Dorcus titanus - duży jelonek, mały kłopot

• Królestwo: Zwierzęta
• Typ: Stawonogi
• Gromada: Owady
• Rząd: Chrząszcze
• Rodzina: Jelonkowate
• Gatunek: Dorcus titanus

Występowanie

Odnotowany na Filipinach, Japonii, Indonezji, Borneo, Malezji, Tajlandii, Wietnamie, Laosie, Birmie, Indiach, Chinach, Tajwanie i Korei. Zamieszkuje pierwotne wilgotne lasy deszczowe i zadrzewione koryta rzeczne.

Ogólny opis

Dorcus titanus jest dużym gatunkiem chrząszcza i przypuszczalnie trzecim największym jelonkowatym. Samiec w zależności od podgatunku osiąga od 32 do 111 mm długości ciała, wraz z żuwaczkami. Samice osiągają 35-50 mm długości. Tułów jest nieco wydłużony, płaski, koloru matowo czarnego, podobnie jak jego kończyny i anteny. Żuwaczki samca są potężnie rozwinięte i wydłużone z bardzo wyraźnym ząbkowaniem na wewnętrznej krawędzi, oraz dwiema parami wydłużonych zębów. Jednym w pobliżu górnej krawędzi żuwaczki, drugim w pobliżu aparatu gębowego. Żuwaczka dorosłego samca jest porównywalna wielkością do jego odwłoku i tułowia razem wziętych. Żuwaczki samicy są niewielkie. Czułki niewielkie, z wyraźnymi grzebykami na ich końcach. Kończyny są zakończone mocnymi pazurkami, natomiast schowane pod pokrywami skrzydła posiadają wyraźne żyłkowanie.

Dymorfizm płciowy

Wyraźny. Samce posiadają potężnie rozwinięte i wydłużone żuwaczki. Żuwaczki samic są niewielkie.

Populacja i zagrożenia

Nie podlega klasyfikacji w stopniach zagrożenia. Populacja owada może lokalnie maleć z powodu wycinki lasów, wyłapywania żywych egzemplarzy(w celach kolekcjonerskich i hodowlanych), oraz stosowanych pestycydów. Czasami wyłapywany w celach żywnościowych.

Pożywienie

Imago żywi się głównie sokami drzew i fermentującymi owocami. Larwy materią organiczną próchniejącego drzewa, czasami korzonkami roślin.

Zachowanie

Jest gatunkiem o nocny trybie życia w dzień zwykle ukrytym w szczelinach drzew. Może latać na znaczne odległości, lecz robi to jedynie w wyjątkowych sytuacjach np. podczas poszukiwania pożywienia, czy partnera. Można jest spotkać zwykle blisko próchniejących drzew. Samce są agresywnie zastawione do siebie. W razie spotkania dwóch osobników płci męskiej, dochodzi do walki, podczas której chrząszcze krzyżują swoje żuwaczki i próbują przewrócić, lub zrzucić z drzewa. Często kończy się to śmiercią przegranego samca np. w wyniku upadku z dużej wysokości. Znane są także przypadki kiedy jeden z samców został przepołowiony na pół przez żuwaczki rywala. Samice nie odzwierciedlają zachowań samców i są do siebie neutralnie nastawione. Chrząszcze używają swoich silnych żuwaczek także w samoobronie, mogąc wyrządzić poważną ranę na ciele napastnika.

Rozród 

Kiedy samiec napotka gotową do rozrodu samice, wchodzi na jej grzbiet. Podczas kilku godzinnego cyklu rozpłodowego, dochodzi do zapłodnienia, po czym samica wyszukuje spróchniałych części drzew liściastych, gdzie przy pomocy żuwaczek wygryza ok. 1 cm komorę, gdzie składa kilka jaj. Po ok. 2 tygodniach wylęgają się larwy o pomarańczowej głowie, potężnych żuwaczkach i białym ciele. Larwa żywi się materią organiczną spróchniałego drzewa. Cykl od jaja do imago trwa u samców od 8 do 28 miesięcy, u samic 4-6 miesięcy, podczas którego larwa przechodzi 3 wylinki, a przy trzeciej może osiągać już 10 cm długości. Samica może składać kilkanaście porcji jaj rocznie.

Naturalni wrogowie

Niektóre duże owadożerne ptaki i ssaki, mrówki i duże jaszczurki. Dla larwy owadożerne ptaki, ssaki i niektóre owady.

Długość życia

Imago ok. 2 lata.

Znaczenie dla człowieka

Jest w miarę popularnym gatunkiem hodowlanego chrząszcza, jednym z najłatwiejszych jelonkowatych w utrzymaniu i rozmnażaniu. Jest także cennym nabytkiem dla kolekcjonerów owadów. W niektórych krajach azjatyckich uważany z przysmak. Złapany chrząszcz może boleśnie ugryźć.

Ciekawostki

• Przypuszczalnie podgatunek Dorcus titanus palawanicus jest 3 największym jelonkowatym na świecie.
• Wyróżnia się 19 podgatunków tego chrząszcza min. Dorcus titanus palawanicus, Dorcus titanus takaraensis i Dorcus titanus sika.
• Do hodowli tego gatunku wymagany jest pojemnik o wymiarach przynajmniej 25x25x25, dla jednej pary(choć poleca się trzymanie jednego samca na 2 samice) z dobrą warstwą ugniecionego substratu z drzewa dębowego, lub bukowego. Trzymać można jedynie jednego samca na pojemnik. Wrażliwy na zmiany wilgotności, dlatego substrat powinien mieć stałą wilgotność.
• Obecnie rodzaj Dorcus liczy 51 gatunków jelonków min. Dorcus binodulosus, Dorcus brevis i Dorcus yamadai.

Bibliografia:

-https://en.wikipedia.org/wiki/Dorcus_titanus

-http://zibi.entomo.pl/p_1.php

-http://www.terrarium.com.pl/2587-dorcus-titanus-palawanicus/

-http://carnivoraforum.com/topic/9690092/1/