Oleica fioletowa - dziwna pszczoła... nie oleica!

• Królestwo: Zwierzęta
• Typ: Stawonogi
• Gromada: Owady
• Rząd: Chrząszcze
• Rodzina: Oleicowate
• Gatunek: Oleica fioletowa(Meloe violaceus)

Występowanie

Zasiedla całą Europe, wraz z Półwyspem Fennoskandii, daleko poza koło podbiegunowe oraz umiarkowaną część Azji, Bliski Wschód i Afrykę Północną. Preferuje dobrze nasłonecznione, suche obrzeża lasów, pól, zarośli i przydroży.

Ogólny opis

Oleica filetowa jest dużym chrząszczem, osiągającym 10-32 mm długości. Samice oleica posiada nieproporcjonalnie wielki odwłok. Ciało owada jest ciemnofioletowe z metalicznym połyskiem. Skrzydła są zredukowane, tworzące rozstawione pokrywy skrzydłowe. Głowa jest duża, wyposażona w silne żuwaczki, a wyrastające z niej czułki grube i dosyć długie. Oczy posiadają owalny kształt, a kończyny są silne i wyposażone w pazurki. Tułów owada jest wąski i okryty pancerzem, podobnie jak odwłok, który u samicy jest nieporównywalnie duży.

Dymorfizm płciowy

Samica jest większa oraz posiada bardzo duży odwłok, o wiele większy od samca.

Populacja i zagrożenia

Owad jest rzadko spotykany, lecz uznawany za lokalnie licznego. Nie podlega klasyfikacji w stopniach zagrożenia. Czasami uznawany za szkodnika.

Pożywienie

Imago żywi się głównie roślinami zielnymi. Natomiast larwy w pierwszym stadium pyłkiem kwiatowym, w drugim jajami pszczół, a w trzecim miodem pszczelim.

Zachowanie

Dorosła forma owada pojawia się od wiosny do późnego lata. Owad jest aktywny głównie w dzień. Często lata nad ziemią, szukając dogodnego miejsca żerowania. Oleica jest powolna, nie potrafi zwinnie i szybko latać, dlatego do obrony używa oleistej substancji, zwanej kantarydynom. Wydzielana jest z stawów nóg owada, w postaci intensywnie żółtej cieczy. Substancja jest toksyczna, u człowieka powodująca podrażnienie skóry w małych ilościach.

Rozród

Oleica przechodzi skomplikowany cykl rozwojowy, zwany hipermetamorfozą(nadprzeobrażeniem), czyli cykl w którym występuje kilka różnych stadiów larwalnych. Owady przystępują do godów w okresie letnim. Samice wabią samce przy użyciu silnych feromonów. Po udanej kopulacji, owady rozstają się, a samica składa późnym latem ok. 1000 jaj w wygrzebanej norce, w pobliżu kwiatów, zwykle w pobliżu gniazd pszczół. Z jaj wykluwają się małe larwy, zwane tryungulinusami(trójpazurkowcami), posiadające 3 pary nóg. Po wydostaniu się z jaj, szybko wspinają się na kwiaty, rosnące w pobliżu i czekają na pszczoły, które będą chciały zebrać nektar z kwiatów. W chwili kiedy pszczoła przysiądzie na kwiat, jak największa ilość larw, próbuje przyczepić się do owada. Pszczoła następnie przenosi larwy do swojego gniazda. Owady, które nie dostały się do gniazd pszczół giną. W gnieździe następuje metamorfoza oleicy w drugą formę rozwojową. Przypominają pędraki i żywią się jajami pszczół i są bardzo ruchliwe. Następnie oleica przechodzi kolejną metamorfozę w formę bardzo podobną do drugiej, lecz tym razem poczwarka odżywia się miodem pszczół i wykonuje bardzo mało ruchów. Poczwarka następnie linieje trzy kronie, a po ostatnim linieniu opuszcza gniazdo pszczół. Następnie zakopują się w ziemi, aby przezimować. W tym okresie przekształcają się w poczwarkę rzekomą. Wiosną przekształcają się w larwy ostatniego stadium rozwojowego. Wtedy też nie pobierają pokarmu i przekształcają się w poczwarkę właściwą, która pod koniec wiosny przekształca się w dorosłego osobnika.

Naturalni wrogowie

Przez swoją toksyczność, owad nie posiada naturalnych wrogów.

Długość życia

Imago-5 miesięcy

Znaczenie dla człowieka

Oleica uznawana jest za szkodnika, przez to iż postać larwalna żeruje także na pszczołach hodowlanych, a postać imago może niszczyć rośliny uprawne. Oleice należy łapać przy pomocy rękawic, gdyż kontakt substancji przez nią wydzielą z skórą, powoduje podrażnienie.

Ciekawostki

• Oleica fioletowa jest jednym z niewielu owadów w swojej rodzinie, występującym w trefie klimatu umiarkowanego. Większość majkowatych(oleicowatych) występuje w strefie klimatu tropikalnego i subtropikalnego.
• W krajach tropikalnych, pojawienie się tych chrząszczy, przynosi znaczne straty, zwłaszcza w ogrodach i sadach.
• Śmiertelna dawka kantarydyny dla człowieka wynosi 0,02 g. Substancja jest dobrze wchłaniana przez skórę. Objawy zatrucia to zapalenie skóry, przewodu pokarmowego i moczowego, krwiomocz, wymioty, drgawki, śpiączka, kończąca się śmiercią. Oczywiście pojedynczy owad nie produkuje aż tak dużej ilości tej substancji.
• Kantarydyna pozyskiwana z muchy hiszpańskiej, w medycynie ludowej jest stosowana jako afrodyzjak.
• Do rodziny oleicowatych zaliczanych jest ponad 2500 gatunków chrząszczy.
• Rodzaj Meloe reprezentowany jest przez ok. 100 gatunków oleic. W  Europie Środkowej, rodzaj ten reprezentuje 15 gatunków min. oleica krówka (Meloe proscarabaeus) i Meloe brevicollis.
  
  

Bibliografia:

-https://pl.wikipedia.org/wiki/Oleica_fioletowa

-https://en.wikipedia.org/wiki/Meloe_violaceus

-https://swiatmakrodotcom.wordpress.com/2014/04/18/oleica-fioletowa-meloe-violaceus-zycie-w-ciaglym-biegu/