Owocożer złotawy - gołąb o niegołębich cechach

• Królestwo: Zwierzęta
• Podtyp: Kręgowce
• Gromada: Ptaki
• Rząd: Gołębiowe
• Rodzina: Gołębiowate
• Gatunek: Owocożer złotawy(Ptilinopus luteovirens)

Występowanie

Zamieszkuję endemicznie wyspy Waya Group, Vitu Levu, Beqa, Ovalau i Gau, leżąca na terenie państwa Fidżi.

Siedlisko

Tropikalne lasy pierwotne, lasy wtórne i zakrzewienia. Czasami także obrzeża wiosek ludzkich.

Ogólny opis 

Gołębiowate posiadają krępą, masywną budowę ciała, stosunkowo małą głowę, duże oczy, krótki, prosty dziób z widoczną, miękką woskówką i krótkie nogi. Upierzenie gęste i miękkie. 

Owocożer złotawy osiąga 19-21 cm długości ciała. Pióra samca koloru złotawego lub zielonozłotawego. Na pokrywach skrzydłowych, grzbiecie, karku pióra są wydłużone, wąskie i przypominające włosy swoją budową. Brzuch, kuper i dolne pokrywy ogonowe zwykle posiadają złotawe zabarwienie. Głowa zielona lub zielono-niebieska. Często od oczu(także wokół nich) po dziób występuje zielonkawe, jaśniejsze zabarwienie piór.

Samica mniej jaskrawo ubarwiona, zwykle koloru ciemnozielonego, bez włoso-podobnych piór. Brzuch często szarozielony, lotki koloru ciemnobrązowego, a dolne pokrywy ogonowe pomarańczowe lub żółtawe. Głowa jasnozielona, czasem bardziej lub mniej kontrastująca z resztą ciała. Osobniki młodociane podobne do samic.

Ogon obu płci krótki, wachlarzowaty. Dziób i nogi zielone lub niebieskozielone. Tęczówka biała.

Dymorfizm płciowy

Wyraźny. Patrz wyżej(ogólny opis).

Populacja i zagrożenia

Nie jest uważany za gatunek zagrożony(najmniejszej troski). Brak szczegółowych danych na temat liczebności gatunku. Wydaje się występować dość licznie, szczególnie na wyspie Vitu Levu. Także ptak jest dość elastyczny jeżeli chodzi o zamieszkiwane siedliska. Nie są znane poważne zagrożenia dla przetrwania gatunku. Lokalnie może mu zagrażać niszczenie leśnych siedlisk.

Pożywienie 

Głównie owocożerny. Żywi się małymi owocami, zwłaszcza roślin z rodzaju Ficus(figowce) i Clidemia. Dietę urozmaica w drobne bezkręgowce.

Zachowanie

Ekologia gatunku słabo poznana. Ptak żeruję głównie w górnej części drzew(korona). Nie tworzy stad i przypuszczalnie preferuje samotny tryb życia. Zwykle nie wędruje, choć może pokonywać większe odległości np. w poszukiwaniu materiału do budowy gniazda. Wydają z siebie pstrykania, szczekania i gwizdy(odmiennie niż inne gołębie).

Rozród

Bardzo mało danych na temat rozrodu tego gatunku. Tworzy otwarte gniazda o luźnej strukturze z cienkich patyków i kawałków pnączy, dość nisko nad ziemią(ok. 3 metry) na gęstym krzewie lub wśród pnączy. Samica składa jedno jajo. U spokrewnionych gatunków zaobserwowano że jedynie samica opiekują się jajami i młodymi, co jest dość niezwykłe dla gołębiowatych.

Długość życia

Brak danych.

Naturalni wrogowie

Głownie ptaki drapieżne np. krogulec rdzawoszyi.

Podgatunki 

Nie wyróżnia się.

Znaczenie dla człowieka

Gatunek nie posiada szczególnego znaczenia dla człowieka.

Systematyka, ewolucja i pokrewieństwo

Do rodzaju Ptilinopus zaliczanych jest 54-58 gatunków gołębi zamieszkujących wyspy Oceanii i Australię. Większość wskazuje przystosowania do żywienia się owocami(skąd nazwa owocożery). Zamieszkują środowiska leśne, niektóre gatunki ograniczają się do lasów pierwotnych np. owocożer żółtooki(Ptilinopus arcanus), inne zaś wolą lasy wtórne i siedliska zurbanizowane np. owocożer guzodzioby(Ptilinopus insolitus) i owocożer żółtobrody(Ptilinopus melanospilus). Niektóre gatunki prowadzą skryty tryb życia, przez co ich ekologia jest bardzo słabo poznana(przykładem jest owocożer dwuwstęgowy Ptilinopus speciosus).

Większość gatunków jest notowanych jako mniejszego ryzyka na wyginięcie, kilka jako gatunki gatunki bliskie zagrożeniu lub narażone, dwa gatunki jako poważnie zagrożone(owocożer różowobrzuchy Ptilinopus huttoni i owocożer mariański Ptilinopus roseicapilla) i jeden jako krytycznie zagrożony(owocożer żółtooki Ptilinopus arcanus). Głównymi zagrożeniami dla przetrwania owocożerów są niszczenie środowiska, gatunki obce, polowania oraz wprowadzone ptasie choroby. Cztery gatunki z rodzaju Ptilinopus są uważane za wymarłe, jeden naukowo nieopisany gatunek wymarł w okresie prehistorycznym, jeden wymarły(owocożer czerwonowąsy Ptilinopus mercierii) w połowie XX wieku, natomiast dwa kolejne gatunki(Ptilinopus marshallianus i Ptilinopus byronensis ) są wątpliwe(uważane czasami za podgatunki).

Ptilinopus jest taksonem parafiletycznym do którego nie wlicza się powiązanych z nim rodzajów Alectroenas i Drepanoptila. Sam rodzaj Ptilinopus często umownie grupuje się na owocożery w zależności od rejonu występowania i podobieństwo morfologiczne. Niektóre także zalicza się do osobnych rodzajów Chrysoena(opisywany gatunek jest czasem do niego zaliczany) i Megaloprepia.

Rodzaj Ptilinopus należy do plemienia Ptilinopini do którego klasyfikuje się także rodzaje Alectroenas(koralczyki), Drepanoptila(strzępopiór), Ducula(muszkatele), Hemiphaga(garlica maoryska), Lopholaimus(siwiec), Cryptophaps(rotangowiec) i Gymnophaps(krasnooki).

Zapis kopalny gołębiowych nie jest dobrze reprezentowany. Za najwcześniejszą formę gołębiowych uznaje się rodzaj Gerandia zamieszkujący tereny dzisiejszej Francji we wczesnym miocenie(ok. 20 mln lat temu), choć obecne badania bardziej skłaniają się by uznać rodzaj za wczesne stepówki. Jednak wczesny gatunek gołębia odnaleziono także na terenie Nowe Zelandii, który również jest datowany na wczesny miocen(19-15 mln lat). Rupephaps taketake anatomicznie przypomina reprezentantów rodzajów Hemiphaga, Gymnophaps i Lopholaimus. Innym wczesnym gołębiem jest Arenicolumba prattae odnaleziony na terenie Florydy, a którego krewnych przypuszczalnie można szukać wśród rodzajów Columbina(gołąbeczki) i Scardafella(łuskowiaki). 

Bibliografia:

-https://www.hbw.com/species/golden-dove-chrysoena-luteovirens

-http://www.iucnredlist.org/details/22691577/0

-https://en.wikipedia.org/wiki/Golden_fruit_dove
-https://en.wikipedia.org/wiki/Whistling_fruit_dove
-https://en.wikipedia.org/wiki/Columbidae
-http://fossilworks.org/bridge.pl?a=taxonInfo&taxon_no=333914

    

Mrównik afrykański - żywa mrówkożerna skamielina

inne nazwy: prosię ziemne

• Królestwo: Zwierzęta
• Podtyp: Kręgowce
• Gromada: Ssaki
• Rząd: Rurkozębne
• Rodzina: Mrównikowate
• Gatunek: Mrównik afrykański(Orycteropus afer)

Występowanie

Szeroko rozpowszechniony w Afryce Subsaharyjskiej od południowych terenów Mauretanii, Mali, Nigru, Czadu, Sudanu i południowo-wschodnich terenów Afryki, aż po Południową Afrykę. Zamieszkuje również lasy deszczowe Kotliny Kongo i Afryki Zachodniej, choć jego rozmieszczenie na tych terenach jest słabo poznana.

Siedlisko 

Akceptuję wiele siedlisk. Przed wszystkim liczny na terenach półpustynnych, trawiastych, krzewiastych i sawannach. Spotykany także w rożnego typu lasach(także deszczowych). Unika terenów bagiennych, pustynnych i skalistych(gdzie trudno wybudować nory). Jego występowanie jest zależne od populacji mrówek i termitów na danych terenie. Spotykany na terenach uprawnych.

Ogólny opis

Mrównik posiada dość charakterystyczna budowę ciała. Ciało jest masywne, zwarte i pokryte grubą, jasną(kremową) skórą. Osiąga 100-130 cm długości ciała, 70 cm długości ogona i masę 40-80 kg. Grzbiet mocno wygięty ku gorze. Głowa wąska z silnie wydłużonym pyskiem. Oczy niewielkie. Na końcu pyska znajdują się duże i szerokie nozdrza z możliwością zamknięcia. Uszy bardzo długie i wąskie(podobne do zajęczych). Kończyny krótkie, muskularne. Przednie krótsze niż tylne, wyposażone w cztery palce(bez kciuka) zakończone długimi pazurami, przypominającymi łopaty. Tyle kończyny posiadają 5 palców, uzbrojone w masywne i szerokie pazury przypominające racice. Ogon mocno umięśniony, wleczony po ziemi. Sierść rzadka, szczeciniasta i brązowa, gęstsza i ciemniejsza jedynie na nogach. 
              

Dymorfizm płciowy

Samce osiągają nieco większe rozmiary. Samice posiadają jaśniej zabarwioną głowę i ogon.

Populacja i zagrożenia

Populacja mrównika nie została oszacowana, nie ma także dowodów na to że populacja może się znacząco zmniejszać lub zwiększać. Sądzi się jednak że z uwagi na rosnącą ekspansję człowieka, niszczenie środowiska i polowania jego liczebność może się zmniejszać. Bywa także tępiony na obszarach rolniczych. Mimo to na obszarach chronionych występuje dość licznie, dodatkowo jego szeroki zakres występowania przyczyniło się do zakwalifikowania go do gatunków niższego ryzyka na wyginięcie.

Pożywienie

Mrównik jest myrmekofagiem, czyli żywi się mrówkami i termitami. Głównym składnikiem diety mrównika są mrówki, których zwierzę może zjadać w okolicach 50 tysięcy podczas jednej nocy. Mrównik rozkopuje gniazdo mrówek długimi pazurami, a następnie łapie owady lepkim językiem. Termity są zwykle łapane podczas ich wędrówek, gdyż w kopcach ich gęstość występowania jest o wiele mniejsza niż mrówek. Jedynym dodatkiem do diety mrówników są owoce ogórków Cucumis humifructus, które są zjadane przez ssaka z uwagi na dużą zawartość wody(nasiona rośliny kiełkują jedynie po przejściu przez układ pokarmowy mrównika).

Zachowanie 

Mrównik afrykański jest zwierzęciem o samotnym trybie życia. Jest zwierzęciem terytorialnym, zajmującym powierzchnie 2-5 km², przy czym tereny zajmowane przez samce są zwykle większe. Aktywność wykazuje po zmroku.

Dzień spędza w norze. Na swoim terytorium mrównik buduje kilka nor, które różnią się swoim zastosowaniem. Jedne służą jako ostoja(miejsce odpoczynku, miejsce ewentualnego schronienia się), inne jako stałe domy, zaś inne wykopywane są jedynie podczas poszukiwania pożywienia i nie mają większego zastosowania. Główna nora jest używana jako sypialnia i schronienie dla młodych. Jest zwykle bardziej obszerna(może pomieścić człowieka) i rozległa niż pozostałe nory(osiąga nieraz 13 metrów długości). Posiada czasem kilka wejść, a układ tunelów i pomieszczeń jest zwykle regularnie zmieniana. Nieraz także sama nora jest opuszczana, a mrównik buduje nową. Poza czasem na żerowanie mrównik często spędza czas na poszerzaniu nor i budowie nowych. Zwykle wchodzi i opuszcza norę z głową skierowaną do wyjścia. Przed opuszczaniem nory wychyla głowę węsząc i zasłuchując kilka minut, wyszukując niebezpieczeństwa, po czym gwałtowanie wybiega z nory na odległość ok. 10 metrów. Skacze, nasłuchuję, telepię głową, aby upewnić się że nie ma drapieżników w pobliżu, po czym zaczyna żerować.

Żerując mrównik powoli porusza się do przodu, starannie obwąchując ziemię, szukając skupisk owadów. Po zlokalizowaniu gniazda, przednimi łapami szybko rozkopuje ziemię, następnie do otworów mrowiska wkłada lepki język, szybko wsuwając go z powrotem wyłapując stawonogi. Otwory nosowe zwierzęcia są  zamykane, co uniemożliwia wniknięciu do niego mrówki, a liczne włoski wewnątrz ochraniają przed pyłkami uwalnianymi podczas kopania. Gruba skóra na ciele chroni mrównika przed ugryzieniami. Podczas posilania się, uszy mrównika zawsze zasłuchują, aby uchronić go przed atakiem drapieżników. Zwykle co noc wybiera inną trasę wędrówek dając tym samym czas na zregenerowanie się mrowisk.

Rozród 

Okres rozrodczy u mrówników przypada różnie w zależności od szerokości geograficznej. W północnych rejonach Afryki rozpoczyna się w marcu/kwietniu, natomiast w południowych w październiku-styczniu. Zwierzęta w owym okresie wyjątkowo dobierają się w pary i pozostają w nich przez kilka dni. Para przyciąga siebie nawzajem przy pomocy bodźców zapachowych. Samiec podczas sezonu kryje wiele samic, natomiast nie wiadomo czy samica posiada wielu partnerów. Ciąża trwa 225-240 dni. Samica rodzi zwykle 1 młode(rzadziej 2). Noworodek rodzi się dobrze rozwinięty(nagi, otwarte oczy, wiele zmarszczek, pazury obecne) i mierzy ok. 55 cm, przy wadzę ok. 2 kg. Początkowo młode karmione jest mlekiem i pozostaje w norze, lecz w przeciągu 2 tygodni ją opuszcza i zaczyna wędrować z matką(uczy się zdobywać pokarm). 3 miesięczny mrównik zaczyna jeść owady, a w wieku 6 miesięcy usamodzielnia się(sam zdobywa pokarm, kopie nory), zwykle w niedługim odstępie czasu odchodzi. Dojrzałość płciową osiąga w przeciągu 2 lat. Mrówniki zwykle rozmnażają się raz na rok.

Długość życia

Na wolności mogą dożyć 18 lat. W niewoli najstarszy żył 23 lata.

Naturalni wrogowie

Bywają zabijane przez lwy, lamparty i hieny.

Podgatunki

Mrównik posiada 17 podgatunków.

Znaczenie dla człowieka

Bywają obiektem polowań dla mięsa, trofeum, skór i innych narządów(z których robi się amulety), zwłaszcza przez rdzenne ludy buszmeńskie i hotentockich. Czasami niektóre części ciała mrównika są wykorzystywane w tradycyjnej medycynie.

Mrównik jest zwykle uważany za zwierzę pożyteczne, gdyż żywi się owadami niszczącymi uprawy, jednak jego rozkopywanie i budowanie nor na obszarach rolniczych czasem przynosi więcej szkód, dlatego bywa tępiony. Dodatkowo nory utrudniają przejazd pojazdom.

Bywają hodowane w ogrodach zoologicznych. Rozmnaża się w niewoli.

Systematyka, ewolucja i pokrewieństwo

Mrównik afrykański należy do rodziny mrównikowatych(Orycteropodidae) do której klasyfikuje się ok. 17 gatunków(w 7 rodzajach), lecz obecnie jedynym żyjącym przedstawicielem jest opisywany gatunek. Niegdyś był klasyfikowany do rzędu Edentata wraz z szczerbakami i łuskowcami z uwagi na podobieństwo anatomiczne. Obecnie za najbliższych obecnie żyjących krewnych mrównika uznaje się ryjkonosy, złotokrety i tenreki. Mrównik jest czasami uznawany za przedstawiciela kladu afroterów, który został zaproponowany na podstawie badań molekularnych i poza wcześniej wymienionymi, obejmuje także trąbowce, brzegowce i góralkowce.

Najstarsi przodkowie rurkozębnych liczą sobie 23 mln lat. Jednym z najstarszych jest Myorycteropus africanus, który przypuszcza się że poza mniejszym rozmiarem nie różnił się nadto od obecnie żyjącego mrównika. Posiadał podobną anatomię, a co za tym idzie przypuszczalnie ekologię. Większość kopalnych przedstawicieli zamieszkiwało tereny Afryki, choć szczątki rurkozębnych odnajdywano także na terenie Europy i Azji. Z uwagi iż anatomia przedstawicieli rodzaju Orycteropus nie uległa większym zmianom w ciągu milionów lat, mrównik afrykański jest uznawany za żywą skamielinę.

Ciekawostki 

• Opuszczone nory mrówników są często zamieszkiwane przez nietoperze, sowy, wiewiórki, jeże, mangusty, guźce i hieny.
• Mrównik jest bardzo dobrym pływakiem.
• Nazwa rzędu "Rurkozębne" wzięła się od specyficznej budowy zębów ssaka, które wypełniają skupiska małych kanałów(rurek). Zęby są ścieralne, lecz rosną przez całe życie.
• Oczy mrównika są jednym z najmniej rozwiniętych narządów. Ssak widzi czarno-biało i rozróżnia kształt i ruch.
• Nory mrówników podczas pożarów sawanny są często używane jako kryjówki dla wielu zwierząt.
• Mrównik jest powszechnie obecny w afrykańskim folklorze. Niektórzy sugerują iż głowa Seta(egipskiego boga pustyni) jest inspirowana właśnie mrównikiem.           

Bibliografia:
-http://www.iucnredlist.org/details/41504/0
-http://animaldiversity.org/accounts/Orycteropus_afer/
-http://eol.org/pages/327830/details
-https://en.wikipedia.org/wiki/Aardvark
-http://dinoanimals.pl/zwierzeta/mrownik-prosie-ziemne-orycteropus-afer/