi, aby łatwiej wyszukiwać pokarm, nie obserwując przy tym dalszej okolicy(wzrok stereoskopowy). Ograniczony dostęp do pożywienia spowodował iż koza pomniejszyła swoje rozmiary, mózg proporcjonalnie zmalał, kończyny zmieniły budowę, przez co ssak nie potrafił szybko biegać ani skakać, natomiast inną najbardziej zaskakującą cechą jest to że koza mogła wykształcić wtórną zmiennocieplność(jako jedyny znany ssak). Wskazuje na to budowa kości(warstwowa o różnych zagęszczeniu tkanki kostnej), czyli tępo wzrostu było różne w zależności od dostępu pokarmu, gdyż koza zmniejszała swój metabolizm z uwagi na dostępność pokarmu, wody i temperatury otoczenia(podobne zachowanie obserwuje się u zwierząt ektotermicznych).

Przypuszcza się że z uwagi na brak wyraźnego dymorfizmu płciowego Myotragus balearicus, koza nie tworzyła haremów(zwykle samce cechują się wtedy większymi rozmiarami), mogły prowadzić samotny tryb życia, żyć w parach monogamicznych lub tworzyć jednopłciowe bądź mieszane stada. Obecność rogów wskazuje iż samce mogły toczyć walki, lecz nie nacierały na siebie frontalnie, atakowały z boków(podobnie jak małe antylopy).

Rozród

Słabo poznany. Znaleziono jeden szkielet nowo narodzonego koźlęcia. Młody był proporcjonalnie duży w stosunku do matki(ponad 30 cm długości ciała). Przypuszczalnie mógł już niedługo po porodzie samodzielnie stać i chodzić. Koza przypuszczalnie rodziła jedno młode w sezonie(gdyż klimat śródziemnomorski charakteryzuje się sezonowością), nie wiadomo tylko w której części roku. Znajdowane kości wskazują na ich dość powolny i wstrzymywany rozwój(podobnie jak u gadów), przez co szacuje się iż Myotragus balearicus dojrzałość somatyczna(cielesną) osiągał w wieku ok. 12 lat.

Długość życia

Brak dniach. Wydaje się gatunkiem długowiecznym z uwagi na powolny rozwój.

Naturalni wrogowie

Mogły padać ofiarą ptaków drapieżnych np. orzełka włochatego, zwłaszcza młode osobniki. Brak drapieżnictwa z innych stron spowodował że koza wykształciła niespotykane cechy przystosowawcze.

Przyczyny wymarcia

Niejasne. Myotragus balearicus wymarł przypuszczalnie ok. 3 tysiące lat p.n.e. Istnieją dwie teorię na temat przyczyn zniknięcia gatunku. Jedna to zmiany klimatu. Zbyt suchy klimat powodował iż rośliny miały skrócony okres wegetacji, a zwierzętom brakowało źródeł pokarmu i wody. Inną przyczyną jest ekspansja człowieka na wyspach Baleary. Człowiek polował na miejscową zwierzynę(nieprzystosowaną do bronienia się przed drapieżnikami), przekształcał i zajmował środowisko życia kozy, a także wprowadził zwierzęta polujące i konkurujące o żywność z endemicznymi krętorogimi np. kozy domowe, owce, bydło, trzodę chlewną i psy(zdziczałe mogły polować na miejscowe zwierzęta).

Kości Myotragus balearicus często odnajduje się w jaskiniach, które często były zamieszkane przez ludność kultury neolitycznej, co wskazuje na to że ludzie polowali na owe kozy. Zaskakujące jest także to że niektóre szczątki wskazują ślady obcięcia rogów ze znakami zagojenia, co może świadczyć o tym że ludzie próbowali udomawiać Myotragus balearicus. Jednak ich powolny rozwój lub brak rozmnażania się w niewoli nie przyniósł zamierzonych rezultatów. 
               

Systematyka, ewolucja i pokrewieństwo

Myotragus jest rodzajem krętorogich zamieszkujących archipelag Baleary. Przodkowie ssaka przywędrowali na wyspy podczas tzw. kryzysu messyńskiego(5,9–5,33 mln lat temu), kiedy to Morze Śródziemne niemal całkowicie wyschło, łącząc wyspy z częścią lądową. Kiedy ponownie morze napełniło się wodą klimat wyspy zmienił się, a występujące tam zwierzęta wykształciły specyficzne przystosowania. Kozy Myotragus zmniejszyły swoje rozmiary(karłowacenie wyspowe), spadła im względna wielkość mózgu, narządy zmysłów uległy pomniejszeniu, natomiast kończyny swą anatomią nie nadawały się do biegania i skakania(cechy te wykształciły się z uwagi na brak drapieżnictwa). Także przypuszczalnie jako jedyny znany ssak wykształcił zmiennocieplność, co było przystosowaniem do sezonowych braków wody i pożywienia.

Najbliższych krewnych i przodków Myotragus można szukać wśród wymarłych rodzajów Aragoral i Norbertia zamieszkujących Europę. Z obecnie żyjących karłowate krętorogie wskazują najbliższe pokrewieństwo z rodzajem Ovis(owce) i takinem złotym(Budorcas taxicolor).

Liczba przedstawicieli Myotragus nie jest ściśle określona. Wlicza się do niego od 6 do 1 gatunku. Myotragus balearicus czasem uznawany jest za przedstawiciela monotypowego rodzaju, jednak częściej wyróżnia się także plioceńskie gatunki(Myotragus palomboi, Myotragus pepgonellae, Myotragus antiquus) i plejstoceńskie(Myotragus batei i Myotragus kopperi). Wszystkie gatunki odnaleziono jedynie na Majorce, poza Myotragus batei i Myotragus balearicus, których szczątki odnaleziono także na Minorce, Sa Dragonera i Cabrerze.

Wraz z Myotragus na wyspie Majorka wymarły także inne gatunki endemicznych zwierząt min. duże popielicowate z rodzaju Hypnomys i duża ryjówka zwana wysposorkiem balearskim(Nesiotites hidalgo).

Ciekawostka: Innymi ciekawym gatunkiem zamieszkującym wyspę Minorka był duży królik Nuralagus rex. Osiągał on ok. 1 metra długości i pół metra wysokości w kłębie oraz wagę ok. 12 kg. Był masywnych rozmiarów, uszy były bardzo krótkie, oczy małe, natomiast kończyny przystosowane do chodzenia(nie potrafił skakać i kicać). Taka ewolucja była wynikiem braku drapieżnictwa, przez co wyczulone zmysły i szybkie poruszanie stało się zbędne. Królik wymarł przypuszczalnie w wyniku zmiany klimatu 3 mln lat temu. Jedna z teorii zakłada że to właśnie przedstawiciele Myotragus wyparły króliki z wyspy, kiedy w wyniku ochłodzenia się klimatu powstał pomost lądowy łączący wyspę Majorka i Minorka.  

Bibliografia:
-https://nicprostszego.wordpress.com/2009/11/24/hit-sezonu-zmiennocieplne-kozy/
-http://www.ekologia.pl/wiadomosci/rosliny-i-zwierzeta/zmiennocieplny-ssak,11404.html
-https://en.wikipedia.org/wiki/Myotragus
-http://news.nationalgeographic.com/news/2009/11/091116-goat-reptile-island-majorca.html
-http://historia-news.pl/wieci-z-europy/604-krolik-gigant-odnalzeiony-na-minorce.html

Milleretta rubidgei - anapsyd podobny do diapsyda

• Królestwo: Zwierzęta
• Podtyp: Kręgowce
• Gromada: Gady
• Rząd: Millerosauria
• Rodzina: Millerettidae
• Gatunek: Milleretta rubidgei

Występowanie

Szczątki Milleretta rubidgei odnaleziono jedynie na terenie RPA(Republika Południowej Afryki).

Okres występowania

254-252 mln lat temu(perm).

Siedlisko

W owym okresie tereny RPA były porośnięte lasem, sezonowo suchym. Możliwe że w przeciągu tysięcy lat klimat na tych terenach stawał się coraz suchszy, jednak brak dokładnych badań geochemicznych aby to jednoznacznie potwierdzić. 

Ogólny opis

Milleretta rubidgei był anapsydem, osiągającym ok. 60 cm długości z ogonem i ok. 200 gram wagi. Wyglądem przypominał dzisiejsze jaszczurki właściwe. Czaszka osiągała ok. 2,5 cm długości. Wydłużona szczęka wyposażona była w liczne, smukłe i ostre zęby. Charakterystyczną cechą Milleretta rubidgei były dwa wgłębienia za oczodołami, co wzbudzało wątpliwości co do jego przynależności do anapsydów(otwory u postawie czaszki mają diapsydy). Obecność wgłębień tłumaczy się jednak obecnością dużych bębenków, które wyczulały zmysł słuchu. Ogon gada przypuszczalnie posiadał długość reszty ciała. Kończyny przednie, jak i tylne dobrze rozwinięte. 

Dymorfizm płciowy

Brak danych.

Pożywienie

Budowa uzębienia wskazuje iż gad polował głównie na owady i drobne bezkręgowce.

Zachowanie

Brak danych. Przypuszcza się że milleretta do polowań używał dobrego słuchu(o czym świadczą wgłębienia w czaszce gada, mogące stanowić miejsce na narządy słuchu).

Rozród

Brak danych.

Długość życia

Brak danych.

Naturalni wrogowie 

Mogły padać ofiarą wymarłych synapsydów gorgonopsów(np. Gorgonognathus longifrons).

Przyczyny wymarcia

Gatunek mógł wymrzeć podczas Wielkiego wymierania permskiego(wymarło ponad 60% gatunków gadów i płazów), lub podczas innych mniejszych wymierań.

Znaleziska

Kilka szczątków gada znaleziono w formacji Balfour na terenie RPA.

Systematyka, ewolucja i pokrewieństwo

Milleretta jest zaliczana do kladu Parareptili, który jest różnie zdefiniowany, czasem jako zawierający wymarłe, pierwotne anapsydy lub takson obejmujący wszystkie anapsydy(nazwa synonimiczna), do których niektórzy badacze zaliczają żółwie(Testudines), jako jedynych obecnie żyjących przedstawicieli.

Do rzędu Millerosauria, czasami uważanego z siostrzany takson Procolofonomorpha, zaliczane są dwie rodziny Millerettidae(z 4 rodzajami Broomia, Milleretta, Milleropsis i Millerosaurus) i Eunotosauridae z jednym rodzajem i gatunkiem Eunotosaurus africanus, którego płaskie i szerokie żebra tworzyły cienką powłokę ochronną, co dało życie teorii że może być "brakującym ogniwem" między żółwiami, a Parareptili. Gatunek został odnaleziony w tej samej formacji co Milleretta rubidgei, co świadczy że gatunki żyły w tym samym czasie.

Rodzaj Milleretta posiada jednego przedstawiciela Milleretta rubidgei.


Bibliografia:
-https://en.wikipedia.org/wiki/Milleretta
-https://pl.wikipedia.org/wiki/Milleretta
-http://www.prehistoric-wildlife.com/species/m/milleretta.html
-http://www.reptileevolution.com/milleretta-rc14.htm 
- https://en.wikipedia.org/wiki/Parareptilia   

Pseudocellus dissimulans - zakapturzony pająk

• Królestwo: Zwierzęta
• Typ: Stawonogi
• Gromada: Pajęczaki
• Rząd: Kapturce
• Rodzina: Ricinoididae
• Gatunek: Pseudocellus dissimulans

Występowanie

Gatunek stwierdzony jedynie na terenie Salwador.

Siedlisko 

Ściółka wilgotnych lasów tropikalnych.

Ogólny opis

Kapturce to rząd bardzo małych pajęczaków, osiągających 5-10 mm długości ciała, posiadające dużą część odwłokową(prosoma) i nieco mniejszy głowotułów(opistosoma), dość mocno przypominając typowego przedstawiciela pająków(Araneae). Egzoszkielet kończyn i reszty ciała dość gruby. Charakterystyczną cechą kapturców jest występowanie u nich ruchomej płytki, zwanej kapturem(opuszczany i podnoszony nad głowę), osłaniającej otwór gębowy, wraz z ruchomymi szczękoczułkami. Nie posiadają oczu. Nogogłaszczki osiągają najmniejsze rozmiary z kończyn. Zakończone są małymi kleszczykami. Kolejne pary kończyn są wydłużone, zwłaszcza 2 para u samców, która służy miedzy innymi jako narząd kopulacyjny.

Pseudocellus dissimulans osiąga ok. 6,3 mm długości ciała.

Dymorfizm płciowy

 2 para odnóży samców jest wydłużona i przystosowana do przenoszenia spermatoforów.

Populacja i zagrożenia

Nie podlega klasyfikacji w stopniach zagrożenia. Populacja gatunku, z uwagi na jego wielkość, niemożliwa do oszacowania. Nie są znane zagrożenia dla przetrwania gatunku. 

Pożywienie

Drobne, mniejsze stawonogi, choć bardzo rzadko obserwuje się polujące lub konsumujące kapturce.

Zachowanie

Kapturce są drobnymi organizmami, które żyją głównie wśród liści w runie leśnym. Ich występowanie jest w dużej mierze zależne od wilgotności powietrza. Nogogłaszczki u kapturców pełnią  funkcję poznawczą oraz manipulują żywnością. Szczękoczułki służą głównie do pochwytywania zdobyczy. 2 para kończyn jest zwykle rozłożona, co pomaga wyczuć zbliżający się obiekt(np. drapieżnika). U samców pełni ona także funkcję narządu kopulacyjnego. Kapturce bardzo rzadko bywają obiektem badań.

Rozród

Słabo poznany. Samiec podczas kopulacji przenosi swoje spermatofory na samice przy pomocy wydłużonych kończyn II. Samica nosi jajeczka pod kapturem, aż do wylęgu larw. Larwy są samodzielne. Posiadają 3 pary odnóży(podobnie jak larwy roztoczy). Następnie larwa przechodzi stadium deutonimfy, która już bardziej przypomina osobnika dorosłego. Po kolejnych wylinkach pajęczak przechodzi do stadium dorosłego.

Długość życia

Brak danych.

Naturalni wrogowie 

Głównie większe stawonogi.

Podgatunki 

Nie wymienia się.

Znaczenie dla człowieka

Gatunek nie posiada szczególnego znaczenia dla człowieka.

Systematyka, ewolucja i pokrewieństwo

Obecnie poznano 58 gatunków z rzędu kapturców, choć z uwagi na małe rozmiary i bardzo rzadkie badania da ich temat, liczba gatunków jest zapewne o wiele większa. Większość gatunków zamieszkuje tereny Ameryki Południowej, choć pojedyncze gatunki stwierdzono także w Ameryce Północnej, natomiast przedstawiciele jednego rodzaju zamieszkują Afrykę(Ricinoides).

Co ciekawe pierwszym opisanym przedstawicielem rzędu kapturców był gatunek kopalny(Curculioides ansticii, choć opisany pierwotnie jako chrząszcz), który należy do najstarszego rodzaju kapturców zamieszkujących Ziemie w karbonie ok. 314-306 mln lat temu. Obecnie opisanych jest 16 gatunków kopalnych kapturców.

Pierwotnie kapturce uważano za przedstawicieli rzędu kosarzy(Opiliones) lub rząd ściśle z nim związany, później jednak zrezygnowano z doszukiwania się pokrewieństwa tych rzędów. Niektóre badania stwierdzają bliskie pokrewieństwo z rzędem Acari(roztocza) i  Ixodida(kleszcze), dając między innymi przykład że wszystkie wymienione rzędy pajęczaków w stadium larwalnym posiadają tylko 3 pary odnóż w przeciwieństwie do innych przedstawicieli. Inna hipoteza zakłada że kapturce mogą być krewnymi permskich kopalnych pajęczaków Trigonotarbida.

Bibliografia:
-https://thesmallermajority.com/2012/11/21/
-https://en.wikipedia.org/wiki/Ricinulei
-https://fr.wikipedia.org/wiki/Pseudocellus_dissimulans
-http://eol.org/pages/8312/overview
-http://fossilworks.org/bridge.pl?a=taxonInfo&taxon_no=211976

Synodontis dhonti - słabo poznany giętkoząb

• Królestwo: Zwierzęta
• Podtyp: Kręgowce
• Gromada: Promieniopłetwe
• Rząd: Sumokształtne
• Rodzina: Pierzastowąsowate
• Gatunek: Synodontis dhonti

Występowanie

Endemit jeziora Tanganika. Znany jednie z zatoki Kilewa na terenie Demokratycznej Republiki Konga.

Siedlisko

Głównie przybrzeżne obszary skaliste o piaszczystym lub skalistym podłożu.

Ogólny opis

Rodzaj ryb Synodontis, zwany też giętkozębami, charakteryzują się wydłużonym, przeważnie wygrzbieconym kształtem ciała. Głowa zaokrąglona, zwykle trójkątnego kształtu, pokryta kostnym pancerzem. Otwór gębowy skierowany w dół, zaś w jego pobliżu występują zwykle dwie-trzy pary wąsów. Dolna para wąsów często dodatkowo rozkrzewiona(pierzasta). Oczy dość duże. Płetwy piersiowe i grzbietowa zwykle dość duże, wyposażone w sztywny, ostry kolec. Pokrywy skrzelowe posiadają zazwyczaj ostry kolec barkowy, przyległy do ciała, lecz odchylany w czasie walki. Płetwa tłuszczowa dość silnie zaznaczona, podobnie jak płetwy brzuszne i odbytowe. Płetwa ogonowa rozwidlona. Linia boczna dobrze widoczna. Ubarwienie zależne od gatunku i wieku ryby, lecz charakterystyczne jest występowanie u giętkozębów cętek lub plam.

Synodontis dhonti osiąga przeciętnie 30 cm długości, choć maksymalnie może osiągać prawie 40 cm długości ciała. Duża głowa stanowi 1/3 długości całego ciała. Na pokrywach skrzelowych występuje dość duży kolec barkowy(wąski, długi i szorstki), który jest cechą rozpoznawczą gatunku, o długości stanowiącej 1/2 długości głowy. Oczy dość duże. Synodontis dhonti posiada trzy pary śnieżnobiałych wąsików. Pierwsza para przednich wąsów wydłużona, dwie kolejne tylne mniejsze i pierzasto rozkrzewione. Giętkoząb posiada dość duże płetwy, które są koloru czarnego z białych, szerokim obrzeżeniem. Na płetwie grzbietowej i płetwach piersiowych występują długie promienie kolcowe. Ciało koloru jasnobrunatnego, pokryte licznymi, czarnymi plamami, które znikają lub stają się mniej widoczne kiedy ryba staje się starsza. Skóra pokryta jest licznymi, drobnymi, pionowymi fałdami, a także gdzieniegdzie ziarnistymi brodawkami.

Dymorfizm płciowy

Brak. Choć u samic giętkozębów jest tendencja do osiągania większych rozmiarów w porównywalnym wieku do samców, choć nie jest to zasadą.

Populacja i zagrożenia

Brak informacji o stanie populacji Synodontis dhonti. Przez IUCN uznany za gatunek najmniejszego ryzyka na wyginięcie. Nie są znane potencjalne zagrożenia dla przetrwania gatunku.

Pożywienie

Wszystkożerca z przewagą w diecie pokarmów pochodzenia zwierzęcego. Zjada min. larwy owadów, skorupiaki, glony, części roślin, jaja ryb i narybek.

Zachowanie

W naturze zachowanie gatunku nie zostało poznane. Wszystkie informacje o ekologi tego gatunku pochodzą z obserwacji w niewoli. Jest to gatunek przydenny, głównie o nocnym trybie życia, dzień spędzający w ukryciu między szczelinami. Jest rybą samotną, terytorialną. Walcząc często napina swój kolec barkowy. Podobnie jak inne giętkozęby często pływa odwrócony do góry brzuchem, głównie przy powierzchni skały lub tafli wody(skąd czasem pobiera pokarm).

Rozród

Brak danych. Ryba jajorodna. Wiadomo iż u tego gatunku tarło odbywa się w wodach otwartych i nie wskazują opieki rodzicielskiej.

Długość życia

Brak danych.

Naturalni wrogowie

Brak danych. Narybek może padać ofiarą większych ryb, także swojego gatunku.

Podgatunki

Nie wyróżnia się.

Znaczenie dla człowieka

Ryba poławiana w celach hobbystycznych. Jednak z uwagi trudność połowów(endemiczny charakter występowania oraz samotny tryb życia), spotykana dość rzadko na rynku akwarystycznym. Poszukiwana głównie przez kolekcjonerów. Czasem mylona z innymi przedstawicielami Synodontis, zwłaszcza w młodym wieku.

Systematyka, ewolucja i pokrewieństwo

Synodontis to dość duży rodzaj sumokształtnych obejmujący ok. 200 gatunków. Zamieszkują one jedynie tereny Afryki, gdzie stanowią główny rodzaj sumów na tym kontynencie. Duża część przedstawicieli jest ograniczona do jednego jeziora czy rzeki(endemity), choć istnieją także gatunki o szerokim zasięgu np. Synodontis victoriae, Synodontis nigriventris(opaczek). Niektóre gatunki, jak giętkoząb cętkowany(Synodontis multipunctatus) są pasożytami lęgowymi pyszczaków.

Najstarsze szczątki przedstawicieli Synodontis liczą sobie prawie 17 mln lat i pochodzą z terenów Egiptu.

Najbliższymi krewnymi ryb z rodzaju Synodontis są inni przedstawiciele parzystowąsowatych min. Chiloglanis, Atopodontus czy jedyny przedstawiciel swojego rodzaju giętkoząb(Brachysynodontis batensoda).

Bibliografia:

-http://www.fishbase.org/summary/9556

-https://en.wikipedia.org/wiki/Synodontis_dhonti

-https://www.planetcatfish.com/common/species.php?species_id=634

-http://www.seriouslyfish.com/species/synodontis-dhonti/
-http://fossilworks.org/bridge.pl?a=taxonInfo&taxon_no=131425
-Zarzyńscy P. i J, Wielki atlas ryb akwariowych, Pro Creo Piotr Łuczka na zlecenie AQUAEL Janusz Jankiewicz Sp. z o.o., 2015 r.                             

Osteopilus marianae - płaz w bromelii na Jamajce.

• Królestwo: Zwierzęta
• Podtyp: Kręgowce
• Gromada: Płazy
• Rząd: Płazy bezogonowe
• Rodzina: Rzekotkowate
• Gatunek: Osteopilus marianae

Występowanie

Osteopilus marianae jest płazem endemicznym dla środkowej części Jamajki.

Siedlisko 

Zamieszkuje pierwotne równikowe lasy sosnowe i liściaste, wśród roślin z rodziny bromeliowatych(bromelidy), między 120, a 880 m n.p.m.

Ogólny opis

Osteopilus są przedstawicielami rzekotkowatych. Ciało barwy od brązowej po oliwkową z szarym, zielonym lub brązowym unikalnym wzorem. Kończyny wydłużone, z palcami zakończonymi zaokrąglonymi przylgami. Płona pławna w zaniku lub nieobecna. Oczy oraz tympanum(bębenek) duże.

Osteopilus marianae osiąga ok. 4 cm długości ciała. Nie posiada worka krtaniowego. Nie jest znana dokładna charakterystyka gatunku.

Dymorfizm płciowy

Brak danych. U spokrewnionych gatunków samice zwykle osiągają większe rozmiary.

Populacja i zagrożenie

Gatunek klasyfikowany jako poważnie zagrożony wyginięciem. Osteopilus marianae zamieszkuje ograniczony i rozdrobniony obszar, który zagrożony jest wylesieniem, głównie za sprawą rozwoju osadnictwa, rolnictwa, turystyki i pozyskiwania drewna. Zamieszkuje jedynie tereny pierwotnego lasu i nie toleruje terenów zmienionych przez człowieka. Gatunek wydaje się mniej liczny od występującego na tych samych terenach spokrewnionego gatunku Osteopilus wilderi. Trend populacji oszacowany jest na malejący. Osteopilus marianae występuje na kilku obszarach przyrody chronionej, lecz nie jest to dostateczna forma ochrony gatunku.

Pożywienie 

Drobne bezkręgowce.

Zachowanie

Osteopilus marianae jest płazem ściśle związanym z bromelidami(skupiska roślin z rodziny bromeliowatych), także cały ich cykl życiowy jest ograniczany do nich. Niegdyś sądzono iż z uwagi na brak worków krtaniowych, Osteopilus marianae nie komunikuje się przy pomocy dźwięków, jednak w rzeczywistości może wydawać z siebie wibrujące odgłosy.

Rozród

Brak danych. Jaja składane są w zgromadzonej wodzie w rozetkach liści, gdzie kijanki się także rozwijają. Dalsze dane na temat rozrodu gatunku są nieznane.

Długość życia 

Brak danych.

Naturalni wrogowie

Brak danych.

Podgatunki

Nie wyróżnia się.

Znaczenie dla człowieka

Gatunek nie posiada szczególnego znaczenia dla człowieka.

Systematyka i pokrewieństwo

Osteopilus to rodzaj rzekotek zamieszkujących Wielkie Antyle i Bahamy do których zaliczanych jest 8 gatunków min. rzekotka kubańska(Osteopilus septentrionalis), Osteopilus dominicensis i Osteopilus brunneus. Rodzaj Osteopilus klasyfikowany jest także do podrodziny Lophyohylinae która obejmuje 12 rodzajów min. Dryaderces, Phyllodytes czy Phytotriades. 

Sama rodzina rzekotkowatych to duża grupa płazów zamieszkująca wszystkie kontynenty(poza Antarktydą). Przodkowie tych żab liczą sobie 70 mln lat(najstarszy okaz rzekotki nazwany katalogowo "aff. Hylidae indet" z terenów Wyoming).           

Bibliografia:
-http://eol.org/pages/331010/overview
-http://www.iucnredlist.org/details/55809/0
-https://en.wikipedia.org/wiki/Osteopilus
-http://fossilworks.org/bridge.pl?a=collectionSearch&taxon_no=37469&max_interval=Cretaceous&country=United%20States&state=Wyoming&is_real_user=1&basic=yes&type=view&match_subgenera=1

Kaczuga birmańska - ponownie okryty batagur

• Królestwo: Zwierzęta
• Podtyp: Kręgowce
• Gromada: Gady
• Rząd: Żółwie
• Rodzina: Batagurowate(Geoemydidae)
• Gatunek: Kaczuga birmańska(Batagur trivittata)

Występowanie

Tereny Mjanmu w systemach rzecznych Saluin, Irawadi oraz ich dopływów(obecnie głownie ograniczony do kilku siedlisk). Przypuszczalnie może występować także na terenie prowincji Junnan(Chiny).

Siedlisko

Zasiedla duże i głębokie rzeki i jeziora z piaszczystą plażą.

Ogólny opis

Batagurowate(Geoemydidae)  to rodzina żółwi skrytoszyjnych. Karapaks płaski lub wypukły, plastron zwykle duży. Palce objęte błoną pławną. Część nosowa wydłużona z dużymi, okrągłymi nozdrzami. Oczy duże, osadzone na bokach głowy.

Kaczuga birmańska jest dużym żółwiem, osiągającym ok. 60 cm długości karapaksu. Karapaks ma kształt eliptyczny, koloru od brązowego do oliwkowego. Reszta ciała koloru szarego. Głowa wąska, wydłużona, podobna kształtem do batagura baska, czasem o lekko żółtawym kolorze. Plastron koloru od żółtego do pomarańczowego, czasami pokryty ciemnymi plamami.

Dymorfizm płciowy

Samce posiadają trzy, zwykle słabo widoczne, podłużne pasy na karapaksie, oraz jeden dobrze widoczny(czarny) pas, ciągnący się od nasady nosa po kraniec głowy(dobrze widoczny zwłaszcza w okresie godowym).

Populacja i zagrożenia

Kaczuga birmańska jest jednym z najbardziej zagrożonych gatunków żółwi. Do roku 2001 był on uznawany za gatunek przypuszczalnie wymarły, aż do momentu kiedy badacze znaleźli skorupę po niedawno zabitym żółwiu nad rzeką Dokhtawady. Niedługo później kilka żywych osobników zostało odkrytych na rynkach na terenie Chin i w zbiornikach wodnych na terenie Mandalaju(Mjanma). Dzięki odnalezionym kaczugą utworzono chronioną kolonie. W 2007 roku stworzono program mający na celu hodowle kaczugów w niewoli, zbieranie jaja z naturalnego siedliska i inkubowanie ich w niewoli wraz z wypuszczaniem ich później na wolność(wokół rezerwatu w Htamanthi). Dzięki wsparciu rządu  Myanmaru program odniósł spory sukces, a liczebność gatunku nieco wzrosła. W 2011 roku utworzono nową kolonie w miejscowości Linpha, na wypadek katastroficznych wydarzeń(żyje tam ok. 300 osobników). W 2015 roku odbyło się wielkie wydarzenie wypuszczenia 60 żółwi do naturalnego środowiska, wpierane przez lokalną ludność, a także w niedługim ostępie czasu wypuszczono kolejne 100 żółwi. Przed rozpoczęciem programu znano jedynie jedną niewielką, dziką populację(ok. 10 dorosłych samic) z odległych terenów rzeki Upper Chindwin.

Głównym zagrożeniem dla kaczugi były polowania. Jej mięso i jaja były uważane za ważne źródło żywności. Przypadkowe utonięcia w sieci oraz niszczenie siedliska(budowa tam, kopalnictwo) także bardzo odbiło się na populacji żółwia, która z uwagi na niską przeżywalność młodych osobników i bardzo wolny rozwój, nie regenerowała się.

Obecnie kaczuga birmańska uważana jest za gatunek poważnie zagrożony.

Pożywienie

Brak informacji. Przypuszczalnie podobnie jak inne gatunki batagurów jest gatunkiem głównie roślinożernym, żywiącym się opadłymi do wody owocami i częściami roślin, roślinnością wodną i pędami. Mogą urozmaicać dietę w upolowane ryby, mięczaki, skorupiaki i padlinę.

Zachowanie

Kaczuga birmańska jest gatunkiem żółwia o wodnym trybie życia, wychodzącym na ląd głównie w celach wygrzania się. Używa zwykle do tego celu wynurzonych kłód, kamieni lub podpływa na brzeg. Jest gatunkiem o samotnym trybie życia, zwykle nie tolerującym innego żółwia w pobliżu(wyjątkiem jest okres rozrodczy), nie ma jednak wyznaczonych terytorium, zwykle wędrując w poszukiwaniu pożywienia. Aktywny jest prawdopodobnie całodobowo, jednak większość dnia spędza na wygrzewaniu. Nie jest jednoznacznie określone jak bataury odnajdują pożywienie, na pewno służy im do tego dobry wzrok i węch, choć przypuszczalnie wyczuwają także wibrację w wodzie(spowodowanymi przykładowo spadającym owocem do wody).

Rozród

Słabo poznany. Samice zakładają gniazda i składają jaja na przełomie grudnia i stycznia. W wykopanym zagłębieniu samica składa ok. 25 jaj. Okres inkubacji-brak danych(u innych gatunków przeciętnie 70-90 dni). W niewoli w ciągu 7 lat młode osobniki osiągają wielkość 25 cm długości(karapaksu).

Długość życia

Brak danych. Przypuszcza się że batagury żyją od 40 do 80 lat.

Naturalni wrogowie

Dla młodych osobników duże ryby, ptactwo wodne i warany. Dorosłe osobniki przypuszczalnie nie padają ofiarą drapieżników(poza człowiekiem).

Podgatunki 

Nie wymienia się.

Znaczenie dla człowieka

Niegdyś obiekt polowań dla smacznego mięsa i jaj. Obecnie objęty całkowitą ochronną, natomiast lokalna ludność podlega edukacji, która ma na celu uświadamiać potrzebę chronienia gatunku, dlatego obecnie sporadycznie notuje się polowania na kaczugę.

Gatunek trzymany min. w Ogrodzie Zoologicznym Yadanabon(Mandalaj, Mjanma) i Lawkananda Park w Paganie(ośrodek ratowania żółwi), głównie w celach programu zachowawczego.

Systematyka, ewolucja i pokrewieństwo

Pierwotnie takson Geoemydidae(Bataguridae, batagurowate) wliczano jako podrodzina rodziny żółwi błotnych(Emydidae), z uwagi na duże podobieństwo morfologiczne, choć w latach osiemdziesiątych podwyższono jego status do rangi rodziny. Batagurowate są rodziną o dużej liczbie gatunków, dlatego ich systematyczny podział nie jest ściśle określony. Wiele gatunków krzyżuje się ze sobą, tworząc hybrydy, co także utrudnia identyfikacje gatunku. Obecnie przyjmuje się iż rodzina Geoemydidae rozgałęzia się na 2 podrodziny Geoemydinae i Rhinoclemmydinae i 19 rodzai.

Skamieniałości i ewolucja Geoemydidae  nie jest także blisko poznana. Najstarsze skamieniałości batagurowatych sięgają eocenu(50 mln lat temu). Ze skamieniałości znany jest Mauremys gaudryi występujący na terenie Europy(Francja, Austria) 8-2,5 mln lat temu, Ptychogaster cayluxensis także z terenów europejskich, lecz liczący ok. 40-20 mln lat, czy Mauremys thanhinensis z Tajlandii, liczący sobie 37-33 mln lat.

Obecnie najczęściej kaczuga birmańska jest klasyfikowana do rodzaju Batagur wraz z Batagur affinis, Batagur baska, Batagur borneoensis, Batagur dhongoka i Batagur kachuga. Niegdyś i sporadycznie obecnie jest klasyfikowana do rodzaju Kachuga, który została zlikwidowany, a członkowie podzieleni między inne rodzaje. 

Bibliografia:
-http://www.turtlesurvival.org/component/taxonomy/term/summary/40/7#.WYSFFoTyjcs
-http://www.asianturtlenetwork.org/field_guide/kachuga_trivittata.htm
-http://www.iucnredlist.org/details/10952/0
-https://en.wikipedia.org/wiki/Geoemydidae
-https://www.sciencedaily.com/releases/2015/04/150410165158.htm
-http://fossilworks.org/bridge.pl?a=taxonInfo&taxon_no=276087

Miodówka czerwona - nektarożerca z Nowej Gwinei

• Królestwo: Zwierzęta
• Podtyp: Kręgowce
• Gromada: Ptaki
• Rząd: Wróblowe
• Rodzina: Miodojady
• Gatunek: Miodówka czerwona(Myzomela cruentata)

Występowanie

Zasiedla północne rejony wyspy Nowa Gwinea od północnych rejonów północnych prowincji Sorong i Manokwari, zachodnią prowincję Fak-Fak, aż po prowincję Milne Bay. Zasiedla także wyspy Yapen, Nowa Brytania i Duke of York Islands. Niektóre raporty mówią także iż może zasiedlać wyspy New Hanover Island i Nową Irlandię.

Siedlisko

Pierwotne lasy deszczowe, wysokie lasy wtórne oraz ich krawędzie. Sporadycznie odnotowywany także na eukaliptusowych sawannach, ogrodach i plantacjach. Preferuje tereny górzyste od 750 do 1600 m n.p.m., choć spotykany także poza tymi granicznymi wysokościami. 

Ogólny opis

Miodojady to nieduże, nektarożerne ptaki o długim, smukłym i lekko zakrzywionym w dół dziobie. Język długi, zakończony szczoteczką, służącą do zbierania nektaru. Ogon krótki. W przeciwieństwie do większości miodojadów niektórzy przedstawiciele rodzaju Myzomela posiadają bardziej barwne upierzenie, oraz wyraźny dymorfizm płciowy.

Miodówka czerwona mierzy 11-13 cm długości ciała i waży średnio 8 gram. Samiec posiada szkarłatne upierzenie ciała, z ciemniejszymi piórami na skrzydłach, ogonie i spodniej części ciała, choć ciemniejsze upierzenie może występować także na głowie, karku lub innych częściach ciała. Pokrywy podogonowe i podskrzydłowe koloru brązowego lub szarego. Samica koloru brązowego lub oliwkowobrązowego, jaśniejsza w okolicach brzucha i kupra oraz z rozproszonymi, czerwonymi odbarwieniami, zwłaszcza w okolicach czoła i ogona. Młodociane samce podobne do samic. Dziób i nogi miodówki koloru ciemnoszarego, tęczówka oczu brązowa.

Dymorfizm płciowy

Wyraźny. Różnica w upierzeniu(patrz wyżej). Samice osiągają także nieznacznie mniejszy rozmiar.

Populacja i zagrożenia

Gatunek notowany jako niższego ryzyka na wyginięcie. Populacja ptaka nie została oszacowana. Uważany globalnie za ptaka rzadkiego, umiarkowanie częstego i lokalnie pospolitego(w niektórych rejonach szacowane zagęszczenie to co najmniej 100 par/km²). Nie są podejmowane żadne programy ochronne w stosunku do tego gatunku.

Pożywienie

Głównie nektar kwiatowy i małe stawonogi. Odżywia się głównie na wysokich drzewach, kwiatami z drzew z rodzaju Albizia, czy Poikilospermum. Owady wyłapywane są z lotu lub wyszukiwane w mchach porastających drzewa.

Zachowanie

Ekologia gatunku słabo poznana. Przypuszczalnie jak spokrewnione gatunki, żyje samotnie lub w parach. Jest ptakiem o dziennym trybie życia, żyjącym głównie wśród koron drzew. Rzadko wydaje z siebie dźwięki, a są to zwykle piskliwe kliknięcia. Uważany za gatunek osiadły, lokalnie wędrowny lub koczowniczy.

Rozród 

Poza okresem rozrodczym który przypada na luty-kwiecień, nic nie wiadomo o zachowaniach rozrodczych tego gatunku. Spokrewnione gatunki budują otwarte, kubkowe gniazdo z materii roślinnej i pajęczyn w którym składają 2-3 jajka. Nie ma wiarygodnych informacji o tym jak przebiega inkubacja i wychowywanie piskląt przez miodówki. Jednoznacznie nie wiadomo czy młodymi opiekuje się samica, czy oboje rodziców.

Długość życia

Brak danych.

Naturalni wrogowie

Przypuszczalnie głównie ptaki drapieżne.

Podgatunki

Wyróżnia się 2 podgatunki miodówki czerwonej:

• Myzomela cruentata cruentata - zamieszkujący główną wyspę Nową Gwinee i wyspę Yapen.
• Myzomela cruentata coccinea - zamieszkujący wyspy Archipelagu Bismarckiego.

Znaczenie dla człowieka

Nie posiada szczególnego znaczenia dla człowieka. Z uwagi na to iż żywi się nektarem, zapyla kwiaty i jest zwierzęciem pożytecznym.

Systematyka i pokrewieństwo

Obecnie rodzaj Myzomela liczy 37 gatunków, zwanych miodówkami, zamieszkującymi głównie lasy deszczowe Indonezji, Papui-Nowej Gwinei, Australii i wysp Oceanu Spokojnego. Wiele taksonów gatunkowych zostało wyodrębnionych z podgatunków, a nad wieloma trwają badania, także liczba przedstawicieli może być zmienna. Wśród przedstawicieli Myzomela można wymienić miodówkę okopconą(Myzomela tristrami), miodówkę oliwkową(Myzomela pulchella) i miodówkę nowokaledońską(Myzomela caledonica).

Ekologia gatunków Myzomela jest słabo poznana. Wiele gatunków żyje wśród koron drzew, gdzie trudno przeprowadzić obserwację. Większość przedstawicieli jest notowana przez IUCN jako niższego ryzyka na wyginięcie, trzy gatunki jako bliskie zagrożenia, miodówka karmazynowa(Myzomela chermesina) klasyfikowana jest jako narażona na wyginięcie, natomiast informację o miodówce mszystej(Myzomela albigula) nie są wystarczające, aby ocenić stopień zagrożenia("DD").            

Bibliografia:

-http://pngbirds.myspecies.info/content/myzomela-cruentata
-http://www.hbw.com/species/red-myzomela-myzomela-cruentata
-https://en.wikipedia.org/wiki/Myzomela
-http://datazone.birdlife.org/quicksearch?qs=Myzomela+

Pięciozębik leśny - królik żywa skamielina

• Królestwo: Zwierzęta
• Podtyp: Kręgowce
• Gromada: Ssaki
• Rząd: Zajęczaki
• Rodzina: Zającowate
• Gatunek: Pięciozębik leśny(Pentalagus furnessi)

Występowanie

Gatunek endemiczny dla wysp Amami-Oshima i Tokunoshima(Japonia). Jednakże mniej niż połowa powierzchni wysp stanowią odpowiednie siedliska dla pięciozębika(Amami-Oshima- ok. 300 km² i Tokunoshima-33 km²). Zakres występowania maleje.

Siedlisko

Obecnie zasiedla gęsto obrośnięte nadbrzeżne lasy sagowcowe, górskie lasy dębowe, lasy wiecznie-zielone, oraz obszary po wycince lasów(zręby), porośnięte gęsto trawami. Pierwotnie pięciozębnik zasiedlał pierwotne gęste lasy, lecz obecnie zamieszkuje także lasy wtórne(10-40 letnie). Nie występuje na terenach uprawnych i mieszkalnych. Wysokość na jakiej występuje zajęczak mieści się w zakresie 650-700 m n.p.m.

Ogólny opis

Zającowate to rodzina ssaków, zwykle o krępej budowie ciała, wydłużonych kończynach tylnych i długich uszach. Ogon zającowatych jest krótki, pokryty długim, puszystym futrem. Morfologicznie zającowate przypominają gryzonie, jednak wyróżniają się one przede wszystkim budową uzębienia. Gryzonie posiadają parę siekaczy w szczęce, pokrytą jednostronnie szkliwem, natomiast zajęczaki posiadają dwie pary siekaczy, pokrytych obustronnie szkliwem.

Pięciozębik leśny posiada nieco odmienną budowę morfologiczną, niż większość królików i zajęcy, przypominając połączenie szczekuszki i królika. Osiąga średnio 45 cm długości ciała, przy wadzę ok. 2-3 kg. Ciało jest masywnej i krępej budowy z krótkimi(porównując do innych zającowatych) kończynami, zakończonymi długimi i zakrzywionymi pazurami(osiągające ok. 2 cm długości). Oczy jak i bardziej zaokrąglone uszy pięciozębika również są o wiele mniejsze niż u większości przedstawicieli swojej rodziny, natomiast głowa jest bardziej wydłużona. Ciało królika pokryte jest gęstym, wełnistym futrem w kolorze od czarnego po brunatno-brązowy.

W przeciwieństwie do większości zającowatych pieciozębik może mieć zmienną ilość zębów od 26 do 28. Trzeci trzonowiec w szczęce jest czasami nieobecny, dlatego królik jest określany mianem pięciozębika.

Dymorfizm płciowy 

Nieznaczny. Samice osiągają nieco większy rozmiar.

Populacja i zagrożenia

Pięciozębik leśny jest gatunkiem poważnie zagrożonym wyginięciem. Obecnie populację zamieszkującą wyspę Amami-Oshima szacuje się na około 5 tysięcy osobników, natomiast   Tokunoshima na nie większą niż 500 osobników z dość dużą tendencją spadkową. Jednym z poważnych zagrożeń jest utrata siedliska. Od 1980 roku ok. 70-90% powierzchni pierwotnych lasów na wyspach zostało wyciętych, a obecnie jedynie mniej niż 1 % powierzchni lasów jest chroniona przed działaniami rozwojowymi człowieka. Obecnie tereny leśne na terenie wysp to głównie lasy wtórne, które są także zamieszkiwane przez króliki(jednak w nich są bardziej narażone na ataki drapieżników). Budowa kurortów, dróg, ośrodków sportowych i wypoczynkowych(np. pól golfowych) na terenie lasów także źle wpływają na populację zajęczaka, gdyż pozwalają na lepsze rozpowszechnienie się drapieżników. Innym bardzo poważnym zagrożeniem są także drapieżne gatunki obce min. psy, koty oraz mangusty. Wydaje się iż wprowadzona w 1979 roku mangusta mała(Herpestes javanicus) na tereny Amami-Oshima znacznie spustoszyła liczebność rodzimych gatunków w tym pięciozębika leśnego. Niegdyś także palowano na pięciozębika, lecz odkąd w 1921 roku uznano go za japoński pomnik przyrody(Japanese National Monument), definitywnie zakazano chwytania i zabijania królika. Gatunek występuje także na niektórych rezerwatach krajowych min. na terenie Amami Gunto Quasi-National Park. W 2005 roku wszedł w życie program ministerstwa środowiska, któego celem jest wyeliminowanie inwazyjnego gatunku mangusty. Planuje się także wprowadzić inny program eliminujący ze środowiska zdziczałe psy i koty. Zaprzestanie budowy dróg, ośrodków rekreacyjnych i sportowych na terenach leśnych zamieszkałych przez króliki byłoby także dobrym programem ochronnym gatunku, niestety ponad 90% terenów leśnych zamieszkałych przez pięciozębika to własność prywatna, lub lokalna.

Pożywienie

Trawy, rośliny zielne, kiełki, młode pędy, kora i orzechy. Zaobserwowano iż pięciozębik leśny żywi się ok. 30 gatunkami roślin min. paprociami z rodzaju Dicranopteris, trawami z rodzaju Miscanthus, bambusem,  czy żołędziami drzew Castanopsis sieboldii, czy Lithocarpus. W okresie letnim główny procent diety to trawy, natomiast zimowym żołędzie. Pięciozębik leśny jest koprofagiem(zjada własne odchody). Czasem wydala specjalny rodzaj kału(cekotrof), bogaty w składniki odżywcze i zwykle zjadany.

Zachowanie

Pięciozębik leśny jest gatunkiem o nocnym trybie życia, dzień spędzającym w ukryciu w norze, jaskiniach i szczelinach. Żyją zwykle samotnie, lub w niewielkich grupkach poligynandrialnych(kilka samic i samców). Nory z komorą gniazdową i przypuszczalnie z siecią chodników, są zamieszkiwane zwykle tylko przez jednego królika(poza okresem odchowu młodych). Wejście do niej jest najczęściej zamykane ziemią, lub roślinnością w czasie przebywania w niej królika. Przeciętne obszar egzystencji zajęczaka wynosi przeciętnie 1 ha. Tereny samców często pokrywają się z terenami zamieszkałymi przez inne samce i samice, natomiast obszary samic nie pokrywają się z terenami innych samic. Nie są to jednak zwierzęta terytorialne, choć mogą nie akceptować innych osobników w swoim pobliżu. Pęciozębiki porozumiewają się za pomocą sygnałów dźwiękowych wydobywanych(odgłosów podobnych do szczekuszek), lub wytwarzanych przez stuknięcia kończynami tylnymi w podłoże(te drugie zwykle wyraża niezadowolenie). Ważną role komunikacyjną odkrywają także bodźce wzrokowe, chemiczne i dotykowe. Pięciozębik leśny prowadzi raczej skryty tryb życia, żerując wśród gęstej roślinności. Pięciozębiki obserwowano także podczas pływania.

Rozród

Pięciozębik leśny może rozmnażać się w grupach poligynandrialnych, przy czym wiadomo iż samice odbywają gody z wieloma samcami(nie wiadomo czy samce odbywaj gody z więcej niż jedną samicą). Pięciozębik posiada dwa sezony rozrodcze w roku, od  marca do maja i od września do grudnia. Przypuszczalnie króliki mają oddzielne nory dla odchowu młodych. Samica zwykle wykopuje norę na tydzień przed porodem. Komora gniazdowa wypełniana jest liśćmi i kawałkami suchej roślinności. Długość ciąży dla gatunku nie jest dokładnie poznany, choć przypuszcza się że trwa ok. 39 dni(podobnie jak u króliczaka wulkanicznego, innego prymitywnego zajęczaka). Samica rodzi młode w norze, zwykle jedynaka, choć miot może liczyć 3 sztuki. Noworodki rodzą się nagie, z zamkniętymi oczyma, ważą ok. 100 gram i mierzą 15 cm długości. Oczy królików otwierają się w przeciągu 4-10 dni, a już po 2 dniach od urodzenia pojawiają się pierwsze włoski, ząbki i pazurki. Młode karmione są krótko, raz na 24 godziny, po czym zamyka wejście nory ziemią i runem. W wieku ok. 3 miesięcy młode opuszczają norę, choć nadal ukrywają się w niej w ciągu dnia. Krótkim wezwaniem głosowym, samica wzywa młode do nory. W wieku ok. 4 miesięcy króliki są zwykle odpędzane przez samice. Wiek dojrzałości płciowej nie jest poznany.

Długość życia

Brak danych. Średnia długość życia zającowatych wynosi 12 lat.

Naturalni wrogowie

Naturalnie dorosły pięciozębik leśny nie posiadał naturalnych wrogów. Obecnie poważnym zagrożeniem są zdziczałe koty, psy oraz introdukowone mangusty małe(Herpestes javanicus).

Znaczenie dla człowieka

Niegdyś obiekt polowań dla mięsa i rzekomych wartości leczniczych organów. Obecnie obowiązuje całkowity zakaz zabijania i chwytania pięciozębików. Znana jest także udana próba przetrzymywania i rozmnożenia królika w niewoli w Kagoshima Hirakawa Zoo.

Podgatunki 

Nie wyróżnia się.

Systematyka, ewolucja i pokrewieństwo

Obecnie pięciozębik leśny jest klasyfikowany do monotypowego rodzaju Pentalagus. Gatunek odznacza się dość prymitywnymi cechami zajęczaków, podobnie jak króliczak wulkaniczny(Romerolagus diazi), czy skaliczki(Pronolagus). Jednak najnowsze badania sugerują iż najbliższego krewnego pięciozębika można szukać w zajęczaku buszmeńskim(Bunolagus monticularis) i króliczaku wulkanicznym(Romerolagus diazi).

W oparciu o skamieniałości przyjmuje się że pięciozębik leśny był pospolitym gatunkiem w rejonach Japonii jeszcze 30-18 tysięcy lat temu, podczas ostatniej epoki lodowcowej i mógł tak jeszcze żyć w czasach historycznych. Pięciozębik oddzielił się od pozostałych przedstawicieli Leporidae przypuszczalnie 10-20 mln lat temu.

Najwcześniejsze zającowate należą do rodzajów Palaeolaginae(40 mln lat temu), Lushilagus(48 mln lat temu), Gobiolagus(48 mln lat temu), Dituberolagus(48 mln lat temu) i Desmatolagus(46 mln lat temu) z wczesnego eocenu, znajdowane na terenach Azji Wschodniej i Ameryki Północnej.


Bibliografia:
-http://www.iucnredlist.org/details/16559/0
-http://www.arkive.org/amami-rabbit/pentalagus-furnessi/image-G107803.html
-http://www.edgeofexistence.org/mammals/species_info.php?id=44
-http://animaldiversity.org/accounts/Pentalagus_furnessi/
-https://en.wikipedia.org/wiki/Amami_rabbit#cite_note-4
-http://wildpro.twycrosszoo.org/S/0MLagomorph/Leporidae/Pentalagus/Pentalagus_furnessi.htm
-http://www.science.smith.edu/msi/pdf/i1545-1410-782-1-1.pdf
-https://it.wikipedia.org/wiki/Pentalagus_furnessi
-http://fossilworks.org/bridge.pl?a=taxonInfo&taxon_no=42163

Cuphea quaternata - gatunek kufei

• Królestwo: Rośliny 
• Podkrólestwo: Rośliny naczyniowe 
• Klasa: Okrytonasienne 
• Rząd: Mirtowce
• Rodzina: Krwawnicowate
• Gatunek: Cuphea quaternata

Wiarygodne dane:

• Znana lokalizacja występowania Cuphea quaternata to podnóże wulkanu Volcán de Tequila na terenie Meksyku. Na owym terenie rozciąga się górski las mglisty.
• Kufee są to zwykle drewniejące u nasady byliny, lub niskie krzewy(max. do 2 metrów wysokości). Liście zwykle pierzaste, ułożone pojedynczo i naprzeciwlegle. Kwiaty wyrastają w kątach liści. Kielich 6-działowy, tworzący długą, barwną rurkę. Płatki w liczbie 6, różnej wielkości. Pręciki w liczbie 6. Słupek pojedynczy. Owoc w postaci torebki, posiadającej pojedyncze, duże nasiona. Nie znaleziono opisu Cuphea quaternata.
• Według IUCN Red List of Threatened Plants z 1997 roku Cuphea quaternata został zakwalifikowany w randze niskiego ryzyka na wyginięcie.

Systematyka i pokrewieństwo

Cuphea to rodzaj terofitów, bylin i niskich krzewów, obejmujący ok. 260 gatunków, występujących w umiarkowanych i tropikalnych rejonach Ameryki. Preferują rejony wilgotne, często o skalistym podłożu.

Kufee można także spotkać w uprawie. Do najpopularniejszych gatunków należy kufea hyzopolistna(Cuphea hyssopifolia) i kufea ognista(Cuphea ignea). Uprawiana w polskim klimacie jako jednoroczna roślina gruntowa, lub wieloletnia doniczkowa(mało popularna). Z nasion kufei produkuje się także olej(Cuphea oil) o podobnym zastosowaniu do oleju palmowego, czy kokosowego, lecz znacznie mniej popularny.


Bibliografia:
-https://pl.wikipedia.org/wiki/Kufea
-https://en.wikipedia.org/wiki/Cuphea
-https://books.google.pl/books?id=XIL9adYYeSIC&pg=PA387&lpg=PA387&dq=Cuphea+quaternata&source=bl&ots=2amnYTTybL&sig=bGq5auYYzb2v9OpRpIB0vqn1Nys&hl=pl&sa=X&ved=0ahUKEwiXi9fBkNnUAhWCJJoKHa3EC7EQ6AEIOzAD#v=onepage&q=Cuphea%20quaternata&f=false
-http://www.florini.pl/blog/kufea-cuphea-lepnota-malo-znana-roslina-rabatowo-balkonowa/

Littoraria flammea - czyżby wymarły jedynie w klasyfikacji

• Królestwo: Zwierzęta
• Typ: Mięczaki
• Gromada: Ślimaki
• bez rangi: Littorinimorpha
• Rodzina: Littorinidae
• Gatunek: Littoraria flammea

Występowanie

Miejsce znalezienia okazów muzealnych zwykle określane jest jako "Chiny", a jedynie jeden okaz posiadał bardziej precyzyjnie określone miejsce odnalezienia "Szanghaj". W 2014 roku odkryto kilka żywych osobników na terenie północnego Szanghaju, oraz przy ujściu rzeki Jangcy(Szanghaj).

Siedlisko

Okryte w 2014 ślimaki zamieszkiwały słone mokradła pokryte sodówką Suaeda salsa(przypuszczalnie ściśle związany z owym gatunkiem), choć teren pokryty był także inwazyjnym gatunkiem spartyny Spartina alterniflora. Ślimaki odnajdywane były jedynie wśród łodyg sodówki.

Ogólny opis

Stosunkowo wąska, wysoka i spiralna muszla Littoraria flammea osiąga rozmiar do 2 cm długości. Szczyt muszli spiczasty. Otwór muszli owalny, w którym znajduje się do czterech brązowych pasów. Każdy zwój muszli lekko zaokrąglony, pokryty nieznacznie wypukłymi wręgami. Muszla koloru jasnożółtego, kremowego, pokryta brązowymi, skośnie skierowanymi pasami(9-10 szt.), ciągnącymi się wzdłuż całej skorupy.

Gatunek podobny do pokrewnego Littoraria melanostoma. Jednak muszla Littoraria melanostoma osiąga większe rozmiary(3,1 cm długości). Zwoje muszli niemal płaskie, w otworze muszli brak wzoru, natomiast cała muszla pokryta brązowymi, drobnymi plamkami. W 2014 roku na terenie miasta Wenzhou(prowincja Zhejiang) odkryto przypuszczalnie nowy gatunek(Littoraria aff. melanostoma), który łączy cechy obu ślimaków.

Dymorfizm płciowy

Brak danych.

Pożywienie 

Przypuszczalnie skórka(epiderma) roślin namorzynowych. Możliwe iż przystosował się do żerowania na roślinach endemicznych, lub jedynie na jednym gatunku sodówce Suaeda salsa.

Zachowanie 

Littoraria flammea jest ślimakiem słonowodnym, żerującym na powierzchni łodyg sodówki Suaeda salsa(przypuszczalnie przystosował się do żerowania tylko na tej roślinie). Może przebywać na wynurzonej części roślin, jeżeli wilgotność zachowywana jest na wysokim poziomie.

Rozmnażanie

Brak danych. Littorinidae są rozdzielnopłciowe, jajorodne. Przechodzą rozwój złożony z larwą trochoforą żyjącą od 3 do 10 tygodni.

Długość życia

Brak danych.

Naturalni wrogowie

Brak danych.

Przyczyny wymarcia

Gatunek został opisany naukowo po raz pierwszy przez chilijsko-niemieckiego zoologa Rodolfo Amando Philippi w 1847 roku na podstawie muszli, którą badacz otrzymał od ich kolekcjonera Louis'a Largilliert'a. Przypuszczalnie w późniejszych okresach do kolekcjonerów i muzeów docierały docierały muszle Littoraria flammea, których liczba przekraczała 42 okazy, wszystkie zebrane na początku XIX wieku. Wszystkie okazy zostały zebrane z terenów Chin, lecz tylko przy jednym egzemplarzu odnotowano bardziej precyzyjną lokalizację Szanghaj. Brak dalszych dowodów potwierdzających istnienie gatunku, doprowadziło iż ślimak Littoraria flammea został uznany w 1996 roku przez IUCN jako wymarły. 

W sumie 12 żywych osobników Littoraria flammea zostało znalezionych 22 sierpnia 2014 roku w dwóch miejscach na terenie Szanghaju(północne mokradła, oraz ujście rzeki Jangcy), co potwierdziło iż gatunek nadal nie wymarł. Za główne zagrożenia dla przetrwania Littoraria flammea uznaje się niszczenie siedliska życia, głównie poprzez zanieczyszczenie wód(Szanghaj i okolice, jedne z najbardziej zniszczonych terenów), oraz ekspansje obcych gatunków roślin takich jak Spartina alterniflora, które konkurują z endemicznymi gatunkami trzcin, sitowi i sodówek. Przypuszczanie jedynie te gatunki są wstanie zapewnić odpowiednie siedlisko życia ślimakowi.

Systematyka i pokrewieństwo

Liczba przedstawicieli rodzaju Littoraria nie jest ściśle określona. W zależności od autora waha się ona w granicach 37-46 gatunków, lecz tylko jeden gatunek Littoraria flammea uznawany jest za wymarły. Trzeba również zauważyć iż wiele gatunków ślimaków, które mogą należeć do rodzaju Littoraria, nie zostało zbadanych, ani określonych jako gatunek. Sam Littoraria flammea nieraz był traktowany jako forma Littoraria melanostoma, lecz badania mitochondrialne, oraz odkrycie formy o pośredniej anatomii Littoraria aff. melanostoma(obecnie traktowany jako forma geograficzna Littoraria melanostoma).

Przedstawiciele rodzaju Littoraria zamieszkują tropikalne rejony zachodniego Indo-Pacyfiku i wschodniego Pacyfiku. Zasiedlają zwykle tereny namorzynowe i słone mokradła, żywiąc się epidermą roślinną, okrzemką, glonami, czy drobnymi epifitami.


Bibliografia:
-https://academic.oup.com/mollus/article/81/3/313/1086834/Rediscovery-of-one-of-the-very-few-unequivocally

Ozimek - latający gad z Krasiejowa

• Królestwo: Zwierzęta
• Podtyp: Kręgowce
• Gromada: Zauropsydy
• Rząd: Protorosauria
• Rodzina: Sharovipterygidae
• Gatunek: Ozimek volans

Występowanie

Szczątki ozimka zostały odnalezione w Polsce na terenie wsi Krasiejów(gmina Ozimek) i miasta Woźniki(Województwo śląskie).

Siedlisko

Tereny na których występował gad pokryte były lasami iglastymi(klimat podzwrotnikowy z sezonowością). Przez gminę Ozimek przepływały liczne, wolno płynące rzeki z tendencją do częstych wylewów.

Okres występowania 

Późny trias, karnik 230 mln lat temu.

Ogólny opis

Ozimek był gadem o dość specyficznej budowie ciała. Osiągał ok. 40 cm długości ciała(od głowy po nasadę ogona), natomiast ogon mógł osiągać rozmiar przekraczający długość reszty ciała(ponad 40 cm). Szyja wydłużona, osiągająca ok. 15 cm długości(podobnie jak korpus). Czaszka diapsydalna, szeroka i zwarta. Szczęka była przypuszczalnie wyposażona w liczne, małe i ostre zęby. Kończyny smukłe i wydłużone, przednie osiągające ok. 15 cm długości, natomiast tylne ok. 23 cm. Palce kończyn były także wydłużone. Badacze przypuszczają iż kończyny ozimka były połączone błoną lotną, pozwalającą zwierzęciu szybować. Podobnie budowa ciała zwierzęcia przypomina inny wczesnotriasowy gatunek Sharovipteryx mirabilis, który łudząco przypomina ozimka. Oba zwierzęta są zaliczane do wspólnej rodziny(Sharovipterygidae) mimo iż ich stopień pokrewieństwa nie został zbadany.

Dymorfizm płciowy

Brak danych.

Pożywienie  

Przypuszczalnie owady i nieduże kręgowce.

Zachowanie

Ozimek był gadem, którego ciało przystosowane było do lotu szybowcowego. Przypuszczalnie większość życia spędzał wśród koron drzew, przemieszczając się z drzewa na drzewo szybując. Jego długa szyja i uzębienie(przypuszczalnie posiadał liczne, drobne zęby) były przystosowane do wyłapywania owadów, przypuszczalnie chwytanych podczas lotu ślizgowego. 

Rozród

Brak danych.

Długość życia

Brak danych.

Naturalni wrogowie

Możliwe iż mógł padać ofiarą polonosuchusa.

Przyczyny wymarcia

Nie poznane. Gad mógł wymrzeć podczas tzw. wymierania karnikowego(Carnian Pluvial Event) ok. 230 mln lat temu, spowodowanego zmianami klimatycznymi(klimat stał się bardziej wilgotny).

Znaleziska

Kilka szczątków ozimka zostało znalezionych jedynie na terenie Krasiejowa(gmina Ozimek, Województwo opolskie). Pierwsze szczątki(kręgi grzbietowe) zostały odnalezione w 2001 roku i w przeciągu kilku lat odnajdywano pojedyncze kości kręgów i kończyn. Pierwotnie jednak sadzono iż należą do jakiegoś gatunku pterozaura, lub długoszyjego tanystrofa. W latach 2010-2013 skompletowano niemal cały szkielet ozimka, co potwierdziło iż badacze mają do czynienia z nowym, bardzo charakterystycznym gatunkiem. Opis nowego gatunku Ozimek volans został ukończony w 2015 roku, oraz oficjalnie opublikowany w 2016. W 2013 roku pojedynczy kręg szyjny ozimka został odnaleziony na terenie wykopalisk w Woźnikach.

Systematyka, ewolucja i pokrewieństwo

Oziemek zaliczany jest do rzędu Protorosauria, archozauromorfów występujących na terenach Azji, Europy i Ameryki Północnej w okresach permu i triasu. Przedstawiciele rzędu charakteryzowali się wydłużoną budową kręgów szyjnych(długą szyją), oraz czaszką, która przypominała budową współczesne gatunki jaszczurek. Do rzędu można obecnie zaliczyć kilka rodzin Protorosauridae, Drepanosauridae, Tanystropheidae, czy Sharovipterygidae, choć całkowita liczba taksonów jest zmienna. Niegdyś Protorosauria były uznawane za lepidozaury(Lepidosauria), które obejmują także współcześnie żyjące łuskonośne i sfenodonty(hatterie), nieraz także uznane za bliskie pokrewieństwa z płetwojaszczurami(Sauropterygia), lecz niedawna analiza kladystyczna uznała  Protorosauria za archozauromorfy. Mimo to stopień pokrewieństwa między poszczególnymi grupami Protorosauria nie jest dokładnie poznany.

Rodzina Sharovipterygidae obejmuje obecnie dwa gatunki Sharovipteryx mirabilis i Ozimek volans. Przypuszcza się iż oba zdolne do lotu szybowcowego.

Ciekawostki

• Gatunek został oficjalnie opisany przez dwóch polskich paleontologów Jerzego Dzika i Tomasza Suleja.
• Kości ozimka posiadały cienkie ściany i duże jamy szpikowe(podobnie jak u pterozaurów), co jest przypuszczalnie przystosowaniem do szybowania(zmniejszony ciężar).
• Ozimek jest największym znanym szybującym zwierzęciem triasu.
• Innymi prehistorycznymi gadami zdolnymi do szybowania były między innymi, Coelurosauravus znany z permskich pokładów(ok. 260 mln lat) osiągający 40 cm długości i będąc najstarszym szybownikiem, oraz kühneozaur(Kuehneosaurus) występujący w triasie(ok. 215 mln lat), osiągający 70 cm długości.
• Nazwa rodzajowa Ozimek odnosi się do gminy Ozimek w województwie opolskim, natomiast epitet gatunkowy volans z łaciny oznacza "latający". 
• Na terenie wykopalisk w Krasiejowie, poza ozimkiem, odnaleziono kilka nowych taksonów min. silezaura(Silesaurus opolensis), opancerzonego archozaura Stagonolepis olenkae, czy drapieżnego rauizucha Polonosuchus silesiacus, także szczątki należące do płazów labiryntodontów Metoposaurus i Cyclotosaurus, oraz podobnych do gawiali fitozaurów Paleorhinus. 
• Jerzy Dzik i Tomasz Sulej(wraz z Grzegorzem Niedźwiedzkim) znani są także z opisania innego gatunku prehistorycznego zwierzęcia, drapieżnego archozaura odnalezionego na terenie Polski, nazwanego nietuzinkowo Smok wawelski.

Bibliografia:

-http://www.national-geographic.pl/aktualnosci/to-przelomowe-odkrycie-najwiekszy-latajacy-gad-odnaleziony-na-terenie-polski

-https://en.wikipedia.org/wiki/Ozimek_volans

-https://pl.wikipedia.org/wiki/Ozimek_(rodzaj)

-http://www.eartharchives.org/articles/unusual-reptile-glided-over-poland-230-million-years-ago/
-http://scienceinpoland.pap.pl/en/news/news,412259,remains-of-a-gliding-reptile-from-the-triassic-found-in-krasiejow.html
-https://pl.wikipedia.org/wiki/Prolacertiformes