Wstęgówka pąsówka - ukryta na wierzbie

• Królestwo: Zwierzęta
• Typ: Stawonogi
• Gromada: Owady
• Rząd: Motyle
• Rodzina: Sówkowate
• Gatunek: Wstęgówka pąsówka(Catocala nupta)

Występowanie

Zamieszkuję niemal całą Europę, aż po Skandynawię i Azję, poza skrajnie północnymi rejonami, aż po Japonię. Zasiedla zwykle wilgotne lasy liściaste, brzegi rzek i strumieni, lasy łęgowe, wilgotne tereny krzewiaste, a także ogrody i parki miejskie. Występuje zwykle tam, gdzie rosną rośliny żywicielskie gąsienicy wierzby i topole.

Ogólny opis

Dosyć duży motyl nocny, osiągający 6-8 cm rozpiętości skrzydeł. Przednia para skrzydeł zwykle szarobrunatna, z niewyraźnymi wzorami, upodabniającymi ćmę do kory drzewa. Tylna para skrzydeł bardziej kolorystyczna, zwykle pomarańczowa, czerwona, lub różowa z dwoma czarnymi smugami. Pierwsza dosyć gruba, ciągnąca się na obwódce skrzydeł, druga na środkowej części skrzydła, krótsza i cieńsza od pierwszej smugi. Odwłok i tułów dosyć duże, koloru szarobrunatnego. Czasami występuje wyraźna zmienność w kolorystyce motyla np. można spotkać osobniki o białych skrzydłach(tylnych i przednich) z czarnymi smugami, jednak zawsze występuje u tego gatunku kolorowa para tylnych skrzydeł. Bardzo podobny do wstęgówki karminówki, u którego rogi wzoru, przypominającego litery M, są bardziej wydłużone i zaostrzone.    

Dymorfizm płciowy

Niewyraźny. Samce nieco większe od samic.

Populacja i zagrożenia

Występuje dość pospolicie na swoim zakresie, zwłaszcza w pobliżu roślin żywicielskich gąsienicy. Nie podlega klasyfikacji w stopniach zagrożenia IUCN. Na terenie Polski pospolity, nie podlega ochronie gatunkowej.

Pożywienie

Gąsienica: Liście drzew z rodzaju Salix i Populus, rzadziej Prunus(czyli wierzby i topole, rzadziej śliwy). Gąsienica jest polifagiem, żerującym na różnych gatunkach wierzb i topoli.
Imago: Pyłek kwiatowy.

Zachowanie

Dorosłe osobniki pojawiają się zwykle pod koniec czerwca, natomiast znikają pod koniec października(dla Polski). Za dnia osobniki dorosłe zwykle przesiadują na pniach drzew, wykorzystując zjawisko mimetyzmu(barwy kamuflujące). Jeśli jednak zostanie zauważona, ćma szybko rozkłada skrzydła, odkrywając kolorową parę tylnych skrzydeł i odlatuje. Przypuszczalnie nagłe odkrycie jaskrawego koloru skrzydeł może zmylić, a nawet odstraszyć potencjalnego drapieżnika, np. ptaka. Niektórzy badacze sądzą także iż podczas lotu jaskrawe skrzydła przypominają innego mniejszego motyla, dlatego drapieżnik może ulec iluzjonistycznemu zjawisku i zaatakować nie ten odcinek ciała. W nocy motyl przeszukuje teren w poszukiwaniu nektary kwiatowego i potencjalnego partnera. Zwykle lata nisko. Ćmę przyciągają słodkie substancję np. cukier, oraz sztuczne światło.

Rozród

Samica po udanych zalotach, zwykle pod koniec września, składa w szczelinach kory drzew żywicielskich jajka. Zwykle składanych pojedynczo, rzadziej po kilka. Formą zimującą ćmy, są jaja, z których na początku maja wykluwają się gąsienice, które przystępują do żerowania na liściach rośliny. Gąsienica szarobrunatna, z delikatnymi wzorami na ciele. Podczas dnia przesiadująca na gałęziach, podobnie jak osobniki dorosłe, wykorzystując zjawisko mimetyzmu. W nocy przystępuje do żerowania na liściach. Po ok. 2 miesiącach, gąsienica dzięki przędzy, splata liść izolując się od otoczenia i przepoczwarza się. Po kilku dniach z kokonu wydostaje się dorosły osobnik.

Naturalni wrogowie

Głównie ptaki za dnia i nietoperze w nocy.

Długość życia

Stadium larwalne ok. 3 miesiące. Imago ok. 4 miesiące.

Znaczenie dla człowieka

Gatunek nie ma większego znaczenia dla człowieka. Gąsienica żeruje zwykle na roślinach dzikich, dlatego nie jest uważany za szkodnika. Motyle dorosłe łowione w celach kolekcjonerskich.

Ciekawostki

• Wyróżnia się 11 podgatunków wstęgówki pąsówki.
• Pąsówka pochodzi od przymiotnika pąsowy, czyli koloru jasnoczerwonego.
• Dlaczego ćmy wabi światło? To pytanie od dziesiątków lat intryguje entomologów. Jedna z hipotez mówi iż do przemieszczania się, motyle nocne wykorzystują światło Księżyca, lub gwiazd. Lecąc zawsze próbują utrzymać stały kąt w stosunku do źródła naturalnego światła. Jednak kiedy zauważą sztuczne światło(lampę, świece, ognisko itp.), biorą go za punkt odniesienia, instynktownie zbliżając się do źródła światła. Kiedy jest już wystarczająco blisko emitora światła, ćma nie potrafi znaleźć punktu odniesienia do światła, czego skutkiem jest lot spiralny. Hipoteza nie wyjaśnia jednak, dlaczego ćmy dopiero w bardzo bliskiej odległości, poruszają się lotem spiralnym, lecąc przez większość drogi do źródła światła lotem prostym, oraz dlaczego mimo niemożności dostania się do bezpośredniego źródła światła(np. żarówki, osłoniętej kloszem), owad nadal miota się wokół niego. Inna teoria mówi o tym iż ćma, która znajdzie się blisko emitora światła wpada w tzw. pułapkę efektu pasm Macha. Ćma uważa światło dzienne jako niebezpieczeństwo, jednak ommatidia(oczy ćmy) wychwytują nieistniejące pasma jasności, a obszar otaczający żarówkę wydaje im się ciemny, dlatego chcą się do niego dostać i miota się wokół emitora. Teoria ta nie cieszy się jednak większym uznaniem wśród badaczy.Co noc palący się płomień, przyczynia się do śmierci ok. 5 mln ciem rocznie.  
• Rodzaj Catocala czyli ok. 270 gatunków motyli min. wstęgówkę karminówkę(Catocala electa), wstęgówkę jesionkę(Catocala fraxini) i wstęgówkę śliwicę(Catocala fulminea). 
• Na terenie Polski zarejestrowano ok. 490 gatunków motyli z rodziny sówkowatych.

Bibliografia:
-https://pl.wikipedia.org/wiki/Wst%C4%99g%C3%B3wka_p%C4%85s%C3%B3wka
-https://en.wikipedia.org/wiki/Red_underwing
-https://fr.wikipedia.org/wiki/Catocala_nupta
-http://www.lepidoptera.eu/show.php?ID=273
-http://www.lepiforum.de/lepiwiki.pl?Catocala_Nupta