Niala grzywiasta - bardzo wyraźny dymorfizm

• Królestwo: Zwierzęta
• Podtyp: Kręgowce
• Gromada: Ssaki
• Rząd: Parzystokopytne
• Rodzina: Krętorogie
• Gatunek: Niala grzywiasta(Tragelaphus angasii)

Występowanie

Zasiedla Afrykę południowo-wschodnią. Występuje od Doliny Lower Shire w Malawi przez Mozambik i Zimbabwe do wschodniej Republiki Południowej Afryki  i Suazi. Został wprowadzony do Namibii, zamieszkując głównie tereny prywatne. Obecnie rozszerza swój zasięg o wschodnie tereny Botswany. W Suazi gatunek wymarły do 1950 roku, kiedy został tam pomyślnie reintrodukowany. Zamieszkuje głównie tereny o gęstej roślinności, otwarte lasy i drzewiaste sawanny, zwykle w pobliżu wody.

Ogólny opis

Niala grzywiasta jest średniej wielkości antylopom o znacznym dymorfizmie płciowym. Mierzy przeciętnie 130-190 cm długości ciała, przy wysokości w kłębie ok. 110 cm u samców i ok. 90 cm u samic. Samce ważą przeciętnie 100-120 kg, natomiast samice 50-70 kg. Sierść samców jest ciemnobrązowa, natomiast samic płowa(rdzawa) u obu płci z charakterystycznymi pionowymi, białymi paskami, lub pojedynczymi plamami na bokach ciała zwierzęcia. Charakterystyczna biała plama między oczyma u obu płci, a także pas ciemnej grzywy ciągnący się od głowy, przez grzbiet po nasadę ogona. Samce posiadają długą sierść(grzywę) na karku i szyi, ciągnącą się przez klatkę piersiową i brzuch antylopy. U samca występują rogi, spiralnie zakręcone do góry o długości do 80 cm(pojawiają się zwykle już w pierwszych roku życia). Samice bezrożne. Młode, niedojrzałe samce umaszczeniem podobne do samic. 

Dymorfizm płciowy

Wyraźny, jeden z najlepiej zaznaczonych u antylop. Występuje różnica w wielkości(samce są prawie dwa razy cięższe od samic i nieco od nich wyższe) oraz umaszczeniu(samce posiadają ciemne ubarwienie sierści, samica natomiast płowe). U samców występują również rogi i grzywa ciągnące się dodatkowo przez spód ciała.

Populacja i zagrożenia

Niala grzywiasta jest obecnie mniej powszechna niż w czasach historycznych, choć jej populacja utrzymuje się na stabilnym poziomie oraz je notowana jako gatunek najmniejszej troski. Głównym zagrożeniem dla niali są min. utrata siedliska życia pod uprawi i wypas bydła, polowania oraz choroby pomoru bydła. W 1999 roku populacja szacowana była na 32 tysiące osobników, lecz obecnie szacuje się że w samej RPA żyje ponad 30 tysięcy osobników, a w samej KwaZulu-Natal(prowincja RPA) ok. 25 tysięcy. Jedynie w Malawi populacja z 3 tysięcy osobników zmniejszyła się do 1,5 tysiąca. Obecnie ok. 80% populacji niali grzywiastej znajduje się na terenach chronionych, a ok. 10-15% na terenach prywatnych, gdzie hodowana jest w celach myśliwskich, gdyż stanowi cenne trofeum. Rozmnaża się w niewoli.

Pożywienie

Głównie świeże trawy, gałązki, kwiaty, owoce, liście i wiele innych gatunków roślin. Piją niemal dziennie wodę, lecz wytrzymują sezonowe spadki tego źródła.

Zachowanie

Niale są stadne, żyjące zwykle w stadach do 30 osobników. Zwykle stado składa składa się z samic i ich młodych, oraz niedojrzałych samców. Starsze samce wolą przebywać samotnie, czasami tworząc grupy, lecz o bardzo luźnych relacjach. Zwykle młodsze samice po urodzeniu młodego, przyłączają się do swoich matek i starszych samic. Największą aktywność wskazują wieczorem i w nocy, w dzień wolą przebywać i odpoczywać w cieniu. Niala nie jest gatunkiem terytorialnym, a ich areały często nakładają się na siebie, zwłaszcza przy wodopoju. Samce walczą między sobą zwykle jedynie w okresie rui samicy. Samce zwykle w tym okresie widząc rywala jeżą grzywę, unoszą głowę i podnoszą ogon. Jeśli ta demonstracja nie wystarczy, dochodzi do walk, czasami śmiertelnych, kiedy jeden z samców zostanie napity na rogi. Zwycięża zwykle silniejszy i większy samiec.  Ze względu na zagrożenie ze strony drapieżników, są zwykle czujne, a zaniepokojony osobnik przy pomocy alarmowego dźwięku, przypominającego szczekanie ostrzegacz resztę stada przed zagrożeniem. Reaguje także na sygnały alarmowe innych gatunków zwierząt min. pawianów, impal i kudu, a impale na sygnały alarmowe nial. Często korzystają z obecności pawianów, które żerując na drzewach strącają liście, owoce i kawałki gałęzi. Poza sygnałami alarmowymi, rzadko wydają z siebie jakikolwiek dźwięk.

Rozród

Okres godowy przypada zwykle przez cały rok, choć jego nasilenie odnotowano w miesiącach grudzień-styczeń. Cykl między kolejnymi rujami trwa zwykle ok. 19 dni, a sama ruja trwa ok. 2 dni, choć samica jest zwykle zdolna do zapłodnienia tylko przez 6 godzin. Ciąża trwa 7 miesięcy, po czym rodzi w gęstych zaroślach i trawach, 5 kg młode, zwykle jedno, rzadziej dwa. Zwykle zostaje ukryte przez pierwsze 18 dni, gdzie jest doglądane i sporadycznie oczyszczane przez matkę. Później zwykle dołączają do stada, a młode zostaje zwykle odgonione przez samce, podczas następne rui samicy. Następuje to zwykle po ok. 7 miesiącach, kiedy samica znowu może zajść w ciąże. Dojrzałość płciową uzyskują zwykle po 1 roku u samców i 1,5 roku u samicy.

Naturalni wrogowie

Niala może stać się ofiarą lwów, lampartów i hien cętkowanych. W szczególności młode są zarażone na ataki drapieżników. Samce pawianów także mogą stanowić zagrożenie dla nowo narodzonych osobników. Matka zwykle walecznie borni swojego młodego.

Długość życia

W niewoli ok. 20 lat. Długość życia na wolności nie zbadana.

Znaczenie dla człowieka

Obiekt polowań, głównie dla mięsa i trofeum. Hodowana na wielu terytoriach Afryki, w celach łowieckich. Często trzymana w niewoli, głównie w ogrodach zoologicznych.

Ciekawostki

• Nie wyróżnia się podgatunków niali grzywiastej.
• Dymorfizm płciowy u tego gatunku jest najsilniejszy z całego rodzaju Tragelaphus.
• czasami przypisywana do odrębnego rodzaju Nyala, dlatego można spotkać się z nazwą łacińską Nyala angasii.
• Został opisany w 1849 roku przez angielskiego przyrodnika George'a French'a Angas'a.
• Przypuszczalnie niala grzywiasta jako gatunek powstał w miocenie ok. 5,8 milionów lat temu.
• Do rodzaju Tragelaphus klasyfikowana jest niala grzywiasta oraz 7 innych gatunków antylop, min. niala górska(Tragelaphus buxtoni), bongo(Tragelaphus eurycerus), kudu małe(Tragelaphus imberbis), buszbok(Tragelaphus scriptus), sitatunga(Tragelaphus spekii), kudu wielkie(Tragelaphus strepsiceros) i imbabala*(Tragelaphus sylvaticus).
• Niegdyś do rodzaju Tragelaphus notowany był także eland(Taurotragus oryx) i oreas(Taurotragus derbianus).

Bibliografia:
-https://en.wikipedia.org/wiki/Nyala
-https://pl.wikipedia.org/wiki/Niala_grzywiasta
-http://www.iucnredlist.org/details/22052/0
-http://animaldiversity.org/accounts/Tragelaphus_angasii/
-http://www.ultimateungulate.com/artiodactyla/Tragelaphus_angasii.html
-http://www.robinsonlibrary.com/science/zoology/mammals/artiodactyla/nyala.htm