Epicrionops lativittatus - mało poznana rodzina

• Królestwo: Zwierzęta
• Podtyp: Kręgowce
• Gromada: Płazy
• Rząd: Płazy beznogie
• Rodzina: Rhinatrematidae
• Gatunek: Epicrionops lativittatus

Występowanie

Epicrionops lativittatus znany głównie z okazów kolekcjonerskich odnajdywanych na terenie północnej Prowincji Cotopaxi i wschodniej Prowincji Cañar(Ekwador). Lokalizacja jednego okazu została podana jako "Wschodnie Peru", lecz bez dokładnego miejsca odnalezienia gatunku(możliwość błędnego tłumaczenia nazwy Ekwador przez badaczy).

Siedlisko

Przypuszczalnie jak inni przedstawiciele rodzaju Epicrionops żyje w wilgotnym runie tropikalnych lasów w pobliżu strumieni. Larwy dorastają w strumieniach.

Ogólny opis

Przedstawiciele rodzaju Epicrionops to nieduże, beznogie płazy o robakowatym kształcie ciała. Osiągają 1,6-3,2 cm długości ciała, które jest pokryte pierścieniami, tworząc segmenty. Głowa nieduża, spłaszczona i trójkątna. Oczy nieduże, natomiast pysk szeroki. U Epicrionops występuje nieduży ogon, który skierowany jest zwykle do podłoża. Ubarwienie zwykle kamuflujące(brunatne), u niektórych gatunków żółte.

Epicrionops lativittatus mierzy 2,1 cm długości. Brak informacji dotyczących owego gatunku.         

Dymorfizm płciowy 

Brak danych.

Podgatunki

Brak.

Populacja i zagrożenia

Klasyfikowany przez IUCN jako DD(niewystarczające dane aby przypisać do konkretnego stopnia zagrożenia). Epicrionops lativittatus jest znany jedynie z kilku okazów kolekcjonerskich, a badania na jego temat nie są obecnie prowadzone, także nie są znane zagrożenia ani stan populacji gatunku. Uznawany za rzadki.

Pożywienie

Przypuszczalnie bezkręgowce np. dżdżownice.

Zachowanie

Brak danych. Ekologia gatunku, jak i innych przedstawicieli rodziny Rhinatrematidae jest w większości nie poznana. Płazy żyją w wilgotnej ściółce, zwykle pod większymi kamieniami i kłodami. Prowadzą skryty tryb życia.

Rozród

Brak danych. Płazy są jajorodne. Przypuszczalnie samica w sąsiedztwie brzegu strumienia składa jaja, którymi się opiekuję(oplata się wokół nich). Po wylęgu larwy przenoszą się do strumienia, gdzie żyją już samodzielnie. Wiadomo że larwy mają skrzela zewnętrzne i żyją w strumieniach, aż do pełnej metamorfozy.

Długość życia 

Brak danych.

Naturalni wrogowie

Zapewne pada ofiarą węży, czy drapieżnych ssaków. Z uwagi na skryty tryb życia zwykle nie występuje w menu drapieżników.

Znaczenie dla człowieka

Nie posiada większego znaczenia dla człowieka.

Systematyka, ewolucja i pokrewieństwo

Epicrionops lativittatus jest płazem przynależnym do rodziny Rhinatrematidae, która liczy obecnie 11 gatunków(w 2 rodzajach Epicrionops i Rhinatrema). Wszyscy przedstawiciele są bardzo słabo poznani.

Rhinatrematidae zdają się jedną z najprymitywniejszych rodzin z rzędu Caecilian z uwagi na cechy anatomiczne. Za najbliższych krewnych uznaje się przedstawicieli rodziny łusecznikowate(Ichthyophiidae) i kopalny rodzaj Rubricacaecilia. 

Bibliografia:
-https://www.gbif.org/occurrence/search?offset=0&taxon_key=2430885
-https://amphibiaweb.org/lists/Rhinatrematidae.shtml
-https://en.wikipedia.org/wiki/Caecilian

Jaszczurka krokodylowata - pół jaszczurka, pół krokodyl

inne nazwy: guzowiec krokodylowy, guzowiec chiński

• Królestwo: Zwierzęta
• Podtyp: Kręgowce
• Gromada: Gady
• Rząd: Łuskoskóre
• Rodzina: Shinisauridae
• Gatunek: Jaszczurka krokodylowata(Shinisaurus crocodilurus)

Występowanie

Gatunek występuje na terenie Chin i Wietnamu. Populacja jest fragmentaryczna, dzieląc się na 11 subpopulacji na terenie Chin(8 we wschodniej prowincji Kuangsi i 3 na terenie prowincji Guangdong-jedna w północnej części, dwie w południowo-zachodniej) i 3 na terenie północno-wschodniego Wietnamu(prowincja Quang Ninh, dwie na granicy z prowincją Bắc Giang). Jaszczurka występowała także na terenie prowincji Hunan, gdzie obecnie jest uważana za wymarłą.

Siedlisko

Zamieszkuje subtropikalne, wieczniezielone lasy liściaste. Jest gatunkiem półwodnym, dlatego jego występowanie jest zależne od obecności wód. Zasiedla czyste, wolno płynące strumienie, potoki i niewielkie stawy, gdzie lasy styka się z powierzchnią wody(gałęzie drzew dotykają powierzchni wody). Występuje na wysokościach od 200 do 1500 m n.p.m.

Ogólny opis

Jaszczurka krokodylowata jak inne łuskoskóre posiada wydłużone ciało o masywnym i bocznie spłaszczonym ogonie. Osiąga ok. 40 cm długości ciała, przy czym połowę długości stanowi ogon. Głowa jest dość duża z krótkim i zaokrąglonym pyskiem. Oczy dość duże o silnie zaznaczonym łuku brwiowym. Kończyny krótkie, lecz masywne o długich palcach i niedużych, ostrych pazurach.

Najbardziej charakterystyczna jest pokrywa łuskowa jaszczurki. Poza standardową dla łuskonośnych pokrywą łuskową na ciele jaszczurki krokodylowej występują osteodermy, czyli wystające twory na skórze, podobne do tych występujących u krokodyli(stąd nazwa). Wzdłuż ogona w górnej jego części biegną dwa rzędy, dobrze zaznaczonych, guzikowatych osteodermów. Po bokach ciała i wzdłuż kręgosłupa biegną kolejne rzędy osteodermów, lecz są mniej zaznaczone, bardziej rozsiane i nieregularne. Poza tym twory występują także licznie na karku, szyi i bocznych częściach brzucha.

Ubarwienie jaszczurki zmienne i niejednolite. Większość ciała zwykle szara i/lub brązowa, boki czerwone, czasami z niektórymi żółtawymi częściami. Po bokach często występują także czarne, duże plamy. Na ogonie często można zauważyć naprzemienne występowanie kolorów czerwonego, czarnego i żółtego, kończyny zwykle jednolitej barwy, ciemniejsze. Pysk i podgardle jaśniejsze, często występują na nich ciemne pręgi. Część brzuszna koloru żółtego, kremowego, czerwonego bądź fuzja tych kolorów.

Dymorfizm płciowy

Widoczny. Samiec jaskrawiej ubarwiony oraz lepiej widoczne plamy na ciele, zwłaszcza podgardle które jest jaskrawię pomarańczowe(u dojrzałych samców). Podgardle samicy zwykle żółte lub kremowe.

Podgatunki

Wyróżnia się 2 podgatunki Shinisaurus crocodilurus:

• Shinisaurus crocodilurus crocodilurus - z terenów Chin.
• Shinisaurus crocodilurus vietnamensis - z terenów Wietnamu. 

Populacja i zagrożenia 

Pierwsze badania ilościowe w 1978 roku oszacowały populację gatunku na ok. 6 tysięcy osobników, inne źródła podają iż w 1999 roku jej chińska populacja liczyła już 3 tysiące osobników z tendencją spadkową,  choć badacze często zarzucają iż ów wyniki są zawyżone, a chińska populacja nie przekraczała 1000 osobników(nie dotyczy zwierząt w dwóch populacjach nieznanych w tym okresie). Obecnie szacuje się że największa znana populacja nie przekracza 350 zwierząt tam żyjących(ok. 36% całkowitej populacji na terenach Chin), zaś najmniejsza 10(wietnamska populacja liczy ok. 150 osobników).     

  

Gatunek przez IUCN notowany jako poważnie zagrożony wyginięciem. Gatunek posiada bardzo ograniczony zakres występowania, a dodatkowo zagraża mu utrata siedliska i kłusownictwo. Tylko 50% terenów na których stwierdzono jaszczurkę krokodylowatą podlega ochronie. Na terenach Chin pozyskiwanie drewna z okolic strumieni powoduje wysychanie tych terenów, a także połowy przy użyciu prądu(tzw.  electrofishing) i zanieczyszczenia wód powoduje duże straty wśród młodych jaszczurek, które głównie przebywają w wodzie. Dodatkową presję stwarzają budowy zapór agroleśnictwo i działalność górnicza. Poważnym zagrożeniem jest jednak kłusownictwo na tych terenach, gdzie nielegalny handel zwierzętami jest dość powszechny w miastach blisko miejsc występowania jaszczurki(sprzedawana jako domowy pupil). W latach 1990-2012 około 640 jaszczurek krokodylowych zostało odnotowanych w eksporcie, choć w większych ilościach jest ona sprzedawana na rynku lokalnym. W ankiecie przeprowadzonej na lokalnej chińskiej ludności mieszkającej blisko siedlisk gatunku wynika że ponad 70% mężczyzn chociaż raz polowało na guzowca, a ok. 30% robi to dość często. Głównie wynika to z wysokich cen jakie ludzie płacą za ów gatunek(zwykle to dwie wypłaty miesięczne przeciętnego człowieka zamieszkującego te tereny). Mimo to w hodowlach na terenie Europy, czy Ameryki jest rzadkością.

Części ciała jaszczurki krokodylowatej są także używane w medycynie tradycyjnej min. jako lek na bezsenność. Odnotowano także przypadki spożywania mięsa jaszczurki(nie bacząc na właściwości lecznicze).

Na terenie Wietnamu gad występuje na obszarze chronionym, mimo to zagraża jej rolnictwo(zwłaszcza pożary, które z tego wynikają), nielegalna wycinka drzew i zanieczyszczenie wód. W pobliżu dwóch strumieni, gdzie odnaleziono gatunek przeprowadzane jest wydobycie węgla, które degraduje pobliskie tereny.

Jaszczurka krokodylowata jest objęta ochroną gatunkową na rodzimych terenach. Pracownicy na terenach rezerwatów są specjalnie szkoleni w zakresie ochrony ów gatunku. Gatunek dodatkowo wymieniany jest w załączniku II konwencji CITES, choć nielegalny handel międzynarodowy nie jest aż tak powszechny w jego przypadku. Na terenie ogrodów zoologicznych w USA i Europie wprowadzona jest hodowla jaszczurek krokodylowych w ramach ochrony ex situ.

Pożywienie 

Duże bezkręgowce i drobne kręgowce. Poluje głównie w wodzie, zjadając kijanki, żaby i bezkręgowce wodne(typu larwy ważki, chrząszcze, jętki), ale także sprawnie porusza się na lądzie łapiąc gąsienice, szarańczaki, a także sporadycznie odwiedzając gniazda ptaków i zjadając ich jaja lub pisklęta.

Zachowanie

Dość słabo poznane, większość danych o zachowaniu jaszczurki pochodzi z obserwacji w niewoli.
Jest gadem aktywnym za dnia, głównie rano i po południu. Większość czasu spędza w wodzie, zwłaszcza młode osobniki, gdzie szuka schronienia i pożywienia. Bardzo dobrze pływa i nurkuje, potrafiąc wstrzymać oddech nawet do kilku godzin(przeciętnie jednak 20 minut). Na swoje ofiary poluje z zaskoczenia, rzadko aktywnie, łapiąc je silnymi szczękami kiedy zbliżą się dostatecznie.

Dorosłe osobniki często wspinają się po drzewach, szukając tam pokarmu, miejsca do odpoczynku i wygrzania się. Jednak ogólnie rzecz biorąc jest jaszczurką skrytą i płochliwą.

Często przez wiele godzin pozostają w bezruchu, ograniczając swoją reakcję na bodźce zewnętrzne(tzw. pauza metaboliczna), stąd też wzięło się przekonanie iż jaszczurka śpi(przez wiele godzin lub dni) i może leczyć bezsenność.

Przechodzi w stan hibernacji kiedy temperatura wody spada poniżej 15° C, zwykle od listopada do marca. Na kryjówkę zimową wybiera wydrążone, spróchniałe pnie drzew lub szczeliny skalne, gdzie często zbiera się kilkanaście osobników.

Rozród

Jaszczurka krokodylowata prowadzi samotny tryb życia, lecz w okresie godowym można spotkać je po kilka osobników razem. Okres godowy trwa od czerwca do września. Gody polegają na zbliżaniu się samca z podrygującą głową do samicy oraz ganianiu za nią(jaskrawe barwy ciała samca skłaniają partnerkę do kopulacji). Kopulacja trwa około 20 minut, choć może się przedłużać nawet do 1,5 h. Samica która nie jest gotowa do godów, zwykle odpędza samca.

Jaszczurka jest jajożyworodna. Ciąża trwa od 8 do 12 miesięcy(jeden przypadek czternastomiesięcznej ciąży). Samica rodzi  w wodzie od 2 do 12 młodych, przeciętnie o wymiarach 9-14 cm całkowitej długości ciała. Rodzą się dobrze rozwinięte i ruchliwe, zwykle po kilku godzinach już zaczynają polować. Rosną dość szybko. Zwykle przez kilka tygodni zostają w zbiorniku wodnych gdzie przyszyły na świat, później szukają swoich własnych terenów. Dojrzałość płciową zwykle uzyskują w przeciągu 2-3 lat.

Długość życia

ok. 10 lat.

Naturalni wrogowie

Pada ofiarą drapieżnych ptaków, ssaków i węży.

Znaczenie dla człowieka

Jaszczurka krokodylowata jest spotykana na rynku terrarystycznym, lecz na terenie Europy i Ameryki spotykana dość rzadko. Duży popyt posiada na swoich rodzimych terenach(gdzie jest wyłapywana z natury), także często eksportowana(nielegalnie) do sąsiednich krajów. Hodowana w niektórych ogrodach zoologicznych, także w Polsce(min. w Ogrodzie Zoologiczny w Poznaniu-Stare Zoo).

Na terenie Chin jej części ciała często wykorzystywane są w tradycyjnej medycynie ludowej, głównie jako środek leczący bezsenność. Czasami mięso jaszczurek krokodylowatych jedzone jest jako przysmak.

Systematyka, ewolucja i pokrewieństwo

Jaszczurka krokodylowata jest jedynym znany przedstawicielem rodzaju Shinisaurus. Gad został odkryty i opisany dość niedawno(w 1930 roku). Przez wielu autorów pierwotnie zaliczana do guzowcowatych(Xenosauridae) z uwagi na rzekome podobieństwo morfologiczne. Dopiero Jack L. Conrad po dokładnym zbadaniu szkieletu jaszczurki krokodylowatej doszedł do wniosku iż jaszczurka znaczenie rożni się od przedstawicieli Xenosauridae. Obecnie jest klasyfikowana do nowo utworzonego kladu Shinisauria wraz z wymarłymi rodzinami Merkurosaurus i Dalinghosaurus. Badania filogenetyczne pokazały także bliskie pokrewieństwo Shinisauria z waranowatymi(Varanidae) i helodermami(Heloderma).

Najstarszym przedstawicielem kladu Shinisauria jest Dalinghosaurus longidigitus który liczy sobie ok. 125 mln lat(wczesna kreda). Gad po raz pierwszy opisany w 1998 roku. Odznaczał się dość długimi kończynami tylnymi, które umożliwiały jaszczurce dwunożne bieganie. Był przypuszczalnie także dobrym wspinaczem(żył wśród drzew).

Do samej rodziny Shinisauridae jest klasyfikowany wymarły rodzaj Bahndwivici, liczący ok. 50 mln lat(wczesny eocen). Przypuszczalnie podobnie jak jaszczurka krokodylowata Bahndwivici ammoskius prowadził pół-wodny tryb życia. Poza tym osteologicznie bardzo podobny do Shinisaurus crocodilurus.

Bibliografia:
-http://www.reptilesmagazine.com/Lizard-Species/Complete-Chinese-Crocodile-Lizard/
-http://www.hoglezoo.org/meet_our_animals/animal_finder/chinese_crocodile_lizard/
-http://fossilworks.org/?a=taxonInfo&taxon_no=197002
-http://fossilworks.org/bridge.pl?a=taxonInfo&taxon_no=95475
-https://en.wikipedia.org/wiki/Bahndwivici
-https://en.wikipedia.org/wiki/Dalinghosaurus
-https://pl.wikipedia.org/wiki/Jaszczurka_krokodylowata

Albatros szarogłowy - arktyczny lotnik

• Królestwo: Zwierzęta
• Podtyp: Kręgowce
• Gromada: Ptaki
• Rząd: Rurkonose
• Rodzina: Albatrosy
• Gatunek: Albatros szarogłowy(Thalassarche chrysostoma)

Występowanie

Ptak szeroko rozpowszechniony w wodach subarktycznych i arktycznych do 35°S. Gniazduje na kilku wyspach, głównie na wyspie Georgia Południowa(terytorium Wielkiej Brytanii), lecz także mniejsze kolonie występują na wyspie Diego Ramírez, Ildefonso, Wyspach Kerguelena, Wyspach Crozeta, Wyspie Księcia Edwarda, Wyspie Mariona, Wyspie Campbella i Wyspie Macquarie . Podczas gniazdowania żerują głównie w obrębie lub na południe od Strefy konwergencji antarktycznej.

Siedlisko

Ptak morski, pelagiczny. Bardzo rzadko zbliża się do stałego lądu(poza okresem lęgowym). Preferuje wody zimne. Gniazduje w koloniach na przybrzeżnych klifach lub stromych zboczach, zwykle gęsto porośniętymi trawami.

Ogólny opis

Albatrosy są dużymi ptakami morskimi, największymi z rzędu rurkonosych. Dziób albatrosów jest duży, masywny, zaostrzony o górnej części zakończonej haczykowato. Oczy nieduże. Głowa umieszczona na dość długiej szyi. Ciało krępe i dość masywne, ogon krótki. Nogi dość silne(sprawnie porusza się na lądzie), pozbawione tylnego palca, natomiast trzy pozostałe połączone błoną pławną. Albatrosy posiadają bardzo długie i wąskie skrzydła o największej rozpiętości wśród obecnie żyjących ptaków.           

Albatros szarogłowy osiąga 70-85 cm długości ciała oraz wagę 3-4,1 kg. Rozpiętość skrzydeł 180-220 cm. Głowa i szyja albatrosa są koloru popielatego(u osobników młodocianych ciemniejsze), natomiast grzbiet, sterówki i zewnętrzne pokrywy skrzydła ciemnoszare(niemal czarne, sterówki zwykle jaśniejsze). Pierś, brzuch i kuper  białe. Wewnętrzna część skrzydła ciemno(ciemnoszaro) i szeroko obramowana, środek biały(u osobników młodocianych zwykle spodnia część skrzydła całkowicie ciemnoszara). W dolnej, tylnej krawędzi oka znajduje się niewielki, biały pasek(słabo widoczny u osobników młodocianych). Dziób koloru czarnego z jasnożółtą dolną i górną krawędzią. Końcówka dzioba posiada lekko czerwonawe zabarwienie. Dziób osobników młodocianych jest całkowicie czarny. Nogi koloru bladoróżowego.

Dymorfizm płciowy

Brak wyraźnego. Samce niewiele większe od samic.

Podgatunki

Brak.

Populacja i zagrożenia 

Gatunek poważnie zagrożony wyginięciem. Światową populację w oparciu o statystyki z poprzednich lat szacuje się na ok. 95 tysięcy par lęgowych(odpowiednio ok. 250 dojrzałych ptaków):

• Ponad 47 tysięcy par gniazdowało na wyspie Georgia Południowa(dane z 2006 roku).
• ok. 18 tysięcy par na wyspach Diego Ramírez i Ildefonso(z 2015 roku)
• 8 tysięcy par na terenie Wysp Kerguelena(z roku 1987)
• ok. 8,5 tysiąca par na wyspie Mariona(z 2016 roku)
• ponad 8,6 tysiąca par na wyspie Campbella(2014 r.)
•  niecałe 6 tysięcy par na Wyspie Crozeta(dane z 1982 roku)
• 1,5 tysiąca par na Wyspie Księcia Edwarda(dane z 2009 roku)
• ok. 100 par na Wyspie Macquarie(2016 rok)

Na jednych z głównych terenach lęgowych(Georgia Południowa i Wyspa Campbella) odnotowano gwałtowny spadek populacji gniazdujących par. Na terenie Georgi w latach 1977-2004 populacja spadła o 25% i o dodatkowe 43% w latach 2004-2015, natomiast na Wyspie Campbella w latach 1940-2004 populacja gniazdujących par spadła o ponad 75%(choć niektóre raporty mówią iż w roku 1997 populacja tak drastycznie zmniejszyła się, a w kolejnych latach była już stabilna). Jedynie na Wyspie Mariona odnotowany przyrost gniazdujących par o 1,2% w latach 1988-2011. Trendy z pozostałych wysp są nieznane, lecz nawet zakładając iż są stabilne to prognozuje się światowy spadek populacji w okolicach 65% w kolejnych trzech pokoleniach.

Poważnym zagrożeniem dla albatrosów są takle(liny haczykowe). Od lat 50 XX wieku połów przy pomocy ów lin został spopularyzowany we wszystkich oceanach. Niestety takle są bardzo niebezpieczne dla ptaków morskich. Badania 1995 roku oceniły iż 75% przyłowionych ptaków na takle stanowią właśnie albatrosy, także zależące do opisywanego gatunku. Obecnie użycie takli na wodach Australijskich zostało znacznie ograniczone na mocy wdrożonego planu ograniczania przyłowów, choć floty nie przestrzegające ów przepisów nadal są dość często spotykane. Obecnie badania zaprzeczają jakoby takle były znaczącym czynnikiem wymierania populacji min. na wyspach Campbella. Wskazuje na to spadek liczby gniazdujących par na długo przez spopularyzowaniem tej metody połowów oraz to iż albatrosy szarogłowe polują głównie w pelagialu(natomiast takle ustawiane są zwykle w szelfie kontynentalnym) 

Za duży spadek liczebności par lęgowych min. na terenie Wyspy Campbella uważa się czynniki środowiskowe. Podwyższenie się temperatury oceanów oraz przełowienia ryb powoduje niedobory żywności, co znacząco odbija się na liczbie odchowanych piskląt.

Innym poważnym zagrożeniem dla albatrosów jest łowienie metodą trollingu. Połów wykorzystywany głównie w pelagialu, czyli miejscu żerowania albatrosów szarogłowych, jest dla nich poważnym zagrożeniem. Odnotowano także znaczną śmiertelność ptaków w wyniku kolizji z trawlerami rybackimi.

Dodatkowym zagrożeniem są także porzucone haczyki i śmieci. Połknięte przez albatrosa stanowią dla niego poważne zagrożenie.

Utrata środowiska jest zagrożeniem min. na Wyspie Macquarie. Wprowadzone króliki zjadają trawy porastające miejsca lęgowe ptaków, co prowadzi do szybszej erozji gleby. W mniejszym stopniu zagrożeniami także są wycieki ropy, zaplątania w odpadki, polowania dla ochrony przynęty i sportu, a także zakłócanie gniazdowania(niektóre badania w terenie nad gniazdującymi albatrosami spowodowały porzucenie przez nich miejsca lęgowego).     

Obecnie prowadzi się monitoring populacji i miejsc żerowania. Miejsca lęgowe albatrosów szarogłowych zostały zakwalifikowane jako dziedzictwo światowe, natomiast na Wyspie Księcia Edwarda miejsce te stało się rezerwatem. Propaguje się także stosowanie innych, łagodniejszych dla ptactwa metod połowów ryb. 

Pożywienie

Głównie głowonogi(min. Todarodes, Kondakovia i Histioteuthis) oraz ryby(min. świetlikowate Myctophidae, Patagonotothen, Icichthys, Pseudochaenichthys, Magnisudis i Champsocephalus). Okazjonalnie także minogi, pelagiczne skorupiaki(kryl), a także padlina pingwinów. Gruczoły solne położone za kanałem nosowym wydalają z ciała nagromadzoną sól.

Zachowanie

Albatros szarogłowy jest ptakiem morskim, pelagicznym i migrującym. Większość życia spędza nad otwartymi wodami morskimi, z dala od lądu. Preferuję pelagial, bardzo rzadko zbliżając się do strefy przybrzeżnej. Lata na różnych wysokościach, a także często unosi się na morzu(np. w bezwietrzne dni). Albatros lata metodą szybowania, wykorzystując prądy wznoszące. Żyje samotnie lub parami, grupując się jedynie w miejscach obfitujących w pokarm(np. duże ławice ryb).

Poluje najczęściej łapiąc ofiarę z powierzchni(podlatuje i szybko łapię zwierzę do dzioba), lecz może także nurkować(na około 6 metrów i wstrzymać oddech na około 10 sekund). Polują głównie z dala od szelfu kontynentalnego na pełnym morzu, lecz od czasu do czasu przenoszą swoje żerowiska blisko brzegu, zwłaszcza w rejonach Australazji. Bardzo często żerują blisko łodzi rybackich.

Albatros szarogłowy jest gatunkiem wędrownym, lecz schemat jego migracji nie jest dokładnie poznany. W okresie zimowym populacja przebywa w dużym rozproszeniu. Kiedy niektóre pozostają w wodach Antarktydy, inne przekraczają strefę subtropikalną(głównie osobniki młode i niedojrzałe płaciwo). Często okrążają glob ziemski. Odnotowano iż albatros szarogłowy, który nie uczestniczy w gniazdowaniu, potrzebuje 46 dni aby tego dokonać.

Rozród

Albatros szarogłowy rozmnaża się raz na 2 lata, jednak jest to uzależnione od powodzenia wychowania pisklęcia w poprzednim sezonie. Jeżeli się nie powiodło, para może przystąpić do odchowu już w następnym sezonie. Dojrzałość płciową albatros szarogłowy uzyskuję w wieku 7-8 lat, wiąże się w pary między 4, a 11 rokiem życia, natomiast średnio w wieku 10 lat przystępuje do pierwszego gniazdowania.

Osobniki dorosłe przybywają na miejsca lęgowe od początku września do późnego października, przy czym osobniki starsze(doświadczone) przybywają zwykle wcześniej. Sezon lęgowy trwa 10-11 miesięcy. W tym czasie para odbywa toki oraz buduje gniazdo, wklęsły kopiec na kształt misy z błota i trawy. Materiał pozyskiwany jest blisko gniazda, nieraz albatrosy wykradają sobie budulec z gniazd, co prowadzi do potyczek. Średnio odległość między gniazdami par albatrosów wynosi 1-2 metry. Pojedyncze jajko składane jest kilka dni po przybyciu na lęgi(między 6, a 28 października). Okres inkubacji trwa 72 dni, przy czym samiec głównie wysiaduje jajo(samica żeruje i dokarmia). Młode wykluwają się od stycznia do grudnia i przez pierwsze 18-28 dni są pod stałą opieką rodzicielską(później często pozostają same przez kilka dni kiedy rodzice żerują). Osobniki dorosłe pokonują duże odległości w celu zdobycia pokarmu dla piskląt, zwykle 350-800 km od gniazda, żerując na pełnym morzu. Po 141-152 dniach młode osiąga pełną samodzielność.

Albatrosy szarogłowę są ptakami monogamicznymi i wiążą się w pary na całe życie. Istnieją jednak dowody że samica może kopulować z samcem z którym nie jest w parze.

Długość życia

Brak danych. Inne gatunki żyją przeważnie 40-50 lat.

Naturalni wrogowie

Brak danych. Dorosłe osobniki mogą padać ofiarą jedynie dużych drapieżników morskich np. rekinów. Niegdyś dla piskląt zagrożeniem mogły stawać się szczury, jednak na większości wysp ich populacja została przetrzebiona. Do obrony albatrosy stosują olej żołądkowy(przechowywany w żołądku gruczołowym). Jest niezwykle lepki i śmierdzący, wyplunięty w stronę drapieżnika zwykle wystarcza do jego odstraszenia(obrona stosowana zwłaszcza przez pisklęta). Olej jest także cennym źródłem pokarmu, zwłaszcza podczas długich lotów.   

Znaczenie dla człowieka 

Niegdyś jaja i pisklęta albatrosów były źródłem pożywienia, obecnie poprzez ochronę gatunkową zaprzestano ich pozyskiwania. Albatrosy białoczelne są jedną z atrakcji podczas rejsów statkami, a kolonie tych ptaków są często celem obserwacji dla ornitologów. Albatrosy często także towarzyszą kutrom rybackim, aby korzystać z resztek wyrzucanych przez człowieka. Jednak jest także jednym z częstszych przyławianych gatunków ptaków przez co nie budzi sympatii wśród rybaków i z racji tego jest często tępiony. Czasem zabijany dla sportu(nielegalnie).

Systematyka, ewolucja i pokrewieństwo 

Obecnie albatros szarogłowy jest klasyfikowany do rodzaju Thalassarche wraz z 6 innymi gatunkami. Pierwotnie opisany przez Johann'a Reinhold'a Forster'a w 1785 roku pod nazwą łacińską Diomedea chrysostoma. Pozostawał w rodzaju Diomedea do roku 2017, choć większość albatrosów była przeklasyfikowywana od 1852 roku pomiędzy 12 rodzajami(dziś jest ich 4).

Obecnie do rodziny albatrosów klasyfikowanych jest 13-24 gatunki(dokładna liczba gatunków nadal przedmiotem debaty) w 4 rodzajach. Historycznie wyodrębniono ok. 80 taksonów, choć jest do wynik błędnej identyfikacji(głównie osobników młodocianych).

Badania molekularne dowodzą iż gwałtowna radiacja ewolucyjna rurkonosych nastąpiła między 35 a 30 mln lat, choć rząd przypuszczalnie istniał już wcześniej, jak i jego poszczególni przedstawiciele(Tytthostonyx glauconiticus ptak morski przypuszczalnie z rzędu rurkonosych istniał już 66 mln lat temu). Wpierw oddzieliły się nawałniki, kolejno albatrosy, a później burzykowate i oceanniki. Same albatrosy przypuszczalnie liczą sobie ok. 48 mln lat. Najstarszy albatros(brak nazwy) został znaleziony na terenie Seymour Island(Antarktyda). Znane są także inne prehistoryczne albatrosy min. Manu antiquus(z wczesnego oligocenu ok. 30 mln lat), Murunkus subitus(środkowy eocen ok. 40 mln lat) i przedstawiciele Plotornis(miocen ok. 23 mln lat), jednak żaden z nich nie wydaje się być blisko spokrewniony z obecnie żyjącymi albatrosami.

Bibliografia:

-https://link.springer.com/article/10.1007/BF02329065
-http://www.environment.gov.au/cgi-bin/sprat/public/publicspecies.pl?taxon_id=66491
-https://en.wikipedia.org/wiki/Albatross
-http://www.fossilworks.org/cgi-bin/bridge.pl?a=taxonInfo&taxon_no=39694
-https://pl.wikipedia.org/wiki/Albatros_szarog%C5%82owy

Zajączek błotny - najrzadszy zajęczak

• Królestwo: Zwierzęta
• Podtyp: Kręgowce
• Gromada: Ssaki
• Rząd: Zajęczaki
• Rodzina: Zającowate
• Gatunek: Zajączek błotny(Nesolagus netscheri)

Występowanie

Gatunek endemiczny dla pasma górskiego Barisan w południowo-zachodniej części Sumatry(Indonezja). Występuje na terenie prowincji Bengkulu, zachodniej i południowo-zachodniej Sumatry Południowej i północno-zachodniej części prowincji Lampung. Pojedynczy zapis z terenów Parku Narodowego Leuser w północno-zachodniej Sumatrze.  Obserwowany jedynie kilka razy, także jego rzeczywisty zasięg występowania może być inny.

Siedlisko

Górskie lasy tropikalne na glebach wulkanicznych na wysokości od 600 do 1600 m n.p.m. Najczęściej obserwowany na terenach leśnych przygotowywanych pod plantację kawy lub herbaty.   

Zakłada się jednak iż nie toleruję terenów przemienionych przez człowieka.

Ogólny opis 

Zającowate to rodzina ssaków, zwykle o krępej budowie ciała, wydłużonych kończynach tylnych i długich uszach. Zwykle posiadają duże oczy, umożliwiające dobre widzenie w szerokim polu. Dobrze widzą w słabym świetle(nocą). Ogon zającowatych jest krótki, pokryty długim, puszystym futrem. Morfologicznie zającowate przypominają gryzonie, jednak wyróżniają się one przede wszystkim budową uzębienia. Gryzonie posiadają parę siekaczy w szczęce, pokrytą jednostronnie szkliwem, natomiast zajęczaki posiadają dwie pary siekaczy, pokrytych obustronnie szkliwem.

Dorosły osobnik zajączka błotnego osiąga 36-41 cm długości ciała i wagę ok. 1,5 kg. Gatunek posiada dość szeroką głowę i krótki pysk(głowa osiąga 67-74 mm długości). Uszy dość krótkie, mierzą 4-4,5 cm długości. Nogi proporcjonalnie krótsze niż u królika europejskiego, długość tylnej łapy sięga 7-9 cm długości. Ogon krótki, zwykle niewidoczny(1,7 cm długości). Zajączek ma miękka i krótką sierść. Opisywany jako dziki zajęczak o najbardziej wyrazistych wzorach na sierści. Większość ciała jest koloru od płowego przez brązowo-czerwony z jaśniejszą częścią brzuszną. Przez ciało ciągnie się kilka wzorzystych, szerokich i ciemnych pasów(czarne, bądź ciemnobrązowe). Jeden ciągnie się od nosa przez grzbiet, gdzie rozdwaja się na boki grzbietu i kończy się na zadzie. Drugi od pyska przez oczy(po każdej stronie ciała) okrążając uszy. Następny otacza szyję, zaś inny ciągnie się od szyi przez cały bok, kończąc na tylnych nogach, gdzie ostro zakręca i biegnie przecinając udo. Wzory na ciele mogą się różnić lub być nawet niewidoczne u niektórych osobników. Wewnętrzna strona nóg biała, gęsto owłosiona.

Dymorfizm płciowy

Przypuszczalnie brak.

Populacja i zagrożenia

Zajączek błotny jest gatunkiem niezwykle rzadkim, obserwowanym jedynie kilka razy. Liczebność gatunku nie została poznana, lecz jest niska, przypuszcza się jednak iż gatunek nigdy nie był powszechny na swoim zasięgu. Do roku 1972(kiedy udało się go zaobserwować) znany jedynie z kilku okazów muzealnych. W 2000 roku po raz pierwszy udało się go sfotografować przy pomocy kamery pułapki. W późniejszych latach zaobserwowany jeszcze kilka razy. Ostatni zapis w postaci zdjęcia z kamery pułapki pochodzi z 2011 roku.

Jednym znanym zagrożeniem dla gatunki jest utrata środowiska życia, poprzez wycinanie lasów górskich pod uprawę kawy, herbaty i kakao. Wtedy też zwykle rejestrowany po wykarczowaniu lasu, nieobserwowany jednak już na samych plantacjach, co dowodzi iż nie akceptuje terenów zmienionych przez człowieka. Nie jest celem polowań, głównie z uwagi na swój skryty tryb życia i rzadkość.

Podjęto próbę utworzenia programu ochronnego dla gatunku, lecz nie został on sfinansowany z uwagi na brak danych na temat liczebności i rzeczywistego obszaru występowania. Zajączek błotny przez mieszkańców obszaru chronionego Gumai Pasemah Wildlife Reserve został zgłoszony jako lokalnie pospolity. Późniejsze badania udowodniły jednak że nie jest to ów gatunek, a zdziczałe króliki europejskie.

Obecnie przez IUCN notowany jako gatunek narażony na wyginięcie. Przed pierwszym sfotografowaniu zajączka był on uważny za gatunek krytycznie zagrożony wyginięciem.

Pożywienie 

Żywi się roślinami wchodzącymi w skład podszytu. W skład jego diety wchodzą głównie liście i łodygi, niektóre raporty mówią iż preferuje rośliny z rodzaju Cyrtandra.

W 1895 roku w amsterdamskim zoo przechowywano jednego osobnika zajączka błotnego przez 2 miesiące. Zjadał on gotowany ryż, różnego rodzaju ziarna, chleb, dojrzałe banany, młodą kukurydzę, rzodkiewkę, marchewkę, ananasy i młode pędy drzew, nie tykał się jednak większości warzyw, korzonków ani kory różnych drzew.

Zachowanie

Słabo poznane. Jest gatunkiem nocnym, przypuszczalnie prowadzącym samotny tryb życia. Dzień spędza ukryty w norze lub dziurach, opuszczonych przez inne zwierzęta(nie wykopuje ich własnoręcznie). Na żer wychodzi nocą, lecz nadal ukrywa się wśród gęstego podszytu. Ukrywanie się jest dla niego pierwszorzędną formą ochrony przed drapieżnikami. W ruchach nie jest już aż tak sprawny i szybki jak inne zajęczaki(porusza się wolniej niż zając szarak).

Rozród

Brak danych.

Zajęczaki głownie komunikują się poprzez bodźce zapachowe gruczołów, znajdujących się w okolicach podbródka i pachwinach, dając min. sygnał o gotowości seksualnej. Samce nie angażują się w wychowywanie młodych, choć częste są przypadki interwencji samca, kiedy młode są zagrożone(np. kiedy zaatakuje je inna samica). Okres ciąży trwa 27-30 dni. W wyniku czynników stresowych zajęczaki są wstanie zresorbować zarodki. U niektórych odnotowano także zdolność superfetacji(ciąża dodatkowa), czyli zapłodnienie nowych komórek, zanim urodzi się pierwszy miot. Zającowate rodzą ok. 3-5 młodych, a ich liczba jest zależna od występowania gatunku na danej szerokości geograficznej(im dalej na północ tym miot większy). Młode rodzą się ślepe i nagie w norach lub gęstwinie roślinnej. Opieka matki nad młodymi ogranicza się do pojedynczego karmienia, zwykle raz na 24 h. Ogranicza do zagrożenie wypatrzenia młodych przez drapieżników. Młode rosną dość szybko, a także prędko uzyskują dojrzałość płciową. Zającowate zwykle wydają kilka miotów rocznie.

Długość życia

Brak danych.

Na wolności zającowate rzadko żyją dłużej niż rok. Najdłużej żyjące osobniki osiągały 12 lat życia

Naturalni wrogowie

Nieznani. Z uwagi na skryty tryb życia bardzo rzadko staje się celem polowań. Przypuszczalnymi drapieżnikami zagrażającymi zajączkowi błotnemu są przykładowo lisy.

Podgatunki

Brak.

Znaczenie dla człowieka

Nie posiada szczególnego znaczenia dla człowieka.

Systematyka, ewolucja i pokrewieństwo 

Zajączek błotny należy do rodzaju Nesolagus do którego należą obecnie 3 gatunki(2 obecnie żyjące i 1 wymarły). O samych przedstawicielach rodzaju wiadomo bardzo niewiele, z uwagi na zamieszkiwanie leśnych, odosobnionych terenów i skryty tryb życia. Spokrewniony zajączek annamski(Nesolagus timminsi) został okryty w 1995 roku na rynku spożywczym i naukowo opisany w 2000 roku. Jest jeszcze mniej poznanym gatunkiem niż zajączek błotny. Zamieszkuje on Góry Annamskie na terenie Wietnamu i Laosu. W przeciwieństwie do zajączka błotnego bywa obiektem polowań dla mięsa, często wpada w wnyki czy zostaje wytropiony przez psy myśliwskie.

Znany jest jeden wymarły gatunek Nesolagus sinensis z rejonu Guangnxi Zhuang(Chiny). Brak informacji o okresie występowania. Znany jest jedynie z kawałka szczęki i kilku zębów. Wydaje się być blisko spokrewniony z wymarłym rodzajem zającowatych Alilepus, zwłaszcza z Alilepus longisinuosus występującym na terenie Chin w późnym miocenie.       
                                   

Bibliografia:

-http://www.iucnredlist.org/details/14662/0

-https://animaldiversity.org/accounts/Nesolagus_netscheri/

-http://wildpro.twycrosszoo.org/S/0MLagomorph/Leporidae/Nesolagus/Nesolagus_netscheri.htm
-https://link.springer.com/article/10.1007/s11430-010-4010-3

Miodla indyjska - drzewo o wielu zastosowaniach

• Królestwo: Rośliny 
• Podkrólestwo: Rośliny naczyniowe 
• Klasa: Okrytonasienne 
• Rząd: Mydleńcowce
• Rodzina: Meliowate
• Gatunek: Miodla indyjska(Azadirachta indica)

Występowanie

Miodla naturalnie zamieszkuje rejony Indii, Nepalu, Bangladeszu, Sri Lanki, Malediwów i Pakistanu. Obecnie gatunek inwazyjny w niektórych rejonach tropikalnych i subtropikalnych np. Australii, Bliskim Wschodzie, Afryce i wyspach Oceanu Indyjskiego.

Siedlisko 

Rośnie zwykle na terenach lasów i rejonów gdzie średnia wartość opadów wynosi 400-1.200 mm na rok. Może zasiedlać także suchsze tereny(półpustynie), kiedy mają wysoki poziom wód gruntowych. Preferuje gleby piaszczyste. Toleruje wysokie temperatury, lecz jest wrażliwa na niskie(poniżej 4° C). Drzewo odporne na zanieczyszczenia, często sadzone w parkach oraz wokół ulic i budynków.

Ogólny opis

Miodla indyjska to szybko rosnące drzewo osiągające 15-20 m wysokości, choć maksymalnie może osiągać aż 40 m wysokości. Zwykle jest drzewem o prostym pniu i grubych, rozłożystych konarach, tworzących kulistą koronę. Sama korona może osiągać aż 20 metrów szerokości. Kora gruba, tarczkowato spękana. Miodla jest drzewem wiecznie zielonym, choć okresowo podczas srogich susz może tracić niemal całe ulistnienie.

Liście naprzemianległe, pierzaste, osiągające 20-40 cm długości. Liść posiada od 20 do 31 listków z krótkimi ogonkami, mierzących 3-8 cm. Dojrzałe liście są ciemnozielone, młode czerwonawe.

Rozmnażanie 

Drzewo jednopienne. Kwiaty są białe, silnie pachnące zebrane w zwisającą wiechę o długości do 25 cm. Pojedynczy kwiat osiąga 5-6 mm długości i 8-11 mm szerokości i są pięciokrotne. Owoce rosną na wiechach. Posiadają kształt od kulistego po wydłużony, osiągając średnio 1-3 cm długości. Skórka owocu cienka, zielona u owocu niedojrzałego i żółtobiała u dojrzałego. W środku owocu znajduje się jedno, rzadziej dwa podłużne nasiona.

Zagrożenia 

Nie podlega klasyfikacji w stopniach zagrożenia IUCN. Gatunek pospolity w swoim naturalnym środowisku oraz inwazyjny w wielu innych rejonach.

Długość życia 

Brak danych.

Znaczenie dla człowieka 

Posiada bardzo wiele zastosowań, zwłaszcza w swoich rodzimych rejonach. Liście i kwiaty są używane w kosmetologi i kuchni. Zawarte w tkankach liści limonoidy(azadirachtin) służą także jako skuteczny środek odstraszający owady(naturalny pestycyd). Tzw. olejek neem, wytwarzany z miodli jest powszechnym środkiem leczniczym, zwłaszcza w medycynie tradycyjnej(nie ma wystarczających badań by jednak przypisać miodli właściwości lecznicze). Używana także w rożnego typu rytuałach.

Miodla jest także rośliną miododajną, czasami używa się jej w paszach dla zwierząt. W innych krajach sadzona jako drzewo ozdobne lub dające cień dla zwierząt na terenach suchych.

Systematyka i pokrewieństwo

Do rodzaju Azadirachta zaliczane są obecnie 2 gatunki miodli: Azadirachta indica i Azadirachta excelsa, które dawniej zaliczane były do rodzaju Melia wraz z takimi gatunkami jak Sandoricum koetjape, Dysoxylum parasiticum i Cipadessa baccifera. 

Bibliografia:
- https://en.wikipedia.org/wiki/Azadirachta
- https://en.wikipedia.org/wiki/Azadirachta_indica
- https://pl.wikipedia.org/wiki/Miodla_indyjska                  

Dzięcioł cesarski - utracony wielkolud

• Królestwo: Zwierzęta
• Podtyp: Kręgowce
• Gromada: Ptaki
• Rząd: Dzięciołowe
• Rodzina: Dzięciołowate
• Gatunek: Dzięcioł cesarski(Campephilus imperialis)

Występowanie

Zamieszkiwał tereny łańcuchu górskiego Sierra Madre Zachodnia na terenie Meksyku(stany Sonora, Chihuahua, Durango, Nayarit, Zacatecas i północny Jalisco oraz północny Michoacán).

Siedlisko 

Zamieszkiwał otwarte dębowo-sosnowe lasy górskie, które bogate były w duże ilości starych i martwych drzew. Odnajdywany na wysokościach od 1670 do 3050 m n.p.m., jednak preferował wysokości powyżej 1900 m n.p.m.

Ogólny opis  

Dzięcioł to ptaki o długich i silnych dziobach, nogach z dwoma palcami skierowanymi do przodu i dwoma do tyłu(z długimi pazurami) oraz długich sterówkach, umożliwiających opieranie się o drzewo. Najbardziej charakterystyczne u dzięciołowatych jest ich postawa podczas przesiadywania na drzewach, gdyż zwykle siedzą na pionowych konarach i pniach równolegle ciałem do nich.

Dzięcioł cesarski był największym gatunkiem dzięciołowatego, osiągającym 56-60 cm długości ciała. Ciało smukłe z długą szyją i dużą głową. Niemal całe ciało czarne z niebieskawym połyskiem, zwłaszcza w okolicach głowy, szyi i górnych części ciała. Białe upierzenie występowało w postaci wąskiej linii nad skrzydłami(łopatka) oraz wewnętrznej strony lotek pierwszorzędowych(posiadające białe końcówki) oraz lotek drugorzędowych. Dziób był długi i dość masywny, koloru kości słoniowej. Głowa z dużym grzebieniem koloru czerwonego u samca oraz koloru czarnego u samicy, który u niej wygina się bardziej w górę. Oczy żółte u dorosłych osobników. Nogi szare. Osobniki młodociane posiadały szare oczy, bardziej brązowawe upierzenie oraz u obu płci grzebień był czarny.

Dymorfizm płciowy

Dobrze zaznaczony. U dorosłych osobników grzebień u samca był koloru czerwonego, natomiast u samicy czarny oraz wyginał się ku górze.

Pożywienie 

Przypuszczalnie głównie duże larwy chrząszczy z rodziny kózkowatych.

Zachowanie

Dzięcioł cesarski był ptakiem o dziennej aktywności, żyjącym w parach lub grupkach rodzinnych 3-4 ptaki, choć obserwowano go także w większych grupach. Główną techniką żerowania było przysiadywanie na martwym odcinku drzewa, odrywanie kory i penetracja w zbutwiałym drewnie w poszukiwaniu larw chrząszczy. Często przesiadywały dłuższy czas na jednym drzewie, nieraz także poszukiwały owadów w spodnich częściach konarów(siedząc na nich do góry nogami). Nie był ptakiem wędrownym, choć mógł koczować w poszukiwaniu pokarmu.

Rozród  

Słabo poznany. Okres rozrodczy przypadał od lutego do czerwca. Para wydrążała zwykle samodzielnie dziuple na wysokim pniu martwego drzewa. Samica znosiła zwykle dwa 2 jaja(1-4).

Długość życia

Brak danych.

Naturalni wrogowie

Raczej nie bywał celem drapieżników. Potencjalnie zagrożeniem dla niego były szopy, węże, sowy, szponiaste i krukowate. O dziuple często konkurował z dużymi papugami.

Przyczyny wymarcia

Dzięcioł cesarski był ograniczony swoim występowaniem do starych lasów pierwotnych na terenie łańcucha górskiego Sierra Madre Zachodnia. Przypuszcza się że nie był nigdy gatunkiem zbyt częstym, a jego populacja nie liczyła więcej niż 8 tysięcy osobników.

Główną przyczyną zniknięcia gatunku były wzajemne oddziaływanie polowań i utraty środowiska życia. Na dzięcioły polowano z uwagi na ich wygląd(w celu pozyskania wypchanych eksponatów), a także dla samych piór, mięsa, sportu, czy części ciała uważanych za magiczne lekarstwo. Bywał też postrzegany jako szkodnik i tępiony. Głównie ludność indiańska często korzystała z piór i dziobów dzięcioła w odprawianiu swoich rytuałów, a ich pisklęta były uważane za przysmak. Jednak to utrata środowiska była najprawdopodobniej największym ciosem dla populacji gatunku, kiedy to we wczesnych latach 50 XX wieku masowo wycinano starodrzewia w celu pozyskania drewna. Dorosła para dzięciołów przypuszcza się że potrzebowała ok. 25 km² starego lasu aby koegzystować, a z racji iż często łączyły się w grupki to ten wymóg rósł do ok. 100 km² starego lasu, niestety obecnie tak rozległe pierwotne lasy na tych terenach nie istnieją.

Ostatniego dzięcioła cesarskiego o potwierdzonej obserwacji zarejestrowano w 1956 roku na terenie stanu Durango. Z tego roku pochodzi także jedyny film przestawiający ptaka(żerowanie samicy). Później odnotowano także kilka niepotwierdzonych obserwacji w latach 1965-2005. Przypuszcza się iż dzięcioł najprawdopodobniej przetrwał do lat 90 w centralnej części swojego zasięgu i może występować tam aż do dziś, choć jego populacja jest na tyle mała iż gatunek czeka zagłada. Od lat 60 przeprowadzono kilka badań mających na celu znalezienie osobników gatunku, w tym niemal całoroczne przeszukiwanie terenów w 1994-95, nie znaleziono jednak ani jednego osobnika, ani także odpowiedniego siedliska. W 2013 roku podczas wywiadów ze starszymi mieszkańcami na terenie Sierra Madre Zachodnie dowiedziano się że w latach 50 leśnicy współpracujący z firmami pozyskującymi drewno zachęcali ludność do tępienia dzięciołów, przez smarowanie drzew na których żerują ptaki trutką. Motyw tępienia nie jest znany, gdyż dzięcioły żerowały głównie na martwych drzewach, nie będące zainteresowaniem firm, lecz ta kampania mogła drastycznie odcisnąć się na populacji ów ptaka.

Jest jeszcze szansa iż dzięcioł cesarski przetrwał w kilku niedostępnych obszarach Sierra Madre Zachodnie, gdzie powstały ukryte plantację maku i marihuany, a gdzie dostęp z uwagi na obecność uzbrojonych strażników jest niemal zamknięty(bardzo niebezpieczny rejon).

Systematyka, ewolucja i pokrewieństwo

Do rodzaju Campephilus zalicza się 12-14 gatunków dzięciołów, w tym 4 gatunki są uznane za wymarłe(dzięcioł wielkodzioby, dzięcioł cesarski, dzięcioł reliktowy-uznawany czasem za podgatunek oraz Campephilus dalquesti wymarły w plejstocenie). Ich najbliższymi krewnymi są sułtany z rodzaju Chrysocolaptes, choć wcześniej sądzono iż bliżej im do morfologicznie podobnych dzięciołów z rodzaju Dryocopus.

Przypuszcza się że dzięciołowate wyewoluowały ok. 50 mln lat temu we wczesnym eocenie, choć najwcześniejsze szczątki datuje się na 25 mln lat(Palaeopicus)-oligocen(Francja), choć zakłada się że w tym okresie dzięciołowate były już dobrze reprezentowane.        

Bibliografia:
-https://www.hbw.com/species/imperial-woodpecker-campephilus-imperialis
-http://www.iucnredlist.org/details/22681417/0
-https://en.wikipedia.org/wiki/Imperial_woodpecker
-https://pl.wikipedia.org/wiki/Dzi%C4%99cio%C5%82_cesarski 
-https://en.wikipedia.org/wiki/Woodpecker
-http://fossilworks.org/bridge.pl?a=taxonInfo&taxon_no=39438
-https://en.wikipedia.org/wiki/Campephilus

Messelastur gratulator - drapieżna papuga

• Królestwo: Zwierzęta
• Podtyp: Kręgowce
• Gromada: Ptaki
• Rząd: Papugowe
• Rodzina: Messelasturidae
• Gatunek: Messelastur gratulator

Występowanie

Szczątki Messelastur gratulator odnaleziono w kopalni skamielin w Messel(Niemcy).

Okres występowania

Eocen 48-40 mln lat temu.

Ogólny opis 

Wiedza na temat Messelastur gratulator oparta jest jedynie na pojedynczym niekompletnym szkielecie i dwóch czaszkach. Początkowe badania przypisały szczątki do przedstawiciela jastrzębiowatych, później do sów, lecz ostatecznie klasyfikuje się je jako przedstawiciela rzędu papugowych.

Messelastur gratulator był podobnej wielkości co dzisiejszy syczek zwyczajny(długość ciała ok. 20 cm). Z zachowanych szczątek można wywnioskować że stopy ptaka były typu zygodactyl(dwa palce skierowane do tyłu i dwa do przodu), podobnie jak u dzisiejszych papug, dzięciołów i niektórych sów. Czaszka posiada wyrostki nadoczodołowe, podobne jak u dzisiejszych jastrzębi i sokołów. Wiele cech bardzo przybliża ptaka do rzędu sów czy szponiastych, lecz szczegółowe porównanie cech osteologicznych z wymarłą rodziną papugowych Halcyornithidae potwierdziło iż są ze sobą blisko spokrewnione. Messelastur gratulator posiada wiele wspólnych cech anatomicznych z Halcyornithidae, różnice widać jednak w budowie nóg i dzioba(u Messelastur jest krótszy i bardziej przystosowany do drapieżnictwa).

Dymorfizm płciowy

Brak danych.

Pożywienie 

Najprawdopodobniej Messelastur gratulator był drapieżnikiem, polującym na mniejsze kręgowce.

Zachowanie, rozród, długość życia, naturalni wrogowie, przyczyny wymarcia

Brak danych.

Znaleziska

Niekompletny szkielet i dwie czaszki odnalezione jedynie na terenie kopalni skamielin w Messel na terenie Niemiec.

Systematyka, ewolucja i pokrewieństwo 

Początkowo rodzina Messelasturidae była klasyfikowana jako bliski krewniak szponiastych, później zakwalifikowano ją do sów, ostatecznie jest przypisana do papugowych, choć nadal z uwagi na ubogą ilość szczątków, pozycja rodziny nie jest jednoznacznie określona. Za najbliżej spokrewnione uznaje się papugi z rodziny Halcyornithidae, które także były przypuszczalnie mięsożerne.

Do rodziny Messelasturidae klasyfikuje się dwa rodzaje z dwoma gatunkami: Messelastur gratulator i bardzo podobny Tynskya eocaena. 

Szczątki Messelastur gratulator są jednymi z najstarszych(jak nie najstarszymi) znanych przedstawicieli papugowych. Przypuszcza się iż przedstawiciele rodzin Messelasturidae czy Halcyornithidae wyewoluowały niezależnie od innych grup papug na półkuli północnej, całkowicie wymarły i nie są bezpośrednimi przodkami żadnych ze współczesnych papug.       

Bibliografia:
-https://www.fossilhunters.xyz/fossil-birds/fmesselasturidae.html
-http://fossilworks.org/bridge.pl?a=taxonInfo&taxon_no=39369
-http://fossilworks.org/bridge.pl?a=taxonInfo&taxon_no=137232
-https://en.wikipedia.org/wiki/Messelasturidae

Glenurus croesus - mrówkolew dziuplowy

• Królestwo: Zwierzęta
• Typ: Stawonogi
• Gromada: Owady
• Rząd: Sieciarki
• Rodzina: Mrówkolwowate
• Gatunek: Glenurus croesus

Gatunek słabo poznany. Istnieje bardzo mało żródeł opisujących ów gatunek 

Ogólny opis

• Zamieszkuje tereny Ameryki Południowej. Stwierdzony na terenie Argentyny i Paragwaju. Preferują obszary zalesione.
• Przypuszczalnie imago osiąga wielkość ok. 5 cm długości ciała i rozpiętość skrzydeł stanowiącą podwójną wartość długości ciała. Ciało imago koloru czarnego, odnóża żółte. Przednia para skrzydeł przeźroczysta z ciemną tylną częścią na której widać dużą, jasną, nieregularną plamę. Wzdłuż skrzydeł ciągną się także kilkanaście mniejszych, ciemnych plam. Największa występuje w środkowej części skrzydeł. Tylna para skrzydeł także przeźroczysta z ciemną tylną częścią, lecz na niej znajdują się trzy jasne, mniejsze plamy. Brak oznaczeń w dalszej części skrzydła. Podobnie jak inne mrówkolwy larwa tego gatunku jest masywna, ze spłaszczoną głową i dobrze rozbudowanymi żuwaczkami.
• Zachowania reprodukcyjne gatunku nie są znane. Przypuszczalnie podobnie jak spokrewnione gatunki larwy żyją w suchych zagłębieniach drzew, gdzie zakopują się w materiałach kałowych(np. po bytowaniu wiewiórek) i innych szczątkach dennych. Otwór taki musi być odpowiednio duży aby umożliwić swobodnych ruch larwy, a także nie dopuszczać do wypełnienia się wodą podczas opadów. Larwy żywią się termitami, mrówkami i innymi podobnej wielkości owadami. Zwykle czatują w bezruchu na ofiarę, choć mogą także podkopywać lub biegać za zdobyczą. Zdobycz chwyta dużymi żuwaczkami i wstrzykuje jej paraliżujący i trawiący enzym. Spokrewnione gatunki w stadium larwalnym żyją 1-2 lata, po czym budują kokon i przemieniają się w osobnika dorosłego. 
• Dorosłe osobniki polują na mniejsze owady i ich larwy.

Mrówkolwowate to dość stara rodzina owadów, których przedstawiciele występowali już w dolnej kredzie ok. 122 mln lat temu(Babinskaiidae, Araripeneuridae), choć znaleziono szczątki owada z rzędu sieciarek(Minonymphites orthophlebes), który może być mrówkolwem, liczącego ok. 240 mln lat(początek triasu). Najbliżej spokrewnionymi taksonami z mrówkolwowatymi są żupałkowate(Ascalaphidae) oraz Nymphidae.

Dorosłe mrówkolwy są często mylone z ważkami, lecz łatwo je od siebie odróżnić. Mrówkolwy posiadają długie i maczugowato zakończone czułki. Czułki ważek są zwykle małe i bardzo smukłe.

Mrówkolwy znane są głównie z uwagi na metody polowań larw niektórych gatunków. Budują one lejkowate zagłębienie w piasku oraz czekają z rozsuniętymi żuwaczkami na jego dnie, aż nieostrożny owad(zwykle mrówka) wpadnie w pułapkę. Może obrzucać uciekającą ofiarę ziarnami piasku, aby zsunęła na dno. Pochwycona zdobycz zostaje sparaliżowana toksyną, która także trawi owada. Nie wszystkie larwy mrówkolwów używają pułapek, niektóre żyją na drzewach(np. dziuplach, mniejszych otworach i spróchniałych częściach), atakują przechodzącą ofiarę. Imago mrówkolwów jest także drapieżnikiem.

Do rodzaju Glenurus zaliczanych jest 12 gatunków.                 

Bibliografia:

-http://entnemdept.ufl.edu/creatures/misc/neuroptera/Glenurus_gratus.htm
-https://pl.wikipedia.org/wiki/Mr%C3%B3wkolwowate
-http://fossilworks.org/bridge.pl?a=taxonInfo&taxon_no=313641
-https://en.wikipedia.org/wiki/Antlion

Ichthyomyzon greeleyi - okresowy minóg

• Królestwo: Zwierzęta
• Podtyp: Kręgowce
• Gromada: Cefalaspidokształtne
• Rząd: Minogokształtne
• Rodzina: Minogowate
• Gatunek: Ichthyomyzon greeleyi

Występowanie

Zamieszkuje wschodnie tereny Ameryki Północnej. Zamieszkuje głównie dorzecze rzeki Ohio, lecz jego występowanie jest silnie rozdrobnione. Rybę można spotkać w rzece Allegheny, w górnym biegu Kentucky, Green, Cumberland, Walhonding, French Creek, Shenango, górnym biegu Tennessee oraz wielu pomniejszych ciekach i strumieniach. Minoga można spotkać od południowo-zachodniej części stanu Nowy Jork, północno-zachodniej Pensylwanii, wschodnim Ohio, południowym Kentucky, Wirginii Zachodniej, Tennessee, północnej Alabamie, aż po północną Georgie i Karolinę Północną. Na niektórych terenach podanych w źródłach jest rybą wymarłą lub źle zidentyfikowaną. Z uwagi na krótki okres formy dorosłej i skryty tryb życia larwalnej jest gatunkiem trudnym do zaobserwowania, dlatego w rzeczywistości może występować na nieco szerszym zasięgu. 

Siedlisko

Czyste i przejrzyste, duże i małe strumienie o różnym nachyleniu(od łagodnych po wysokie). Na ogół minóg preferuje podłoże piaszczyste lub kamieniste. Osobniki dorosłe spotykane są w bystrzach i częściach strumieni o dużym zachyleniu(w tym i szybkim nurcie). Larwy(ślepice) żyją zagrzebane w piaszczystym, kamienistym, błotnistym lub mulistym podłożu o łagodniejszym nurcie, także na obszarach zalewowych. Unikają środkowego biegu rzeki.

Ogólny opis

Minogi cechują się wydłużonym, węgorzowatym i bezłuskim ciałem, na którym brak granic oddzielających jego części(głowę, tułów, ogon). Otwór gębowy zakończony jest lejkiem przyssawkowym(często stanowiący większą część głowy), otoczony płatkowatą skórą. Sam lejek oraz język wyposażone są w ostre zęby rogowe. Na szczycie głowy znajduje się pojedynczy otwór nosowy, za nim zaś narząd ciemieniowy. Oczy zwykle nieduże, a za nimi znajduje się 7 otworów skrzelowych ustawionych w rzędzie. Minogi posiadają jedynie dwie płetwy grzbietowe i ogonową. Ślepice(larwy minoga) posiadają robakowaty kształt ciała, słabo rozwinięte płetwy, słabo widoczne oczy oraz trójkątny otwór gębowy, pozbawiony zębów, służący do odfiltrowywania zawiesiny.

Dorosłe Ichthyomyzon greeleyi osiągają rozmiar w przedziale 10-16 cm długości ciała(maksymalnie 20 cm). Lejek przyssawkowy duży, stanowiący większą cześć głowy. Ciało koloru brązowego z kontrastującą jasnożółtą częścią brzuszną. Na ciele występują licznie, ciemne plamki. Płatwy jasne, grzbietowe połączone z wyraźnym, granicznym wcięciem. Pierwsza lekko karbowana. Płetwa ogonowa słabo rozwinięta, niska i zaokrąglona.

Dymorfizm płciowy

Brak danych. U spokrewnionych gatunków występuje jedynie w okresie tarła. Samcowi wykształca się rurkowate pokładełko, natomiast samicy pseudo płetwa odbytowa.

Populacja i zagrożenia

Ichthyomyzon greeleyi występuje na dość szerokim obszarze w licznych subpopulacjach. Jednak z uwagi na krótki okres formy dorosłej i skryty tryb życia formy larwalnej jest gatunkiem trudnym do zaobserwowania, a co za tym idzie do oszacowania populacji i rzeczywistego zakresu występowania.

W niektórych stanach notowany jest jako krytycznie zagrożony wyginięciem(Nowy Jork, Ohio, Wirginia Zachodnia), w innych zaś jako narażony, bądź zagrożony. Wiąże się to głównie z bardzo małymi zaobserwowaniami ów gatunku(przykładowo na terenie Nowego Jorku zebrano go tylko 2 razy). Na niektórych obszarach został uznany za wymarły, choć przyczyny i czas spadku populacji nie został zbadany.

Gatunek jest określany jako niezbyt częsty, lokalnie pospolity. Jest notowany jako gatunek niższego ryzyka na wyginięcie z stabilnym trendem populacji z uwagi na szeroki zasięg występowania i liczne subpopulację. Ocenia się jednak że w przeszłości jego populacja mogła być o 30-70% większa.

Głównymi zagrożeniami dla przetrwania gatunku jest zanieczyszczenie wód(pestycydy, ścieki, nawozy), ich nadmierne zamulenie(poprzez wypas, odsuwanie ziemi) oraz zmiana biegu strumieni(kształtowanie brzegu, zapory, wypłycanie).   

Pożywienie 

Ślepice mikroorganizmy wodne odfiltrowywane z wody oraz detrytus. Osobniki dorosłe nie pobierają pokarmu.

Zachowanie

Ślepice żyją zagrzebane w piaszczystym, kamienistym, błotnistym lub mulistym podłożu o łagodnym nurcie, odfiltrowując mikroorganizmy, którymi się żywią, prowadząc skryty tryb życia. Okres larwalny trwa ok. 5-6 lat. Gotowa do tarła ślepica wędruje w pobliże bystrzy(lub częściach strumieni o dużym nurcie), gdzie przechodzi trwającą 100-140 dni metamorfozę, po czym przechodzi do tarła i umiera.

Rozród

Okres godowy przypada zwykle na końcówkę maja, gdy temperatura wody osiąga blisko 19° C. W bystrzach samiec na dnie okopuje nieduże zagłębienie, zwykle w pobliżu płaskiego kamienia. Gotowa do tarła samica przyczepia się do kamienia nad gniazdem. Samiec oplątuje się wokół partnerki, tak aby ich kloaki znajdowały się blisko. Zapłodnienie występuje zewnętrzne, podczas składania jaj. Samica może złożyć nawet ich kilka tysięcy. Larwy wykluwają się po ok. 3 tygodniach i z nurtem wędrują w miejsca mniej wartkie. Osobniki dorosłe po tarle żyją zwykle jeszcze kilka dni.

Długość życia

Cały okres życiowy trwa ok. 5-6 lat.

Naturalni wrogowie

Głównie ptaki wodne. Dla larw także ryby i drapieżne owady.

Podgatunki  

Nie wymienia się.

Znaczenie dla człowieka

Nie posiada szczególnego znaczenia dla człowieka. Nie posiada znaczenia w rybołówstwie.

Systematyka, ewolucja i pokrewieństwo

Minogokształtne to rząd prymitywnych zwierząt, które wśród obecnie żyjących zwierząt najbliżej spokrewnione są ze śluzicami(Myxini). Rząd liczy sobie ponad 376 mln lat(dewon), a najstarszy gatunek minoga Priscomyzon riniensis bardzo przypominał dzisiejszych przedstawicieli. Skamieniałości minogów należą do rzadkości z uwagi na to że chrzęstny szkielet rzadko ulega fosylizacji, dlatego ich ewolucja jest słabo poznana.

Rodzaj Ichthyomyzon liczy 6 przedstawicieli z czego wśród rodzaju są gatunki pasożytnicze(Ichthyomyzon bdellium, Ichthyomyzon castaneus, Ichthyomyzon gagei, Ichthyomyzon unicuspis), jak i niepasożytnicze(Ichthyomyzon fossor, Ichthyomyzon greeleyi). Wszystkie zamieszkują rejony Stanów Zjednoczonych. 

Bibliografia:

-http://www.fishbase.org/summary/2518

-https://en.wikipedia.org/wiki/Mountain_brook_lamprey

-http://explorer.natureserve.org/servlet/NatureServe?searchName=Ichthyomyzon+greeleyi+   
-http://www.iucnredlist.org/details/202620/0
-http://www2.dnr.cornell.edu/cek7/nyfish/Petromyzontidae/mtbrooklamprey.html
-https://en.wikipedia.org/wiki/Lamprey
-http://fossilworks.org/bridge.pl?a=taxonInfo&taxon_no=91451

         

Platana szponiasta - żaba akwariowa

inne nazwy: żaba szponiasta, żaba platana, platana 

• Królestwo: Zwierzęta
• Podtyp: Kręgowce
• Gromada: Płazy
• Rząd: Płazy bezogonowe
• Rodzina: Grzbietorodowate
• Gatunek: Platana szponiasta(Xenopus laevis)

Występowanie

Zamieszkuje zbiorniki wodne rejonu Afryki. Z uwagi na wyróżnienie nowego gatunku Xenopus victorianus, którego zasięg może się pokrywać, a odznacza się znacznym podobieństwem, dokładne rozmieszczenie gatunku nie jest poznane. Zakłada się że Xenopus laevis występuje w rejonach od południowej Angoli, Zambii, Malawi i Mozambiku po resztę Afryki na południe, a także oddzielona populacja na terenie Nigerii, Kamerunu, Republiki Środkowoafrykańskiej i północnych rejonach Demokratycznej Republiki Konga do 28ºE. Niepotwierdzone informację o występowaniu na terenie Gabonu. Spokrewniony gatunek zakłada się że zasiedla Xenopus victorianus tereny Tanzanii, Kenii, Ugandy, Rwandy, Burundi, Sudanu i Demokratycznej Republiki Konga od 28ºE na wschód.

Gatunek wprowadzony i inwazyjny na terenie Chile, Indonezji, Francji, Sycylii, Meksyku, Portugalii, Wielkiej Brytanii i Stanów Zjednoczonych. 

Siedlisko

Płaz wyłącznie wodny. Zamieszkuje wody słodkie i słonawe. Preferuje przede wszystkich jeziora eutroficzne o niskiej populacji ryb drapieżnych, lecz spotykany w bardzo różnego typu środowiskach wodnych. Unika dużych rzek i strumieni, lecz w mniejszych ciekach może występować dość licznie. Akceptuje także wody zmodyfikowane antropogeniczne, umiarkowanie skażone np. rowy odwadniające, kanały przeciwpowodziowe, stawy golfowe, jeziora sztuczne, kanały irygacyjne, zbiorniki pojące bydło i stację oczyszczalni ścieków.

Ogólny opis 

Żaby z rodzaju Xenopus posiadają grzbietobrzusznie spłaszczone ciało o masywnej budowie. Głowa widocznie mniejsza od ciała, słabo zaznaczona o kształcie klina. Nie posada języka ani widocznych otworów usznych. Oczy duże, wyłupiaste, bez powiek. Kończyny przednie mniejsze od tylnych, czteropalczaste, nie połączono błoną i bez pazurów. Kończyny tylne masywne, dobrze umięśnione i pięciopalczaste. Palce są połączone błoną pławną i posiadają pazury. Skóra jest gładka i śliska. 

Platana szponiasta osiąga 5-12 cm długości ciała i 60-200 g wagi w zależności od płaci. Skóra koloru od brązowego po oliwkowy z licznymi jasnymi plamkami. Czasami po bokach ciała występują brodawki. Spodnia część ciała jasna, kremowobiała. 3 palce od wewnętrznej strony są zakończone niedużymi pazurami.

Kijanki posiadają przeźroczystą skórę, przez co widać na niej większość narządów wewnętrznych.  

Dymorfizm płciowy

Widoczny i wielkościowy. Samice osiągają 10-12 cm długości ciała i masę do 200 gram. Posiadają masywniejszą budowę ciała niż samce. Samce osiągają 5-6 cm długości ciała i wagę ok. 60 gram. Samce mają modzele na przednich kończynach w kolorze czarnym.

Populacja i zagrożenia  

Gatunek niezagrożony, notowany jako niższego ryzyk na wyginięcie. Pospolity w swoim naturalnym środowisku, zwiększający ostatnimi latami swoją liczebność oraz akceptujący środowiska zmienione antropogenicznie. W wyniku jej spopularyzowania jako zwierzę laboratoryjne, naturalny test ciążowy(w latach 40 i 50 XX wieku) oraz pupil domowy płaz stał się gatunkiem inwazyjnym na wielu terenach. Nie podlega próbą ochrony.

Same platany są jednak uznawane za zagrożenie dla rodzimych gatunków ryb i płazów na terenach dla nich obcych. Odnotowano iż ich występowanie tych płazów może ograniczać występowanie niektórych gatunków zwierząt, zwłaszcza tych fitofagicznych z którymi konkuruje o pokarm(kijanki platanów są fitofagami). Odnotowano spadki populacji takich ryb jak tołpyga, Eucyclogobius czy nawet karpieńce(gdyż platana akceptuje nawet skrajne warunki środowiskowe) w miejscach gdzie występuje żaba. Możliwe że platana miała także znaczenie w wymarciu żaby Rana draytonii z niektórych rejonów Kalifornii(choć nie zostało to udokumentowane). Platana szponiasta może być także nosicielem choroby grzybiczej płazów chytridiomikozy oraz zarażać nią inne gatunki płazów(sam gatunek jest dość odporny na ów patogen).  

Pożywienie 

Drapieżnik o oportunistycznym apetycie. Zjada wszelkiego rodzaju żywe i martwe organizmy które może połknąć. Do ofiar należą głównie skorupiaki, larwy owadów, małe ryby i padlina. Większe zdobycze może próbować rozrywać pazurami tylnych kończyn. Występuje u nich kanibalizm.

Kijanki są filtratorami. Żywią się głównie fitoplanktonem w szczególności algami i okrzemkami, a także pierwotniakami i bakteriami.

Zachowanie 

Platana szponiasta jest płazem typowo wodnym, który cały cykl życiowy przeprowadzony jest w wodzie. Rzadko opuszcza wodę, a ich lądowe wędrówki zarejestrowano jedynie podczas wyschnięcia zbiornika wodnego. Nieporadnie poruszają się po lądzie, potrafią jednak skakać, zwykle wędrując po błotnistej lub wilgotnej glebie(lub podczas opadów), która chroni płazy przed wyschnięciem.

Nie wskazuje konkretnej pory dnia dla swojej aktywności. Zwykle czyha ukryta w mule, wśród roślinności lub pod zatopionym przedmiotem, aż wyczuje zapach pożywienia. Poluje przy pomocy wyczulonego węchu i systemu linia bocznej. Jest niezdarnym drapieżnikiem, dlatego jego dieta głównie składa się z organizmów powolnych(np. bezkręgowców dennych) i martwych. Bez pożywienia może przetrwać nawet 8 miesięcy.   

Zwykle spotykane są grupowo, co świadczy o braku terytorializmu lub o luźnym utrzymywaniu granic rewirów. Gęstość występowania zwykle zależy od poziomu wody w zbiorniku i jest wyższa gdy poziom wody spada(gęstość może być większa niż 1 osobnik na m2). Przypuszczalnie może zapadać w stan estywacja, będąc zagrzebana w błocie. Może przetrwać także w wodzie gdzie temperatura spada do ok. 10°C(choć żyje w wodach ciepłych 16-22 ° C), nie zapadając w hibernację, choć stając się mniej aktywna.

W swoim naturalnym środowisku płaz rzadko podlega badaniom naukowym.

Rozród

Okres godowy przypada zwykle na początek pory deszczowej, choć płaz może rozmnażać się przez cały rok, maksymalnie podchodzi 4 razy do godów w ciągu roku. Samce nie posiadają worków wokalnych, natomiast wydają z siebie rzekot pod powierzchnią wody, przez co jest słabo słyszalny na powierzchni, zwykle w godzinach nocnych. Samica zwykle odpowiada na odgłosy samca odgłosem stukania, a obaj zalotnicy przywabiają się nawzajem. Podczas kopulacji dochodzi do ampleksusu miedniczego(płazy zwykle kopulują w ampleksusie pachwinowym), trwającego 3-4 godziny. Samica składa jaja pojedynczo lub kilka na raz w ilości od 100 do kilku tysięcy w zależności od wielkości samicy(duża samica może znieść 17 tysięcy jaj podczas jednego krycia). Lepkie jaja przyklejają się do pobliskiej roślinności, kamieni i struktur wodnych. Rodzice nie opiekują się jajami, a po godach mogą zjadać zniesiony skrzek(np. ten który opadł na dno).

Kijanki wylęgają się po 2-3 dniach. Uczą się pływać dopiero po 1-2 dniach. W tym okresie nieruchomo zakotwiczają się wśród pobliskiej roślinności i struktur podwodnych. Po wylęgu nie mierzą więcej niż 8 mm długości ciała. Kijanki są bardzo słabymi pływakami, polują na głębszych wodach przez co często stają się celem drapieżników. Larwy rosną szybko. Po ok. 20 dniach pojawiają się zalążki kończyn, po kolejnych 15 dniach tylne kończyny są wykształcone i ruchliwe, pojawiają się kończyny przednie, a po kolejnych 7 dniach żaba zwykle redukuje swój ogon i kończy metamorfozę(cały cykl trwa 6-8 tygodni). Ogon jest wchłaniany do organizmu i podtrzymuje jej zapotrzebowanie żywnościowe przez ok. 5 dni.

Po metamorfozie wielkość żaby nie przekracza 1 cm długości. W przeciągu 5 miesięcy długość ciała jest już pięciokrotnie większa. W wieku ok. 12 miesięcy osiągają dojrzałość płciową i przystępują do godów.

Cały przebieg zachowań rozrodczych został poznany w warunkach laboratoryjnych, hodowlanych i obserwacji w rejonach inwazyjnych. Ubogie są natomiast dane na temat rozrodu w warunkach naturalnych.

Długość życia

W dzikich populacjach może osiągać 15 lat życia. W warunkach hodowlanych dożywa 20 lat.

Naturalni wrogowie 

Głównie ptaki min. czaple, bociany, kormorany, sowy i dzierzby. Pada także ofiarą węży i dużych ryb.

Podgatunki 

Wyróżnia się dwa podgatunki platana szponiastego:

• Xenopus laevis laevis - występuje w rejonach od południowej Angoli, Zambii, Malawi i Mozambiku po resztę Afryki na południe.
• Xenopus laevis sudanensis - zasiedla tereny Nigerii, Kamerunu, Republiki Środkowoafrykańskiej i północne Demokratycznej Republiki Konga do 28ºE.

Znaczenie dla człowieka

Płaz swoją sławę zawdzięcza głównie z powodu używanie go jako żywy test ciążowy w latach 40 i 50 XX wieku. Samice platanów silnie reagują na hormon produkowany przez ludzki zarodek(gonadotropina kosmówkowa). Wystarczyło że niewielką dawkę moczu kobiety wstrzyknięto w ciało żaby, a jeżeli ta w przeciągu doby zaczęła produkować jajka oznaczało to z wielkim prawdopodobieństwem że kobieta jest w ciąży.

Ze skóry Xenopus laevis wyizolowano także peptydy antydrobnoustrojowe magaininy mające szerokie zastosowanie jako wspomagacz w antybiotykoterapi.

Badacze z Uniwersytetu Nowej Anglii eksperymentując na kijankach żaby Xenopus laevis syntetyzowali związek który zdolny jest do blokowania migracji i namnażania komórek jednego z nowotworów skóry.

W 1970 roku właśnie platana szponiasta była pierwszym zwierzęciem, którego z sukcesem udało się sklonować.

Xenopus laevis jest popularnym zwierzęciem laboratoryjnym. Płaz jest bardzo mało wymagający oraz szybko się mnoży. Często jest stosowany w badaniach embriologicznych(z uwagi na przeźroczystą ścianę jaj i skórę kijanek można obserwować ich dokładny rozwój), toksykologicznych, medycznych, cytologicznych i genetycznych. Jednak z uwagi na krótszy cykl życiowy spokrewnionego gatunku Xenopus tropicalis jest on częściej wykorzystywany.

Platana szponiasta jest także popularnym zwierzęciem hobbystycznym o podobnej popularności jak spokrewniony karlik szponiasty(Hymenochirus boettgeri). 

Xenopus laevis na wielu terenach jest gatunkiem inwazyjnym, czasem wypierającym rodzime gatunku płazów. Płaz jest także niezwykle odporny na grzybiczą chorobę dziesiątkującą populację innych płazów na całym świecie chytridiomikozę. Wysunięto teorię że może być jej bezobjawowym nosicielem, zarażającym inne gatunki.

Systematyka, ewolucja i pokrewieństwo

Do rodzaju Xenopus zalicza się 18-20 gatunków płazów, zamieszkujących Afrykę Subsaharyjską. Większość gatunków jest do siebie bardzo podobnych, a ich odróżnienie bez dokładnych pomiarów lub badań genetycznych jest czasami niemożliwe.

Najstarszy wiek szczątków płazów z rodzaju Xenopus datowane są na 84,9 mln lat(późna kreda). Większość nie zostało opisanych(przypuszczalnie znane są dwa opisane wymarłe gatunki Xenopus arabiensis i Xenopus romeri), lecz szczątki były odnajdywane na terenach Tanzanii, Maroko, Jemenu, Brazylii oraz Argentyny(najstarsze). Sama rodzina grzbietorodowatych sądzi się iż powstała na początku okresu kredowego(145,5 mln lat temu).

Najbliższymi krewniakami rodzaju Xenopus jest rodzaj Silurana, którego przedstawiciele odznaczają się podobnymi przystosowaniami. Wyróżnia się dwa gatunki wymienionego rodzaju Silurana epitropicalis i Silurana tropicalis(który częściej zaliczany jest do rodzaju Xenopus).
     

Bibliografia:

-http://www.iucnredlist.org/details/58174/0

-http://animaldiversity.org/accounts/Xenopus_laevis/

-http://eol.org/pages/1038993/overview
-http://www.kopernik.org.pl/projekty-specjalne/archiwum-projektow/projekt-genesis/krotka-historia-klonowania/
-http://kopalniawiedzy.pl/Xenopus-laevis-zaba-zaba-szponiasta-plaz-czerniak-przerzut-nowotwor-metaloproteinazy-metaloproteinaza,6708
-http://www.xenbase.org/anatomy/intro.do
-https://amphibiaweb.org/species/5255
-http://fossilworks.org/bridge.pl?a=taxonInfo&taxon_no=37441