Modraszek arion - motyl kitarzysty. Pod opieką mrówek

• Królestwo: Zwierzęta
• Typ: Stawonogi
• Gromada: Owady
• Rząd: Motyle
• Rodzina: Modraszkowate
• Gatunek: Modraszek arion (Phengaris arion)

Występowanie

Modraszek arion jest gatunkiem palearktycznym zamieszkujący Europe i Azję. Zakres jego występowania obejmuje północną Hiszpanie przez Francję, Holandię, Włochy, Grecję, południową Skandynawie, Irak, Iran, Turcję, niemal całą Rosję, aż po zachodnią Syberię, Kaukaz, Armenię, Ałtaj, północno-zachodni Kazachstan, Syczuan, China, aż po Japonię, lecz jego populacja jest silnie pofragmentowana w niektórych rejonach. Wymarły w Wielkiej Brytanii. Motyla można spotkać przede wszystkim na terenach otwartych porośniętych miejscowo krzakami, na pogórzach, murawach kserotermicznych, głównie o wystawie południowej, polanach, przydrożach, lasostepach i skrajach borów sosnowych o napiaskowych murawach.

Ogólny opis

Arion jest niewielkim motylem o rozpiętości skrzydeł od 35-40 mm. Wierzchnia strona skrzydła zwykle dosyć zmienna. Skrzydła są jasnoniebieskie, zazwyczaj z czarnymi plamami na przednich skrzydłach oraz czarną obwódką na obu parach skrzydeł. Na skrzydła tylnych mogą występować niewielkie czarne plamy. Czasami plamy i obwódka na skrzydłach są mniej widoczne w zależności od danej populacji lub rozmieszczenia geograficznego. Na brzegach skrzydeł są umiejscowione białe włoski. Spodnia część skrzydła jest zwykle szaroniebieska z czarnymi plamami i zwykle cechuje się mniejszą zmiennością. Nieco podobny do modraszka telejusa.

Dymorfizm płciowy  

Słabo zaznaczony. Samce posiadają zwykle mniej rozbudowany rysunek na skrzydłach, choć tu także występuje duża zmienność.

Populacja i zagrożenia

Modraszek arion jest klasyfikowany jako gatunek o podwyższonym ryzyku na wyginięcie. Często jego populację są silnie pofragmentowane, głównie ze względu na zmiany środowiskowe. Silne nawożenie łąk jest poważnym zagrożeniem, gdyż zmienia się ich szata roślinna, a rośliny żywicielskie modraszka ariona zostają wyparte. Także stosowanie chemicznych środków ochrony roślin przyczynia się do zmniejszenia populacji. Mniejszy, lecz także istotny wpływ ma kolekcjonerstwo. Obecnie modraszek arion jest objęty ochroną gatunkową na mocy konwencji berneńskiej.

Pożywienie 

Gąsienica: macierzanka zwyczajna, macierzanka piaskowa, lebiodka pospolita, a po przeniesieniu do mrowiska jaja i larwy mrówek.
Dorosły motyl: nektar głównie z kwiatów macierzanki i wyki. Głównie odwiedza kwiaty koloru różowego i fioletowego, nigdy żółtego.

Zachowanie

Dorosłe osobniki pojawiają się zwykle na przełomie czerwca i lipca(w Polsce). Zwykle latają niską, przysiadając na fioletowych, lub różowych kwiatach w celu zebrania nektaru, rozkładając przy tym swoje skrzydła. Modraszek arion bardzo rzadko tworzy większe grupy i zwykle obserwuje się go pojedynczo. Jest bardzo płochliwy i trudny w obserwowaniu, zaniepokojony szybko i zwinnie odlatuje. Najgorętsze pory dnia spędza w ukryciu, najchętniej wśród gałęzi jałowca lub sosny, gdzie także nocuje. Samce poza żerowaniem, patrolują teren w poszukiwaniu potencjalnych partnerek.

Rozród  

Samica po udanych zalotach składa pojedynczo jaja na młodych i nierozwiniętych kwiatostanach rośliny żywicielskiej. W razie kiedy samica składa jaja w większej grupce, może dojść do kanibalizmu gąsienic. Gąsienica wylęga się po kilku dniach i od razu zabiera się za posilanie się rośliną. Gąsienice są zwykle koloru jasnoróżowego, dlatego trudno je wypatrzyć na kwiatostanie. Larwa zostaje na roślinie przez 2-3 tygodnie, w ciągu których przechodzi 3 linienia, choć przyrost ciała jest niewielki. Przy czwartym linieniu mierzy przeciętnie 5 mm, wtedy też opuszcza ona roślinę żywicielską przeważnie spadając na podłoże. W ciągu doby musi ją znaleźć mrówka robotnica. Robotnica zazwyczaj drażni czułkami gąsienica, a  ta w odpowiedzi wydziela kropelkę płynu z gruczołu nektarowego, która jest zlizywana przez mrówkę. Robotnica w końcu przenosi larwę do gniazda, gdzie ta nie wydziela już słodkiego płynu, lecz zjada larwy i jajka mrówek. Gąsienica w gnieździe mocno jaśnieje. Larwa przebywa w gnieździe ponad 10 miesięcy, w ciągu których zjada ponad 200 larw mrówek, aż w końcu przepoczwarza się(poczwarka jest pomarańczowo-beżowa) i po 3 tygodniach zmienia w osobnika dorosłego.

Naturalni wrogowie

Gąsienice dzięki swojemu skutecznemu kamuflażowi często ochraniają się przed losem pożywienia, choć są zagrożone przed atakami ze strony gąsieniczników, niektórych muchówek i innych owadów parazytoidów(owad pasożytujący na innym organizmie, w ostateczności zabijający żywiciela). Dorosłe osobniki są narażone na ataki owadożernych ptaków, ssaków, pająków, modliszek, łowików, ważek, pluskwiaków itp.

Długość życia 

Cały cykl motyla trwa przeważnie 1 rok. 11-12 miesięcy w stadium larwalnym i ok. 2 miesiące jako osobnik dorosły.

Znaczenie dla człowieka

Gatunek nie ma większego znaczenia dla człowieka. Gąsienica żeruje na roślinach dzikich, dlatego nie jest uważany za szkodnika. Motyle dorosłe łowione w celach kolekcjonerskich.

Ciekawostki  

• Mrówkami gospodarzami są głównie: wścieklica Sabuleta(Myrmica sabuleti), wścieklica uszatka(Myrmica scabrinodis), wścieklica Schencka(Myrmica schencki), wścieklica marszczysta(Myrmica rugulosa), Myrmica hellenica, a lokalnie wścieklica płatkorożna(Myrmica lobicornis) i Myrmica lonae.
• Wyróżnia się 5 podgatunków modraszka ariona(Maculinea arion arion, Maculinea arion delphinatus, Maculinea arion zara Jachontov, Maculinea arion buholzeri i Maculinea arion Inferna).
• Modraszek arion wymarł w Wielkiej Brytanii, dlatego obecnie prowadzone są próby reintrodukcji motyla.
• Arion był mitycznym poetą i kitarzystą greckim.
• W języku angielskim jest nazywany modraszkiem niebieskim.
• Niegdyś modraszek arion był klasyfikowany do rodzaju Maculinea, który obecnie jest obejmowany przez rodzaj Phengaris.
• Modraszek arion najchętniej przysiaduje na roślinach kwitnących na czerwono lub fioletowoniebiesko.
• Myrmekofil, czyli organizm, który współżyje z mrówkami i termitami, stale lub tymczasowo. Zazwyczaj łączy ich symbioza, lub pasożytnictwo.  
• Do rodzaju Phengaris zaliczanych jest obecnie 12 gatunków, lecz nadal prowadzone są badania w celu zakwalifikowania niektórych gatunków modraszków. Do rodzaju Phengaris zalicza się modraszka ariona, modraszka alkona(Phengaris alcon), modraszka nausitous(Phengaris nausithous), modraszka telejus(Phengaris teleius), Phengaris daitozana, Phengaris albida, Phengaris atroguttata, Phengaris kurentzovi, Phengaris arionides, Phengaris takamukui, Phengaris cyanecula i odkryty w 2010 roku Phengaris xiushani.

Bibliografia:

-https://pl.wikipedia.org/wiki/Modraszek_arion

-http://www.iucnredlist.org/details/12659/0

-http://www.lepidoptera.eu/show.php?ID=138

-Marcin Sielezniew i Izabela Dziekańska, Motyle dzienne, Wydawca: Multico (Oficyna Wydawnicza Multico).